Dạy ngôn ngữ dân gian trong thơ Hồ Xuân Hương ở trường THCS

1. Líp 7 §¸p ¸n bµi kiÓm tra v¨n (TiÕt 42) PhÇn tr¾c nghiÖm: (3®) C©u 1 C©u 2 C©u 3 C A(§) B(§) B O,5 O,5 0,5 PhÇn tù luËn (7 ®) 1, Më bµi: - Giíi thiÖu bµi th¬, 2 c©u th¬. - Néi dung nghÖ thuËt chÝnh: Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn ®Êt n-íc,t×nh yªu, niÒm tù hµo d©n téc (1®) 2, Th©n bµi: (5®) C©u 1: Tõ “quèc”, “®Õ” => n­íc Nam, vua Nam ngang hµng víi Trung Quèc => ý thøc tù c-êng niÒm tù hµo d©n téc Côm tõ “Nam ®Õ c­” => Kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn n­íc ViÖt Nam cña ng­êi ViÖt Nam T×nh c¶m : Yªu n-íc ý thøc tù c-êng niÒm tù hµo d©n téc (2 ®) C©u 2: Sö dông 4 thanh tr¾c => ©m ®iÖu r¾n rái hïng hån,døt kho¸t, kiªn quyÕt,kh¼mn ®Þnh chñ quyÒn ®Êt n-íc, béc lé niÒm tin s¾t ®¸ vµo ch©n lÝ nµy(1,5 ®) - t¹o ho¸ ®· ®Þnh s½n n-íc ViÖt Nam lµ cña ng-êi ViÖt Nam => Ch©n lÝ hiÓn nhiªn, kh«ng thÓ chèi c·i…(1,5 ®) 3, KÕt bµi: ( 1®) - T×nh c¶m cña t¸c gi¶. Lßng yªu n-íc, niÒm tù hµo d©n téc - Kh¬i dËy trong lßng ng-êi ®äc t×nh c¶m vêi ®Êt n-íc, víi d©n téc Líp 7 Ma trËn cho ®Ò kiÓm tra v¨n (TiÕt 42) Chñ ®Ò NhËn biÕt Th«ng hiÓu C©u 4 D 0,5 C©u 5 C 0,5 C©u 6 A 0,5 VËn dông Tæng ®iÓm https://tailieutieuhoc.com/

2. 1 - 0,5® 1 - 0,5® 1 – 7 ® Chñ ®Ò 1: §Æc tr-ng ca dao d©n ca Chñ ®Ò 2: VÎ ®Ñp trong bµi “Qua ®Ìo Ngang” “B¹n ®Õn ch¬i nhµ” Chñ ®Ò 3: NÐt næi bËt vÒ nghÖ thuËt néi dung trng th¬ HXH Chñ ®Ò 4: VÎ ®Ñp tr¸ng lÖ k× ¶o trong “Xa ng¾m th¸c nói L­” Chñ ®Ò 5: Hoµn c¶nh xa quª rÊt l©u khi viÕt bµi “ NgÉu nhiªn…” Chñ ®Ò 6: ý thøc tù c-êng niÒm tù hµo d©n téc. 1 - 0,5® 1 –0,5® 1 - 0,5® 1 –0,5® 1 –0,5® 1 –0,5® 2 - 1 ® 1 –0,5® 1 –0,5® 1 –7 ® Tæng: 10 ® Líp 7 §¸p ¸n bµi kiÓm tra m«n tiÕng viÖt ( tiÕt 46) *PhÇn tr¾c nghiÖm kh¸ch quan (3 ®) C©u 1: (1 ®) - Mçi ý 0,25® a-2 c- 1 b- 4 d- 3 https://tailieutieuhoc.com/

3. C©u 2 3 * PhÇn tù luËn (7®) C©u 1: Häc sinh ®Æt ®-îc c©u ®óng nghÜa cña cÆp QHT ®· cho. Mçi c©u ®óng cho 0,5®. C©u 2: Häc sinh t×m ®-îc tõ ®ång ©m víi mçi tõ ®· cho, mçi phÇn ®óng cho 0,25® C©u 3: Yªu cÇu HS viÕt ®o¹n v¨n miªu t¶, x¸c ®Þnh ®-îc chñ ®Ò,vieets ®óng yªu cÇu -H×nh thøc: §o¹ v¨n 5 ®Õn 7 c©u -Néi dung:Miªu t¶ (c¶nh thiªn nhiªn sinh ho¹t) ( Sö dông Ýt nhÊt 2 cÆp tõ tr¸i nghÜa) +§¹t c¸c yªu cÇu cho 2 ®iÓm -NÕu HS ch-a ®¹t yªu cÇu nµo tuú møc ®é gi¸o viªn cã thÓ trõ ®iÓm Ma trËn cho ®Ò kiÓm tra tiÕng viÖt ( TiÕt 46) §¸p ¸n B D §iÓm 0,5 0,5 C©u 4 5 §¸p ¸n D A §iÓm 0,5 0,5 https://tailieutieuhoc.com/

4. Hä vµ tªn TiÕt 98. KiÓm tra v¨n Líp §iÓm Lêi phª cña c« gi¸o I,§Ò bµi: PhÇn I:Tr¾c nghiÖm kh¸ch quan( 3®) C©u 1(0,5®) Nèi cét A( Tªn v¨n b¶n) víi cét B( Tªn t¸c gi¶) cho ®óng: Cét A Tinh thÇn yªu n-íc cña nh©n d©n ta Sù giµu ®Ñp cña TiÕng ViÖt §øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå Y nghÜa v¨n ch-¬ng Cét B §Æng Thai Mai Hoµi Thanh Hå ChÝ Minh Ph¹m V¨n §ång C©u 2(0,5®) §iÒn § (®óng) S (sai) vµo c¸c kÕt luËn sau: a,Tôc ng÷ cã thÓ coi lµ 1 v¨n b¶n nghÞ luËn ®Æc biÖt ng¾n gän. b,Gi¶n dÞ lµ 1 ®øc tÝnh, 1 phÈm chÊt næi bËt vµ nhÊt qu¸n trong lèi sèng, sinh ho¹t, quan hÖ víi mäi ng-êi,trong c«ng viÖc vµ c¶ trong lêi nãi,bµi viÕt cña Hå ChÝ Minh C©u 3 ( 1®) : Khoanh trßn vµo ch÷ c¸I c©u tr¶ lêi ®óng ë mçi c©u hái 1, T¸c gi¶ §Æng Thai Mai ®· chøng minh sù giµu cã vÒ kh¶ n¨ng phong phó cña TiÕng ViÖt vÒ nh÷ng mÆt nµo? A, Ng÷ ©m B, Tõ vùng C, Ng÷ ph¸p D, C¶ 3 mÆt trªn 2, PhÐp lËp luËn nµo ®­îc sö dông chñ yÕu trong v¨n b¶n “Tinh thÇn yªu n-íc cña nh©n d©n ta” (HCM) A, Chøng minh B, Gi¶I thÝch C, B×nh luËn D, Ph©n tÝch 3, V× sao Hoµi Thanh l¹i nãi: “ V¨n ch­¬ng cßn s¸ng t¹o ra sù sèng” ? A, V× trong v¨n ch-¬ng hoµn toµn kh¸c víi cuéc sèng ngoµi ®êi B, V× v¨n ch-¬ng cã thÓ dùng lªn nh÷ng h×nh ¶nh, ®-a ra nh÷ng ý t-ëng mµ cuéc sèng ch-a cã hoÆc cÇn cã ®Ó mäi ng-êi phÊn ®Êu x©y dùng,biÕn chóng thµnh hiÖn thùc trong t-¬ng lai C. V× cuéc sèng ®-îc nhµ v¨n s¸ng t¹o trong v¨n ch-¬ng lu«n ®Ñp h¬n ngoµi cuéc ®êi. https://tailieutieuhoc.com/

5. D, V× v¨n ch-¬ng lu«n lµm cho con ng-êi muèn tho¸t li víi cuéc sèng. 4, DÆc s¾c trong nghÖ thuËt cña bµi v¨n “ §øc tÝnh gi¶ dÞ cña B¸c Hå” lµ ? A. Cã nh÷ng chøng cø cô thÓ tiªu biÓu toµn diÖn B, Cã nhËn xÐt b×nh luËn s©u s¾c C, Th¸i ®é, t×nh c¶m cña t¸c gi¶ ch©n thµnh. D, C¶ A,B,C C©u 4(1®) §iÒn tiÕp vµo chç trèng ®Ó cã kÕt luËn ®óng §Ò tµi nghÞ luËn cña v¨n b¶n: “Tinh thÇn yªu n­íc cña nh©n d©n ta” (HCM) lµ………………….c©u v¨n “ D©n ta cã 1 lßng nång nµn yªu n­íc. §ã lµ truyÒn thèng quý b¸u cña ta” lµ……………………………………….cña bµi v¨n. PhÇn II, Tù luËn:(7®) C©u 1(4®) Em hiÒu néi dung 2 c©u tôc ng÷ sau nh- thÕ nµo ? Cã m©u thuÉn víi nhau kh«ng? V× sao? a)Kh«ng thÇy ®ã mµy lµm nªn b)Häc thÇy kh«ng tµy häc b¹n C©u 2: (3®) §êi sèng tinh thÇn cña nh©n lo¹i nÕu thiÕu v¨n ch-¬ng th× sÏ rÊt nghÌo nµn. H·y nãi râ c«ng dông cña v¨n ch-¬ng …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… https://tailieutieuhoc.com/

6. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………….………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………… Phßng GDTXPT Tr-êng THCS Phong Ch©u §Ò thi hsg vßng tr- êng Líp 7 (Thêi gian: ) N¨m häc 2007-2008 PhÇn I: Tr¾c nghiÖm kh¸ch quan (2®) Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong c¸c nhËn xÐt sau: C©u 1( 0,25®):§iÓm gièng nhau gi÷a “C¶nh khuya” vµ “ R»m th¸ng giªng” : A.Cïng do Hå ChÝ Minh s¸ng t¸c ë ViÖt B¾c ®Çu nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p B.ThÓ hiÖn ®-îc phong c¸ch th¬ B¸c võa cæ ®iÓn võa hiÖn ®¹i. C.Cïng viÕt vÒ vÎ ®Ñp ®ªm tr¨ng qua ®ã thÓ hiÖn vÎ ®Ñp t©m hån t- t-ëng cña Hå ChÝ Minh. D.C¶ A,B,C. C©u 2(0,25®): Bµi th¬ “C¶nh Khuya”®-îc Hå ChÝ Minh viÕt b»ng: A, Ch÷ H¸n C, Ch÷ Ph¸p B, Ch÷ n«m D, Ch÷ quèc ng÷ C©u 3 (0,25®):NhËn xÐt sau øng víi t¸c gi¶ nµo: “Th­êng viÕt vÒ nh÷ng t×nh c¶m gÇn gòi b×nh dÞ trong ®êi sèng hµng ngµy biÓu lé nh÷ng rung c¶m vµ kh¸t väng cña mét tr¸i tim ch©n thµnh thiÕt tha vµ ®»m th¾m” A, Xu©n Quúnh B, Hå Xu©n H-¬ng C,Bµ HuyÖn Thanh Quan C, Th¹ch Lam C©u 4 (0,25®): Em biÕt thªm nh÷ng tªn gäi ,c¸ch gäi nµo kh¸c cña Sµi Gßn sau khi häc xong v¨n b¶n “ Sµi Gßn t«i yªu” cña Minh H­¬ng? A, Thµnh Gia §Þnh B, Thµnh phè Hå ChÝ Minh C, Thñ phñ xø Nam K× D, C¶ A, B, C C©u 5 (1®) : Trong “ TruyÖn KiÒu” NguyÔn Du cã viÕt: D-íi tr¨ng quyªn ®· gäi hÌ https://tailieutieuhoc.com/

7. §Çu t-êng löa lùu lËp loÌ ®©m b«ng a, BiÖn ph¸p nghÖ thuËt chÝnh ®-îc sö dông trong 2 c©u th¬ lµ: A, So s¸nh vµ nh©n ho¸ C, Ho¸n dô vµ nh©n ho¸ B, ¢n dô vµ nh©n ho¸ D,¢n dô vµ nh©n ho¸ b,H×nh ¶nh nµo lµm nÒn cho toµn c¶nh: A, Chim quyªn C, §ªm tr¨ng B, Hoa Lùu D, Mïa hÌ c, Hai c©u th¬ trªn cã sö dông: A, 1 Tõ H¸n Viªt C, 3 Tõ H¸n ViÖt B, 2 Tõ H¸n ViÖt D, Kh«ng cã tõ H¸n ViÖt d, Hai c©u th¬ cã sö dông: A, 1 Tõ l¸y C, 3 Tõ l¸y B, 2 Tõ l¸y D, Kh«ng cã l¸y PhÇn II : Tù luËn (8®) C©u 1 (1,5®):Nªu c¶m nhËn cña em vÒ vÎ ®Ñp cña c¶nh t¸t n-íc ®ªm tr¨ng trong bµi ca dao: Hìi c« t¸t n-íc bªn ®µng Sao c« móc ¸nh tr¨ng vµng ®æ ®i? C©u 2(1,5®): Em h·y chän c¸ch viÕt ®o¹n v¨n thÝch hîp ( DiÔn dÞch hay quy n¹p) triÓn khai c©u chñ ®Ò sau ( 8 dÕn 10 c©u) vµ cho biÕt ®o¹n v¨n em viÕt theo ph-¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh nµo? “ Nh- thÕ, t×nh yªu quª cha ®Êt tæ ®-îc sinh ra kh«ng ph¶i v× quª, v× ®Êt Êy giµu ®Ñp mµ do sù l¾ng dÇn vµo t©m hån nh÷ng Ên t­îng cã tõ tuæi Êu th¬” C©u 3 (5®) Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em sau khi häc xong bµi “TiÕng gµ tr­a” cña nhµ th¬ Xu©n Quúnh https://tailieutieuhoc.com/

