1 / 44

BAĞLANMA KURAMI GELİŞİMİ VE PSİKOPATOLOJİ

BAĞLANMA KURAMI GELİŞİMİ VE PSİKOPATOLOJİ. Uzm. Psk. Meltem Anafarta Orta Doğu Teknik Üniversitesi – Psikoloji Bölümü. SUNUŞ ÖZETİ. Bağlanma Kuramı Teorisi ve Temelleri (Bowlby ve Ainsworth) Bağlanmanın Gelişimi Çocuklukta Bağlanma Örüntüleri Yetişkinlerde Bağlanma Örüntüleri

adina
Download Presentation

BAĞLANMA KURAMI GELİŞİMİ VE PSİKOPATOLOJİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. BAĞLANMA KURAMI GELİŞİMİ VE PSİKOPATOLOJİ Uzm. Psk. Meltem Anafarta Orta Doğu Teknik Üniversitesi – Psikoloji Bölümü

  2. SUNUŞ ÖZETİ • Bağlanma Kuramı Teorisi ve Temelleri (Bowlby ve Ainsworth) • Bağlanmanın Gelişimi • Çocuklukta Bağlanma Örüntüleri • Yetişkinlerde Bağlanma Örüntüleri • Çocuklukta Bağlanma ve Psikopatoloji • Yetişkinlikte Bağlanma ve Psikopatoloji • Depresyon • Anksiyete • Dissosiatif Bozukluklar • Yeme Bozuklukları • Sınırda Kişilik Bozukluğu • Antisosyal Kişilik Bozukluğu • Bağlanma ve Strese Karşı Tepkiler • Travma Sonrası Tepkiler ve Bağlanma: Türkiye’de Bir Deprem Çalışması

  3. BAĞLANMA NEDİR?

  4. Bowlby – Bağlanma Kuramı John Bowlby 1907-1990 Paradigma değişimleri Klinik deneyimler Diğer alanların katkıları ve yeni araçlar Freud’un katkıları (Nesne İlişkileri T.) Savaş dönemi kayıplar ve ayrılıklar Hastane uygulamaları Suçlu çocuklar Çocuk bakımında kültürel değişimler

  5. Ainsworth Bağlanma Kuramı Kişilik gelişimini anlamak için güvenlik kavramı Uganda’da Ganda bebekleri Bağlanma stilleri sınıflandırması Mary Ainsworth

  6. Bowlby/Ainsworth Bağlanma Kuramı Temelleri 1. Anne çocuk bağının güvenli üs (secure base) ilişkisi olarak tekrardan tanımlanması. Buna göre; Yeni doğanların korunma, avunma ve duygu düzenleme için “bağlanma figürlerine” ihtiyaçları vardır. Bağlanma davranışı tehdit anında tetiklenir ve diğer davranışsal sistemleri (keşif, sosyalleşme vb.) doğrudan etkiler. Tehdit ortadan kalkınca bağlanma davranışı söner ve diğer sistemler etkinleşir.

  7. Güvenli Üs Fenomeni Özel bir kişiye yönelik davranış, düşünce ve duyguların farklı zaman ve durumlardaki koordinasyonudur. Bu ilişkideki mihenk taşı güvenli üs olan kişinin ulaşılabilir ve duyarlı olacağına, kendi ihtiyaçlarından çok sizin ihtiyaçlarınıza öncelik vereceğine ve sizi sağlıklı rahat tutabilecek güce ve beceriye sahip olduğuna dair duyulan güvendir. Normal şartlar altında; güvenli üssün sağlıklı gelişim ve öğrenme için önemli olan bağımsızlığı ve keşif davranışlarını destekleyeğine güvenilir. Acil durumlarda; güvenli üs figürü güvenli bir sığınak olarak kullanılır. Yakın temas stresle başa çıkmak için çokgüçlü bir uyarandır.

  8. Bowlby/Ainsworth Bağlanma Teorisi Temelleri (devam) 2. Bağlanmadaki bireysel farklılıkların ebeveynin davranışları, yanlılığı ve duyarlılığı ile açıklanabilmesi 3. Duyusal motor (sensori motor) dönemden soyut işlemsel döneme geçiş ve güvenli üs kavramının zihinde resmedilmesi 4. Zihinsel şemaların diğer insanlar ve benlik ile ilgili algı, beklenti ve davranışları etkilemesi 5. Zihinsel şemaların sabit olması ancak yeni deneyimler karşısında değişebilmesi 6. Kayıp ve yas konularının önemi

  9. Bağlanma Teorisi Ne DEĞİLDİR • Esas olarak biyolojik oryantasyonlu DEĞİLDİR • Genel bir ilişki teorisi DEĞİLDİR • Genel bir kişilik teorisi DEĞİLDİR • Genel bir psikopatoloji teorisi DEĞİLDİR • İnsan güvenliği için tek kaynak DEĞİLDİR.

