Xây dựng hệ thống câu hỏi tích hợp trong môn Ngữ văn Lớp 7

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HẠ HÒA TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ PHỤ KHÁNH ****************************** SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Tên đề tài: “ XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI TÍCH HỢP TRONG MÔN NGỮ VĂN 7” Tên tác giả : Chức vụ : Đơn vị : Năm học 2009 - 2010 https://tailieutieuhoc.com/

XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI TÍCH HỢP TRONG MÔN NGỮ VĂN LỚP 7 A. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Những năm gần đây, đổi mới phương pháp dạy học được các cấp quản lý giáo dục quan tâm nhiều, coi đó như một nội lực lớn của ngành cần được khai thác triệt để nhằm tạo ra “ bước nhảy” về chất lượng giáo dục. Nghị quyết Trung ương II khóa VII của Đảng đã chỉ rõ “ Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước khắc phục phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học”. Để đáp ứng yêu cầu đó, Bộ giáo dục và đào tạo đã tiến hành thay sách giáo khoa các bộ môn từ lớp 6 đến lớp 9, tạo điều kiện cho các giáo viên thực hiện phương pháp mới. Một trong những điểm mới nổi bật của chương trình ngữ văn tích hợp. Với sự đổi mới này phải xây dựng một hệ thống câu hỏi tích hợp tương ứng với yêu cầu mới của chương trình, sách giáo khoa, phương pháp dạy học và đánh giá kết quả. Bộ sách giáo khoa Ngữ văn có nhiều thành công trong việc biên soạn hệ thống câu hỏi theo tinh thần tích hợp. Tuy vậy, do chưa có nhiều kinh nghiệm về biên soạn sách tích hợp nên còn nhiều vấn đề chưa hoàn thiện . Hơn nữa ngay cả khi sách giáo khoa ngữ văn đã biên soạn được một hệ thống câu hỏi tích hợp khá tốt thì vấn đề này vẫn đặt ra một cách cấp thiết đối với giáo viên. Bởi từ câu hỏi trong sách giáo khoa đến những câu hỏi trên lớp của giáo viên mới chính là bước hoàn thiện một quy trình dạy học. Do vậy xây dựng hệ thống câu hỏi tích hợp, vận dụng tổ chức câu hỏi tích hợp và vận dụng tổ chức hệ thống câu hỏi ấy để đạt hiệu quả cao nhất cho một giờ học theo tinh thần dạy học tích hợp là điều cần thiết đối với giáo viên dạy ngữ văn nói chung và giáo viên dạy Ngữ văn 7 nói riêng. 2 https://tailieutieuhoc.com/

B. CƠ SỞ LÝ LUẬN: Theo nguyên tắc tích hợp, mỗi bài học của Ngữ văn 7 là sự phối hợp một số đơn vị kiến thức và kỹ năng của 3 phân môn: Văn, Tiếng Việt và Tập làm văn. Dựa trên một số văn bản văn học hay nhật dụng, phần đọc hiểu văn bản sẽ khai thác những điểm nội dung và nghệ thuật của văn bản. Phần tiếng Việt sẽ tìm hiểu và khai thác một yếu tố ngôn ngữ có tần số xuất hiện cao trong văn bản, để phân tích luyện tập các kỹ năng ngôn ngữ cho học sinh. Phần tập làm văn giúp cho học sinh hình thành năng lực tiếp nhận và tạo lập kiểu văn bản vừa học. Vì tích hợp trong câu hỏi giờ Ngữ văn 7 phải thể hiện ở chỗ, các dơn vị kiến thức và kỹ năng của 3 môn đều phải được tìm hiểu, khai thác trên một ngữ liệu chung là văn bản, nhằm mục đích chung rèn kỹ năng nghe, đọc, nói, viết và kiểu văn bản đó cho học sinh. Có thể nói hệ thống văn bản tích hợp sẽ tạo độ kết dính chỉnh thể trong một bài giảng. Văn học là một loại hình tượng văn học thông qua một chất liệu đặc biệt là ngôn ngữ nghệ thuật ( một thứ ngôn ngữ đã được chọn lọc, gọt rũa tinh tế ). Lâu nay trong việc hướng dẫn học sinh cảm thụ tác phẩm văn học, các câu hỏi thường thiên về khai thác nội dung mà chưa quan tâm đích đáng đến cái được biểu đạt của tín hiệu ngôn ngữ. Do vậy có thể thấy bản chất của câu hỏi tích hợp cần được thể hiện trong giờ Ngữ văn 7 là: hướng dẫn học sinh vận dụng những kiến thức và kỹ năng về tiếng để cảm nhận và “giải mã” những nội dung tiềm ẩn sâu sắc trong các tác phẩm văn chương, trên cơ sở đó thực hành tạo lập các văn bản. Năm học 2003 –2004 sách giáo khoa Ngữ văn 7 đã được đưa vào sử dụng đại trà trong các trường THCS sau 3 năm thí điểm ở một số địa phương và được tập thể tác giả sửa chữa hoàn chỉnh. Được Hội đồng thẩm định sách giáo khoa thông qua. Chương trình Ngữ văn 7 có một số phần mới mà phần tập làm văn và Văn học lớp 7 trước đây chưa có như: Văn bản biểu cảm, văn bản nghị luận và về phần văn là các kiểu dạng khác nhau của tác phẩm trữ tình. (Văn học dân gian, văn chương, bác học, thơ và văn xuôi, tùy bút). Trong việc thực hiện chương trình Ngữ văn 7 ở phần tập làm văn và văn có nhiều vấn đề khó hơn so với trình 3 https://tailieutieuhoc.com/