8. Phßng GDTXPT Tr-êng THCS Phong Ch©u §¸p ¸n ®Ò kiÓm tra chon HSG líp 7 N¨m häc 2007 - 2008 I, PhÇn tr¾c nghiÖm kh¸ch quan: (2®) C©u §¸p ¸n - §iÓm 1 2 3 4 5 b, C (0,25®) c, D (0,25®) d, A (0,25®) II, PhÇn tù luËn: C©u 1(1,5®): -VÒ Néi Dung: Nªu ®-îc c¶m nhËn tù hµo tr©n träng vÎ ®Ñp cña ng-êi lao ®éng trong ®ªm tr¨ng. H×nh ¶nh võa ch©n thùc võa l·ng m¹n thÓ hiÖn mét t×nh yªu lao ®«ng. Lao ®éng kh«ng lµm cho con ng-êi gôc ng· mµ tr¸i l¹i ®· n©ng hä lªn víi mét vÎ ®Ñp míi ®Çy chÊt th¬.Chøng tá t©m hån ng-êi lao ®éng x-a còng thËt ®Ñp, th©t trong s¸ng -VÒ NghÖ thuËt:Th¬ lôc b¸t tr÷ t×nh ªm ¸i, nghÖ thuËt Èn dô (t¸t n-íc gièng n- móc ¸nh tr¨ng vµng), ng«n ng÷ giµu h×nh ¶nh, c©u hái tu tõ béc lé c¶m xóc thiÕt tha tr×u mÕn. *Yªu cÇu viÕt thµnh ®o¹n v¨n diÔn ®¹t l-u lo¸t ch¹t chÏ vµ m¹ch l¹c. C©u 2 (1,5®) -VÒ néi dung: §¶m b¶o c¸c ý h­íng vµo c©u chñ ®Ò: “T×nh yªu quª cha ®Êt tæ ®-îc sinh ra kh«ng ph¶i v× quª, v× ®Êt Êy giµu ®Ñp mµ vdo sù l¾ng dÇn vµo t©m hån nh÷ng Ên t­îng cã tõ tuæi Êu th¬” -VÒ h×nh thøc: §o¹n diÔn dÞch : C©u chñ ®Ò ®øng ë ®Çu ®o¹n v¨n §oan qui n¹p : C©u chñ ®Ò ®øng cuèi ®äan v¨n •Yªu cÇu thÓ hiÖn ®óng ph-¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh mµ thÝ sinh ®· tr×nh bµy( Cã thÓ tù sù ,biÓu c¶m hoÆc nghÞ luËn chøng minh ®Òu phï hîp) C©u 3(5®) •Më bµi ( 0,5®): Nªu nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ Xu©n Quúnh( Giäng th¬ tha thiÕt, ®Ò tµi b×nh dÞ…), giíi thiÖu bµi th¬ “ TiÕng gµ tr­a “ viÕt nh÷ng n¨m chèng MÜ. D (0,25®) D (0,25®) A (0,25®) D (0,25®) a) B (0,25®) https://tailieutieuhoc.com/

9. -C¶m xóc : Yªu thÝch bµi th¬. *Th©n bµi: - C¶m nhËn vÒ t©m tr¹ng ng-êi lÝnh trªn ®-êng hµnh qu©n nghe tiÕng gµ tr-a(1®): Xua tan mÖt mái ®¸nh thøc t×nh c¶m gîi sù båi håi b©ng khu©ng… (NghÖ thuËt ®iÖp tõ, Èn dô chuyÓn ®æi c¶m gi¸c…)=>C¶m nhËn vÒ t×nh c¶m b×nh dÞ, thiªng liªng cña ng-êi lÝnh trÎ, vÒ lµng quª ViÖt -C¶m nhËn h×nh ¶nh bøc tranh gµ trong kÝ øc ng-êi lÝnh(1,5®): H×nh ¶nh nh÷ng chó gµ ®¸ng yªu khoÎ m¹nh sung tóc..bøc tranh gµ sinh ®éng( NghÖ thuËt liÖt kª, so s¸nh, c¸c tÝnh tõ gîi h×nh ¶nh…) -C¶m nhËn vÒ h×nh ¶nh ng-êi bµ vµ t×nh bµ ch¸u (1,5®): H×nh ¶nh ng-êi bµ th-¬ng yªu ch¸u, giµu ®øc hi sinh ( NghÖ thuËt miªu t¶ xen kÓ,phÐp tu tõ ®iÖp ng÷)=> Th-¬ng bµ, c¶m phôc. C¶m ®éng tr-íc t×nh bµ ch¸u, hiÓu thªm t×nh c¶m ng-êi lÝnh víi quª h-¬ng, lµ søc m¹nh chiÕn ®Êu chèng kÎ thï •KÕt bµi ( 0,5®): Yªu bµi th¬, hiÓu thªm vÒ t¸c gi¶ HiÓu vÒ søc m¹nh cña nh÷ng ng-êi lÝnh n¨m x-a( Tõ nh÷ng g× th©n thuéc nh- bµ nh- mÑ..) Liªn hÖ b¶n th©n * Yªu cÇu chung 1, C¶m nhËn ®-îc vÒ néi dung bµi th¬: Lµ nh÷ng håi t-ëng cña t¸c gi¶ vÒ tuæi th¬ khi nghe tiÕng gµ tr-a. Tõ nh÷ng t×nh c¶m b×nh dÞ ®ã ®· trë thµnh t×nh c¶m lín lao: T×nh yªu ®Êt n-íc - C¶m nhËn vÒ nghÖ thuËt næi bËt: Th¬ 5 ch÷ mang ©m h-ëng cña nh÷ng c©u h¸t dÆm xø nghÖ, §iÖp ng÷ ©m vang” TiÕng gµ tr­a”, Tõ ng÷, h×nh ¶nh th¬ gi¶n dÞ… 2, Bµi viÕt s¹ch ®Ñp , ch÷ viÕt chuÈn chÝnh t¶, bè côc chÆt chÏ, cã liªn kÕt m¹ch l¹c, diÔn ®¹t l-u lo¸t. Ng«n ng÷ giµu h×nh ¶nh, bµi viÕt cã chÊt v¨n, c¶m xóc ch©n thµnh… https://tailieutieuhoc.com/

10. PhÇn më ®Çu I, LÝ do chän ®Ò tµi: 1, C¬ së thùc tiÔn - §øng tr-íc mét xu thÕ hiÖn t¹i: Häc sinh ng¹i häc m«n ng÷ v¨n vµ vai trß m«n ng÷ v¨n dÇn dÇn mê nh¹t trong phô huynh vµ häc sinh .Häc phÇn v¨n häc trung ®¹i ®èi víi häc sinh Trung häc c¬ së l¹i cµng trë nªn khã kh¨n v× nhiÒu lÏ nh- : Ph¶i g¾n víi thêi ®¹i, t¸c gi¶, ®Æc tr-ng… vµ ®Æc biÖt lµ ph¶i hiÓu vÒ ng«n ng÷ . - ViÖc hiÓu biÕt vÒ th¬ Hå Xu©n H-¬ng víi viÖc sö dông ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ bµ cßn h¹n chÕ. - Ngoµi ra qua viÖc thèng kª cho thÊy sè l-îng th¬ Hå Xu©n H-¬ng cã sö dông ng«n ng÷ d©n gian chiÕm tØ lÖ kh¸ nhiÒu - Lµ mét gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y ch-¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa ng÷ v¨n THCS hiÖn hµnh ,trong ®ã cã mét sè v¨n b¶n lµ th¬ Hå Xu©n H-¬ng ®-îc häc trong ch-¬ng tr×nh , ®Ó phÇn nµo ®¸p øng ®-îc yªu cÇu häc tËp cña häc sinh vµ ®Ó hiÓu mét t¸c phÈm th¬ s©u s¾c tõ vèn ng«n ng÷ trong bµi - VÒ phÝa gi¸o viªn: ViÖc d¹y ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå xu©n H-¬ng ch-a triÖt ®Ó, mét sè bµi ch-a cung cÊp tri thøc kÜ n¨ng vèn ng«n ng÷, ch-a kh¾c s©u ®-îc gi¸ trÞ trong th¬ Hå xu©n H-¬ng lµ mét phÇn lín lµ do sö dông s¸ng t¹o vèn ng«n ng÷ d©n gian - VÒ phÝa häc sinh: Häc sinh ch-a c¶m nhËn hÕt c¸i hay c¸i phong phó trong viÖc sö dông ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå xu©n H-¬ng b¶n lµ th¬ Hå Xu©n H-¬ng… - B¶n th©n ®· chän chuyªn ®Ò: D¹y ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng ë tr-êng THCS 2, C¬ së khoa häc : Tõ ®Æc tr-ng cña v¨n häc lÊy chÊt liÖu lµ ng«n tõ.ViÖc n¾m v÷ng mét ng«n ng÷ kh«ng chØ dõng l¹i ë chç n¾m b¾t tri thøc lÝ thuyÕt mµ ph¶i thµnh th¹o trong kÜ n¨ng kÜ x¶o sö dông ng«n ng÷ Êy Ch-¬ng tr×nh ng÷ v¨n hiÖn t¹i ®-îc x©y dùng theo h-íng tÝch hîp. ViÖc hiÓu gi¸ trÞ nghÖ thuËt néi dung cña mét v¨n b¶n ®ång nghÜa víi c¶ viÖc n¾m ch¾c vèn ng«n ng÷ t¹o nªn v¨n b¶n ®ã. H¬n n÷a häc sinh cÇn ®-îc d¹y nhËn biÕt ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vÒ gi¸ trÞ cña viÖc ®-a ng«n ng÷ b×nh d©n vµo mét bµi th¬ §-êng luËt ( Mét ®iÒu hiÕm thÊy trong th¬ trung ®¹i) – mét thø th¬ mµ theo quan niÖm chØ ®-îc dïng nh÷ng ng«n ng÷ b¸c häc. Tõ ®ã häc sinh c¶m thô ®-îc c¸i hay c¸i ®Ñp trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng vµ trau dåi thªm vèn ng«n ng÷ d©n téc Ngoµi ra , viÖc ph©n tÝch mét t¸c phÈm v¨n ch-¬ng trong nhµ tr-êng ph¶i nhÊn m¹nh b¶n chÊt nghÖ thuËt , ph-¬ng thøc t¸c ®éng thÈm mÜ vµ nhÊn m¹nh ®Æc tr-ng ng«n ng÷ , b¶n chÊt h×nh t-îng còng nh- h×nh thøc thÓ lo¹i cña nã , tõ ®ã ®i ®Õn x¸c lËp nguyªn t¾c ph-¬ng h-íng biÖn ph¸p gi¶ng v¨n trong nhµ tr-êng - XuÊt ph¸t tõ c¬ së ®ã, mçi chóng ta nhËn thÊy viÖc ®-a nh÷ng v¨n b¶n th¬ Xu©n H-¬ng vµo ch-¬ng tr×nh ng÷ v¨n qu¶ lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt vµ hîp lÝ trong viÖc gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ thªm yªu m«n v¨n häc vµ gãp phÇn t«n vinh tiÕng nãi cña ng-êi lao ®«ng b×nh d©n. https://tailieutieuhoc.com/

11. II, T×nh h×nh nghiªn cøu: §· cã nh÷ng tµi liÖu nghiªn cøu vÒ th¬ Xu©n H-¬ng nãi chung vµ ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Xu©n H-¬ng nãi riªng . - NÕu nãi chung cã thÓ kÓ ®Õn nhiÒu c«ng tr×nh ,tuyÓn tËp cña c¸c nhµ khoa häc nh- Vò Ngäc phan,Chu xu©n Diªn, L-¬ng v¨n §ang, Ninh viÕt Giao, §Æng Thanh Hoµ…®· cã nh÷ng ®ãng gãp lín trong viÖc tËp hîp ph©n lo¹i kh¶o cøu, ph©n tÝch , s¸ng t¸c d©n gian tõ tiªu chÝ “Ph¶n ¸nh lêi ¨n tiÕng nãi hµng ngµy trong cuéc sèng” NÕu xÐt vÒ c¸c tµi liÖu nghiªn cøu ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng th× ch-a nhiÒu vµ ch-a chuyªn s©u. Cã thÓ kÓ ®Õn Gi¸o tr×nh v¨n häc ViÖt nam nöa cuèi thÕ kØ XVIII ®Õn nöa ®Çu thÕ kØ XIX cña NXB gi¸o dôc -1990; Ng«n ng÷ d©n gian- thµnh ng÷ vµ tôc ng÷ trong th¬ n«m Hå Xu©n H-¬ng …cña t¸c gi¶ §Æng Thanh Hoµ, “Hå Xu©n H-¬ng- Th¬ vµ ®êi” cña nhiÒu t¸c gi¶ do nhµ xuÊt b¶n v¨n häc ph¸t hµnh… Nh×n chung c¸c tµi liÖu nghiªn cøu th¬ HXH kh¸ nhiÒu song nghiªn cøu riªng ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ bµ th× ch-a nhiªï. §Æc biÖt víi ®èi t-îng häc sinh THCS th× viÖc hiÓu s©u s¾c th¬ Hå xu©n H-¬ng vÒ ph-¬ng diÖn ng«n ng÷ trong th¬ bµ th× ch-a ®-îc ®Ò cËp ®Õn .V× vËy ®Ó gãp mét phÇn nhá vµo c«ng viÖc gi¶ng d¹y, b¶n th©n ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu ,t×m hiÎu nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn Hå Xu©n H-¬ng trong viÖc sö dông ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ bµ . III , Ph- ¬ng ph¸p nghiªn cøu: - Nghiªn cøu vÒ mÆt lÝ luËn :T×m hiÓu ®Æc tr-ng cña th¬ tr÷ t×nh , vÒ ng«n ng÷ trong v¨n ch-¬ng vµ trong ®êi sèng , ph-¬ng ph¸p gi¶ng th¬ ,®Æt t¸c phÈm trong nhiÒu mèi quan hÖ nh- cuéc ®êi , thêi ®¹i , sù nghiÖp… - Kh¶o s¸t ®iÒu tra thùc tÕ häc sinh sau mçi bµi d¹y th¬ Hå Xu©n H-¬ng Sö dông tµi liÖu: S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn ng÷ v¨n THCS IV, Môc ®Ých vµ nhiÖm vô 1, Môc ®Ých nghiªn cøu: - Nh»m n¾m v÷ng nh÷ng vÊn ®Ò kh¸i qu¸t chung nhÊt trong c¸c t¸c phÈm th¬ cña Hå Xu©n H-¬ng vµ viÖc sö dông ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ bµ Gióp häc sinh n¾m v÷ng nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ Hå Xu©n H-¬ng ( Hoµn c¶nh x· héi, cuéc ®êi vµ sù nghiÖp,nÐt ®Æc s¾c trong viÖc sö dông ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ bµ..)Trªn c¬ së ®ã lùa chän mét t¸c phÈm gi¶ng d¹y vµ sÏ vËn dông trong gi¶ng d¹y th¬ Xu©n H-¬ng nãi riªng vµ vËn dung gi¶ng d¹y th¬ nãi chung nh»m n©ng cao chÊt l-îng trong viÖc gi¶ng d¹y. 2, NhiÖm vô nghiªn cøu: - C C¸c tµi liÖu chuyªn ngµnh vÒ v¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam , lÝ luËn v¨n häc , c¸c t¸c phÈm th¬ Hå Xu©n H-¬ng trong vµ ngoµi nhµ tr-êng THCS . - T×m hiÓu thùc tr¹ng viÖc häc c¸c v¨n b¶n th¬ Hå Xu©n H-¬ng trong nhµ tr-êng . Thö nghiÖm gi¶ng d¹y ng«n ng÷ d©n gian mét bµi th¬ cña Hå Xu©n H-¬ng ë líp 7 tr-êng THCS Phong Ch©u – Tx Phó Thä – TØnh phó Thä . - Muèn ®¹t ®-îc nh÷ng môc ®Ých nghiªn cøu nªu trªn ®ßi hái mçi gi¸o viªn ph¶i t×m hiÓu nh÷ng s¸ng t¸c th¬ cña Hå Xu©n H-¬ng ®-îc ®Æt trong mèi t-¬ng quan cña thêi ®¹i, cuéc ®êi , kh«ng nªn quan niÖm ®©y lµ nh÷ng s¸ng t¸c tiªu biÓu ®¹i diÖn cho t¸c phÈm v¨n häc cña thêi k× nµy mµ ph¶i nh×n nhËn ®ã lµ nÐt ®Æc s¾c riªng cña t¸c gi¶ vÒ mÆt sö dông ng«n ng÷ d©n gian ,tõ ®ã chó ý t×m hiÓu khai th¸c gi¸ trÞ ng«n ngö d©n gian https://tailieutieuhoc.com/

12. trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng khi d¹y mét t¸c phÈm trong nhµ tr-êng vµ quan träng lµ trau dåi vèn ng«n ng÷ cho häc sinh, gióp c¸c em vËn dung vµo thùc tÕ vµ trong v¨n ch-¬ng. HÖ thèng nh÷ng t¸c phÈm th¬ Hå Xu©n H-¬ng cã vËn dông ng«n ng÷ d©n gian vµo th¬. Nh÷ng l-u ý khi gi¶ng d¹y mét v¨n b¶n cô thÓ cho häc sinh . V, §èi t- îng nghiªn cøu : - V¨n b¶n th¬ Hå Xu©n H-¬ng -§Ò tµi: D¹y ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng ë tr-êng THCS -häc sinh THCS VI, CÊu tróc ®Ò tµi : Ngoµi phÇn më ®Çu , KÕt luËn , phô lôc , tµi liªô tham kh¶o th× phÇn chÝnh v¨n gåm 3 ch-¬ng - Ch- ¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung PhÇn I : Giíi thuyÕt 1 sè thuËt ng÷ kh¸i niÖm : - Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi sù nghiÖp ,thêi ®¹i Hå Xu©n H-¬ng - §Þnh danh ng«n ng÷ d©n gian vµ ng«n ng÷ b¸c häc , mèi quan hÖ VHGD vµ VH viÕt - Môc ®Ých ý nghÜa cña viÖc ®-a ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ HXH PhÇn II : C¬ së LÝ luËn vµ thùc tiÔn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chung - Tõ quan niÖm v¨n häc trung ®¹i - ®Õn viÖc sö dông ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng PhÇn III, Thùc hµnh thÓ nghiªm – Gi¶i ph¸p nghiÖp vô - HÖ thèng 1 sè t¸c phÈm th¬ HXH - Thùc tr¹ng d¹y – häc th¬ HXH trong nhµ tr-êng phæ th«ng - Bµi d¹y thùc nghiÖm – kÕt qu¶ vµ gi¶i ph¸p phÇn thø II. Néi dung Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung I,Giíi thuyÕt mét sè thuËt ng÷ kh¸i niªm 1, Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi, sù nghiÖp, thêi ®¹i Hå xu©n H-¬ng sèng a, TiÓu sö :Hå Xu©n H-¬ng lµ ng-êi lµng Quúnh §«i , huyÖn Quúnh L-u , tØnh NghÖ An ,lµ dßng dâi Hå Phi TÝch,con «ng Hå phi DiÔnvµ bµ Hµ ThÞ ë H¶i D-¬ng ; sau ra ë ph-êng Kh¸n S¬n ( gÇn Hå T©y ) huyÖn VÜnh ThuËn (Hµ Néi), lín lªn, bµ ë th«n Tiªn ThÞ (nay lµ phè LÝ Quèc S- , Hµ Néi) Hå Xu©n H-¬ng lµ ng-êi næi tiÕng ®-¬ng thêi vÒ th¬ n«m. bµ lÊy chång 2 lÇn : Mét lÇn lÊy lÏ tri phñ VÜnh T-êng, mét lÇn lµm lÏ Tæng Cãc, ®Òu lµ nh÷ng cuéc t×nh duyªn bÊt ®¾c dÜ, sau khi go¸ chång bµ ®i ngao du s¬n thuû kh¾p n¬i , lÊy ng©m vÞnh lµm vui. b, Thêi ®¹i : Xu©n H-¬ng sinh n¨m nµo? mÊt n¨m nµo? thô nghiÖp ai ? Còng lê mê ch-a tá. Mét ®iÒu cã thÓ ch¾c ch¾n ®-îc lµ nµng sinh vµo thêi Lª M¹t vµo nöa cuèi thÕ kØ XVIII.®©y lµ thêi k× mµ hÖ nho gi¸o ®· cã nhiÒu gi¸ trÞ bÞ lung lay.ChÕ ®é phong kiÕn cµng cè g¾ng nÝu kÐo th× xiÕt chÆt bëi ®©y cßn lµ thêi k× nhiÒu biÕn ®éng d÷ déi võa t¹o nªn nhiÒu bi kÞch võa t¹o nh÷ng b¶n anh hïng ca næi tiÕng https://tailieutieuhoc.com/

13. c.T×nh h×nh v¨n häc : NÒn v¨n häc d©n téc vµo cuèi Lª ®Çu NguyÔn nµy ®· ®¹t nh÷ng thµnh tùu s©u s¾c vÒ néi dung nghÖ thuËt, xøng ®¸ng lµ thêi hoµng kim cña v¨n häc qu¸ khø.Ch-a bao giê nÒn v¨n häc d©n gian l¹i në ré nh- thêi k× nµy. Nã võa giµu tÝnh chiÕn ®Êu d¹t dµo tinh thÇn nh©n ®¹o chñ nghÜa l¹i võa phong phó ®a d¹ng vÒ thÓ lo¹i. Nã t¹o nªn ngän nguån cho sù xuÊt hiÖn nhiÒu s¸ng t¸c nhiÒu thÓ lo¹i v¨n häc viÕt . DÜ nhiªn v¨n häc viÕt ph¸t triÓn th-êng tr¶i qua sù kÕ thõa thµnh tùu cña c¸c giai ®o¹n tr-íc ®ã nh-ng còng kh«ng h¹n chÕ sù ph¸t triÓn v-ît bËc khi ®iÒu kiÖn cho phÐp. Ng«n ng÷ v¨n häc,nhÊt lµ ng«n ng÷ v¨n häc n«m vµ rÊt nhiÒu thÓ lo¹i vèn ®-îc chuÈn bÞ tõ tr-íc xuÊt hiÖn nh­ “ Tr¨m hoa ®ua në”. Ng«n ng÷ v¨n häc n«m lµ tinh hoa cña ng«n ng÷ v¨n häc d©n gian vµ ng«n ng÷ v¨n häc thµnh v¨n (b¸c häc) trë nªn phong phó trong s¸ng ®iªu luyÖn.ThÓ lo¹i khóc ng©m víi sù hoµn thiÖn cña th¬ song thÊt lôc b¸t,thÓ lo¹i truyÖn th¬ víi sù thµnh thôc ®Õn tuyÖt vêi cña th¬ lôc b¸t ®· ®Ó l¹i nhiÒu t¸c phÈm bÊt hñ kh«ng tiÒn kho¸ng hËu nh­ “chinh phô ng©m” (b¶n dÞch) “Cung o¸n ng©m khóc”, ®o¹n tr­êng t©n thanh ( tøc TruyÖn KiÒu )…v¨n xu«i tù sù b»ng ch÷ H¸n khëi s¾c mµ Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ,Th-îng kinh kÝ sù … lµ nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu,®Õn thêi k× nµy còng ®· trë thµnh mét thÓ lo¹i,bªn c¹nh c¸c thÓ lo¹i kh¸c.§¸ng chó ý lµ th¬ n«m luËt §-êng (Hay th¬ §-êng ®-îc ViÖt hãa) ®· tr¶i qua mét qu¸ tr×nh thö nghiÖm vµ ph¸t triÓn còng ®em l¹i nhiÒu thµnh tùu rÊt ®¸ng kÓ c¶ vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt,nghiÔm nhiªn ®-îc coi lµ mét thÓ lo¹i v¨n häc hiÕm thÊy trong nÒn v¨n häc cña nhiÒu n-íc. Cho ®Õn lóc nµy ,tËp th¬ Hå Xu©n H-¬ng trë thµnh kiÖt t¸c cña th¬ n«m luËt §-êng. 2 .§Þnh danh ng«n ng÷ d©n gian vµ v¨n häc d©n gian : Ng«n ng÷ d©n gian hay cßn gäi lµ ng«n ng÷ ®êi th-êng cho ®Õn nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kØ XX, Ph¹m Quúnh vÉn coi “TiÕng n«m lµ lêi tôc cña nh÷ng kÎ kh«ng biÕt ch÷”vµ kh«ng thÓ dïng chóng trong v¨n ch-¬ng quÝ cña c¸c bËc häc gi¶, trÝ thøc. - Theo gi¸o tr×nh v¨n häc d©n gian th× ®Þnh nghÜa: V¨n häc d©n gian lµ nh÷ng s¸ng t¸c cã tÝnh truyÒn miÖng cña nh©n d©n, ®-îc nh©n d©n tiÕp nhËn l-u truÒn vµ sö dông 3, §Þnh danh ng«n ng÷ b¸c häc vµ v¨n häc b¸c häc NÕu v¨n häc d©n gian lµ kÕt qu¶ cña vèn sèng vµ sù nh¹y c¶m ®êi th-êng ®ång thêi lµ sù tÝch hîp cña “v¨n häc truyÒn khÈu”vµ “v¨n häc viÕt” cña nh÷ng ng­êi dïng TiÕng ViÖt th× v¨n häc b¸c häc l¹i lµ kÕt qu¶ cña vèn ch÷ vµ sù hiÓu biÕt hµn l©m. Trong suèt thêi k× phong kiÕn phÇn lín c¸c t¸c phÈm thµnh v¨n cña v¨n häc ViÖt nam ®Òu viÕt b»ng ch÷ H¸n do nhiÒu nguyªn nh©n : ¶nh h-ëng cña v¨n ho¸ Trung Quèc, thiÕu ch÷ viÕt b¶n ®Þa, ch÷ n«m ra ®êi l¹i kh«ng ®-îc triÒu ®×nh khuyÕn khÝch…vÒ sau v¨n häc ViÖt Nam ®-îc thèng nhÊt viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷. 4, Môc ®Ých viÖc ®-a ng«n ng÷ d©n gian vµo trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng: N Nh­ trªn ®· nãi,cho ®Õn nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kØ XX,Ph¹m Quúnh vÉn coi “tiÕng n«m lµ lêi tôc d©n gian cña nh÷ng kÎ kh«ng biÕt ch÷” vµ kh«ng thÓ dïng chóng trong v¨n ch-¬ng cao quÝ cña c¸c bËc häc gi¶,trÝ thøc.ThÕ nh-ng mÊy chôc n¨m qua lµ thêi k× v­¬n m×nh m¹nh mÏ cña tiÕng nãi d©n téc,tõ ®Þa vÞ “n«m na m¸ch quДc¸c tõ ng÷ d©n gian ®· th©m nhËp m¹nh mÏ vµo ng«n ng÷ v¨n ho¸ trë thµnh bé phËn nßng cèt cña ng«n ng÷ v¨n ho¸ d©n téc Kh«ng ph¶i ngay tõ ®Çu mµ Hå Xu©n H-¬ng ®-a l¹i tinh hoa d©n gian sau khi ®· bÞ ¶nh h-ëng cña v¨n häc b¸c häc. §©y thùc chÊt lµ mèi quan hÖ 2 chiÒu : V¨n häc d©n gian lµm nÒn t¶ng cho v¨n häc b¸c häc, kÕt qu¶ v¨n häc b¸c häc tiÕp biÕn v¨n ho¸ Trung Hoa l¹i t¸c ®éng trë l¹i ®êi sèng d©n gian.V¨n häc d©n gian ®· th¨ng hoa nhê ¶nh h-ëng v¨n häc b¸c häc do 2 con ®-êng: https://tailieutieuhoc.com/

