Chuyên đề Kĩ năng giải một bài toán Lớp 7

1. Chuyên đề : KĨ NĂNG GIẢI MỘT BÀI TOÁN LỚP 7 BẰNG NHIỀU CÁCH I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn chuyên đề. -Vấn đáp là cách thức tốt để kích thích tư duy độc lập của HS, dạy HS cách tự suy nghĩ đúng đắn. Bằng cách này HS hiểu nội dung học tập hơn là học vẹt, thuộc lòng. - Gợi mở vấn đáp giúp lôi cuốn HS tham gia vào bài học, làm cho không khí lớp học sôi nổi, sinh động, kích thích hứng thú học tập và lòng tự tin. Vì thế Tổ Toán-Công nghệ trường THCS Thanh Đức chọn “Kĩ năng giải một bài toán lớp 7 bằng nhiều cách” làm chuyên đề để triển khai sử dụng trong các tiết dạy Toán của tổ. 2. Mục đích yêu cầu PPDH gợi mở - vấn đáp là quá trình tương tác giữa GV và HS, được thực hiện thông qua hệ thống câu hỏi và câu trả lời tương ứng về một chủ đề nhất định được GV đặt ra. Qua việc trả lời hệ thống câu hỏi dẫn dắt của GV, HS thể hiện được suy nghĩ, ý tưởng của mình, từ đó khám phá và lĩnh hội được đối tượng học tập. Đây là PPDH mà GV không trực tiếp đưa ra những kiến thức hoàn chỉnh mà hướng dẫn HS tư duy từng bước để các em tự tìm ra kiến thức mới phải học. Căn cứ vào tính chất hoạt động nhận thức của HS, người ta phân biệt các loại: vấn đáp tái hiện, vấn đáp giải thích minh họa và vấn đáp tìm tòi. 3. Đối tượng áp dụng.HS lớp 7 trường THCS Thanh Đức II. NỘI DUNG 1. Các loại vấn đáp a) Vấn đáp tái hiện Được thực hiện khi những câu hỏi do GV đặt ra chỉ yêu cầu HS nhớ lại, nhắc lại kiến thức đã biết và trả lời dựa vào trí nhớ, không cần suy luận. Loại vấn đáp này chỉ nên sử dụng hạn chế khi cần đặt mối liên hệ giữa kiến thức đã học với kiến thức sắp học, hoặc khi củng cố kiến thức vừa mới học. Loại câu hỏi vấn đáp tái hiện thường được sử dụng khi: · HS chuẩn bị học bài · HS đang thực hành, luyện tập · HS đang ôn tập những tài liệu đã học b) Vấn đáp giải thích minh họa Được thực hiện khi câu hỏi của GV đưa ra có kèm theo các ví dụ minh họa (bằng lời hoặc bằng hình ảnh trực quan) nhằm giúp HS dễ hiểu, dễ ghi nhớ. Phương pháp này 1 Lop1.com.vn

2. được áp dụng có hiệu quả trong một số trường hợp, như khi GV biểu diễn phương tiện trực quan. Loại câu hỏi này thường được sử dụng khi: · HS đã có những thông tin cơ bản, GV muốn HS sử dụng các thông tin ấy trong những tình huống mới, phức tạp hơn. · HS đang tham gia giải quyết vấn đề đặt ra · HS đang được cuốn hút vào cuộc thảo luận sôi nổi và sáng tạo c) Vấn đáp tìm tòi Còn được gọi là vấn đáp phát hiện hay đàm thoại ơrixtic: Là loại vấn đáp mà GV tổ chức sự trao đổi ý kiến - kể cả tranh luận - giữa thầy với cả lớp, có khi giữa trò với trò, thông qua đó, HS nắm được tri thức mới. Hệ thống câu hỏi được sắp đặt hợp lý nhằm phát hiện, đặt ra và giải quyết một số vấn đề xác định, buộc HS phải liên tục cố gắng, tìm tòi lời giải đáp. Trật tự logic của các câu hỏi kích thích tính tích cựctìm tòi, sự ham muốn hiểu biết. GV đóng vai trò người tổ chức sự tìm tòi còn hs thì tự lực phát hiện kiến thức mới, vì vậy kết thúc cuộc đàm thoại, HS có được niềm vui của sự khám phá. Cuối giai đoạn đàm thoại, GV khéo léo vận đụng các ý kiến của HS để kết luận vấn đề đặt ra, có bổ sung, chỉnh lí khi cần thiết. 2. Quy trình thực hiện a) Trước giờ học · Bước 1: Xác định mục tiêu bài học và đối tượng dạy học. Xác định các đơn vị kiến thức kĩ năng cơ bản trong bài học và tìm cách diễn đạt các nội dung này dưới dạng câu hỏi gợi ý, dẫn dắt HS. · Bước 2: Dự kiến nội dung các câu hỏi, hình thức hỏi, thời điểm đặt câu hỏi (đặt câu hỏi ở chỗ nào?), trình tự của các câu hỏi (câu hỏi trước phải làm nền cho các câu hỏi tiếp sau hoặc định hướng suy nghĩ để HS giải quyết vấn đề). Dự kiến nội dung các câu trả lời của HS, trong đó dự kiến những "lỗ hổng" về mặt kiến thức cũng như những khó khăn, sai lầm phổ biến mà HS thường mắc phải. Dự kiến các câu nhận xét hoặc trả lời của GV đối với HS. · Bước 3: Dự kiến những câu hỏi phụ để tùy tình hình từng đối tượng cụ thể mà tiếp tục gợi ý, dẫn dắt HS. b) Trong giờ học · Bước 4: GV sử dụng hệ thống câu hỏi dự kiến (phù hợp với trình độ nhận thức của từng loại đối tượng HS) trong tiến trình bài dạy và chú ý thu thập thông tin phản hồi từ phía HS. c) Sau giờ học GV chú ý rút kinh nghiệm về tính rõ ràng, chính xác và trật tự logic của hệ thống câu hỏi đã được sử dụng trong giờ dạy. 2 Lop1.com.vn