độ học sinh. Vì vậy giáo viên phải xây dựng một hệ thống câu hỏi phù hợp với mục tiêu cụ thể của bài học và kích thích học sinh tư duy để giờ dạy có hiệu quả. C. NỘI DUNG THỰC HIỆN 1. Chọn điểm đồng quy giữa 3 phân môn: Đây là cơ sở đầu tiên để xây dựng hệ thống câu hỏi tích hợp, giáo viên cần chọn ngững điểm đồng quy giưa 3 phân môn trong mỗi bài học, theo các yêu cầu cần đạt đã nêu trong sách giáo khoa và sách giáo viên. Văn bản văn học là điểm xuất phát để chon tri thức Tiếng việt và kỹ năng Tập làm văn tiếp theo: “ Bởi văn học ( Coi như gồm cả 5 kiểu văn bản) là nghệ thuật ngôn từ, cho nên yếu tố ngôn từ nghệ thuật là điểm đồng quy của 3 phân môn” ( chương trình Trung học cơ sở mon ngữ văn trang 43). Ngược lại tiếng Việt và Tập làm văn lại phải quay về Văn học để hai quy trình xuôi ngược đó đạt đến mục tiêu rèn luyện năng lực nghe, nói, đọc , viết kiểu văn bản đó. Giáo viên cần xác định những điểm đồng quy ấy trong văn bản được thể hiện ở chỗ nào, đoạn, câu, từ nào. Như vậy còn phải hiểu đồng quy về kỹ năng phân môn có nghĩa là; phải tìm các từ phân môn những yếu tố có thể hỗ trợ cho nhau để dạy tốt phân môn đó, nhưng vẫn giữ được đặc thù của phân môn mình. Ví dụ: Khi dạy văn bản “ Sau phút chia ly” (trich Chinh Phụ Ngâm) thì điểm đồng quy với tiếng Việt là điệp ngữ, điểm đồng quy với Tập làm văn là biểu cảm. 2. Xây dựng hệ thống câu hỏi tích hợp trong giáo án. Hệ thống câu hỏi trong một giờ học bao gồm hệ thống câu hỏi trong sách giáo khoa và cả câu hỏi giáo viên tổ chức trong bài giảng. câu hỏi trong sách giáo khoa có tính định hướng giúp học sinh tìm hiểu những kiến thức và kỹ năng có trong bài học. Còn câu hỏi trong giờ học trên lớp là sự vận dụng cụ thể của mỗi giáo viên trong thực tế giảng dạy, nó mang đậm dấu ấn cá nhân của giáo viên trong việc nhận thức cũng như truyền tải nội dung bài học đến học sinh. Hai hệ thống câu hỏi này có mỗi liên quan chặt chẽ nhưng không hoàn toàn đồng nhất với nhau. 4 https://tailieutieuhoc.com/