14. + TrÝ thøc b×nh d©n nhËn ra r»ng quay vÒ d©n téc míi lµ vÜnh viÔn , mäi c¸i kh¸c lµ h- ¶o + ChÝnh nh÷ng ng-êi d©n n¬i th«n d· ¶nh h-ëng mét c¸ch tù ph¸t Nh- vËy , viÖc ®-a ng«n ng÷ d©n gian vµo th¬ cña m×nh 4, Mèi quan hÖ gi÷a v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc viÕt : V¨n häc d©n gian lµ nÒn t¶ng cña v¨n häc viÕt, lµ chÆng ®Çu cña v¨n häc d©n téc . Khi ch-a cã ch÷ viÕt nÒn v¨n häc d©n téc chØ cã v¨n häc d©n gian ; khi cã ch÷ viÕt nÒn v¨n häc nµy bao gåm 2 bé phËn: v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc viÕt (v¨n häc b¸c häc) V¨n häc viÕt chÞu ¶nh h-ëng cña v¨n häc d©n gian ë nhiÒu ph-¬ng diÖn, tõ néi dung t- t-ëng ®Õn h×nh thøc nghÖ thuËt . V¨n häc viÕt còng cã t¸c ®éng trë l¹i v¨n häc d©n gian trªn mét sè ph-¬ng diÖn . Mèi quan hÖ gi÷a v¨n häc d©n gian còng nh- v¨n häc viÕt thÓ hiÖn trän vÑn h¬n ë c¶ lÜnh vùc s¸ng t¸c vµ ë bé phËn th¬ v¨n quèc ©m Cuèi thÕ kØ XVIII, ch÷ n«m h×nh thµnh th× v¨n häc viÕt cã vµi chuyÓn biÕn trong s¸ng t¸c : V¨n häc tõ chiÕu cung ®×nh dÇn th©m nhËp vµo ®êi sèng th-êng nhËt( V¨n ch-¬ng b×nh d©n)vµ c¸i t«i c¸ nh©n b¾t ®Çu ®­îc ®Ò cËp ®Õn. “ Bµ chóa th¬ n«m” Hå Xu©n H­¬ng vµ “ TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du ®­îc xem lµ nh÷ng thµnh tùu næi bËt cña ch÷ n«m trong v¨n häc ViÖt nam 4, Ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng : Hå Xu©n H-¬ng sö dông s¸ng t¹o ng«n ng÷ v¨n häc d©n gian . ®Õn th¬ Hå Xu©n H-¬ng , kh«ng chØ thµnh ng÷ , tôc ng÷ mµ c¶ ca dao còng ®-îc vËn dông , trë thµnh ng«n ng÷ nghÖ thuËt cña §-êng LuËt n«m . Víi th¬ Hå Xu©n H-¬ng , ng«n ng÷ v¨n häc d©n gian kh«ng chØ biÓu ®¹t t- duy trÝ tuÖ ViÖt Nam mµ cßn gãp phÇn biÓu ®¹t t×nh c¶m , t©m hån d©n téc . Thµnh ng÷ tôc ng÷ trong th¬ NguyÔn Tr·i , th¬ thêi Hång §øc , th¬ NguyÔn BØnh Khiªm chñ yÕu lµ c«ng cô cña t- duy , gi¸o huÊn vµ triÕt lÝ . Ng-îc l¹i , thµnh ng÷ vµ tôc ng÷ trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng lµ ph-¬ng tiÖn ®Ó thÓ hiÖn t×nh c¶m , lµm chøc n¨ng biÓu ®¹t t©m tr¹ng . Thµnh ng÷ lµ mét cÊu tróc më vÒ nghÜa . C¸i ý kh«ng trän vÑn trong thµnh ng÷ ng-êi sö dông cã thÓ lµm cho nã trë thµnh trän vÑn theo ý chñ quan cña m×nh . Hå Xu©n H-¬ng ®· khai th¸c tÝnh chÊt nµy cña thµnh ng÷. TÊt c¶ nh÷ng thµnh ng÷ nãi vÒ nh÷ng ho¹t ®éng x· héi kh¸c nhau nh­ vÒ ho¹y ®«ng kinh tÕ “ Lµm m­ín , m­ín kh«ng c«ng “ ; “ Th¨m v¸n b¸n thuyÒn” ;vÒ quan hÖ øng sö “ b¹c nh­ v«i ” ; “cè ®Êm ¨n x«i ” “nßng näc ®øt ®u«i ” ; “cãc b«i v«i ” ; “Qua s«ng phô sãng”…Khi vµo trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng ®Òu cã chøc n¨ng thÓ hiÖn duyªn phËn cña ng-êi phô n÷ : Cã ph¶i duyªn nhau th× th¾m l¹i , §õng xanh nh- l¸ b¹c nh- v«i ( Mêi trÇu) Êy ai th¨m v¸n cam lßng vËy ( Tù t×nh II ) Cè ®Êm ¨n x«i x«i l¹i hÈm CÇm b»ng lµm m-ín m-ín kh«ng c«ng ( Lµm lÏ) Hå xu©n H-¬ng ®· t©m tr¹ng ho¸ thµnh ng÷ , lµm cho thµnh ng÷ in ®Ëm dÊu Ên c¸ tÝnh s¸ng t¹o cña bµ . Trong khuynh h-íng d©n téc vµ d©n chñ , th¬ n«m §-êng luËt ®· t×m vÒ céi nguån cña v¨n häc d©n gian, tiÕp thu ë ®ã kh«ng chØ néi dung mµ c¶ h×nh thøc biÓu ®¹t . Hå Xu©n H-¬ng sö dông s¸ng t¹o ng«n ng÷ ®êi sèng . Ng«n ng÷ ®êi sèng d-íi tay bµ chóa th¬ n«m biÕn ho¸ kh«n l-êng . Bµ ®óng lµ nghÖ sÜ ng«n tõ , biÓu diÔn tõ ng÷ trªn https://tailieutieuhoc.com/

15. nh÷ng tõ ng÷ nh- nghÖ sÜ xiÕc trªn d©y . Ng«n ng÷ trong th¬ bµ lµ ng«n ng÷ th«ng tôc nhÊt ®¾t nhÊt mµ hay nhÊt : Th©n nµy ®©u ®· chÞu giµ tom ? ( Tù t×nh I) Ai vÒ nh¾n b¶o ph-êng lßi tãi Muèn sèng ®em v«I quÐt tr¶ ®Òn . ( M¾ng häc trß dèt II ) Hå Xu©n H-¬ng lµ ng-êi cã biÖt tµi sö dông tiÕng chöi trong th¬ , cã ®Õn 4 lÇn bµ dïng tiÕng chöi : Cha c¸i ®-êng tu sao l¾t lÐo ( Chïa Qu¸n Sø ) ChÐm cha c¸i kiÕp lÊy chång chung ( Lµm lÏ ) Róc rÝch th©y cha con chuét nh¾t Vo ve mÆc mÑ c¸i ong bÇu ( Quan ThÞ ) Ng«n ng÷ ®êi sèng ®i vµo th¬ Hå Xu©n H-¬ng mét c¸ch rÊt tù nhiªn , mang b¶n lÜnh nghÖ thuËt ®éc ®¸o , phi th-êng . Nh÷ng danh tõ , ®éng tõ , tÝnh tõ trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng sÏ kh«ng cã g× ®Æc biÖt lµ ng«n ng÷ ®êi sèng nÕu thiÕu nh÷ng tÝnh tõ lµm ®Þnh ng÷ , bæ ng÷ - Nh÷ng tõ nµy míi thËt sù mang chÊt liÖu ®êi sèng hµng ngµy vµo s¸ng t¸c v¨n häc . VÝ dô : Giµ tom , ph-êng lßi tãi , khãc tØ ti , vç phËp phßm , r¬i lâm bâm , ®á lßm lom , tèi om om…Hå Xu©n H-¬ng ®Æc biÖt tµi n¨ng khi sö dông c¸c tõ lµm ®Þnh ng÷ vµ bæ ng÷ , chÝnh yÕu tè nµy l¹i g©y Ên t-îng m¹nh mÏ cho ng-êi ®äc , lµm nªn c¸i ®Æc s¾c ,c¸i ®éc ®¸o c¸i c¸ tÝnh s¸ng t¹o cña th¬ Hå Xu©n H-¬ng . Bµ chóa th¬ n«m còng rÊt giái sö dông c¸c ®¹i tõ nh©n x-ng ,c¸c tõ ®Ó hái c¸c tõ c¶m th¸n , c¸c tõ nhÐ, nhØ, th× th«i, thÕ th«i… Th©n nµy vÝ biÕt d-êng nµy nhØ Thµ tr-íc th«i ®µnh ë vËy xong ( Lµm lÏ ) Th«i thÕ th× th«i , th«i còng ®-îc ( Quan ThÞ ) Nh÷ng tõ thuéc phong c¸ch khÈu ng÷ nh-ng khi ®i vµo th¬ Hå Xu©n H-¬ng ®· trë thµnh phong c¸ch Hå Xu©n H-¬ng 5, ý nghÜa: ThÕ kØ XVIII ®­îc nãi ®Õn lµ thêi k× cña “ TiÕng khãc lín ,tiÕng c­êi to”- kh«ng cã trang nghiªm mµ chØ cã bi hµi kÞch . NÕu bi kÞch cña thÕ kØ ®­îc biÓu hiÖn qua “ Cung o¸n ng©m khóc”,chinh phô ng©m khóc” “ TruyÖn KiÒu” th× c¸i hµi l¹i ®-îc thÓ hiÖn qua mét lo¹t t¸c phÈm “Tr¹ng Quúnh, Tr¹ng Lîn…”vµ muèn ®­a ®­îc tiÕng c-êi vµo trong t¸c phÈm cña m×nh th× ph¶i sö dông ng«n ng÷ d©n gian . Hå Xu©n H-¬ng còng ®· thµnh c«ng trong viÖc vËn dông ng«n ng÷ d©n téc vµo th¬ bµ. C¸c nhµ nghiªn cøu ®· nãi nhiÒu ®Õn ®ãng gãp cña Hå Xu©n H-¬ng trong viÖc vËn dông ng«n ng÷ d©n téc, trong viÖc dïng thÓ th¬ §-êng luËt vµo môc ®Ých trµo phóng, ®¶ kÝch. Qu¶ ®óng thÕ! S¸ng t¸c cña Hå Xu©n H-¬ng sè l-îng kh«ng nhiÒu , nh-ng ch¾c ch¾n nÕu Hå Xu©n H-¬ng kh«ng ph¶i lµ mét bËc thÇy vÒ ng«n ng÷ d©n téc th× kh«ng thÓ nµo viÕt phãng kho¸ng tù nhiªn dÝ dám ®Õn nh- thÕ. Ng«n ng÷ d©n téc d-íi ngßi bót Xu©n https://tailieutieuhoc.com/

16. H-¬ng võa sóc tÝch chÝnh x¸c l¹i võa uyÓn chuyÓn linh ho¹t phong phó vÒ nghÜa , ®Æc s¾c vÒ t¹o h×nh dåi dµo vÒ ©m thanh nhÞp ®iÖu ,VÝ dô : tr¨ng thu chÝn “mâm mßm”; nguyÖt quÕ ®á “lßm lom” hoÆc “giã giËt s­ên non khua l¾c c¾c/sãng dån mÆt n-íc vç long bong” ….ThÓ th¬ §-êng luËt trong tay bµ kh«ng cßn c¸i vÎ ®µi c¸c , quÝ ph¸i vèn cã cña nã mµ trë nªn dung dÞ b×nh d©n, trong nhiÒu tr-êng hîp ®-îc cÊu t¹o nh- nh÷ng n¾m ®Êm r¾n ch¾c ®Êm quËt vµo mÆt kÎ thï nh÷ng nh÷ng có ®Ých ®¸ng . ¥ ®©y chØ xÐt vÒ phong c¸ch th¬ HXH víi mét h-íng ®i kh¸c : Sù lÖch chuÈn vÒ ng«n ng÷ .Nãi chung th¬ HXH sö dông rÊt nhiÒu ng«n ng÷ b×nh d©n , nh÷ng h×nh dung tõ nh÷ng tõ cã tÝnh chÊt ®Æc t¶ møc ®é nh- cÇu tr¾ng phau phau, cöa son ®á loÐt, lón phón mäc…Nh÷ng trß ch¬i ch÷ tµi t×nh nh­ ë bµi “ Khãc Tæng Cãc” th× trong 28 ch÷ cã ®Õn 5 ch÷ chØ nh÷ng con vËt cïng loµi cãc: ChÉu (chµng); ( Nh¸i) bÐn ;nßng näc ; chÉu (chuéc) . , cßn “Bìn bµ lang khãc chång” th× toµn nh÷ng tõ chØ tªn c¸c vÞ thuèc , hµnh vi bµo chÕ mµ vÉn cßn cã nghÜa thø hai nh- cam th¶o, quÕ chi , trÇn b× , th¹ch nhò , quy th©n , liªn nhôc , sao , tÈm… NÕu coi phong c¸ch ng«n ng÷ nµy lµ mét sù lÖch chuÈn th× ph¶i t×m ra mét c¸i chuÈn ®Ó nh»m lµm næi bËt sù ®éc ®¸o cña nã . ChuÈn tù nhiªn cña mét nhµ th¬ lµ ng«n ng÷ chung cña thêi anh ta sèng . Ta cã thÓ lÊy th¬ bµ huyÖn Thanh Quan lµm mét chuÈn mùc ng«n ng÷. T¹i sao l¹i lÊy ng«n ng÷ th¬ bµ HuyÖn Thanh Quan lµm chuÈn ? §©y lµ ng­êi cã Ýt nhÊt “3 cïng”( Sèng cïng thêi ®¹i, cïng ë Th¨ng Long, cïng lµ ®µn bµ , cïng lµm th¬ n«m §-êng luËt ) ®Ó trong nh÷ng t-¬ng ®ång Êy mµ t×m ra sù kh¸c biÖt . Còng b»ng ph-¬ng ph¸p thèng kª t×m tÇn sè sö dông ng«n ng÷ cho thÊy : Th¬ bµ HuyÖn dïng rÊt nhiÒu danh tõ mµ l¹i lµ danh tõ H¸n ViÖt . Sù kh¸c h¼n nhau vÒ phong c¸ch cña hai n÷ sÜ nµy mét mÆt lµm næi bËt sù ®éc ®¸o cña phong c¸ch Xu©n H-¬ng víi t- c¸ch lµ mét lÖch chuÈn so víi Thanh Quan , mÆt kh¸c cã thÓ dïng phong c¸chXu©n H-¬ng nh- mét tiªu chÝ ®Ó sµng läc chÝnh th¬ bµ Lµm th¬ b»ng c¸c danh tõ, nhÊt lµ danh tõ H¸n ViÖt , bµ HuyÖn Thanh Quan ®· t¹o dùng nªn mét thÕ giíi nghÖ thuËt cña riªng m×nh , trong ®ã néi t©m thèng nhÊt víi ngo¹i giíi , con ng-êi hoµ m×nh víi vò trô . §Ó ®¹t ®-îc sù nhÊt thÓ ho¸ nµy , c¸c yÕu tè x©y dùng nªn nã ph¶i g¹t bít nh÷ng kh¸c biÖt bÒ ngoµi ®Ó xÝch l¹i gÇn nhau trong trong mét b¶n chÊt chung . Bëi vËy vËt liÖu tèt nhÊt ®Ó x©y dùng thÕ giíi nghÖ thuËt ®ã lµ nh÷ng danh tõ trõu t-îng , kh¸i qu¸t nh- mét hÝ tr-êng , viÔn phè , c« th«n , nçi hµn «n , nçi tang th-¬ng…mét thø ng«n ng÷ kh«ng ch¹y theo sù vËt mµ thèng nhÊt b»ng t- t-ëng . §ã lµ ng«n ng÷ cña quan hÖ chø kh«ng ph¶i ng«n ng÷ cña con ch÷ . Ng-êi lùa chän kiÓu ng«n ng÷ nµy lµ ng-êi kh«ng chó ý ®Õn bÒ ngoµi sù vËt , mµu s¾c vµ ©m thanh ®êi sèng . Ng-êi kh«ng cßn høng thó h-ëng thô cuéc ®êi . Thanh Quan lµ ng-êi nh- vËy . Bµ thÝch chiªm nghiÖmcuéc sèng vµ ý nghÜa cña ®êi ng-êi . Cuéc sèng trong th¬ bµ kh«ng cßn nh×n b»ng tôc nh·n mµ b»ng t©m nh·n , nghÜa lµ nh×n sù vËt víi mét kho¶ng c¸ch . §ã lµ kho¶ng c¸ch do l¨ng kÝnh cña ¸nh chiÒu tµ ( bãng ¸c tµ , bãng hoµng h«n..) ®-a l¹i . Bëi vËy , c¶nh vËt trong th¬ Thanh Quan kh«ng ph¶i lµ c¶nh thùc ( Dï bµ cã viÕt mét c¸i §Ìo Ngang cô thÓ ®i ch¨ng n÷a !) mµ lµ mét phong c¶ch néi t©m . Th¬ Thanh Quan cã kho¶ng c¸ch víi hiÖn t¹i v× qu¸ khø kh«ng mÊt ®i , qu¸ khø vÉn hiÖn diÖn . Qu¸ khø trë thµnh hån c¶nh vËt , ®óng h¬n lµ mang l¹i cho c¶ch vËt mét thø hån : DÊu x-a xe ngùa hån thu th¶o . Sù hoµi cæ trong th¬ Thanh Quan kh«ng ph¶i lµ sù nÝu kÐo dÜ v·ng mµ lµ ý thøc vÒ sù cã mÆt cña dÜ v·ng trong hiÖn t¹i . https://tailieutieuhoc.com/

