การผลิตเส้นด้าย

1. การผลิตเส้นด้าย ผศ.อัจฉรา สโรบล คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

2. การผลิตเส้นด้าย • James Hargreaves ประดิษฐ์เครื่องปั่นด้ายชนิดปั่นด้ายได้ครั้งละ 8 เส้นเรียกว่า Spinning Jenny • Richard Arkwright ได้ประดิษฐ์เครื่องปั่นด้ายโดยใช้พลังน้ำ • Samuel Crompton ประดิษฐ์เครื่องปั่น Mule ผลิตได้เร็วขึ้น

3. ขบวนการปั่นด้าย ด้ายที่ปั่นจากใยสั้นเรียกว่า spun yarn ปั่นโดยระบบฝ้าย หรือขนสัตว์ • การปั่นโดยระบบฝ้าย(Cotton system) • 1. Sorting and Blending ห่อฝ้ายเป็นฟ่อนเรียก Bale • 2. Picking เส้นใยเป็น Lap • 3. Carding การสางเส้นใย เรียกว่า Sliver • 4. Combing การหวีเส้นใย • 5. Drawing เป็นการดืงเส้นด้ายหลังจากสางหรือหวีแล้ว • 6. Roving ลดขนาดเส้นใยลง • 7. Spinning การปั่นเกลียว

4. การปั่นระบบขนสัตว์ • 1.Sorting • 2.Scouring การทำความสะอาด • 3.Carding and Combing ถ้าเป็นwoolenจบขบวนการที่การสาง ถ้าจะทำเป็น worsted ต้องผ่านขบวนการหวี เส้นใยที่ยังไม่เข้าเกลียวเรียกว่า Top • 4.Spinning

5. Woolen เข้าเกลียวหลวม ไม่เหนียว ฟู เบา เนื้อนุ่มแต่หยาบ ไม่เหนียว ไม่คงรูป ใช้แล้วเป็นถุงตามแรงดึง ใช้ทำผ้าห่ม Worsted เข้าเกลียวปานกลางถึงแน่น เนื้อค่อนข้างหนัก ผิวเรียบ คงรูปได้ดี เหนียวทนทาน ใช้แล้วคืนสู่สภาพเดิมได้ มักใช้ตัดสูท ความแตกต่างผ้าที่ทอจากด้ายwoolenและworsted

6. การปั่นเส้นใยสังเคราะห์ ทำได้ 3 วิธี • 1. การปั่นแบบเปียก (Wet Spinning)จากเม็ดโพลิเมอร์ ทำปฎิกิริยาเคมีกับสารละลายเปลี่ยนเป็นสารอนุพันธ์ของโพลิเมอร์ ทำให้อยู่ในรูปของสารละลาย อัดผ่านแว่นกด(Spinneret)ลงในอ่างของเหลวหรือกรด เพื่อให้เส้นใยแข็งตัวเช่น ใยเรยอง อะคริริค ใยไนทริล เสร็จแล้วนำไปซัก ฟอกขาว ต้ม

7. การปั่นแบบแห้ง • จากเม็ดโพลิเมอร์ ทำให้ละลายด้วยสารละลาย เป็นสารละลายแล้วผ่านเข้าหัวฉีด ผ่านอากาศร้อน เพื่อให้เส้นใยแข็งตัว ใช้ผลิตเส้นใยอาซิเตด อะคริริค • การปั่นแบบหลอม จากเม็ดโพลิเมอร์ ผ่านความร้อนให้ละลายเป็นสารละลาย อัดผ่านแว่นกด ผ่านลมเย็น เพื่อให้เส้นใยแข็งตัวเป็นเส้นใย ใช้ปั่นเส้นใยที่เป็นเทอร์โมพลาสติค เป็นวิธีที่ถูกที่สุด รูปร่างหน้าตัดเหมือนกับแว่นกด สามารถควบคุมขนาดได้ ไฟฟ้าสถิตย์ได้