Khi giáo viên thiết kế câu hỏi tích hợp cần chú ý một số điểm sau: - Cần thể hiện rõvà tập trung hướng vào các nội dung tích hợp của giờ học, đặt nội dung cụ thể ấy trong toàn bộ bài lớp, xem xét và vận dụng các nội dung liên quan của các phân môn trong bài để làm sáng tỏ nội dung cụ thể CÇn gi¶i (TÝch hîp ngang). Kh«ng nh÷ng thÕ cÇn liªn hÖ theo chiÒu däc xem tr-íc ®ã vÊn ®Ò nµy ®· ®-îc ®Ò cËp vµ gi¶i quyÕt nh- thÕ nµo, ë ®Êy cã ®iÓm g× ®· biÕt, ®iÓm nµo míi cÇn bæ xung n©ng cao(TÝch hîp däc). Cã thÓ tÝch hîp liªn m«n víi çc bé phËn kh¸c. -Gi¸o viªn cÇn x©y dùng hÖ thèng c©u hái: C©u hái ph¸t hiÖn, c©u hái gîi më, dÉn d¾t, c©u hái t¸i hiÖn, c©u hái tÝch hîp... trong ®ã c©u hái nªu vÊn ®Ò ®Þnh h-íng gi¶i quyÕt lµ quan träng. Nh»m tÝch cùc hãa çc ho¹t ®éng cña häc sinh. C©u hái mang theo ph-¬ng ph¸p khoa häc cña bé m«n, dÉn d¾t häc sinh t×m hiÓu tõ t-îng h×nh nghÖ thuËt ®Õn néi dung. -H×nh thµnh cho häc sinh çc çch häc, çch tiÕp xóc vµ khai th¸c mét sè vÊn ®Ò, çch lµm, çch vËn dông vµo cuéc sèng. 2.1. C©u hái tÝch hîp trong kiÓm tra bµi cò. KÕt hîp c©u hái vÒ kiÕn thøc lo¹i bµi, thÓ lo¹i, c¶m nhËn vÒ c©u, tõ, biÖn ph¸p tu tõ, ®o¹n th¬, ®o¹n v¨n, nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cã thÓ dïng h×nh thøc tr¾c nghiÖm tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng nhãm hoÆc ®éc lËp. VÝ dô:“C«n S¬n suèi ch¶y r× rÇm Ta nghe nh- tiÕng ®µn cÇm bªn tai” (Bài ca Côn Sơn –Nguyễn Trãi) - Lµ c©u th¬ t¶, kÓ, hay biÓu c¶m? ®¸nh dÊu vµo « mµ em cho lµ ®óng? A. KÓ B. T¶ C. BiÓu c¶m D. Cã tÊt c¶ 2.2. C©u hái tÝch hîp trong phÇn chó thÝch v¨n b¶n. §Ó häc sinh hiÓu kü h¬n phÇn ch÷ nghÜa trong v¨n b¶n, tõ ®ã cã c¬ së hiÓu s©u v¨n b¶n gi¸o viªn cÇn gi¶i thÝch tõ ng÷ khã theo chó thÝch. Nªn bæ xung thªm 5 https://tailieutieuhoc.com/