17. Ng-îc l¹i ,viÖc sö dông nhiÒu ®éng tõ chØ hµnh ®éng vµ tÝnh tõ chØ phÈm chÊt , tr¹ng th¸I ®Ó c¶i tiÕn ph-¬ng ph¸p vµ thµnh c«ng trong nghÒ nghiÖp tõ chØ møc ®é vµ rÊt nhiÒu thµnh ng÷ tôc ng- ,ng«n ng÷ b×nh d©n chøng tá Xu©n H-¬ng rÊt chó ý ®Õn bÒ ngoµi cña sù vËt . Víi bµ th× danh tõ ( tøc ý niÖm b¶n chÊt cña sù vËt ) kh«ng ®ñ , mµ còng kh«ng cµn thiÕt ,nªn ph¶i cã tÝnh tõ ®Ó miªu t¶ s¾c th¸i mu«n h×nh mu«n vÎ cña ®êi sèng , ph¶i cã ®éng tõ ®Ó chØ ho¹t ®éng cña mu«n vËt , nhÊt lµ sù t-¬ng t¸c gi÷a chóng thÕ lµ ng«n ng÷ trong th¬ Xu©n H-¬ng trë nªn thËt gÇn gòi gi¶n dÞ dÔ h×nh dung . Bëi vËy , thÕ giíi th¬ Xu©n H-¬ng ®Çy mµu s¾c ©m thanh h×nh khèi ¸nh s¸ng nh- trong héi hÌ d©n gian n¸o nhiÖt . Con ng-êi sèng trong bÇu kh«ng khÝ Êy ®Òu c¨ng më c¸c gi¸c quan ®Ó c¶m thô ®êi sèng , mét ®êi sèng ®-îc ®Èy ®Õn cùc h¹n . Nguyªn nh©n s©u xa cña sù cùc t¶ mang tÝnh héi hÌ nµy lµ ë tÝn ng-ìng phån thùc . TH¬ Hå Xu©n H-¬ng nh- vËy lµ ngîi ca cuéc sèng , tËn h-ëng ®êi sèng trong phót gi©y hiÖn t¹i . Bµ kh«ng cã nh÷ng b¨n kho¨n vÒ ý nghÜa cña cuéc sèng nh- bµ huyÖn Thanh Quan , bëi chÝnh bµ lµ hiÖn th©n cña sù sèng . NÕu cã chót b¨n kho¨n , tøc giËn th× hoÆc lµ do Xu©n H-¬ng cßn ®-îc h-ëng thô ®êi sèng qu¸ Ýt , ch-a ®· , hoÆc do cuéc sèng , sù sèng cßn gÆp qu¸ nhiÒu c¶n trë . Trong Xu©n H-¬ng vÉn cßn nguyªn vÑn c¸i quan niÖm s¬ thuû vÒ cuéc sèng tù nã , cuéc sèng nh- mét chØnh thÓ . Nh÷ng ®au buån chÕt chãc sinh në , chia li…chØ lµ t¹m thêi , lµ giai ®o¹n ,lµ biÓu hiÖn cô thÓ , cßn b¶n th©n ®êi sèng th× vÜnh h»ng , tr-êng cöu nh- t×nh yªu , nh- non s«ng vò trô . Th¬ §-êng mµ ë viÖt Nam tiªu biÓu lµ th¬ Thanh Quan , lµ hoµ ®iÖu cña sù thèng nhÊt gi÷a con ng-êi vµ vò trô , gi÷a néi t©m vµ ngo¹i giíi . Trong th¬ §-êng , thÕ giíi lµ mét , ch©n lÝ lµ mét , c¸i ®Ñp lµ mét, bëi nã g¹t hÕt nh÷ng dÞ biÖt , nh÷ng väng niÖm ®Ó ®¹t tíi chÝnh niÖm , c¸i mét. Sù thèng nhÊt nh- vËy lµ b¶n chÊt cña th¬ §-êng , bµi th¬ §-êng lµ mét hÖ thèng niªm , vÇn , luËt , ®èi hÕt søc chÆt chÏ . Hå xu©n H-¬ng mét mÆt gi÷ nguyªn phÇn cøng cña thÓ lo¹i nh»m ®¶m b¶o ®-îc sù hµo hoµ , c©n ®èi nh- mét tø nh¹c nÒn , mµu nÒn ®Ó mÆt kh¸c ®-a ng«n ng÷ c¸ nh©n cña m×nh vµo ph« diÔn sù biÕn tÊu c¶ ©m thanh lÉn mµu s¾c . Nh- vËy Hå Xu©n H-¬ng kh«ng chØ ViÖt ho¸ , hoµn thiÖn thÓ th¬ nµy mµ quan träng h¬n cßn lµm míi . ViÖc thi nh©n ®-a vµo c¸c yÕu tè ngo¹i biÖt , nh÷ng nghÞch ©m dÞ chÊt mµ kh«ng lµm sôp ®æ thÓ lo¹i , ng-îc l¹i cßn mang l¹i mét chÊt l-îng míi . Sù phi ®èi xøng , sù bÊt hoµ ®ã kh«ng lµm gi¶m sót Ên t-îng thÈm mÜ mµ h×nh nh- kho¸i tr¸ cßn ®-îc gia t¨ng v× sù mÊt hµi hoµ côc bé nµy nhanh chãng bÞ xo¸ ®i nh-êng chç cho mét hµi hoµ lín , mang tÝnh tæng thÓ . Bëi lÏ ë mçi bµi th¬ cña Xu©n H-¬ng , ®»ng sau c¸i ý nghÜa t©m linh tÝn ng-ìng phån thùc , ®»ng sau con ng-êi x· héi chÝnh lµ con ng-êi vò trô ,mµ c¶m quan vò trô lµ nh©n vËt chÝnh cña §-êng thi . Phong c¸ch Hå Xu©n H-¬ng nh- vËy lµ mét sù lÖch chuÈn hoµn toµn so víi phong c¸ch th¬ bµ huyÖn Thanh Quan nãi riªng vµ toµn bé phong c¸ch th¬ §-êng thi nãi chung . C¸ch sö dông ng«n ng÷ “ cµ khÞa” nµy cña n÷ sÜ nh»m chèng l¹i nh÷ng phÐp t¾c gi¶ t¹o c¾t xÐn ®êi sèng tù nhiªn cña mét x· héi tiÓu n«ng ®ang bÞ nho gi¸o ho¸ nÆng nÒ . Bëi thÕ T¶n §µ gäi th¬ bµ lµ “ thi trung h÷u quû” cßn ng­êi ®êi th× t«n vinh thø th¬ quû nµy : Th¬ th¸nh th¬ tiªn ®êi vÉn cã / Tung hoµnh th¬ quû hiÕm hoi thay. Lµm ®-îc th¬ quû , Hå Xu©n H-¬ng ®· lµm ®-îc ®iÒu mµ t-ëng nh- kh«ng thÓ ai lµm ®-îc : C¸i kh«ng thÓ ®· trë thµnh c¸i cã thÓ . Tr-íc bµ, kh«ng ai ®· ®µnh . Sau bµ h¼n còng sÏ kh«ng ai . Bëi muèn lµm ®-îc nh- bµ ph¶i trªn mét c¬ së tÝn ng-ìng phån thùc ®· trë thµnh c¸i nh×n nghÖ thuËt vµ thÕ giíi . https://tailieutieuhoc.com/

18. Ch- ¬ng II : C¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn ®Ó gi¶I quyÕt vÊn ®Ò I,- C¬ së thùc tiÔn , lÝ luËn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chung: 1, Tõ quan niÖm v¨n häc trung ®¹i :V¨n häc trung ®¹i (Tõ thÕ kØ X ®Õn thÕ kØ XIX) gåm : Tù sù vµ tr÷ t×nh ®-îc viÕt b»ng ch÷ H¸n hoÆc ch÷ n«m. Th¬ tr÷ t×nh lµ mét thÓ lo¹i v¨n häc ph¶n ¸nh c¶m xóc trùc tiÕp cña ng-êi s¸ng t¸c. V¨n b¶n th¬ tr÷ t×nh th-êng cã vÇn ®iÖu ,nhÞp ®iÖu, ng«n ng÷ c« ®äng , mang tÝnh c¸ch ®iÖu cao. -Th¬ tr÷ t×nh trung ®¹i ViÖt nam cã thÓ viÕt theo thÓ §-êng luËt ( ThÊt ng«n, ngò ng«n,b¸t có , tø tuyÖt, hµnh…) - Nh÷ng thÓ th¬ thuÇn tuý ViÖt nam : lôc b¸t, th¬ 4 tiÕng…häc tËp tõ ca dao d©n ca * V× thÕ d¹y th¬ nãi chung vµ th¬ trung ®¹i nãi riªng ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña th¬ . §ã lµ khai th¸c vÒ nhÞp ®iÖu, vÇn , ..vµ ®Æc biÖt lµ ng«n ng÷ th¬ rÊt xóc tÝch ng¾n gän vµ th-êng mang tÝnh ®a nghÜa. ViÖc d¹y ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng cã nhiÒu ®iÓm khã ®ßi hái gi¸o vien ph¶i cã nhiÒu hiÓu biÕt vÒ thµnh ng÷ tôc ng÷, vËn dông s¸ng t¹o vµ cã ph-¬ng ph¸p phï hîp d¹y häc sinh 2, §Õn thùc tÕ viÖc sö dông ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå Xu©n H- ¬ng N Ng­êi ta th­êng b¶o: “ N«m na lµ cha m¸ch quД , ThÕ nh­ng víi Hå xu©n H­¬ng th× ®ã l¹i lµ mét ngo¹i lÖ, bëi v× ng-êi ®äc nhí Hå Xu©n H-¬ng, yªu Xu©n H-¬ng l¹i chÝnh tõ sù “m¸ch quÐ Êy”. NÕu kh«ng cã c¸i chÊt “ n«m na ,m¸ch quÐ, xá xiªn” ®Çy tinh qu¸i th× cã lÏ ®· kh«ng cã mét Xu©n H-¬ng ®Ó cho ng-êi ®êi chiªm ng-ìng vµ t«n vinh bµ thµnh bµ chóa th¬ n«m trong lµng th¬ ViÖt nam. - ChÝnh c¸i chÊt n«m na trong th¬ bµ ®· t¹o nªn mét chÊt men xóc t¸c m·nh liÖt trong lßng ng-ßi ®äc . Ng-êi ta ng©y ngÊt hØ h¶ , kho¸i tr¸ víi c¸i thø ng«n ng÷ “ nhµ quª, m¸ch quÐ “ nh­ : §á lßm lom, giµ tom , m©n mã , tËp tªnh , le te, chÝn mâm mßm …TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã hoµn toµn xa l¹ víi sù chau chuèt gät giòa , khu«n s¸o mµ ng-êi ta th-êng b¾t gÆp trong ng«n ng÷ th¬.Ngoµi nh÷ng ®Æc tr-ng Êy , ng-êi ta cßn b¾t gÆp ë Xu©n H-¬ng mét biÖt tµi n÷a trong viÖc ®-a thµnh ng÷ tôc ng÷ vµo trong th¬, lµm cho c©u th¬ trë nªn giµu tÝnh h×nh t-îng dÔ nhí, vµ ®éc ®¸o h¬n. - Qua sù kh¶o s¸t trong sè 39 bµi th¬ trong tËp th¬ Hå Xu©n H-¬ng do t¸c gi¶ tuyÓn chän vµ giíi thiÖu ®-îc nhµ xuÊt b¶n v¨n häc xuÊt b¶n n¨m 1987 ph¸t hiÖn ®-îc 15 tr-êng hîp cã xuÊt hiÖn c¸c yÕu tè cña thµnh ng÷ , tôc ng÷ trong Xu©n H-¬ngcã vÞ trÝ vµ vai trß ®Æc biÖt quan träng nh- thÕ nµo. Qu¶ lµ hiÕm cã ng-êi nµo l¹i quan t©m ®Æc biÖt ®Õn vai trß cña ng«n ng÷ d©n gian nh- Hå Xu©n H-¬ng . ViÖc ®-a thµnh ng÷ tôc ng÷ vµo t¸c phÈm ®· ®-îc nhµ th¬ xö lÝ rÊt tinh tÕ,tµi nhuyÔn. Cã nh÷ng t¸c phÈm tuy rÊt ng¾n nh-ng chóng ta kh«ng khái ng¹c nhiªn t¸c gi¶ ®· hai lÇn sö dông ®Õn yÕu tè thµnh ng÷ tôc ng÷. Ch¼ng h¹n nh- bµi “ Mêi trÇu” c©u thµnh ng÷ “xanh nh- l¸ b¹c nh- v«i” ®­îc ¸p dông trong c©u th¬ “§õng xanh nh­ l¸ b¹c nh­ v«i ” Bµi “Khãc Tæng cã ”l¹i cã 2 c©u thµnh ng÷ kh¸c lµ “Nßng näc ®øt ®u«i tõ ®©y nhÐ/ ngµn vµng kh«n chuéc dÊu b«i v«i”. Hay trong bµi “ Quan ThÞ” th× hai c©u th¬ “ §è ai biÕt ®ã v«ng hay chèc ” vµ “kÎ nµo hay cuèng víi ®Çu” l¹i chÝnh lµ hai h×nh ¶nh hÕt søc vÝ von ®­îc rót ra tõ thµnh ng÷ “ ngåi l¸ v«ng chæng m«ng l¸ chèc”vµ “®Çu trá xuèng” cuèng trá lªn ” ThËm chÝ trong bµi “Lµm lÏ” chØ víi 8 c©u th¬ ng¾n nh­ng l¹i cã tíi ba c©u ®· gãp phÇn vµo trong Êy. §ã lµ “ n¨m th× m-êi ho¹ ch¨ng hay chí” lÊy tõ ý c©u thµnh ng÷ https://tailieutieuhoc.com/

