WSPÓŁCZESNE METODY REHABILITACJI NARZĄDU SŁUCHU

2. dr n. med. Anna Geremek - Samsonowicz WSPÓŁCZESNE METODY REHABILITACJI NARZĄDU SŁUCHU Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu Klinika Rehabilitacji

3. Rehabilitacja medyczna kompleksowe i zespołowe działanie na rzecz osoby niepełnosprawnej fizycznie lub psychicznie, które ma na celu przywrócenie tej osobie pełnej lub maksymalnej do osiągnięcia sprawności fizycznej lub psychicznej, a także zdolności do pracy oraz do brania czynnego udziału w życiu społecznym.

4. Model rehabilitacji • powszechność– każdy ma prawo do rehabilitacji, niezależnie od rozpoznania, wieku i rokowania • wczesność(zapoczątkowania) – powinna być rozpoczęta jak najwcześniej • kompleksowość– działanie prowadzone przez zespół specjalistów kierowane na wszystkie sfery pacjenta (fizyczne, psychiczne, duchowe, zachowania społeczne itd.) przy użyciu wielu terapii i technik • ciągłość– rehabilitacja jest procesem ciągłym, rozpoczęty proces rehabilitacji jest kontynuowany do końca

5. Rehabilitacja osoby z wadą słuchu Zjawisko nazywane rehabilitacją pacjenta z „wadą słuchu” to program kompleksowych działań diagnostycznych, wychowawczych i terapeutycznych, które zmierzają do stworzenia pacjentowi z wadą słuchu optymalnych warunków rozwoju i osiągania efektów w miarę jego możliwości, zaś rodzinie pacjenta stworzenie warunków do zrozumienia sytuacji, w jakiej znalazł się pacjent i jego najbliżsi, i do jej akceptacji oraz do poradzenia sobie ze wszystkimi trudnościami.

6. Rola słuchu Słuch jest dla człowieka bardzo ważnym narządem zmysłu. Dzięki niemu możemy uzyskać informacje o zagrażającym niebezpieczeństwie, o wydarzeniach dziejących się wokół nas – zarówno tych w pobliżu, jak i pewnej odległości.

7. Rola słuchu Prawidłowe słyszenie jest warunkiem opanowania mowy. Słuch zapewnia nam orientacje, służy osobistemu bezpieczeństwu, a także ma duże znaczenie w zdobywaniu i rozwoju wielu sprawności. Zaburzenie słuchu wpływa nie tylko na mowę, lecz na cały rozwój człowieka. Wady słuchu są więc zaburzeniami, które utrudniają odbiór mowy otoczenia, a w skrajnych przypadkach – wręcz go uniemożliwiają.

8. Wychowanie słuchowe Wychowanie słuchowe dziecka z uszkodzonym słuchem musi być rozumiane jako proces gwarantujący wykorzystanie istniejącej możliwości słyszenia na co dzień, od rana do wieczora oraz w sposób optymalny dla przyswojenia sprawności niezbędnych do porozumienia się z wykorzystaniem mowy dźwiękowej. Dzieci zdobywają te umiejętności najlepiej we wczesnym dzieciństwie w sytuacjach życia codziennego.

9. Proces terapeutyczny to proces diagnostyczno-leczniczo-rehabilitacyjny

10. Wzmocnienie resztek słuchowych – usprawnianie słuchu fizjologicznego

11. Wychowanie słuchowe – usprawnianie słuchu funkcjonalnego

12. Założenia programu rehabilitacji • Istnieje konieczność stymulowania percepcji dźwięków poprzez proces wychowania słuchowego. • Podniesienia percepcji słuchowej mowy wpływa korzystnie na ekspresję słowną i rozwój języka.

13. Zasady wychowania słuchowego • optymalne wzmocnienie dźwięku • unisensoryczny charakter wychowania słuchowego • częste momenty uwagi słuchowej • włączenie wszystkich uczestników terapii • wywołanie i wzmacnianie motywacji do słuchania • postępowanie całościowe • wiodąca rola mowy

14. Rehabilitacja– charakter interdyscyplinarny Współczesną rehabilitację cechujepodejście interdyscyplinarne

15. Rehabilitacja– interdyscyplinarny zespół specjalistów W skład zespołu rehabilitacyjnego wchodzą specjaliści z zakresu: medycyny, surdologopedii, surdopedagogiki, psychologii, fizjoterapii, specjaliści od integracji sensorycznej.

16. Rehabilitacja– interdyscyplinarny zespół specjalistów Dopiero współpraca całego zespołu umożliwia osiągnięcie założonego celu rehabilitacji

17. Zespół tworzy program rehabilitacji. Do form pracy w zależności od wieku pacjenta należą • Diagnostyka psychologiczna • Terapie psychologiczna pacjenta • Terapia psychologiczna rodziny • Diagnostyka pedagogiczna • Terapie pedagogiczna • Reedukacja • Diagnostyka logopedyczna • Indywidualna surdologopedyczna terapia słuchu i mowy • Terapie słuchu – indywidualnie i grupowo • Zajęcia ruchowe • Logorytmika • Fizjoterapia • Ew. nauka fonogestów /języka migowego

18. Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego • Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego CAPD – (Central Auditory Processing Disorders) wedługdefinicji ASHA (2005) to trudności w przetwarzaniu informacji słuchowej na poziomie centralnego układu nerwowego (przy prawidłowej budowie i pracy części obwodowej). Są to procesy będące podstawą takich umiejętności jak: lokalizacja i lateralizacja dźwięków, różnicowanie dźwięków, rozpoznawanie wzorców dźwiękowych, analiza czasowych aspektów sygnału dźwiękowego oraz integracja czasowa dźwięków.

