Bài giảng Ngữ văn 11 - Văn bản: Vào phủ chúa Trịnh

1. Đâylànhữngdanh y- thầythuốcnổitiếngcủa VN Tuệ Tĩnh Tôn Thất Tùng Đặng Văn Ngữ Hải Thượng Lãn Ông Phạm Ngọc Thạch 

2. VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH (Trích : Thượngkinhkísự) - Lê HữuTrác-

3. VàoPhủChúaTrịnh I Tìmhiểuchung II. Đọchiểuvănbản III. Tổngkết

4. VàoPhủChúaTrịnh I. Tìmhiểuchúng 1) Tácgiả • Lê HữuTrác (1724 – 1791) hiệulàHảiThượngLãnÔng • Ôngsinh ra ở HảiDương (nay thuộcHưngYên) • Ônglàmộtdanh y, nhàvăn, nhàthơlớnnửacuốithếkỉ XVIII • Ônglàtácgiảcủabộsách y họcnổitiếngHảithượng y tôngtâmlĩnh Lê HữuTrác

5. a. Thờigiansángtácvàxuấtxứ: Tácphẩmhoànthànhvàonăm 1783, đượcxếp ở cuốibộ "HảiThượng y tôngtâmlĩnh". 2 ) TácphẩmThượngkinhkísự (kísựđếnkinhđô): b. Văntựvàthểloại:- TácphẩmđượcviếtbằngchữHán. - Thểloại: kísự (ghichépsựviệccóthật). Ở lớp 9, họcsinhđãhọcmộttácphẩmkícủavănhọctrungđạilà "Vũtrungtuỳbút" (Tùybútviếttrongnhữngngàymưa) củaPhạmĐìnhHổ. c. Nội dung chính: Tácgiảghichéplạitỉmỉnhữngđiềumắtthấy tai nghecùngnhữngcảmnhậncủabảnthântrongmộtchuyếnđitừHươngSơnraKinhđôThăng Long chữabệnhchothếtửTrịnhCánvàchúaTrịnhSâm (khoảngthờigiantừngày 12 thánggiêngđếnngày 2 tháng 11 năm 1782). 3. Đoạntrích "VàophủchúaTrịnh": ĐoạntríchnóilênnhữngchứngkiếncủatácgiảkhiđượcdẫnvàophủchúađểbắtmạchkêđơnchothếtửTrịnhCán, qua đótácgiảbộclộtháiđộvàtâmsựcủamình.

6. II. Đọchiểuvănbản VàoPhủChúaTrịnh 1 . Quangcảnh, cungcáchsinhhoạttrongphủchúavàgiátrịhiệnthựccủatácphẩm: a. Quangcảnhtrongphủchúa: * QuangcảnhtừcửasauđếnđiếmHậumã: - Phải qua nhiềulầncửavànhữngdãyhànhlangquanh co nốinhauliêntiếp. - Ở mỗicửađềucóvệsĩcanhgác, ngườigiữcửatruyềnbáorộnràng, ngườicóviệcquan qua lạinhưmắccửi… - Ở vườnhoa, đâuđâucũnglàcâycối um tùm, chimkêuríurít, danhhoađuathắm, gióđưathoangthoảngmùihương… - Cóđiếm "Hậumãquântúctrực" đểchúasaipháiđitruyềnlệnhđượckiếntrúccôngphu: đượclàmbêncáihồ, cónhữngcâylạlùngvànhữnghònđákìlạ, cộtvàbaolơnlượnvòng, kiểucáchthậtlàxinhđẹp.