ngoµi chó thÝch trong s¸ch gi¸o khoa khi cÇn thiÕt. Nh÷ng c©u hái trong phÇn nµy cã sù tÝch hîp rÊt râ trong ph©n m«n TiÕng ViÖt. V× vËy cÇn ®Æt c©u hái gi¶n dÞ linh ho¹t gióp häc sinh hiÓu ®-îc b¶n chÊt ý nghÜa chÝnh trong néi hµm cña tõ ng÷, ®iÓn cè. VÝ dô: Khi d¹y v¨n b¶n “C¶nh khuya”, “R»m th¸ng giªng” cña Hå ChÝ Minh gi¸o viªn kiÓm tra viÖc hiÓu chó thÝch vµ tõ H¸n viÖt cña häc sinh trong s¸ch gi¸o khoa (cã thÓ ghi nhí chó thÝch gi÷a çc nhãm). Sau ®ã ®Æt c©u hái tÝch hîp t×m yÕu tè H¸n viÖt trong çc bµi thơ đã học. Hái: Em hiÓu “NguyÖt chÝnh viªn” cã nghÜa nh thÕ nµo? Em ®· gÆp yÕu tè “NguyÖt” trong bµi th¬ ®· häc? H·y ®äc cho c¶ líp nghe. - “NguyÖt chÝnh viªn” - vÇng tr¨ng ®óng lóc trßn nhÊt. YÕu tè “NguyÖt” cã trong bµi “TÜnh d¹ tø” cña Lý B¹ch: Sµng tiÒm minh nguyÖt quang Nghi thÞ ®Þa th-îng s-¬ng Cö ®Çu väng minh nguyÖt §ª ®Çu t- cè h-¬ng 2.3. C©u hái tÝch hîp trong §äc - HiÓu v¨n b¶n: - HÖ thèng c©u hái trong phÇn nµy nh»m h-íng dÉn häc sinh t×m hiÓu, ph©n tÝch chi tiÕt v¨n b¶n, ®©y lµ phÇn träng t©m cña tiÕt häc. Gi¸o viªn cÇn x©y dùng hÖ thèng dÉn d¾t, gîi më, nªu vÊn ®Ò ®¶m b¶o tinh thÇn vµ çc møc ®é tÝch hîp kh¸c nhau. - Trong hÖ thèng c©u hái h-íng dÉn ®äc - hiÓu v¨n b¶n cña s¸ch gi¸o khoa, Ýt nhiÒu còng thùc hiÖn yªu cÇu tÝch hîp. VÝ dô:Khi ®äc v¨n b¶n “Sau phót chia ly” (TrÝch chinh Phô Ng©m) cã c©u hái sè 4 vµ 5* vÒ hiÖn t-îng ®iÖp ng÷ vµ t¸c dông biÓu c¶m cña ®iÖp ng÷ lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®ang gi¶ng d¹y ë TiÕng ViÖt: Ngoµi ra cã lo¹i c©u hái yªu cÇu häc sinh luyÖn tËp, thiªn vÒ yªu cÇu rÌn luyÖn çc kü n¨ng: t- duy, thùc hµnh, øng dông.. khi häc vÒ “B¸nh tr«i níc” cña Hå Xu©n H¬ng cã yªu cÇu luyÖn tËp t×m mèi 6 https://tailieutieuhoc.com/

liªn quan trong c¶m xóc gi÷a bµi th¬ nµy víi c¸c c©u h¸t than th©n thuéc ca dao, d©n ca. Gi¸o viªn cÇn vËn dông linh ho¹t, ®Ó x©y dùng c©u hái trong qu¸ tr×nh dÉn d¾t häc sinh chiÕm lÜnh t¸c phÈm cho phï hîp víi môc tiªu bµi d¹y. VÝ dô: TrÝch ngang thiÕt kÕ gi¸o ¸n tiÕt 45 bµi 12 v¨n b¶n: “C¶nh khuya”, “R»m th¸ng giªng”. III. §äc hiÓu v¨n b¶n 1. C¶nh khuya a. Hai c©u th¬ ®Çu. Câu hỏi cho Hoạt động Định hướng trả lời cho hoạt động dạy của trò hoạt động học Tiếng suối, trăng, cổ thụ, hoa. Häc sinh ®äc 1. Em h·y ®äc hai c©u vµ nhËn xÐt th¬ ®Çu vµ cho biÕt nhµ th¬ t¶ c¶nh rõng ViÖt B¾c qua ©m thanh h×nh ¶nh nµo? Häc sinh t- “TiÕng suèi trong nh tiÕng h¸t xa” 2. Khi miªu t¶ tiÕng duy nghÜ vµ t×m biÖn ph¸p so s¸nh, tõ gîi h×nh, nghÖ suèi, t¸c gi¶ ®· dïng biÖn ph¸p nghÖ thuËt lÉy ®éng t¶ tÜnh. biÖn ph¸p g×? BiÖn thuËt tr×nh bµy - TiÕng suèi trong v¾t ng©n nga nh- ph¸p nghÖ thuËt Êy c¶m nhËn. tiÕng h¸t ngät ngµo tõ xa ®-a l¹i, gióp em c¶m nhËn g× vÒ t-ëng nh- khóc nh¹c rõng khuya. ©m thanh tiÕng suèi? - ¢m thanh hiÖn ra h×nh ¶nh dßng suèi ®Ñp, mÒm m¹i. Häc sinh luyÖn “C«n S¬n suèi ch¶y r× rÇm 3. Trong nÒn v¨n häc nhí kiÕn thøc. Ta nghe nh- tiÕng ®µn cÇm bªn tai” d©n téc cã nhiÒu vÇn NguyÔn Tr·i th¬ tuyÖt bót viÕt vÒ (TÝch hîp nhí l¹i kiÕn thøc ®· häc ë suèi, bëi suèi lµ h×nh bµi “Bµi ca C«n S¬n”) ¶nh quen thuéc trong th¬ cæ.C©u th¬ cña B¸c 7 https://tailieutieuhoc.com/

