BİNALARDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

1. BİNALARDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

2. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI Sürdürülebilirlik; ekonomik, çevresel ve toplumsal gereksinimlerin gelecek kuşakların yaşam koşullarına zarar vermeden karşılanmasını hedefleyen bir dünya görüşüdür.

3. Sürdürülebilirlik kavramı ilk olarak 1987 yılında Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu’nun yayınladığı raporda ortaya çıkmıştır. Bu raporda Sürdürülebilir kalkınma; “Bugünün ihtiyaçlarını, gelecek kuşakların da kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından ödün vermeden karşılamaktır” şeklinde tanımlanmıştır. Brundtland Raporu

4. Sürdürülebilirlik Kavramının Ortaya Çıkış Sebebi Sürekli ve hızla artan dünya nüfusu, doğal enerji kaynaklarının azalması, hatta yakın gelecekte tükenecek olmasının (petrol yaklaşık 40 yıl, kömür 200 yıl, doğalgaz 80-100 yıl) yanı sıra özellikle son yıllarda çeşitli doğal afetlerle kendini hissettiren küresel ısınma, çevre kirliliği gibi sorunlar, insanlığı gelecek nesillere temiz, sağlıklı, yaşanabilir bir çevre bırakmak üzere harekete geçirmiştir.

5. saygılı ekonomik ve sosyal bir gelişim modeli sunabilmektir. Bu model ekonomik, çevresel ve sosyal etkenleri ortak bir paydada uzlaştıran bir büyüme planı önerir. Sürdürülebilirlik Kavramının Amaçları Sürdürülebilirlik kavramının amaçlarından ilki, çevreye

6. Sürdürülebilirlik Kavramının Amaçları

7. Sürdürülebilirlik Kavramının Amaçları Sürdürülebilirlik kavramının bir diğer amacı gelecek kuşakların güncel ihtiyaçlarını karşılayabilmelerine olanak sağlamaktır.

8. Sürdürülebilirlik Kavramının Amaçları

9. Sürdürülebilirlik Kavramının Amaçları

10. Sürdürülebilirlik Kavramının Amaçları

11. Sürdürülebilirlik Olgusunun Bileşenleri Sürdürülebilirlik,ekonomi, sosyal ve ekoloji bileşenleri üzerine dayanır.

12. Sürdürülebilirlik Kavramı ve Ekoloji İnsanoğlunun, ekoloji biliminin çalışma alanı olan ekosisteme en az zararı vererek yaşamını sürdürmesi, enerjinin yenilenebilir kaynaklardan sağlanması, daha az enerji tüketimine bağlı olarak daha az karbon emisyonunun oluşumuna teşvik edilmesi, sürdürülebilirlik kavramının genel ilkelerini oluşturmaktadır.

13. Sürdürülebilirlik Kavramı ve Ekonomi Sürdürülebilirlik kavramı, çevreci bir ekonomik kalkınma modeli olarak ileri sürülmüştür. Endüstri Devrimi orijinli düşünce biçimi ekonomi merkezli büyüme kriterlerini benimsemiştir. Bu model; ekosistemin yok olmasına, iklim değişikliklerine, doğal kaynakların tüketilmesine (örneğin ormanların sanayi amaçlı yok edilmesi) ve biyoçeşitliliğin azalmasına neden olmuştur.

14. EKONOMİK BİLEŞENLER

15. SOSYAL BİLEŞENLER

16. ÇEVRE BİLEŞENLERİ

17. BİNALARDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Çevresel, ekonomik ve sosyal etkileri hiç küçümsenmeyecek oranlarda olan “İnşaat Sektörü”nün, sürdürülebilir kalkınmanın başarılabilmesi için önemli sektörlerden biri olduğu da göze çarpmaktadır. İnşaat sektörü, çevresel problemlere doğrudan ya da dolaylı olarak katkıda bulunmaktadır. Binalar çok büyük oranda kaynak kullanırlar ve atık üretirler, ayrıca bina bileşen ve malzemelerini imal etmek için yapılan işlemler de, kirlilik ve atıklara katkıda bulunmaktadır.

18. BİNALARDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

19. BİNALARDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

20. Yapılar çok büyük oranda kaynak kullanırlar ve atık üretirler.. • Ağaç kaynakların %25’i • Malzeme kaynakların %30’u • Enerji kaynakların %40’ı • Küresel ısınmaya neden olan Co2’nin %40’ı • Toprak israfının %40’ı • Ozon tabakasında azalmaya neden olan kimyasalların %50’si • Dünyadaki tatlı su kaynaklarının %60’ı BİNALARDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Oransal olarak etkisi (%)

21. BİNALARDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK WorldWatch Institute’a göre Amerika’daki binalar temiz su akışının %17’sini ve kesilen odunun %25’ini kullanırken; CFC (kloroflorokarbon) üretiminin %50’sinden, toplam enerji akışının ise %40’ından sorumludur. CO2 (karbon dioksit) emisyonlarının %33’ünü, inşaat atığı olarak da çöplerde bulunan malzemelerin %40’ını üretirler.

22. BİNALARDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Sürdürülebilir yapım, en genel bir tanımlamayla; binaların ve altyapıların planlanması, tasarlanması ve inşa edilmesi yoluyla hammaddelerin doğadan çıkarılıp, değerlendirilmesinden, binaların ve altyapıların sökümü ve meydana gelen atıkların yönetimine kadar olan geniş çaplı yapım döngüsüne, sürdürülebilir kalkınma ilkelerinin uygulanması anlamına gelmektedir.

23. BİNALARDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Sürdürülebilir yapım, insan saygınlığına yakışan ve ekonomik adaleti teşvik eden yerleşimleri meydana getirirken, doğal ve yapılaşmış çevre arasındaki uyumu yeniden sağlamayı ve sürdürmeyi hedefleyen bütüncül bir süreçtir.

24. BİNALARDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Sürdürülebilir yapım için basitleştirilmiş yol haritası (Bourdeau vd., 1998)

25. BİNALARDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Sürdürülebilir yapım için kavramsal bir model (Kibert, 1994)

26. BİNALARDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK İnşaat Yapımında Dikkat Edilmesi Gerekenler; Bina malzemesi israfının azaltılması, Bina malzemesi olarak geri dönüştürülmüş atıkların kullanımının artırılması, Binalarda enerji verimliliği, Suyun idareli kullanımı, Dayanıklılık ve bakım.

27. BİNALARDA SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

28. İyi planlanmış ve inşa edilmiş bir binanın enerji ihtiyacı azdır. • Daha iyi bir bina ise kendi enerjisini de üreterek enerji ihtiyacını "sıfır"a yaklaştırabilir. • İyi planlanmış bir binanın su tüketimi, yeşil alanlar, araç trafiği gibi diğer ekolojik denge unsurlarına olan etkisi de kontrol altında tutulabilir. ÇEVREYLE UYUMLU YAPILAR

29. Sürdürülebilir, ekolojik, yeşil, çevre dostu vb. pek çok isim altında karşımıza çıkan çevreyle uyumlu yapılar; • Yapının arazi seçiminden başlayarak yaşam döngüsü çerçevesinde değerlendirildiği, • Bütüncül bir anlayışla ve sosyal & çevresel sorumluluk anlayışıyla tasarlandığı, • İklim verilerine ve o yere özgü koşullara uygun, • İhtiyacı kadar tüketen, • Yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmiş, • Doğal ve atık üretmeyen malzemelerin kullanıldığı katılımı teşvik eden, • Ekosistemlere duyarlı yapılar, olarak tariflenebilir. ÇEVREYLE UYUMLU YAPILAR

30. Pasif ev (Passive House) • Güneş panelleri – Işıl elektriksel (Photovoltaics) • Karbon ayak izi (Carbon footprint) • Uçucu organik bileşenler (Volatile Organic Compounds-VOC) • Yağmur suyu toplama (Rainwater harvesting-grey water) • Yeşil çatı (Green roofs) ÇEVREYLE UYUMLU YAPILAR SÖZLÜĞÜ

31. SÜRDÜRÜLEBİLİR ve ÇEVREYE UYUMLU BİNA SERTİFİKALARI

32. SÜRDÜRÜLEBİLİR ve ÇEVREYE UYUMLU BİNA SERTİFİKALARI BREEAM:BuildingResearchEnvironmentalAssesment Method (Bina Araştırma Çevresel Değerlendirme Metodu),(İngiltere;) LEED:Leadership in Energy andEnvironmentalDesign (Enerji ve Çevresel Tasarımda Liderlik ), (A.B.D.) SBTool :(Uluslar arası) CASBEE : (Japonya) GreenStar : (Avustralya) DGNB : TheGermanSustainableBuilding Council, (Almanya)

33. BREEAM İngiltere’de Yapı Araştırma Kurumu (BRE) tarafından geliştirilerek, 1990 yılında uygulamaya geçirilen Yapı Araştırma Kurumu Çevresel Değerlendirme Metodu (BREEAM), Kriterlere Dayalı değerlendirme sistemlerinin ilk Örneğidir.

34. BREEAM Değerlendirme ve puanlama çeşitli performans kategorileri altında tanımlanan kriterlere göre yapılır ve proje sağladığı her kriter için puan toplar. Kategoriler; Yönetim (Management), Sağlık ve Memnuniyet (Health and Well-being), Enerji (Energy), Ulaşım (Transport), Su (Water),Malzeme (Material), Atıklar (Waste),Kirlilik (Pollution) ile Arazi Kullanımı ve Ekoloji (Land use and ecology) olmak üzere dokuz grupta toplanmıştır.

35. BREEAM

36. BREEAM BREEAM’e göre değerlendirilen bir yapının çevresel performansının belgelendirilmesi için gösterge puanlarının en az %30’unu toplaması gerekmektedir. Bunun üzerinde performans gösteren yapılar kademeli olarak Geçer (Pass),İyi (Good), Çok İyi (Very good), Mükemmel (Excellent) ve Seçkin (Outstanding) olmak üzere derecelendirilir.