19. “n¨m th× m-êi ho¹” “ cè ®Êm ¨n x«i,x«i l¹i hÈm”lÊy tõ ý cña c©u thµnh ng÷ “cè ®Êm ¨n x«i” vµ c©u “ CÇm b»ng lµm m-ín , m-ín kh«ng c«ng” lÊy tõ ý cña c©u thµnh ng÷ “ lµm m-ín kh«ng c«ng”. Ngoµi ra,cßn cã nh÷ng bµi kh¸c còng ®-îc vËn dông tõ ý cña thµnh ng÷ nh- “ Tµi tö v¨n nh©n ai ®ã t¸ ?” (Tù t×nh I ) lÊy ý cña thµnh ng÷ “Tµi tö giai nh©n”, “ Th¨m v¸n cam lßng vËy lÊy ý thµnh ng÷ “Th¨m v¸n b¸n thuyÒn”, “B¶y næi ba ch×m víi n-íc non” ( B¸nh tr«i n-íc) ý cña thµnh ng÷ “ ba ch×m b¶y næi”, “mái gèi chån ch©n vÉn muèn trÌo” (§Ìo Ba Déi) ý cña thµnh ng÷ “mái gèi chån ch©n” vµ “§ªm ngµy l¨n lãc ®¸m cá h«I ” (Con èc nhåi) tõ thµnh ng÷ “l¨n lãc nh- cãc b«i v«i”… Qua mét sè dÉn chøng trªn,chóng ta cã thÓ thÊy r»ng : Hå Xu©n H-¬ng khi ®-a tôc ng÷ vµo th¬ th-êng chñ yÕu th«ng qua 2 ph-¬ng thøc chÝnh nh- sau: Ph-¬ng thøc thø nhÊt lµ vËn dông trùc tiÕp thµnh ng÷ tôc ng÷ vµo th¬ tøc lµ nguyªn v¨n nguyªn d¹ngnh÷ng c©u thµnh ng÷ tôc ng÷ vèn cã cña d©n gian ®Ó ®-a vµo. Tr-êng hîp “xanh nh­ l¸ b¹c nh­ v«i” (§õng xanh nh­ l¸ b¹c nh­ v«i –mêi trÇu), “nßng näc ®øt ®u«i” (Nßng näc ®øt ®u«i tõ ®©y nhÐ- Khãc Tæng Cãc), “N¨m th× m­êi ho¹” (N¨m th× m-êi ho¹ ch¨ng hay chí –Lµm lÏ); “Cè ®Êm ¨n x«i” ( Cè ®Êm ¨n x«i, x«i l¹i hÈm- Lµm lÏ), “B¶y næi ba ch×m” (B¶y næi ba ch×m víi n­íc non – B¸nh tr«i n­íc), “Mái gèi chån ch©n” (Mái gèi chån ch©n vÉn muèn trÌo- §Ìo Ba Déi) “B¸n lîi mua danh” (B¸n lîi mua danh nµy - Ch¬i chïa ThÇy).C¸ch xö lÝ nµy t-¬ng ®èi khã bëi v× nã ®ßi hái ph¶i cã mét kh¶ n¨ng c¶m nhËn hÕt søc tinh tÕ ý nghÜa cña nh÷ng c©u thµnh ng÷ ®Þnh sö dông xem cã phï hîp víi ý th¬ mµ m×nh ®Þnh tr×nh bµy ë trong bµi hay kh«ng. §ång ththêi t¸c gi¶ còng ph¶i lµ ng-êi hÕt søc giái vÒ k¶ n¨ng sö dông ng«n tõ ®Ó cã thÓ ghÐp nh÷ng thµnh ng÷ tôc ng÷ vèn lµ voãn lµ mét khèi ng«n ng÷ vµo víi nh÷ng tõ ng÷ chñ quan cña riªng m×nh ®Ó t¹o nªn mét c©u th¬ hoµn chØnh kh«ng bÞ cøng nh¸-c,g-îng Ðp vÒ nghÜa còng nh- vÒ vÇn ®iÖu. Nh÷ng khã kh¨n trªn ®· ®-îc Hå Xu©n H-¬ng xö lÝ thµnh c«ng mét c¸ch tµi t×nh.Chóng ta thö lÊy mét vÝ dô nhá trong sè c¸c vÝ dô trªn th× sÏ thÊy râ h¬n biÖt tµi cña vÊn ®Ò nµy. VÝ dô trong bµi “ Lµm lÏ”®Ó miªu t¶ th©n phËn hÈm hiu , thua thiÖt cña ng­êi phô n÷ trong cuéc sèng vî chång, t¸c gi¶ ®· sö dông hai c©u thµnh ng÷ “N¨m th× m-êi ho¹, cè ®Êm ¨n x«i” trong hai c©u th¬ “ N¨m th× m-êi ho¹ ch¨ng hay chí” “ Cè ®Êm ¨n x«i , x«il¹i hÈm”. §èi víi tiÒm thøc v¨n ho¸ cña ng­êi ViÖt th× hai c©u thµnh ng÷ nµy vèn rÊt quen thuéc v× nã th-êng ®-îc sö dông ®Ó nãi tíi nh÷ng hiÖn t-îng tr¸i kho¸y ,trí trªu cña mét ®iÒu g× ®ã, v× vËy trong tr-êng hîp nµy ph¶i nãi r»ng Xu©n H-¬ng sö dông nã rÊt hîp c¶nh hîp t×nh. Ph-¬ng thøc thø 2 lµ chØ lÊy ý cña thµnh ng÷ tôc ng÷ ®Ó chuyÓn vµo trong th¬ chø kh«ng ¸p dông hoµn toµn nh­ ë c¸ch thø nhÊt . Ch¼ng h¹n nh­ “ Th¨m v¸n b¸n thuyÒn” ( Êy ai th¨m v¸n cam lßng vËy Tù t×nh III ) ; “Gät g¸y b«i v«i” ( Ngh×n vµng kh«n chuéc dÊu b«i v«i –Khãc Tæng Cãc) ; “ Lµm m-ín kh«ng c«ng” ( CÇm b»ng lµm m­ín m­ín kh«ng c«ng –Lµm lÏ); “ Ngåi l¸ v«ng chæng m«ng l¸ trèc” (§è ai biÕt ®ã v«ng hay chèc- Quan ThÞ) ; ‘§Çu trá xuèng cuèng trá lªn” ( Cßn kÎ nµo hay cuèng víi ®Çu – Quan ThÞ ); “ L¨n lãc nh­ cãc b«i v«i” ( §ªm ngµy l¨n lãc ®¸m cá h«i –Con èc nhåi) C¸ch xö lÝ nµy th-êng t¹o nªn tÝnh Èn ý kÝn ®¸o cho c©u th¬ vµ ®«i lóc khiÕn cho c©u th¬ cã h¬i h-íng cña nh÷ng c©u ®è vÝ dô nh­ tr­êng hîp cña “ §è ai biÕt ®ã v«ng hay chèc” (Quan thÞ) “ Cßn kÎ nµo hay cuèng víi ®Çu” ( Quan ThÞ) . Nh÷ng c©u th¬ ®­îc s¸ng t¸c th-êng t¹o cho ng-êi ®äc nh÷ng liªn t-ëng réng h¬n, thÝch thó h¬n vµ dÔ hiÓu h¬n bëi v× dÊu Ên cña thµnh ng÷ tôc ng÷th-êng chØ ph¶ng phÊt trong c©u th¬ râ rµng hiÖn h÷u nh- c¸ch thø nhÊt. Do ®ã muèn ph¸t hiÖn ra trong c©u th¬ cã sö dông c¸c m« tÝp cña thµnh https://tailieutieuhoc.com/

20. ng÷, tôc ng÷ ®Ó diÔn ®¹t néi dung hay kh«ng th× ph¶i cã mét vèn thµnh ng÷ tôc ng÷ nhÊt ®Þnh ®Ó lµm c¬ së quy chiÕu so s¸nh ra ®-îc . Qua mét sè vÝ dô trªn chóng ta thÊy r»ng ng«n ng÷ d©n gian nãi chung vµ thµnh ng÷ tôc ng÷ nãi riªng cã mét vai trß gi¸ trÞ rÊt lín kh«ng chØ trong ®êi sèng nh©n d©n mµ ngay c¶ trong ng«n ng÷ viÕt, ®Æc biÖt lµ th¬. Nh÷ng c©u thµnh ng÷ tôc ng÷ d-íi ngßi bót tµi hoa cña Hå Xu©n H-¬ng d-êng nh- trë thµnh mét thø c«ng cô h÷u dông trong viÖc t¹o h×nh t¹o nghÜa cho th¬ mµ kh«ng cÇn ph¶i cÇn nhê nh÷ng ph-¬ng tiÖn ng«n ng÷ kh¸c. Nh- chóng ta ®· biÕt, thµnh ng÷ tôc ng÷ vèn lµ nh÷ng ph-¬ng tiÖn ng«n ng÷ ®Æc biÖt. Nã lµ mét lo¹i tæ hîp tõ cè ®Þnh quen dïng nªn rÊt dÔ nhí dÔ thuéc vµ ®a nghÜa.ý nghÜa cña chóng th-êng cã tÝnh gi¸o dôc céng ®ång còng nh- tÝnh chiÕn ®Êu cao. Cho nªn khi xuÊt hiÖn trong th¬ chóng th-êng ®em l¹i tÝnh gÇn gòi , b×nh dÞ cho c©u th¬ ®ång thêi , còng t¹o nªn nh÷ng chiÒu s©u vÒ nghÜa th«ng qua sù suy luËn cña ng-êi ®äc. Nãi nh- vËy kh«ng cã nghÜa lµ chóng ta phñ nhËn gi¸ trÞ cña nÒn ng«n ng÷ v¨n häc, ng«n ng÷ phæ th«ng hiÖn nay mµ chóng ta ph¶i häc ph¶i tiÕp xóc h¼n vµ quan träng h¬ lµ qua ®ã gióp cho chóng ta thÊy nh÷ng vÎ ®Ñp vèn cã trong ng«n ng÷ d©n gian. Vµ ®Æc biÖt lµ thÊy ®-îc c¸i biÖt tµi cña bµ chóa th¬ n«m trong vËn dông thµnh ng÷ tôc ng÷ giái nh- thÕ nµo. Ngoµi ra ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng trong th¬ Xu©n H-¬ng ®· v©n dông lèi ch¬i ch÷ tµi t×nh nh­ ë bµI th¬ “ Khãc Tæng Cãc” th× trong 28 ch÷ cã ®Õn trong 27 ch÷ cã ®Õn 5 ch÷ chØ c¸c con vËt cïng loµi cãc : ChÉu ( chµng) ; (nh¸i ) bÐn , nßng näc ;( chÉu) chuéc ; cßn “Bìn bµ lang khãc chång” th× dïng c¸c tõ chØ tªn c¸c vÞ thuèc , hµnh vi bµo chÕ mµ vÉn cßn cã nghÜa thø hai nh- cam th¶o, quÕ chi , trÇn b× , th¹ch nhò , quy th©n , liªn nhôc , sao , tÈm… Nãi tãm l¹i bÊt kÓ lµ ng«n ng÷ d©n gian hay ng«n ng÷ v¨n ch-¬ng còng ®Òu cÇn ph¶i tiÕp thu cã chän läc vµ ph¸t huy ®óng th× míi cã thÓ lµm giµu thªm cho kho tµng ng«n ng÷ d©n téc. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ nã lµm nªn gi¸ trÞ thùc sù khi vµ chØ khi nã ®-îc ®Æt vµo ®óng vÞ trÝ cña nã mµ th«i . Tõ ®ã gi¸o viªn cÇn l-u ý trong viÖc d¹y th¬ Hå Xu©n H-¬ng , trong viÖc sö dông ng«n ng÷ d©n gian ®Ó viÖc d¹y cã hiÖu qu¶ h¬n. Sau ®©y ®Ó thÊy râ h¬n viÖc ®-a c¸c yÕu tè ng«n ng÷ d©n gian vµo trong th¬ m×nh chóng ta h·y nh×n vµo hÖ thèng B¶ng thèng kª tØ lÖ bµi th¬ Hå Xu©n H-¬ng cã sö dông yÕu tè d©n gian – yªó tè b¸c häc Tªn bµi th¬ ®Ò tµi Chñ ®Ò ThÓ th¬ - niªm luËt ThÊt ng«n tø tuyÖt §-êng luËt ThÊt ng«n tø tuyÖt §-êng luËt NghÖ thuËt ( ng«n ng÷ ) Róc rÝch, v«ng hay Quan thÞ Quan l¹i PK(Quan thÞ) D©n gian(b¸nh tr«i) GiÔu cît ®¶ kÝch nh÷ng tªn quan thÞ (Ho¹n quan) B¸nh tr«i n-íc M-în h/a chiÕc b¸nh tr«i n-íc ®Ó nãi vÒ sè phËn long ®ong cña ng-êi phô n÷ trong XH cò, tõ ®ã thÓ hiÖn sù c¶m th«ng vµ ca ngîi vÎ ®Ñp ng-êi p/n÷.. M-în h×nh ¶nh qu¶ mÝt ®Ó nãi ThÊt ng«n Tr¾ng ,trßn B¶y næi ba ch×m, r¾n n¸t… Qu¶ mÝt D©n gian Th©n em https://tailieutieuhoc.com/

21. ( Qu¶ mÝt) vÒ vÎ ®Ñp bªn trong cña ng-êi phô n÷, lêi nh¾n göi víi ng-êi qu©n tö vÎ ®Ñp khiªm nh-êng cña ng-êi phô n÷ vµ kh¸t khao mét t×nh yªu thuû chung son s¾t tø tuyÖt §-êng luËt (motip) Xï x×, dµy, m©n mã Cau nho nhá, trÇu h«i QuÖt,xanh nh- l¸ , b¹c nh- v«i N¨m th× m-êi ho¹, cè ®Êm ¨n x«i, lµm m-ín kh«ng c«ng, d-êng nµy… Nßng näc ®øt ®u«i , ngh×n vµng kh«n chuéc… L¾c c¾c, long bong.. Mêi trÇu D©n gian (miÕng trÇu) ThÊt ng«n tø tuyÖt §-êng luËt Lµm lÏ D©n gian ( lÊy chång chung) Nçi tñi cùc thiÖt thêi cña phËn lµm lÏ vµ tiÕng nãi ph¶n kh¸ng lªn ¸n XH Phong kiÕn ThÊt ng«n b¸t có Khãc Tæng Cãc D©n Bµi khãc chång ch©m biÕm hµi h-íc ThÊt ng«n tø tuyÖt §-êng luËt gian (Khãc chång) KÏm Trèng D©n gian (VÞnh c¶nh) VÞnh c¶nh vÎ ®Ñp phong phó cña c¶nh vËt ThÊt ng«n b¸t có §-êng luËt Tr¨ng thu Miªu t¶ c¶nh tr¨ng , chÞ H»ng Th»ng Cuéi ThÊt ng«n b¸t có §-êng luËt Mâm mßm, ®á lßm lom ,lom khom… C¶ nÓ , dë dang , kh«ng cã ,mµ cã… Kh«ng chång mµ chöa Ng-êi phô n÷ Bªnh vùc nh÷ng ng-êi phô n÷ kh«ng chång mµ cã con , lªn ¸n sù v« tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng kÎ vÉn ®-îc coi lµ mµy r©u qu©n tö ®¶ kÝch phª ph¸n nh÷ng «ng s- hæ mang ThÊt ng«n tø tuyÖt §-êng luËt S- hæ mang ¤ng s-, bµ v·i ThÊt ng«n b¸t có ®-êng luËt Träc lèc, chòm choÑ , ngÊt nghÓu… Tõ viÖc thèng kª trªn cho thÊy Hå Xu©n H-¬ng lµ ng-êi chuyªn th¬ §-êng luËt ( KÜ thuËt , vÇn , niªm , luËt ,®èi …) th¬ bµ rÊt chØnh . Nh-ng phong c¸ch th¬ Hå Xu©n H-¬ng , tiÕng nãi c¸ nh©n m¹nh mÏ cña bµ ®· ph¸ vì phong c¸ch chung cña thÓ lo¹i th¬ nµy ®Ó t¹o ra mét lo¹i th¬ §-êng luËt míi , cña Hå Xu©n H-¬ng . https://tailieutieuhoc.com/