gîi cho em nhí ®Õn c©u th¬ nµo ®· häc? Học sinh trình B¸c so s¸nh chÝnh x¸c vµ ®éc ®¸o, 4. Ng-êi x-a th-êng vÝ bày cảm thụ. miªu t¶ tiÕng suèi gÇn gòi víi con tiÕng ®µn víi tiÕng suèi ng-êi, cã søc sèng trÎ trung. Trong hoÆc tiÕng suèi víi c¶m nhËn cña B¸c con ng-êi chuÈn tiÕng ®µn nghÜa lµ lÊy mùc cña çi ®Ñp. T©m hån B¸c cã sù thiªn nhiªn lµm chuÈn gÆp gì víi thi nh©n x-a, coi thiªn mùc cña çi ®Ñp ®Ó so nhiªn lµ bÇu b¹n -> th¬ B¸c cã nh¹c s¸nh. Nay B¸c lÊy tiÕng suèi vÝ víi tiÕng h¸t con ng-êi çch so s¸nh Êy cã g× míi l¹? Häc sinh luyÖn Tõ “Lång” ®iÖp ng÷ ng«n ng÷ giµu 5. Trong c©u th¬ nãi v¨n miªu t¶ chÊt s¸ng t¹o h×nh, cã thÓ h×nh dung “Tr¨ng lång cæ thô theo hai çch: bãng lång hoa” tõ ng÷ - ¸nh tr¨ng chiÕu vµo vßm cæ thô, cã g× ®Æc s¾c? Gîi cho em h×nh dung g× vÒ bãng lång vµo bãng hoa. h×nh ¶nh th¬ nµy? H·y - ¸nh tr¨ng chiÕu räi vµo vßm l¸ cæ t¶ l¹i b»ng ng«n ng÷ thô in bãng xuèng mÆt ®Êt, nh- cña em? mu«n ngµn b«ng hoa. ->VÎ ®Ñp c¶nh tr¨ng rõng. Trong th¬ B¸c cã häa (TÝch hîp m«n MT). Häc sinh tr×nh Bøc tranh thñy mÆc ®Ñp nªn th¬, 6. Em cã c¶m nhËn g× bµy ý kiÕn giµu søc sèng. Cã sù giao hßa gi÷a vÒ bøc tranh thiªn thiªn nhiªn vµ con ng-êi. nhiªn qua hai c©u th¬? Ho¹t ®éng Sù c¶m nhËn tinh tÕ cña nhµ th¬ 7. Cã ý kiÕn cho r»ng: nhãm hoÆc ç tr-íc vÎ ®Ñp thiªn nhiªn. Bøc tranh Hai c©u th¬ trªn t¶ nh©n tr¶ lêi. thÊm ®-îm t×nh c¶m yªu thiªn c¶nh, nh-ng cã ý kiÕn 8 https://tailieutieuhoc.com/