3. III. KẾT LUẬN Trong quá trình giảng dạy, tôi áp dụng thường xuyên phương pháp gợi mở vấn đáp đặc biệt trong việc tiếp cận kiến thức mới giúp lôi cuốn HS tham gia vào bài học, làm cho không khí lớp học sôi nổi, sinh động, kích thích hứng thú học tập và lòng tự tin; HS thể hiện được suy nghĩ, ý tưởng của mình, từ đó khám phá và lĩnh hội được đối tượng học tập. ÁP DỤNG VÀO BÀI GIẢNG THỰC TẾ: Tiết 24. MỘT SỐ BÀI TOÁN VỀ ĐẠI LƯỢNG TỈ LỆ THUẬN . I. MUÏC TIEÂU : 1. Kieán thöùc: - Hoïc sinh trình bày được caùc baøi toaùn cô baûn veà ñaïi löôïng tæ leä thuaän vaø chia tæ leä 2. Kó naêng: - Bieát döïa vaøo tính chaát ñaõ hoïc ñeå laäp ñöôïc daõy caùc tæ soá baèng nhau khi giaûi baøi toaùn tæ leä thuaän. 3. Thaùi ñoä: - Coù tính caån thaän khi giaûi toaùn, thaáy ñöôïc söï lieân thong giöõa caùc kieán thöùc. II. PHÖÔNG PHAÙP: Ñaøm thoaïi gôïi môû, vaán ñaùp thöïc haønh. III.CHUAÅN BÒ : 1.GV : SGK , giaùo aùn, phaán maøu, Baûng phuï ñeà BT 5 trang 55 vaø ñeà baøi toaùn 1, 2 2.HS : SGK, oân laïi tính chaát cuûa daõy tæ soá baèng nhau. IV. HOAÏT ÑOÄNG DAÏY VAØ HOÏC : NOÄI DUNG HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ (8ph) 1) Tìm 2 soá m1 vaø m2 bieát m m = - HS caû lôùp laøm vaøo giaáy. - GV goïi HS nhaän xeùt . - GV nhaän xeùt cho ñieåm kieåm tra baøi laøm cuûa moät soá hoïc sinh. Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu baøi toaùn 1 (15 ph) 1.Baøi toaùn 1: Hai thanh chì coù theå tích laø 12 cm3 vaø 17 cm3. Hoûi moãi thanh naëng bao nhieâu gam, bieát raèng thanh thöù hai naëng hôn thanh thöù nhaát 56,5 g ? Giaûi Goïi khoái löôïng hai thanh chì laàn löôït laø: m1 (g) vaø m2 (g) thanh chì laàn löôït laø m1 (g) vaø m2 HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS - GV trình chiếu đề bài, laàn löôït goïi HS leân baûng laøm BT. −m m m m 56 5 , HS1: = = = = 1 2 1 2 11 3 , − 17 12 17 12 5 1 2 m 17 vaø m1 - m2 = 56,5 2) Hai ñaïi löôïng x vaø y coù tæ leä thuaän vôùi nhau hay khoâng neáu: x 1 2 3 y 9 18 27 12 =  = 1 11 3 , 192 1 , m 1 17 m =  = 2 11 3 , 135 6 , m 2 12 HS2: x vaø y tæ leä thuaän vì y x baøi laøm cuûa baïn y y - HS nhaän xeùt = = = = 5 4 36 5 45 1 2 ...... 9 x x 1 2 5 HÑ2.1 GV treo baûng phuï (ñeà baøi) - BT yeâu caàu ta phaûi laøm gì? - Baøi toaùn cho bieát ñieàu gì? - Khoái löôïng vaø theå tích cuûa chì laø hai ñaïi löôïng nhö theá naøo? - Neáu goïi khoái löôïng cuûa hai - Hoûi moãi thanh naëng bao nhieâu gam? - Hai thanh chì coù theå tích laø 12 cm3 vaø 17 cm3 , thanh thöù hai naëng hôn thanh thöù nhaát 56,5g. - Khoái löôïng vaø theå tích cuûa chì laø 2 ñaïi löôïng tæ leä thuaän. - m1 và m2tỷ lệ với 12 và 17 3 Lop1.com.vn