19. Epidemiologia • Szacuje się, że centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego występują • 2–3% dzieci (Chermak, Musiek). • 2–3% populacji dzieci w wieku szkolnym, 2 razy częściej u chłopców, 20–30% populacji dzieci z dysleksją rozwojową, 10–20 % osób w wieku powyżej 65 lat.( Senderski)

20. Objawy problemy z rozumieniem mowy; • brak reakcji na polecenia słowne; • trudności podczas wykonywania prac wymagających skupienia uwagi; • trudności szkolne wynikające z braku koncentracji uwagi na lekcjach;

21. Objawy • • tzw. „wyłącznie się”; • • problemy z rozumieniem złożonych poleceń; • • mylenie podobnie brzmiących słów; • • problemy z kończeniem podjętych czynności.

22. Konsultacja audiologiczno-foniatryczna lekarz przeprowadza wywiad z rodzicem opiekunem, badanie otolaryngologiczne audiometrii tonalnej, audiometrię słowną, impedancyjnej, rejestrację otoemisji akustycznych badanie potencjałów wywołanych z pnia mózgu

23. Testy wyższych funkcji słuchowych • TSC – Test Sekwencji Częstotliwości (FPT – FrequencyPattern Test) – test obejmuje 40 sekwencji dźwięków. Każda sekwencja składa się z trzech tonów z których jeden różni się częstotliwością od pozostałych (ton wysoki– 1122 Hz, ton niski – 880 Hz). Podczas badania zadaniem pacjenta jest podawanie kolejności dźwięków dla każdej usłyszanej sekwencji; • TRC- Test Rozdzielnouszny Cyfrowy (DDT – DichoticDigit Test) – test polegający na powtarzaniu cyfr podawanych obuusznie. Podczas badania pacjent słyszy jednocześnie dwie pary cyfr, inne podawane do ucha prawego i inne do lewego. Zadanie wykonywane jest 3-krotnie. Pierwsza część polega na powtarzaniu usłyszanych liczb z obu uszu. Kolejne dwie części to ukierunkowanie uwagi na jedno z uszu, gdzie pacjent ma powtarzać usłyszane liczby najpierw z ucha prawego a następnie lewego.

24. Testy wyższych funkcji słuchowych TWP – Test Wykrywania Przerw (GDT – Gap Detection Test) – test polegający na prezentacji 30 krótkich szumów z ukrytymi w ich obrębie przerwami o długości od 1 do 50 ms. Zadaniem osoby badanej jest naciśnięcie przycisku w momencie wykrycia przerwy; TRC- Test Rozdzielnouszny Cyfrowy (DDT – DichoticDigitTest) – test polegający na powtarzaniu cyfr podawanych obuusznie. Podczas badania pacjent słyszy jednocześnie dwie pary cyfr, inne podawane do ucha prawego i inne do lewego. Zadanie wykonywane jest 3-krotnie. Pierwsza część polega na powtarzaniu usłyszanych liczb z obu uszu. Kolejne dwie części to ukierunkowanie uwagi na jedno z uszu, gdzie pacjent ma powtarzać usłyszane liczby najpierw z ucha prawego a następnie lewego. • •

25. Testy wyższych funkcji słuchowych Adaptacyjny test rozumienia mowy w szumie (aSPN– AdaptiveSpeech In Noise) – test polegający na powtarzaniu usłyszanych słów na tle szumu; TRS – Test Rozdzielnousznego Słyszenia – test polegający na powtarzaniu słów podawanych obu usznie. Podczas badania pacjent słyszy jednocześnie 6 wyrazów, 3 podawane do ucha prawego i inne 3 do lewego. Zadanie wykonywane jest 3-krotnie. Pierwsza część polega na powtarzaniu usłyszanych wyrazów z obu uszu. Kolejne dwie części to ukierunkowanie uwagi jedno z uszu, gdzie pacjent ma powtarzać usłyszane wyrazy najpierw z ucha prawego a następnie lewego.

26. Testy wykonywane przez terapeutów Test uwagi i lateralizacji słuchowej – obejmujący badanie uwagi słuchowej zewnętrznej i wewnętrznej, umiejętność lokalizacji i dyskryminacji dźwięków oraz lateralizację słuchową (opr. A. Tomatis); Profil lateralizacji funkcjonalnej – obejmujący próby określające lateralizację: oka, ucha, ręki i nogi (opr. Z.M. Kurkowski)

27. Rehabilitacja dzieci przy pomocy metody Tomatisa odbywa się w Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu od 1998 roku

28. Podsumowanie • Opracowany schemat postępowania diagnostycznego, kwalifikujący na terapię dla pacjentów z zaburzeniami koncentracji uwagi słuchowej oraz centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego obejmuje interdyscyplinarną diagnozę prowadzoną przez różnych specjalistów umożliwiającą podjęcie wielowymiarowej terapii, która w efekcie umożliwi rozwój naturalnej komunikacji w codziennym życiu, edukację w szkołach powszechnych lub klasach integracyjnych, jak też aktywność zawodową.

29. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ INSTYTUTU FIZJOLOGII I PATOLOGII SŁUCHU