nhiªn say ®¾m, qua ®ã thÊy ®-îc tµi cho r»ng: Hai c©u th¬ n¨ng nghÖ thuËt cña B¸c khi vÏ nªn trªn võa t¶ c¶nh võa t¶ bøc tranh cã nh¹c, cã häa, cã t×nh t×nh. H·y tr×nh bµy ý => BiÓu c¶m gi¸n tiÕp qua c¶nh. kiÕn cña em? (Tích hợp với Tập làm văn ) Bình; Tâm hồn nghệ sỹ của Bác hòa trộn nhiều yếu tố: Thi sỹ, họa sỹ, nhạc sỹ. Nhiều vẻ đẹp kết tinh trong tâm hồn con người Hồ Chí Minh 2.4. C©u hái tÝch hîp trong phÇn ghi nhí vµ luyÖn tËp. Gi¸o viªn h-íng dÉn häc sinh luyÖn tËp, cñng cè n©ng cao sù hiÓu biÕt vµ c¶m nhËn cña çc gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. Gi¸o viªn cã thÓ h-íng dÉn häc sinh tù ®óc kÕt, kh¸i qu¸t b»ng hÖ thèng c©u hái cã tÝnh tÝch hîp, tæng hîp, tõ ®ã tæng kÕt vÒ chñ ®Ò t- t-ëng, gi¸ trÞ nghÖ thuËt, ý nghÜa gi¸o dôc cña t¸c phÈm. §Ó phÇn ghi nhí ®-îc kh¾c s©u nªn cã mét sè bµi tËp øng dông theo kiÓu tr¾c nghiÖm, hoÆc viÕt mét ®o¹n v¨n vµ nh÷ng thu ho¹ch cña ç nh©n sau khi häc t¸c phÈm. Võa kiÓm tra ®¸nh sù c¶m thô cña v¨n häc võa luyÖn tËp çc kü n¨ng v¨n häc cho häc sinh. VÝ dô: phÇn ghi nhí trong bµi “C¶nh khuya” vµ R»m th¸ng giªng” cã thÓ ®-îc häc sinh rót ra tõ hai c©u hái tr¾c nghiÖm mang tÝnh tÝch hîp C©u 1: Tr¾c nghiÖm sö dông ph¸t phiÕu häc tËp cho häc sinh) trong hai bµi th¬ “C¶nh khuya” vµ “R»m th¸ng giªng” nhµ th¬ ®· sö dông ph¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh nµo? H·y ®¸nh dÊu vµo « mµ em cho lµ ®óng? Tù sù Miªu t¶ BiÓu c¶m NghÞ luËn Hái: Nhà thơ đã biểu cảm những tình cảm gì? - Hai bµi th¬ miªu t¶ c¶nh tr¨ng ë chiÕn khu ViÖt b¾c, thÓ hiÖn vÎ ®Ñp t©m hån b¸c. Lµ sù hßa hîp thèng nhÊt gi÷a t×nh yªu thiªn nhiªn, lßng yªu n-íc s©u nÆng, t©m hån nghÖ sü vµ chÊt chiÕn sü 9 https://tailieutieuhoc.com/

- Hái: §Æt bµi th¬ vµo hoµn c¶nh s¸ng t¸c em thÊy bµi th¬ ®· biÓu hiÖn phong th¸i cña B¸c Hå nh- thÕ nµo? + Phong th¸i ung dung l¹c quan cña B¸c + To¸t ra tõ nh÷ng rung c¶m dåi dµo tr-íc thiªn nhiªn ®Êt n-íc + ThÓ hiÖn t- chÊt cña ng-êi nghÖ sü tr-íc c¸i ®Ñp + H×nh ¶nh con thuyÒn bµn viÖc qu©n trë vÒ l-ít ®i ph¬i phíi + Giäng th¬ cæ ®iÓn, hiÖn ®¹i, kháe kho¾n, trÎ trung C©u 2: Tr¾c nghiÖm, sö dông phiÕu bµi tËp) ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña hai bµi th¬ “ c¶nh khuya” vµ “R»m th¸ng giªng” A_ Bót ph¸p cæ ®iÓn - hiÖn ®¹i B- Hai bµi th¬ cã nhiÒu h×nh ¶nh thiªn nhiªn ®Ñp, b×nh dÞ C- Sö dông nhiÒu biÖn ph¸p nghÖ thuËt cã gi¸ trÞ biÓu c¶m cao D- C¶ A, B, C Gi¸o viªn kÕt luËn: §ã lµ nh÷ng ®iÒu trong phÇn ghi nhí l-u ý: Sau ®ã gi¸o viªn kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng néi dung, nghÖ ®Æc s¾c cña t¸c phÈm, nh»m kh¾c s©u kiÕn thøc cho häc sinh. VÝ dô: PhÇn luyÖn tËp v¨n b¶n “sau phót chia ly” cã thÓ vËn dông mét sè bµi tËp sau. Bµi tËp 1: §o¹n trÝch “Sau phót chia ly” ®· sö dông ph¬ng thøc biÓu c¶m nh- thÕ nµo? §¸nh dÊu vµo « mµ em cho lµ ®óng A-BiÓu c¶m miªu c¶ B-BiÓu c¶m trùc tiÕp C-C¶ A vµ B    Bµi tËp 2: Cã ý kiÕn cho r»ng: thÓ song thÊt lôc b¸t cã nh¹c tÝnh phong phó h¬n so víi thÓ lôc b¸t. Dùa vµo ®o¹n trÝch “Sau phót chia ly” em h·y chØ râ ý kiÕn ®óng hay sai? V× sao? Nh¹c ®iÖu Êy gãp phÇn diÔn t¶ t©m tr¹ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh nh- thÕ nµo? - Ý kiÕn trªn lµ ®óng v× thÓ song thÊt lôc b¸t sö dông nhiÒu tõ l¸y vÇn b»ng nhÞp ®iÖu chËm, sù gãp mÆt cña c¸c ®iÖp ng÷ lµm cho th¬ liÒn m¹ch, t¹o nªn nh¹c ®iÖu du d-¬ng tha thiÕt, ©m h-ëng buån mªnh m«ng lan táa lµm næi bËt nçi sÇu 10 https://tailieutieuhoc.com/