22. Víi 10 bµi th¬ thèng kª trªn ta thÊy ®Òu lµm theo thÓ th¬ §-êng luËt song ®Ò tµi hÇu hÕt lµ nãi vÒ nh÷ng sù vËt sù viÖc b×nh dÞ trong ®êi sèng , chñ ®Ò thÓ hiÖn mét c¸ tÝnh m¹nh mÏ kh«ng chÊp nhËn thùc t¹i vµ lµ tiÕng nãi kh¸t khao vÒ h¹nh phóc løa ®«i…§Æc biÖt trong th¬ bµ sö dông hÇu hÕt lµ ng«n ng÷ d©n gian nh- nh÷ng thµnh ng÷ tôc ng÷, nh÷ng tÝnh tõ ®éng tõ gîi t¶.. . .Nãi chung th¬ HXH sö dông rÊt nhiÒu ng«n ng÷ b×nh d©n , nh÷ng h×nh dung tõ nh÷ng tõ cã tÝnh chÊt ®Æc t¶ møc ®é nh- “ cÇu tr¾ng phau phau, cöa son ®á loÐt, lón phón mäc….” H×nh t-îng ngÖ thuËt trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng lµ sù trë vÒ víi cuéc sèng, víi con ng-êi. Dï chÞu ¶nh h-ëng cña v¨n häc d©n gian nh-ng nh÷ng h×nh t-îng nh- qu¶ cau , miÕng trÇu , ®¸nh ®u , dÖt cöi vÉn thÓ hiÖn ®Çy ®ñ vÎ ®Æc s¾c cña Hå Xu©n H-¬ng. Ch- ¬ng III, ThÓ nghiÖm vµ gi¶I ph¸p I,HÖ thèng nh÷ng t¸c phÈm th¬ Hå Xu©n H-¬ng trong ch-¬ng tr×nh ng÷ v¨n. - V¨n häc trung ®¹i xuÊt hiÖn tÊt c¶ ë c¸c líp THCS víi ch-¬ng tr×nh cô thÓ nh- sau: -ë líp 6 : Häc truyÖn trung ®¹i -ë líp 7 : Häc th¬ tr÷ t×nh trung ®¹i -ë líp 8 : Häc v¨n nghÞ luËn trung ®¹i ( chiÕu , biÓu , hÞch , c¸o, tÊu) -ë líp 9: TruyÖn trung ®¹i ( TiÓu thuyÕt ch-¬ng håi ) Nh- vËy th¬ tr÷ t×nh trung ®¹i chØ xuÊt hiÖn ë ch-¬ng tr×nh líp 7 víi sè l-îng kh«ng nhiÒu, trong ®ã th¬ Hå Xu©n H-¬ng còng chØ ®­îc häc 1 bµi lµ “ B¸nh tr«i n-íc”. Ngoµi ra lªn ®Õn bËc phæ th«ng c¸c em sÏ ®­îc häc thªm 1 sè bµi nh­ “ Mêi trÇu” , “ ®Ò ®Òn SÇm Nghi §èng”…v..v II, Thùc tr¹ng d¹y ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng ( PhiÕu th¨m dß ý kiÕn) Thùc trang häc v¨n nãi trung ë c¸c tr-êng THCS vµ PTCS ®ang lµ vÊn ®Ò kh¸ bøc thiÕt . Trong khu«n khæ bµi viÕt nµy kh«ng ®Ò cËp ®Õn ph¹m vi réng ®ã mµ chóng t«i chØ ®Ò cËp ®Õn thùc tr¹ng d¹y vµ häc ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng trong nhµ tr-êng . Thùc tr¹ng viÖc d¹y vµ häc ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng : Gi¸o viªn ch-a thËt chó träng khai th¸c ®Õn hÖ thèng ng«n tõ , ®Æc biÖt ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ bµ , viÖc vËn dông thµnh ng÷ tôc ng÷ trong th¬ Xu©n H-¬ng, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng häc sinh hiÓu ch-a thÊu ®¸o t¸c phÈm , ch-a c¶m nhËn hÕt c¸i hay vµ tÇm quan träng cña viÖc vËn dông ng«n ng÷ gi¶n dÞ ®¹i chóng vµo t¸c phÈm v¨n ch-¬ng. Mét thùc tr¹ng thø hai lµ ch-a chó träng vµo viÖc vËn dông sö dông vèn tõ ng÷ ®· häc ®-îc vµo trong giao tiÕp , viÕt v¨n v× thÕ häc sinh cã rÊt nhiÒu h¹n chÕ trong thùc hµnh. Tõ thùc tr¹ng trªn , chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra thèng kª sè liÖu sau khi dù mét giê gi¶ng v¨n th«ng th-êng : Ng- êi d¹y : C« gi¸o NguyÔn ThÞ Mai Gi¸o viªn tr-êng THCS Phong Ch©u – ThÞ x· Phó Thä – tØnh Phó Thä Tªn bµi d¹y : B¸nh tr«i n-íc ( Hå Xu©n H-¬ng) Häc sinh : líp 7b Tr-êng THCS Phong Ch©u – TX Phó thä -Tæng sè häc sinh : 38 em -Sè phiÕu ®iÒu tra : 38 https://tailieutieuhoc.com/

23. C©u hái tr¾c nghiÖm RÊt thÝch ThÝch B×nh th-êng 14 =36,8% Kh«ng hiÓu Kh«ng thÝch Em cã thÝch häc m«n ng÷ v¨n kh«ng? 6 = 15,8 % 10 =26,3% 8 = 21,1% C©u hái tr¾c nghiÖm V× sao ? Tõ thùc tÕ ®iÒu tra thÊy phÇn lín häc sinh b©y giê kh«ng cßn yªu thÝch m«n ng÷ v¨n vµ mét nguyªn nh©n chÝnh lµ c¸c em kh«ng mÊy hiÓu bµi . §iÒu nµy phÇn lín do ph-¬ng ph¸p truyÒn thô kiÕn thøc cña gi¸o viªn bé m«n cã nhiÒu h¹n chÕ , ch-a n¾m b¾t ®Æc tr-ng thÓ lo¹i ®Ó gi¶ng theo ®óng thi ph¸p . Nh- trªn ®· nãi mét trong nh÷ng nguyªn nh©n trªn lµ gi¸o viªn ch-a ®i tõ hÖ thèng ng«n tõ – mét chÊt liÖu lµm nªn t¸c phÈm . Häc sinh cßn hiÓu rÊt m¬ hå , ch-a hiÓu hÕt c¸c líp nghÜa . §©y còng lµ mét ®iÒu ®¸ng b¸o ®éng víi gi¸o dôc. Sau khi dù mét giê thùc nghiÖm trªn ,chóng t«i tiÕn hµnh x©y dùng lai gi¸o ¸n trong ®ã chó träng th¬ tr÷ t×nh theo ®óng ®Æc tr-ng thÓ lo¹i , tøc lµ rÊt chó träng ng«n ng÷ trong th¬ nãi chung vµ víi bµi gi¶ng nµy lµ ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng , sau ®ã kh¾c s©u vµ l¹i tiÕn hµnh ®iÒu tra so s¸nh kÕt qu¶ víi bµi d¹y tr-íc II, Thùc hµnh thÓ nghiÖm – nh÷ng bµi häc nghiÖp vô : Gi¸o viªn d¹y : B¹ch Thuú Liªn Häc sinh líp 7a – Tr-êng THCS Phong Ch©u – TX Phó Thä SÜ sè : 45/45 V¨n b¶n : B¸nh Tr«i n-íc (Hå Xu©n H-¬ng ) B¸nh tr«i n-íc B¸nh tr«i n-íc Th©n em võa tr¾ng l¹i võa trßn B¶y næi ba ch×m víi n- íc non R¾n n¸t mÆc dÇu tay kÎ nÆn Mµ em vÉn gi÷ tÊm lßng son Thø nhÊt : Môc dÝch cña viÖc d¹y v¨n b¶n nµy lµ gióp häc sinh thÊy ®-îc vÎ ®Ñp h×nh thøc , b¶n lÜnh s¾t son th©n phËn ch×m næi cña ng-êi phô n÷ trong bµi th¬ “ B¸nh tr«i n­íc”. ThÊy ®­îc gi¸ trÞ nghÖ thuËt sö dông thÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt ng«n ng÷ b×nh dÞ chñ yÕu lµ nh÷ng tõ thuÇn viÖt. §Ò tµi giäng ®iÖu ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc . Thø hai : häc v¨n b¶n nµy kh«ng chØ dõng l¹i ë chç häc sinh thÊy ®-îc c¸c gi¸ trÞ néi dung mµ ph¶i thÊy râ ®Ó lµm nªn gi¸ trÞ néi dung Êy lµ nhê mét phÇn ®¾c lùc cña viÖc sö dông ng«n tõ . §©y lµ mét bµi th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt §-êng luËt chØ cã 4 c©u víi 28 ch÷ vµ rÊt chuÈn vÒ niªm luËt . ThÕ nh-ng bµi th¬ l¹i cã sù “lÖch chuÈn” ®ã lµ vÒ ng«n ng÷ . Bëi v× nÕu lµ mét bµi th¬ §-êng th× ngoµi luËt th¬ (niªm, ®èi ,vÇn ,cÊu tróc ) ph¶i chuÈn mùc th× ng«n ng÷ trong bµi th¬ §-êng luËt còng ®ßi hái cã sù trang nghiªm tao nh· . NhÑ nhµng HiÓu NÆng nÒ 6 = 15,8% 16 = 42,1 % 18 = 47,4% 4 =10,7 % https://tailieutieuhoc.com/

24. ThÕ nh-ng ë rÊt nhiÒu bµi th¬ cña Xu©n H-¬ng vµ trong c¶ bµi th¬ nµy th× Xu©n H-¬ng ®· ®-a ng«n ng÷ cña ®¹i chóng vµo th¬ thËt khÐo lÐo tµi t×nh . VÊn ®Ò ®Æt ra lµ : D¹y bµi th¬ nµy nh- thÕ nµo ®Ó häc sinh thÊy hÕt nÐt ®éc ®¸o trong viÖc sö dông ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng , tõ ®ã míi c¶m nhËn hÕt phong c¸ch riªng cña t¸c gi¶ vµ quan träng lµ häc sinh cã c¸i nh×n míi mÎ vÒ th¬ Xu©n H-¬ng n»m trong chØnh thÓ cña hÖ thèng th¬ §-êng . Tõ nh÷ng môc ®Ých trªn b¶n th©n ®· tiÕn hµnh thÓ nghiÖm d¹y bµi th¬ trªn vµ tiÕn hµnh quan s¸t ®iÒu tra . - Bµi th¬ nµy cã 2 líp nghÜa râ rÖt : Líp nghÜa thø nhÊt : H×nh ¶nh b¸nh tr«i n-íc §Ó m« t¶ h×nh ¶nh chiÕc b¸nh tr«i n-íc t¸c gi¶ ®· ®-a ra nh÷ng tõ ng÷ m« t¶ b»ng phÐp nh©n ho¸ “th©n em : Võa tr¾ng, võa trßn luéc b¸nh : B¶y næi ba ch×m ChÊt l-îng : R¾n n¸t tay kÎ nÆn Mµ…lßng son ë líp nghÜa thø nhÊt ( nghÜa ®en) chØ lµ phô . §iÒu quan träng lµ ph¶i gióp häc sinh th«ng qua hÖ thèng ng«n tõ Êy hiÓu ®-îc líp nghÜa chÝnh , s©u sa h¬n ®ã lµ : Líp nghÜa thø hai : VÎ ®Ñp ng-êi phô n÷ ( ý nghÜa h×nh ¶nh b¸nh tr«i n-íc ) Dùa vµo tõ ng÷ nµo trong bµi th¬ khiÕn ng-êi ®äc liªn t-ëng nh- vËy? Tõ : Th©n em => §©y lµ m« tÝp quen thuéc th-êng gÆp trong ca dao – Nh÷ng c©u h¸t than th©n vÒ th©n phËn ng-êi phô n÷ ( Liªn hÖ víi nh÷ng bµi ca dao ®· häc cã cïng m«tÝp nh- vËy ®Ó thÊy râ sù kÕ thõa vµ ph¸t huy trong viÖc sö dông ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ HXH ) VÝ m×nh nh- chiÕc b¸nh tr«i “tr¾ng , trßn “ ng­êi phô n÷ muèn giíi thiÖu g× vÒ b¶n th©n? => VÎ ®Ñp duyªn d¸ng c©n ®èi vÒ h×nh thÓ rÊt ®¸ng yªu ( Sù gîi c¶m) - Cuéc ®êi ng-êi phô n÷ ®-îc vÝ gièng nh- chiÕc b¸nh tr«i trong nåi n-íc luéc gîi cho ng-êi ®äc liªn t-ëng ®Õn cuéc ®êi nh- thÕ nµo cña hä? => Sö dông thµnh ng÷ : “B¶y næi ba ch×m” gîi cuéc ®êi long ®ong lËn ®Ën vÊt v¶ - Kh«ng chØ gîi t¶ vÒ vÎ ®Ñp h×nh thøc , vÒ th©n phËn ng-êi phô n÷ ,bµi th¬ cßn nãi lªn ®iÒu g× vÒ hä qua miªu t¶ nh©n b¸nh tr«i?“ mÆc dÇu… mµ…lßng son” => Giäng ®iÖu m¹nh mÏ døt kho¸t th¸i ®é kiªn trinh gi÷ trän phÈm gi¸ ng-êi phô n÷ : Thuû chung , nh©n hËu , hi sinh ,vÞ tha…trong mäi hoµn c¶nh . N Nh- vËy bµi th¬ chØ vÎn vÑn 28 ch÷ song t¸c gi¶ ®· sö dông gÇn nh- tuyÖt ®èi ng«n ng÷ d©n gian , ®Æc biÖt lµ viÖc vËn dông thµnh ng÷ mét c¸ch tµi t×nh mµ ®Ó chuyÓn t¶i mét néi dung thËt lín lao mang tÝnh chÊt thêi ®¹i : §ã lµ vÎ ®Ñp vµ sè phËn ng-êi phô n÷ trong x· héi x-a . §Æc biÖt lµ th¸i ®é tr©n träng ca ngîi tù hµo vÒ nh÷ng vÎ ®Ñp Êy . Sau khi cïng häc sinh t×m hiÓu néi dung , rót ra nh÷ng nÐt ®Æc s¾c tiªu biÓu trong viÖc sö dông ng«n ng÷ d©n gian cña Hå Xu©n H-¬ng trong th¬ , Gi¸o viªn cã sù so s¸nh víi nh÷ng bµi th¬ kh¸c cña Hå Xu©n H-¬ng ®Ó rót ra kÕt luËn mét ®Æc ®iÓm vÒ phong c¸ch sö dông ng«n ng÷ trong th¬ bµ . §Ó lµm næi bËt h¬n sù kh¸c biÖt cã tÝnh chÊt “ lÖch chuÈn” trong viÖc sö dông tµi t×nh ng«n ng÷ d©n gian trong thÓ th¬ §­êng luËt , ng­êi d¹y l¹i tiÕp tôc so s¸nh víi nh÷ng bµi th¬ §-êng luËt cïng thêi cña c¸c t¸c gi¶ kh¸c , ®Æc biÖt th¬ cña bµ huyÖn Thanh Quan . Tõ ®ã kh¾c s©u n©ng cao gi¸ trÞ néi dung cña bµi : ViÖc tiÕp thu sö dông ng«n ng÷ d©n gian : M« tÝp ca dao “ Th©n em” , thµnh ng÷ “ B¶y næi ba ch×m”gãp phÇn nãi lªn nçi ®au https://tailieutieuhoc.com/