  10. BAĞLANMA GELİŞİMİ

  11. Bağlanmanın Gelişimi : Bowlby’nin Dört Aşamalı Modeli • 0 - 3 ayAyırdedici olmayan sosyal tepkisellik • 3 - 9 ayAyırdedici sosyal tepkisellik John Bowlby 1907-1990 • 9 - 30 ayGüvenli üs davranışı • 30 ay +Dengelenmiş ortaklık

  12. GELİŞİMSEL EVRE BAĞLANMA DAVRANIŞLARININ TEMELİ Bebeklik Erken çocukluk Geç çocukluk/ erken ergenlik Yetişkinlik Anababa Yakınlığı koruma Güvenli sığınak Güvenli üs Güvenli sığınak Güvenli üs Güvenli üs Güvenli sığınak Güvenli sığınak Güvenli üs Akranlar/Eş Yakınlığı koruma Yakınlığı koruma Güvenli sığınak Yakınlığı koruma Güvenli sığınak Güvenli üs

  13. Çocuklukta Bağlanma Örüntüleri

  14. Yabancı Ortam Yönetimi Tek yönlü ayna Anne O O O O O Oyuncaklar Mary Ainsworth O O Yabancı Ep 1 A, B 2 dkEp 5 A, B 3 dk Ep 2 A, B 3 dk Ep 6 B 3 dk Ep 3 A, B, Y 3 dk Ep 7 B, Y 3 dk Ep 4, B, Y 3 dkEp 8 A, B 3 dk

  15. Çocuklukta Bağlanma Örüntüleri GÜVENLİ GÜVENSİZ KAYGILI/DİRENÇLİ KAÇINAN YÖNELİM SORUNLU Mary Ainsworth

  16. Yabancı Ortam Sınıflandırması GüvenliKaçınanDirençli N = 13 N = 6 N = 4 Anne davranışı Sinyallere Duyarlılık 6.48 2.42 * 2.38 * Kabul – Yadsıma 7.62 3.75 * 5.38 * Ulaşılabilir – İhmalkar 6.62 3.83 * 3.50 * Ainsworth, Blehar, Waters, & Wall (1978, p. 145) * p < .01

  17. ÇOCUKLARDA BAĞLANMA STİLLERİ (ABD ve BAZI AVRUPA ÜLKELERİ) • GÜVENLİ (%65) • KAYGILI – DİRENÇLİ (%10) • KAÇINAN (%20)  YÖNELİM SORUNLU (%5)

  18. YetişkinlikteBağlanma Örüntüleri

  19. Yetişkinlerde Bağlanma Örüntüleri (Bowlby & Ainsworth Modeli) GÜVENLİ GÜVENLİ (SONRADAN KAZANILMIŞ GÜVENLİ) GÜVENSİZ KAYITSIZ SAPLANTILI (ÇÖZÜMLENMEMİŞ - KAYIP VEYA TACİZ)

  20. Yetişkin Bağlanma Görüşmesi(Main & Goldwyn, 1985, 1994) 1 . Anne ve baba 12 yaş öncesine dayalı ilişkiyi tanımlayan 5 er sıfat Mary Main 2. Üzüldüğü, hasta olduğu zaman anne babanın verdiği tepkiler 3. Erken ayrılıklar 4. Reddedilme 5. Taciz anıları 6. Bugünkü gibi bir insan olmaya ailenin etkisi 7. Erken dönemde kayıplar

  21. Çocuklukta Bağlanma ve Psikopatoloji

  22. Güvensiz Bağlanma Etkin olmayan yetiştirme tarzı Aile içi olumsuzluklar Atipik Çocuk Özellikleri

  23. 1. ATİPİK BAĞLANMA TİPLERİ (5 yaş öncesi) • Bağlanamama Bozuklukları (= DSM IV, ICD - 10) • Çocuğun belirli tek bir figüre bağlanma davranışları göstermemesi • Zihinsel olarak 10 – 12 aylık düzeyde olması KETLENMİŞ KETLENMEMİŞ

  24. Bağlanmada Bozukluk Güvenli üs davranışlarında belirgin bozulma Dikkatsiz tehlikeye atılma Rol değiştirme Aşırı ketlenme

  25. Engellenmiş Bağlanma (3 yaş öncesi) Bağlanma figürünün kaybı ile gösterilen aşırı yas tepkileri

  26. 2. RİSK VE/VEYA KORUYUCU FAKTÖR OLARAK BAĞLANMA • Güvensiz bağlanma dışsallaştırma/içselleştirme • bozuklukları (p481) • Yönelim sorunlu disosiyatif bozukluklar • (Dezorganize) okul öncesi davranış • problemleri • Depresif ebeveyn anksiyete, hostilite, • hiperaktivite