diÔn ra triÒn miªn, d»ng dÆc trong t©m hån chinh phô. Nçi sÇu chia ly ®· lªn ®Õn cùc ®iÓm… D- KÕt qu¶ thùc hiÖn cã ®èi chøng: Qua hai n¨m gi¶ng d¹y Ng÷ V¨n 7 t«i cã thÓ kh¼ng ®Þnh. Ng÷ v¨n 7 kh«ng chØ ®-a çc em häc sinh ®-îc tiÕp xóc víi nhiÒu t¸c phÈm v¨n häc, hay dÉn d¾t çc em tíi nh÷ng ch©n trêi míi l¹ mµ cßn gióp çc em hiÓu, c¶m thô, t- duy mét çch s¸ng t¹o. Kh¸c víi nh÷ng giê gi¶ng v¨n tr-íc kia häc sinh tiÕp thu t¸c phÈm mét çch thô ®éng, m¸y mãc. Giê häc ng÷ v¨n 7 hiÖn nay gióp häc sinh kh«ng nh÷ng c¶m, hiÓu yªu thÝch t¸c phÈm v¨n häc mµ cßn biÕt tÝch hîp ph¸t hiÖn vÊn ®Ò, biÕt nãi lªn suy nghÜ c¶m nhËn cña riªng m×nh. VËn dông ph-¬ng ph¸p xay dùng hÖ thèng c©u hái tÝch hîp trong giê häc Ng÷ V¨n, t«i thÊy giê d¹y cã nh÷ng kÕt qu¶ tiÕn bé ®¸ng kÓ. Çc em häc sinh hiÓu bµi, yªu mÕn giê v¨n vµ høng thó khi häc, nhÊt lµ khi cã nh÷ng ho¹t ®éng kÕt hîp bæ trî trong tiÕt häc v¨n: Tranh ¶nh, s¬ ®å ®Ó phôc vô cho môc tiªu tÝch hîp cã hiÖu qu¶ VÝ dô: Khi d¹y v¨n b¶n “Sau phót chia ly” t«i sö dông b¶ng phô ®Ó kiÓm ta bµi cò, giíi thiÖu vÞ trÝ ®o¹n trÝch, so s¸nh b¶n dÞch víi phiªn ©m, ghi nhí vµ luyÖn tËp. Dạy văn bản “Cảnh khuya”, “Rằm tháng giêng” của Hồ Chí Minh đã sử dụng tranh Bác Hồ ở chiến khu Việt Bắc để giới thiệu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm ( tích hợp với môn lịch sử và môn mĩ thuật) . Đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn 7 và xây dựng câu hỏi tích hợp trong quá trình giảng dạy cùng với các thiết bị dạy học phù hợp, tổ chức hoạt động nhóm hợp lí thì giờ dạy văn sẽ trở nên hấp dẫn, bổ ích và khắc phục một bước của tình trạng chán học văn đang có chiều hướng gia tăng hiện nay. * Kết quả: Áp dụng đề tài này trong quá trình dạy tôi thấy chất lượng bộ môn được nâng cao, nhiều học sinh cảm thụ rất tốt. + Kết quả dạy văn bản “ Cảnh khuya”, “Rằm tháng giêng” của Hồ Chí Minh ở hai lớp ( học sinh hai lớp có lực học tương đương) đã đem lại những kết quả khác 11 https://tailieutieuhoc.com/