7. II. Đọchiểuvănbản 1.Quang cảnh, cungcáchsinhhoạttrongphủchúavàgiátrịhiệnthựccủatácphẩm: a. Quangcảnhtrongphủchúa: *Quangcảnhbêntrongphủ - CónhàĐạiđường, Gáctíavớikiệu son, võngđiều, đồnghitrượngsơn son thếpvàngvànhữngđồđạcnhângianchưatừngthấy. - Đồdùngtiếpkháchănuốngtoànlànhữngmâmvàng, chénbạc. * Quangcảnh ở nộicungthếtử: - Phải qua năm, sáulầntrướnggấmmớitớiphòngthếtử ở. - Quangcảnhtrongphòng: thắpnến, cósậpthếpvàngdànhchothếtửngồi, cóghếrồngsơn son thếpvàngvàbàynệmgấm, cómànchengangsân, xungquanhlấplánh, hươnghoangàongạt. → Quangcảnh ở phủchúacựckìtránglệ, tônnghiêm, lộnglẫykhôngđâusánhbằng

8. VàoPhủChúaTrịnh Quang cảnhphủChúa

9. VàoPhủChúaTrịnh b. Cungcáchsinhhoạtnơiphủchúa: +Vàocửasau, cótênđầytớhétđường, cóngườitruyềnlệnh, qua mấylầncửa; +Cólínhgáccửa, ai muốn ra vàophảicóthẻ • Khi tácgiảvàophủtheolệnhchúa: • Lờilẽ: +NhắcđếnchúaTrịnhSâm: Thánhchỉ (4 lần); Thánhthượng (1 lần) +NhắcđếnthếtửTrịnhCán: Thánhthể (1 lần) ->Lờilẽcungkính, lễđộnhưngthểhiệnsựlộnghành, vượtquyền +Đồdùng: sơn son thếpvàng, mâmvàng, chénbạc, ghếrồng; +Đồăn: củangonvậtlạ, mangphongvịnhàđạigia +Kẻhầungườihạ: quânHậumãchờsẵnđểsai, phi tầnmĩnữ; +Cácchứcsắctrongphủ: Quan chánhđường, lương y 6 cung 2 viện; • Trongphủcó: • Thếtử: +Mặcáođỏ, trongphòngtrướngphủmànche, sậpvàng, nệmgấm +Muốnkhámbệnhcho: phảilạy, xinphép, viếttờtrình ->Mộtcậubé 5, 6 tuổimàcócuộcsốngnhưmộtđếvương.

10. VàoPhủChúaTrịnh VàoPhủChúaTrịnh • CungcáchsinhhoạttrongphủchúaTrịnhvớinhữnglễnghi, khuônphépchothấysựcao sang, quyềnuytộtđỉnhcùngvớicuộcsốnghưởngthụxahoađếncựcđiểmvàsựlộngquyềncủanhàchúa. • Tácgiảgiántiếpphảnánhsựrối ren, phứctạpcủaxãhộiViệt Nam thờivua Lê-chúaTrịnhđồngthờithấyđượcsựthốngkhổcủamuôndân.

11. 2.Thái độ, tâmtrạngvànhữngsuynghĩcủanhânvậttôi. a. Thểhiệngiántiếp qua việcmiêutảtỉmỉ, chi tiếtquangcảnhvàcungcáchsinhhoạtnơiphủchúa (…) → Qua việcmiêutảnày, tácgiảmuốnphơibàytườngtậncuộcsốngxahoavàcungcáchsinhhoạtcầukìquámức ở phủchúa. b. Thểhiệntrựctiếp qua nhữnglờinhậnxét, bìnhluậncủatácgiả: * Khivừavàođếnphủchúa, tácgiảđãđưaralờinhậnxét: " Bướcchânđếnđâymới hay cảnhgiàu sang củavuachúathựckháchẳnngườithường!" vàvịnhmộtbàithơđểtảhếtcái sang trọng, vươnggiả ở nơiđây (…). * Khiđượcmờiăncơmsáng, tácgiảnhậnxét: "Mâmvàng, chénbạc, đồăntoànlàcủangonvậtlạ, tôibấygiờmớibiếtcáiphongvịcủanhàđạigia". * Khivàonộicungthếtử, tácgiảcảmnhận: "Ở trongtốiom, khôngthấycủangõgìcả…". * Khinóivềbệnhtrạngcủathếtử, tácgiảnhậnxét: "Vìthếtử ở trongchốnmànchetrướngphủ, ănquá no, mặcquáấmnêntạngphủyếuđi…". =>Qua những chi tiếttrên, ta thấy: Mặcdùkhencáiđẹp, cái sang nơiphủchúanhưngtácgiảtỏradửngdưngtrướcnhữngquyếnrũvậtchấtnơiđây. Khôngđồngtìnhvớicuộcsốngquá no đủ, tiệnnghinhưngthiếukhítrờivàkhôngkhítự do.