  27. 2. RİSK VE/VEYA KORUYUCU FAKTÖR OLARAK BAĞLANMA • Yönelim sorunlu (18. ay) %71 okul öncesi saldırgan davranışlar • Saldırgan davranışlar (5 yaş) %60 yönelim sorunlu • %31 kaçınan • %28 kaygılı/dirençli • %17 güvenli (Shaw ve ark, ‘97) • Bipolar anne %70 güvensiz (YS) • Anksiyete %80 güvensiz (YS) (Cassidy ‘92)

  28. Yetişkinlikte Bağlanma ve Psikopatoloji

  29. DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI Çocuklukta Bağlanma ile İlgili Yaşantılar ve Sonraki Depresyon Anne Kaybı 11 yaş öncesi %42 depresyon 11 yaşı sonrası %14 depresyon

  30. DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI Bağlanma Stilleri ve Depresyon Unipolar depresyon Saplantılı (%69)

  31. ANKSİYETE BOZUKLUKLARI Çocuklukta Bağlanma ile İlgili Yaşantılar ve Sonraki Anksiyete Bozuklukları Anne babadan erken ayrılma veya boşanma Agorafobi Anne baba kaybı veya uygunsuz bakım Panik Red etme ve rol değişimi Yaygın Anksiyete

  32. DİSSOSİATİF BOZUKLUKLAR

  33. Dissosiatif Bozukluk Modeli (Main & Morgan, 96) Yatkın çocuk Travma (taciz) Dissosiasyon Yatkın dönem (4-6 yaş)

  34. DİSSOSİATİF BOZUKLUKLAR Çocuklukta Bağlanma & Yetişkinlikte Dissosiatif Bozukluklar: Yönelim sorunlu çocuk 19 yaşında rapor edilen dissosiatif (Yabancı Ortam Yönetimi) semptomlar Taciz %97 dissosiatif bozukluk (Putnam,91) (hastane raporlarına göre)

  35. SINIRDA KİŞİLİK BOZUKLUĞU • Tutarsız benlik algısı • İdealize edilen kişiler tarafından terkedilme duygusu • Reddedilme tehlikesine karşın şiddetli öfke ve disfori • Yoğun ve gergin kişilerarası ilişkiler, geçmiş ve şimdiki • ilişkilerdeki zorluklara saplanma • Abartılı semptomlar, olumsuz affekt (maksimize etme)

  36. SINIRDA KİŞİLİK BOZUKLUĞU Bağlanma & Sınırda Kişilik Bozukluğu (Teorik Yaklaşım): Travma Entegre olmayan benlik ve başkaları modeli Sınırda Kişilik Dissosiatif Bozukluk Tutarsız ebeveyn davranışı Main & Hesse, ‘90

  37. SINIRDA KİŞİLİK BOZUKLUĞU Bağlanma ile İlgili Yaşantılar & Sınırda Kişilik Bozukluğu: • %81 fiziksel - cinsel taciz yaşama veya tanık olma (%57/ %81- 7 • yaşından önce) (Herman, Perry & Kork, ‘89) • Kadın hastaların %71’inde cinsel taciz anıları (hastane raporlarına göre) • (Ogata ve ark., ‘90)

  38. SINIRDA KİŞİLİK BOZUKLUĞU Bağlanma Stilleri & Sınırda Kişilik Bozukluğu - % 75 Saplantılı - %84 Çözümlenmemiş (Fonagy ve ark., ‘96) • %100 Saplantılı (Patrick, ‘94) (N= 12)

  39. ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU Bağlanma & Antisosyal Kişilik Bozukluğu (Teorik Yaklaşım): Bowlby, ‘73 Erken ayrılma, Terk edilme tehtidi Yoğun, fonksiyonel olmayan öfke ve nefret Öfkenin başkalarına yönelmesi

  40. ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU Bağlanma İle İlgili Yaşantılar & Antisosyal Kişilik Bozukluğu: %89 Uzun dönemli ayrılıklar Sapkın baba Duygudan yoksun ve ihmalkâr bakım (Zamarini ve ark., ‘89)

  41. ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU Bağlanma Stilleri & Antisosyal Kişilik Bozukluğu: Ergen psikiyatri hastaları (Kayıtsız – Küçük görme) (Çözümlenmemiş) 10 sene sonraki suç ve madde bağımlılığı

  42. ÖZET • - Kayıp Depresyon (ölümle kayıp) • Anksiyete (kayıpla tehdit edilme) • Antisosyal Kişilik Bozukluğu (Terk etme) • Taciz Sınırda Kişilik Bozukluğu • Dissosiatif Bozukluk • Çocuk bakımı kalitesi Koruyucu özellikler (güvenli bağlanmayı sağlayan) • Risk yaratan özellikler (yadsıma, ihmalkarlık, aşırı • korumacı, yetersiz koruma)

  43. TRAVMA SONRASI TEPKİLER VE BAĞLANMA: TÜRKİYE’DE BİR DEPREM ÇALIŞMASI (Sümer, 2002)

  44. Bağlanma Grupları Arasındaki Farklılıklar (Sümer, ‘02)

More Related