37. LEED Amerika Yeşil Bina Konseyi (USGBC) tarafından yeşil binaların gelişimi ve üretiminin hızını arttırmak üzere 1998’de tasarlanmış, ulusal oybirliğine dayanan, piyasaya bağlı bir bina değerlendirme sistemidir.

38. LEED LEED v2.2 (NC) sertifikasyon sistemi 6 kategoriden oluşmaktadır. Bu kategoriler sürdürülebilir Arsalar (Sustainable Sites), Su Etkinliği (Water Efficiency), Enerji ve Atmosfer (Energy and Atmosphere), Malzemeler ve Kaynaklar (Materials and Resources), İç Mekân Çevre Kalitesi (Indoor Air Quality) ile Tasarım ve Yenilik (Innovation and Design) olarak sıralanmaktadır.

39. LEED

41. SBTool IISBE (International Initiative for a Sustainable Built Environment) web sayfasında belirtildiği gibi; SBTool (daha önceki adıyla GBTool) yapılar için bir çevresel değerlendirme metodunun temelini atmak üzere ilk olarak 1998 yılında, gelişmiş ülkelerin bir araya gelmesiyle oluşturulmuş bir değerlendirme aracıdır.

42. CASBEE Sev ve Canbay (2009)’ın belirttiği gibi; Japonya Sürdürülebilir Yapı Konsorsiyumu (JSBC) ve Yeşil Bina Konseyi (JaGBC) işbirliği ile 2001’de geliştirilen Binaların Çevresel Etkinliği için Detaylı Değerlendirme Sistemi(CASBEE) Japonya’nın yanı sıra Asya ülkelerinin de sürdürülebilirlik esaslarını dikkate alarak hazırlanmıştır.

43. GREEN STAR Avustralya Yeşil Bina Konseyi (GBCA) tarafından 2003 yılında geliştirilen Green Star, BREEAM ile büyük benzerlik taşımakta olup, yapıların yaşam döngüsü etkilerini değerlendirmeyi hedeflemektedir.

44. TÜRKİYE’DE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Günümüzde diğer gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de, kontrolsüz ve hızlı bir gelişmeyle birlikte sürdürülebilir ihtiyaçları karşılayamayan, sağlıksız kentsel yığılmalar oluşmaktadır.

45. TÜRKİYE’DE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Hızlı şehirleşmenin sonucu olarak ortaya çıkan konut ve alt yapının yetersizliği büyük kentlerin çevrelerinde gecekonduların artmasına, çevre bilinci olmayan planlamacıların, yap-satçı müteahhitlerin tek bir tip planı milyonlarca binaya uygulayıp, uyumsuz, sağlıksız, tümüyle fosil enerji kaynaklarına bağımlı, çevreyi CO2 gazı salarak kirleten konutlar üretmelerine yol açmıştır.

46. TÜRKİYE’DE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Türkiye’de, geleneksel yapıların birçoğu doğaya ve çevreye duyarlılık, iklimsel verilere uyum, doğal ve düşük enerjili malzeme kullanımı, sağlıklı ve konforlu yaşam çevreleri oluşturma gibi özelliklerle sürdürülebilir binalar sınıflandırmasına girmektedir.

47. TÜRKİYE’DE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Örneğin; Anadolu’daki eski geleneksel Türk konutunda, odaların açıldığı mekân olan ‘Hayat’ın konumu, iklim şartlarına bağlı olarak konutun bulunduğu yöreye göre değişmektedir.

48. TÜRKİYE’DE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Hayat, ılıman ve sıcak bölgelerde dışarı dönük olarak; soğuk bölgelerdeyse evin tam ortasında dışarı kapalı olarak tasarlanarak konutun dış etkenlere iyice kapanıp sıcak tutulmasına özen gösterilmiştir.

49. TÜRKİYE’DE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Sürdürülebilirlik uygulamaları ve ekolojik duyarlılık anlayışları toplumda yeni yeni yeşermektedir.Sürdürülebilir yapılaşma, yatırımcının zihniyetinden, mimarın bilgisine, kamunun duyarlılığından, malzeme üreticisinin fiyatları düşük tutmasına kadar yüzlerce parametresi olan ve başarısı bu altyapı bileşenlerine bağlı bir konudur.

50. TÜRKİYE’DE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Ayrıca, toplumun bilgilendirilmesi, bina tasarımında bilginin üretilmesi, durum analizinin yapılarak, sorunların çözülmesinde sürdürülebilirlik ilkeleri, kamunun öncülüğünde bir bütün olarak ele alınamamaktadır. Sürdürülebiliryapılaşma için yasal mevzuatın uygunluğu veteşvikler de çok önemlidir. Sonuçta, sürdürülebilirlik kaygısı toplumda ve yapı sektöründe yeterince önemli bir konuma ulaşamamıştır.