4. Do khoái löôïng vaø theå tích cuûa chì laø hai ñaïi löôïng tæ leä thuaän nhau neân: m m = 12 17 −  m1 = 11,3.12 =1 35,6ù m2 = 11,3.17 =192,1 Vaäy hai thanh chì coù khoái löôïng laø 135,6 g vaø 192,1 g * Chuù yù: Baøi toaùn ?1 coøn ñöôïc phaùt bieåu döôùi daïng chia soá 222,5 thaønh 2 phaàn tæ leä 10 vaø 15 (g) thì m1 vaø m2coù quan heä gì với 12 và 17? Và có thể biểu thị bằng dãy tỉ số nào? -Vaäy laøm theá naøo ñeå tìm m1 vaø m2? - GV hướng dẫn HS cách giải bài theo bài giải ở phần kiểm tra bài cũ. HÑ2.2: GV cho hoïc sinh giải ?1 - Bài toán ?1giống bài toán 1 ở chổ nào? - Bài toán ?1khác bài toán 1 ở chổ nào? - Cách giải bài toán ?1như thế nào so với bài toán ?1 - Cho HS laøm vaøo taäp, chaám ñieåm - Giôùi thieäu caùch phaùt bieåu khaùc cuûa ?1 m m và = 1 2 12 17 Áp dụng tính chất dảy tỉ số bằng nhau - Học sinh ghi lại bài giải từ nội dung kiểm bài ở đầu tiết. - khoái löôïng vaø theå tích cuûa vaät theå laø 2 ñaïi löôïng tæ leä thuaän - Tồng khối lượng của hai thanh là 222,5g - Giống như bài toán 1. - HS laøm ?1 vaøo taäp. Giaû söû khoái löôïng cuûa moãi thanh kim loaïi töông öùng laø m1 vaø m2 (g) Do khoái löôïng vaø theå tích cuûa vaät theå laø 2 ñaïi löôïng tæ leä thuaän neân m m = vaø m1 +m2 = 222,5 −m m 56 6 , = = 2 1 1 2 11 3 , 5 12 17 Ta coù: 1 2 10 15 m + m m m 222 5 , = = = = 1 2 1 2 9 , 8 + 10 Vaäy m1= 8,9 .10= 89 g m2 = 8,9 .15 = 133,5 g 15 10 15 25 Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu baøi toaùn 2 (10ph) -Ta đã biết tổng số đo các góc ˆ ,ˆ ,ˆ của tam giác bằng bao nhiêu độ? -Vậy em nào có thể phát biểulại bài toán 2 theo cách phát biểu khác của ?1? - GV gọi 1 hs lên bảng làm ?2 sau khi lớp làm vào tập 3 phút. Sau đó chấm diểm 2 tập nhanh nhất. 2.Baøi toaùn 2: Tam giaùc ABC coù soá ño caùc goùc C B A ˆ ,ˆ ,ˆ laàn löôït tæ leä vôùi 1; 2; 3. Tính soá ño caùc goùc cuûa tam giaùc ABC? -HS ñoïc kó ñeà baøi -tổng số đo các góc giác bằng 1800. - Bài toán đồngnghĩa với chia 1800 thành 3 góc C B A ˆ ,ˆ ,ˆ tỉ lệ với 1; 2 và 3. - 1HS leân baûng ghi baøi giaûi: Theo ñeà baøi ta co:ù ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ + + Vaäy: AÂ = 1.300 = 300 Bˆ= 2.300 = 600 Cˆ= 3.300 = 900 A ,ˆ C ˆ B ,ˆ của tam A B C ˆ + + 0 180 A B C A B C = = = = = 0 30 1 2 3 1 2 3 6 Hoaït ñoäng 4: Cuûng coá (9 ph) GV ñöa ra 2 baûng phuï * Luyeän taäp - cuûng coá Baøi 5 trang 55 SGK HS laøm BT 5 4 Lop1.com.vn

5. Hai ñaïi löôïng x vaø y coù tæ leä thuaän vôùi nhau hay khoâng neáu: b) x y b) x vaø y khoâng tæ leä thuaän vì 60 2 1 1 12 2 24 5 60 6 72 9 90 12 24 72 90 = = =  5 6 9 Hoaït ñoäng 5: Höôùng daãn veà nhaø (3 ph) - Xem laïi phöông phaùp giaûi caùc baøi toaùn trong baøi hoïc. - Laøm caùc BT6, 8, 9, 10 trang 58 SGK - Chuaån bò tieát sau: “Luyeän taäp" -GV höôùng daãn hoïc sinh laøm baøi 6 trang 55 SGK: a) Khoái löông cuoän daây tæ leä thuaän vôùi chieàu daøi neân: y = k.x. Theo ñieàu kieän khi x = 1 thì y = 25 töø ñoù thay x vaøy vaøo coâng thöùc ñeå tìm k. b) Thay y = 4,5kg = 4500g vaøo coâng thöùc cuûa caâu a) ñeå tìm x. Thanh Đức, ngày 24 tháng 10 năm 2019 Duyệt của tổ Phan Thanh Thảo Người viết Trương Bảo Phú 5 Lop1.com.vn