25. vµ sù thÊm thÝa nçi ®au cña ng-êi phô n÷ trong ca dao vµ ng-êi phô n÷ trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng lµ gièng nhau nh-ng c¸h thÓ hiÖn th× cã phÇn kh¸c nhau. Th¬ Hå Xu©n H-¬ng tinh tÕ h¬n ë nh÷ng vÊn ®Ò tÕ nhÞ . Trong hai nçi thèng khæ cña ng-êi phô n÷ ca dao ®-a nçi khæ vÒ vËt chÊt , vÒ lao ®éng lªn tr-íc ( LÊy chång lµm lÏ khæ thay /®I cÊy ®I cµy chÞ ch¼ng kÓ c«ng/ tèi tèi chÞ gi÷ lÊy chång / chÞ cho manh chiÕu n»m kh«ng ngoµi nhµ .). th¬ Hå Xu©n H-¬ng l¹i ®-a vÞ trÝ ®Çu tiªn vÒ nçi khæ tinh thÇn t×nh c¶m ( N¨m th× m-êi ho¹ ch¨ng hay chí…) 2, KÕt qu¶ thÓ nghiÖm : Tæng sè häc sinh : 45 em Sè phiÕu ph¸t ra : 45 Sè phiÕu thu vµo : 45 C©u hái RÊt thÝch thÝch B×nh th-êng Kh«ng thÝch Em cã thÝch th¬ Hå Xu©n H-¬ng? C©u hái 22 /45 (em) 16 /45 (em) 4 /45(em) 3/45 (em) ®Ò tµi gÇn gòi Chñ ®Ò ®a d¹ng Ng«n ng÷ dÔ hiÓu §Ò tµi chñ ®Ò, ng«n ng÷ xa l¹, khã hiÓu T¹i sao ? 39 /45 (em) 34 /45 (em) 45/45(em) 0/45 (em) Tõ thùc tÕ ®iÒu tra trªn vµ so s¸nh víi kÕt qu¶ ®iÒu tra tr-íc cho chóng ta thÊy r»ng viÖc ®i s©u nghiªn cøu mét t¸c phÈm th¬ ngoµi nh÷ng yÕu tè nghÖ thuËt nh- c¸c phÐp tu tõ , thÓ th¬… gi¸o viªn cÇn ®Æc biÖt chó träng ®Õn gi¶ng vÒ ng«n ng÷ trong th¬, ®Æt chóng trong tæng thÓ giai ®o¹n, thêi ®¹i…Cãi nh- vËy míi t¹o ®-îc sù høng thó trong khi tiÕp nhËn cña häc sinh vµ bµI häc còng v× thÕ mµ nhÑ nhµng dÔ hiÓu , tr¸nh sù ¸p ®Æt nÆng nÒ dÉn ®Õn kÕt qu¶ tr¸I ng-îc víi sù mong muèn cña ng-êi d¹y . 3 Nh÷ng ®Ò xuÊt ph- ¬ng ph¸p nghiªn cøu , gi¶ng d¹y ng«n ng÷ d©n gian trong th¬ Hå Xu©n H- ¬ng trong nhµ tr- êng THCS a, VÒ ch-¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa : Th¬ Hå Xu©n H-¬ng ®-îc ®-a vµo ch-¬ng tr×nh gi¶ng d¹y chØ cã mét bµi n»m trong hÖ thèng c¸c t¸c phÈm th¬ Trung ®¹i ViÖt nam . §©y còng ®-îc coi lµ mét bµi th¬ hay vµ kh¸ tiªu biÓu cho phong c¸ch th¬ Hå Xu©n H-¬ng song víi sè l-îng chØ mét bµi trong hÖ thèng ch-¬ng tr×nh ng÷ v¨n THCS mçi tuÇn cã tõ 4 tiÕt ( líp 6 , 7 ,8 ) ®Õn 5 tiÕt ( líp 9 ) th× vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ ®Ó häc sinh hiÓu râ vÒ mét nhµ th¬ n÷ lín cã mét kh«ng hai trong lÞch sö v¨n häc tõ x-a tíi nay . MÆt kh¸c häc sinh còng khã tiÕp cËn ®Ó hiÓu s©u s¾c v× ch-¬ng tr×nh ng÷ v¨n kh«ng cã nh÷ng bµi kh¸i qu¸t v¨n häc sö vÒ tõng giai ®o¹n lÞch sö , nÕu cã th× chØ ë nh÷ng chó thÝch * - Thø hai : V¨n häc ®-îc x©y dùng b»ng chÊt liÖu ng«n tõ . Qua thùc tÕ cho thÊy vèn ng«n tõ cña c¸c em giê ®©y rÊt nghÌo nµn , ®Æc biÖt lµ vèn ng«n ng÷ d©n gian , vèn thµnh ng÷ tôc ng÷ . NhÊt lµ trong x· héi hiÖn ®¹i , viÖc du nhËp nhiÒu ng«n ng÷ n-íc ngoµI mét mÆt tÝch cùc lµm giµu vèn ng«n ng÷ d©n téc nh-ng mÆt kh¸c lµm nhiÒu em https://tailieutieuhoc.com/

26. quªn ®I ng«n ng÷ cha «ng m×nh . ChÝnh v× vËy ®Ó hiÓu ®-îc nh÷ng t¸c phÈm v¨n ch-¬ng vµ ®Ó yªu nh÷ng t¸c phÈm th¬ mang ®Ëm chÊt d©n gian nh- th¬ Hå Xu©n H-¬ng lµ khã. CÇn ph¶i bæ sung thªm trong nh÷ng giê häc tiÕng ViÖt vÒ vèn tõ nµy b»ng viÖc më réng vèn thµnh ng÷ tôc ng÷ trong ch-¬ng tr×nh . Cã nh- thÕ viÖc hiÓu mét t¸c phÈm v¨n ch-¬ng míi trë nªn s©u s¾c . b, VÒ vÊn ®Ò gi¶ng d¹y : §Ó d¹y häc th¬ Hå Xu©n H-¬ng ®i ®óng h-íng vµ ®¹t kÕt qu¶ cao lµ c«ng viÖc kh«ng dÔ dµng . §èi víi ng-êi gi¶ng d¹y viÖc hiÓu biÕt c¸c ®Æc ®iÓm cña häc sinh , hiÓu biÕt vÒ ®Æc ®iÓm th¬ trung ®¹i , th¬ Hå Xu©n H-¬ng , n¾m v÷ng c¸c kh¸i niÖm c«ng cô lµ mét viÖc lµm kh«ng thÓ thiÕu ®Ó c¶i tiÕn ph-¬ng ph¸p vµ thµnh c«ng trong nghÒ nghiÖp . §ã lµ qu¸ tr×nh tÝch cùc , chñ ®éng hîp t¸c lµm viÖc cña c¶ ng-êi d¹y lÉn ng-êi häc . Ng-êi gi¸o viªn kh«ng chØ n¾m v÷ng ph-¬ng ph¸p c¸ch thøc truyÒn ®¹t mµ cßn lµ ng-êi tæ chøc h-íng dÉn c¸c ho¹t ®éng . Häc sinh cÇn ph¸t huy cao ®é vai trß chñ thÓ cña m×nh trong qu¸ tr×nh tiÕp nhËn . Thø nhÊt : Nghiªn cøu vµ gi¶ng v¨n theo h-íng tiÕp cËn b¶n thÓ t¸c phÈm vµ thi ph¸p thÓ lo¹i : Ph©n tÝch t¸c phÈm v¨n ch-¬ng trong nhµ tr-êng chñ yÕu h-íng vµo b¶n thÓ cña t¸c phÈm , ph¸t hiÖn cÊu tróc nghÖ thuËt , ph-¬ng thøc t¸c ®éng thÈm mÜ vµ nhÊn m¹nh ®Æc tr-ng ng«n ng÷ , b¶n chÊt h×nh t-îng còng nh- h×nh thøc thÓ lo¹i cña nã , tõ ®ã ®Ó x¸c lËp nghuyªn t¾c ph-¬ng h-íng , biÖn ph¸p ph©n tÝch vµ gi¶ng v¨n trong nhµ tr-êng . Tõ gãc ®ä ng«n ng÷ chóng ta thÊy mèi quan hÖ g¾n bã chÆt chÏ gi÷a ng«n ng÷ vµ h×nh t­îng gi÷a “ c¬ cÊu v¨n häc vµ c¬ cÊu ng«n ng÷ trong mét t¸c phÈm” . viÖc ph©n tÝch ng«n ng÷ t¸c phÈm trong nhµ tr-êng lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó häc sinh hiÓu s©u h¬n néi dung t- t-ëng trong mét t¸c phÈm . H¬n n÷a cÇn chó träng ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch ng«n ng÷ ®Ó tr¸nh g¸n ghÐp cho bµi v¨n mét néi dung t- t-ëng mµ nã kh«ng cã . Trªn quan ®iÓm tõ ph©n tÝch nghÖ thuËt ®Ó ra néi dung t- t-ëng cña t¸c phÈm , chóng ta nhËn thÊy ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch ng«n ng÷ m«n ng÷ v¨n lµ tõ gi¶ng nghÜa tõ , gi¶ng nghÜa c©u , ph©n tÝch ý nghÜa tu tõ häc… Thø hai : Nh- ta ®· biÕt Hå Xu©n H-¬ng lµ bµ chóa th¬ n«m , c¸i ®éc ®¸o trong th¬ bµ cnæi bËt lªn lµ phong c¸ch ng«n ng÷ d©n gian , ng«n ng÷ cña ®¹i chóng víi nh÷ng thµnh ng÷ tôc ng÷ thËt n«m na b×nh dÞ “ xanh nh­ l¸ , b¹c nh­ v«i ”; “ b¶y næi ba ch×m…” víi ng«n ng÷ cöa miÖng “ nµy nµy chÞ b¶o” “ th©n em “… VËy ®Ó häc sinh cã høng thó h¬n trong viÖc tiÕp cËn ng«n ng÷ trong th¬ Xu©n H-¬ng ,nÕu cã ®iÒu kiÖn chóng ta còng cã thÓ tr¶ t¸c phÈm vÒ víi m«i tr-êng nã ®· ®-îc ra ®êi , ®ã lµ nh÷ng lµng quª d©n gi· n¬i Xu©n H-¬ng ®· tõng sèng , cho häc sinh ngo¹i kho¸ vµ s-u tÇm t×m hiÓu vèn ng«n ng÷ cña nh÷ng vïng miÒn ®ã vµ cã sù so s¸nh víi ng«n ng÷ trong th¬ Hå Xu©n H-¬ng https://tailieutieuhoc.com/

27. KÕt luËn n nhµ th¬ nhµ phª b×nh v¨n häc Xu©n DiÖu ®· kh¼ng ®Þnh: Xu©n H-¬ng lµ nhµ th¬ dßng viÖt , lµ bµ chóa th¬ n«m . ë Xu©n H-¬ng lµ sù gÆp gì gi÷a hai dßng v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc b¸c häc ®Ó råi th¨ng hoa thµnh mét Xu©n H-¬ng dung dÞ mµ kiªu sa , hån nhiªn mµ nång nµn s©u l¾ng . Lµm thÕ nµo ®Ó kh¸m ph¸ hÕt vÎ ®Ñp trong ng«n ng÷ th¬ Hå Xu©n H-¬ng vµ lµm cho c¸c em häc sinh còng c¶m nhËn ®-îc vÒ nã? Lµm sao ®Ó c¸c em häc sinh còng thÝch thó , ham mª , cã khao kh¸t t×m hiÓu c¸i hay , c¸i ®Ñp cña kho tµng ng«n ng÷ d©n téc. §Ó thªm yªu tiÕng mÑ ®Î , thªm yªu truyÒn thèng v¨n häc ngµn ®êi cña d©n téc ? §ã lµ c«ng viÖc thiÕt nghÜ kh«ng ph¶i lµ dÔ trong ®ã viÖc lùa chän mét ph-¬ng ph¸p ®óng xuÊt ph¸t tõ kh¶ n¨ng vµ t©m huyÕt thùc sù cña ng-êi gi¸o viªn cã vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt https://tailieutieuhoc.com/

28. TµI liÖu tham kh¶o 1 , Bé s¸ch phª b×nh vµ b×nh luËn v¨n häc – t¸c gi¶ trong nhµ tr- êng – nxb v¨n häc – 2007 2 , Gi¸o tr×nh v¨n häc Trung §¹i ViÖt nam (tËp 2) – NguyÔn §¨ng NA ( chñ biªn) - 2007 3 , Ng«n Ng÷ d©n gian – Thµnh ng÷ tôc ng÷ trong th¬ Hå Xu©n H- ¬ng ( B¸o ViÖt nam net) _ §Æng Thanh Hoµ 2, Hå xu©n H- ¬ng - th¬ vµ ®êi – Hoµng Xu©n TuyÓn chän - nxb v¨n häc- 1995 4, V¨nhäc ViÖt nam tõ cuèi thÕ kØ XVIII ®Õn nöa ®Çu thÕ kØ XIX –NXBGD - 1990 - §Æng Thanh Lª, Hoµng H÷u Yªn , Ph¹m LuËn -2008 5 . Nh÷ng qu¸ tr×nh diÔn ra trong sù ph¸t triÓn cña tõ vùng TiÕng ViÖt ( B¸o ViÖt nam net ) – NguyÔn ThiÖn -2008 https://tailieutieuhoc.com/