12. c. Tháiđộ, tâmtrạngkhichữabệnhchothếtử: *Tácgiảlígiảibệnhtìnhcủathếtử: - "Vìthếtử ở trongchốnmànchetrướngphủ, ănquá no, mặcquáấmnêntạngphủyếuđi” “Bệnhmắcđãlâu, tínhkhíkhôhết, damặtkhô, rốnlồi to, gânthờixanh, taychângầygò. Đólàvìnguyênkhíđãhaomòn, thươngtổnquámức" →Tácgiảcóngầm ý phêphán: cănbệnhcónguồngốctừcuộcsốngxahoa, hưởnglạctrongphủchúa; Tácgiảcũngbănkhoănvềhìnhảnhcủakẻtrịvìthiênhạtrongtươnglai -Tácgiảkếtluận: "Bệnhthếnàykhôngbổthìkhôngđược"→Làthầythuốcgiàukinhnghiệm, tácgiảđãtìmracáchchữabệnhchothếtử. *Diễnbiếntâmtrạngcủatácgiảkhikêđơnchothếtử: -Ban đầu: Ôngkhôngmuốnchữabệnhchothếtửcókếtquảngaynênchọngiảipháp "dùngphươngthuốchoàhoãn, nếukhôngtrúngthìcũngkhôngsaibaonhiêu". ->Lí do: Ôngsợbịdanhlợiràngbuộc, khôngsaovềnúiđượcnữa. - Nhưngsauđó: Ôngdámnóithẳngvàkêđơntậntình, chínhxácđểchữabệnhchothếtử. ->Lí do: Ôngmuốnlàmđúngtráchnhiệmvàlươngtâmcủangườithầythuốcchânchínhđểkhỏiphụtấmlòngcủa cha ông.

13. VàoPhủChúaTrịnh **PhẩmchấtcủaLêHữuTrácbộclộ qua việcchữabệnhchothếtử: - Làmộtthầythuốcgiỏi, cókiếnthứcsâurộngvàgiàdặnkinhnghiệm, cólươngtâmvàđứcđộ. - Khinhthườngdanhlợivàquyềnquý, yêuthíchtự do vànếpsốngthanhđạm, giảndị ở quênhà→ đốilậpvớiquanđiểmsốngcủagiađìnhchúaTrịnhvàbọnquanquyềnnơiphủchúa. =>LêHữuTrác, mộtnhâncáchsángtrong , đẹpđẽ.

14. VàoPhủChúaTrịnh III. Tổngkết 1. Nghệthuật: Bútphápkýsựđặcsắccủatácgiả - Quan sáttỉmỉ. ghichéptrungthực, miêutảcụthể, sốngđộng, chọnlựađượcnhững chi tiết “đắt”, gâyấntượngmạnh. - Lốikểhấpdẫn, chânthực, hàihước. -  Kếthợpvănxuôivàthơlàmtăngchấttrữtìnhchotácphẩm, gópphầnthểhiệnmộtcáchkínđáotháiđộcủangườiviết. 2.Ý nghĩavănbản: ĐoạntríchVàophủchúaTrịnhphảnánhquyềnlực to lớncủaTrịnhSâm, cuộcsốngxahoa, hưởnglạctrongphủchúađồngthờibàytỏtháiđộcoithườngdanhlợi, quyềnquýcủatácgiả..