nhau. Ởlớp 7A2 giáo viên không đưa ra những câu hỏitích hợp có hệ thống, ở lớp 7A1 giáo viên đã kết hợp phương pháp truyền thống và hệ thống câu hỏi tích hợp ( như đã nêu ở phần C ). Kết quả cụ thể của bài dạy như sau: Bài tập trắc nghiệm ( phát phiếu học tập ) Bài tập 1:Thể thơ của bài “ Cảnh khuya” và “Rằm tháng giêng” ( chữ Hán) có cùng với thể thơ và bài thơ nào sau đây ? A. Bài ca Côn Sơn B. Sau phút chia ly. C. Sông núi nước Nam C. Qua Đèo Ngang Bài tập 2:Vể đẹp hai câu thơ đầu của bài “ Cảnh khuya” là: A.Sử dụng có hiệu quả phép so sánh và nhân hóa. B.Miêu tả âm thanh tinh tế và hình ảnh sinh động. C.Vận dụng sáng tạo những hình ảnh quen thuộc của Đường thi. D.Kết hợp giữa miêu tả và biểu cảm trực tiếp. * Kết quả: Mức điểm Tên lớp Điểm 3,4 Điểm 5,6 Điểm 7,8 Điểm 9,10 7A1 0% 45% 45% 10% 7A2 5% 55% 40% 0% 12 https://tailieutieuhoc.com/

E. NHỮNGKIẾN NGHỊ - ĐỀ NGHỊ: * Thứ nhất:Giảng dạy văn học là một hoạt động lý thú và sáng tạo. Để chuẩn bị một hệ thống câu hỏi tích hợp trong giáo án và tổ chức tốt giờ học môn Ngữ văn là một yêu cầu mới mẻ không ít khó khăn và thử thách. Vì vậy giáo viên phải nắm chắc mục tiêu môn học và phương pháp đặc trưng bộ môn, thể loại để đưa ra hệ thống câu hỏi phù hợp với bài giảng và đối tượng học sinh. * Thứ hai:Sử dụng linh hoạt và sáng tạo các phương pháp dạy học sao cho hợp lý và hiệu quả. Sử dụng các thiết bị dạy học phục vụ cho mục tiêu tích hợp. * Thứ ba:Học sinh cần soạn bài chu đáo với sự hướng dẫn của giáo viên. Trên đây là một số kinh nghiệm của cá nhân tôi, qua việc tìm hiểu tham khảo tài liệu trong thời gian thực tế giảng dạy. chúng ta phải thừa nhận rằng: Để có một thành công phải trải qua một quá trình thử nghiệm, phải dạy nhiều lần, nhiều đối tượng học sinh. Chính vì vậy đây cũng chỉ là suy nghĩ của cá nhân bản thân tôi . Những kinh nghiệm này không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Tôi rất mong có sự đóng góp chân tình của đồng nghiệp và Hội đồng khoa học để tôi có thể học hỏi được nhiều hơn, đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoànchỉnh hơn và có thể ứng dụng hiệu quả nhất trong giảng dạy môn Ngữ văn 7 ở các trường trung học cơ sở. Ngày tháng năm NGƯỜI VIẾT 13 https://tailieutieuhoc.com/

MỤC LỤC Nội dung Trang A. Lý do chọn đề tài 1 B. Cơ sở lý luận của đề tài 1 C. Nội dung thực hiện 3 3 1. Chọn điểm đồng quygiữa 3 phân môn 3 2. Xây dựng hệ thống câu hỏi tích hợp trong giáo án 4 2.1 Câu hỏi tích hợp trong kiểm tra bài cũ 4 2.2 Câu hỏi tích hợp trong phần chú thích văn bản 5 2.3 Câu hỏi tích hợp trong Đọc –Hiểu văn bản 7 2.4. Câu hỏi tích hợp trong phần ghi nhớ và luyện tập D. Kết quả thực hiện có đối chứng 9 E. Những kiến nghị và đề nghị : 11 F. Ý kiến nhận xét, đánh giá và xếp loại của Hội đồng khoa học 12 14 https://tailieutieuhoc.com/

Xây dựng hệ thống câu hỏi tích hợp trong môn Ngữ văn Lớp 7

Xây dựng hệ thống câu hỏi tích hợp trong môn Ngữ văn Lớp 7

Presentation Transcript