8. การเข้าเกลียวเส้นด้าย(Yarn Twist) • การนับจำนวนเกลียวของเส้นด้ายจากความยาว1นิ้ว • เส้นด้ายที่เข้าเกลียวต่ำ เนื้อด้ายจะหลวมพอง หลุดง่าย ขนาดใหญ่ ทอเป็นผ้าได้ผ้าเนื้อหลวม ไม่ทนแต่นุ่มฟู • เส้นด้ายเข้าเกลียวแน่น ด้ายเนื้อแน่น แข็งแรง ได้ผ้าเนื้อแน่น ทนทาน • เส้นด้ายเข้าเกลียวแน่นมาก เช่น เครป ได้ผ้าเนื้อแน่น เนื้อไม่เรียบ เหนียว ทนทาน ไม่ยับ

9. ทิศทางการเข้าเกลียว ได้ 2 ทาง หมุนจากซ้ายไปขวา เรียก S Turn หมุนจากขวาไปซ้าย เรียก Z Turn

10. นัมเบอร์เส้นด้าย(Yarn Number) • เส้นด้ายจากใยสั้นใช้ระบบฝ้าย นับจำนวนเส้นด้ายเป็นแฮงค์ต่อน้ำหนัก1ปอนด์(ด้าย1แฮงค์ ยาว 840 หลา) ขนาดของด้ายทอผ้าและด้ายเย็บผ้าใช้ระบบนี้ • เส้นด้ายขนาดยิ่งเล็กนัมเบอร์ยิ่งสูง • ด้ายลินินและด้ายwoolen No.1วัดจากใยยาว300หลา(1แฮงค์)หนัก1ปอนด์ worsted วัดจากใยยาว560หลา • ใยยาววัดโดยระบบเดเนียร์ ด้าย1เดเนียร์=ด้ายยาว9000ม.หนัก1ก. • Tex Systemวัดด้ายจากใยทุกชนิด 1Tex ด้ายยาว1000ม.หนัก1กรัม

11. ด้ายธรรมดาและด้ายพิเศษด้ายธรรมดาและด้ายพิเศษ • 1. ด้ายธรรมดาคือด้ายที่มีขนาดเท่ากัน จำนวนเกลียวสม่ำเสมอตลอดทั้งเส้น แบ่งออกเป็น • เส้นด้ายเดี่ยว เส้นด้ายเส้นเดียว เข้าเกลียวแน่นหรือหลวมก็ได้ • เส้นด้ายรวม เส้นด้ายเดี่ยว2เส้นขึ้นไปรวมกัน เข้าเกลียวด้วยกัน ด้ายเดี่ยว2เส้น เรียก2Ply yarn • เส้นด้ายเชือก เส้นด้ายรวมเข้าเกลียวรวมกันทีละคู่เป็นเชือก(Cord)

13. ด้ายพิเศษ • ด้ายที่มีลักษณะไม่เรียบ ขนาดไม่เท่ากัน บางตอนเป็นเกลียวแน่น บางตอนหลวม บางตอนเป็นปุ่ม เป็นห่วง ทอเป็นผ้ามีผิวสัมผัสต่างกัน เพิ่มความสวยงาม ทนทาน ใช้ประโยชน์ได้กว้าง • Complex ply yarn ประกอบด้วยด้าย 3 ส่วนคือ • 1.Core yarn • 2.Fancy or Special Effect yarn • 3.Binder or Tie yarn

15. ชนิดของด้ายพิเศษ • 1.ด้ายพิเศษชนิดด้ายเดียว(Complex Single yarn) • Slup Yarns เป็นทั้งด้ายเดียวและด้ายรวม2ply ถ้าเป็นด้ายเดี่ยวเกิดจากการเข้าเกลียวไม่สม่ำเสมอ พบในผ้าชานตุง ผ้าบุชเชอร์ ผ้าเรยอง ผ้าลินินบางชนิด • Flock Yarnsเป็นด้ายเดี่ยวมีปุยของด้ายอื่นผสมอยู่ โดยรวมเศษใยหรือเศษด้ายขณะปั่นหรือตอนเข้าเกลียวเป็นเส้นด้าย บางครั้งอาจเป็นด้ายคนละสี

16. 2.ด้ายพิเศษชนิดด้ายรวม2.ด้ายพิเศษชนิดด้ายรวม • Boucle Yarns ด้ายeffect เป็นปมเป็นห่วงเล็กๆ มีด้ายพันใช้เป็นด้ายทอและด้ายถัก • Loop,Curl Yarnsด้ายแกนมีขนาดใหญ่อย่าง3ply ด้ายเส้นที่สอง เป็นเส้นทำให้เกิดห่วง มีด้ายพัน • Ratine,Gimp Yarnคล้ายบูเคล่และลูปต่างกันที่ห่วงชิดแน่นกว่า ห่วงด้ายGimpจะนุ่มฟู • Nub or Spot and Knot or Knop Yarns • N or Sด้ายefft.พันรอบด้ายแกนเป็นปุ่ม ปม หนาเป็นระยะ Knotใช้ด้ายสีเป็นปม

17. Spiral or Cockscrew Yarnsเป็นด้าย2เส้นขนาดต่างกันเข้าเกลียวกัน ด้ายแกนขนาดเล็กกว่า ด้ายพันทับขนาดใหญ่กว่า เข้าเกลียวหลวม เนื้อนุ่มพองฟู • Chenille Yarns ด้ายเส้นที่สองเป็นขนค่อนข้างสั้นนุ่มเหมือนกำมะหยี่ ใช้เป็นด้ายพุ่ง ผ้าจะเป็นสันเหมือนลูกฟูก • Metallic Yarns เป็นด้ายโลหะเทียมหุ้มด้วยสารโพลิเอสเตอร์

20. ด้ายผิวสัมผัส(Textured Yarns) • 1.ด้ายฟู(Bulk textured yarns) • Gear crimping • Stuffer-box process • Air-jet process • 2.ด้ายยืด(Stretch textured yarns) • False-twist ใช้ด้ายสองเส้นมาเข้าเกลียวอบด้วยความร้อนแล้วคลายเกลียวกลับบิดให้ตรงข้ามกับเกลียวครั้งแรก มักเป็นไนลอน • Edge- crimped • Knit-de-Knit นิยมทำเป็นด้ายยืด

21. ความหมายของตัวเลขกำกับเส้นด้ายความหมายของตัวเลขกำกับเส้นด้าย • 1.cotton system ขนาดของด้ายยืน70sหมายความว่า ด้ายยืนใช้ด้ายเดี่ยวno.70 • Ply yarn เขียน70/2หมายความว่าด้ายเดี่ยวเบอร์70จำนวน2เส้นควบเป็นply yarn • Cord yarn เขียน16/3/4หมายความว่าใช้ด้ายเดี่ยวเบอร์16จำนวน3เส้นควบเป็นply yarn แล้วนำply yarn 4เส้นควบเป็นcord • 2.Tex system เปลี่ยนจาก/เป็นx • 8x2 ด้ายเดี่ยวเบอร์8จำนวน2เส้นควบเป็น ply yarn • 16x2x3 ด้ายเดี่ยวเบอร์16จำนวน2ควบเป็นply นำplyจำนวน3เส้นควบเป็นcord yarn

22. ด้ายผสม • นำเส้นใยตั้งแต่2ชนิดขึ้นไปผสมกัน • เสริมคุณภาพและคุณสมบัติที่ดีซึ่งกันและกัน • อัตราส่วนการผสมเส้นใย • Polyester65:cotton35 • Polyester50:cotton50 • Wool85:nylon15 • Nylon60:rayon40 • Acrylic55:wool45