SKKN Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn Giáo dục công dân 9

1. A- ĐẶT VẤNĐỀ : Xã hội càng phát triểnđòi hỏi con người cầnphải có một số phẩm chất và năng lực nổi lên hàng đầu như : năng lực làm việc nhóm, năng lực hoạtđộng thực tiễn và giải quyết vấnđề do cuộc sốngđặt ra, năng lực hợp tác, năng lực thích ứng. Những yêu cầu trên đặt ra cho giáo dục phảiđổi mới toàn diệnđểđáp ứng tốt hơn nhu cầu giáo dục của xã hội và của cá nhân để đáp ứng với những đòi hỏi mới của xã hội và thị trường lao động, đặc biệt là năng lực hành động, tính năng động, sáng tạo, tính tự lực và trách nhiệm cũng như năng lực cộng tác làm việc, năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp. Đổi mới phương pháp dạy học là một trong những nhiệm vụ quan trọng của đổi mới giáo dục, đã được nêu và thực hiện ít nhất trong vài chục năm nay ở mỗitrường phổ thôngtrên cả nước. Việc đổi mới phương pháp dạy học đã được bắt đầu thực hiện từ sau Đại Hội lần thứ V của Đảng Cộng sản Việt Nam. Tiếp đó, Nghị quyết về giáo dục và khoa học công nghệ của Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII tiếp tục nhấn mạnh và cụ thể hóa hơn yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học.Đặc biệt, Nghị quyết Trung ương 8 khoá XI lần này lại đặt ra yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện nền giáo dục Việt Nam. Đây là một nhiệm vụ hết sức lớn lao cho toàn ngành giáo dục nước ta, trong đó có việc tiếp tục đẩy mạnhđổi mới phương pháp dạy học. Việcđổi mới phương pháp dạy học trong các nhà trường là một trong những yêu cầuđầu tiên được quan tâm nhằm phát huy tính tích, chủđộng, sáng tạo của người học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Mỗi một phương pháp dạy học đềunhằmmang lại hiệu quả cho giờ dạy. Phương pháp thảo luận nhóm là một trong những phương pháp dạy học đã phát huy được tính tích cực của học sinh, áp dụng phương pháp này giáo dục cho học sinh tinh thần hợp tác cùng giải quyết, được bàn bạc, thống nhất trước khi có ý kiến. Phương pháp thảo luận nhóm (Phương pháp hợp tác) là phương pháp dạy học học sinh được phân từng nhóm nhỏ riêng biệt, chịu trách nhiệm về mục tiêu duy nhất, được thực hiện thông qua nhiệm vụ riêng của từng người. Các hoạt động cá nhân riêng biệt được tổ chức lại , liên kết hữu cơ với nhau nhằm thực hiện một mục tiêu chung. Phương pháp thảo luận nhóm được sử dụng nhằm giúp cho moi học sinh tham gia một cách chủ động vào quá trình học tập, tạo cơ hội cho các em có thể chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, ý kiến để giải quyết các vấn đề có liên quan đến nội dung bài học; cơ hội được giao lưu, học hỏi lẫn nhau, cùng nhau hợp tác để giải quyết những nhiệm vụ chung. Thế nhưng hiện nay, việc sử dụng phương pháp dạy học thảo luận nhóm vẫnchưa mang lại kết quả giáo dục như mong muốn. Bởimột số giáo viên cho rằng việc sử dụng phương pháp thảo luận nhóm làm mất thời gian, lớpồn làm ảnh hưởng lớp học xung quanh.....còn tâm lí học sinh thì ngại, dấu dốt không 1 Lop5.edu.vn

2. muốn tiếp xúc với các bạn khác trong nhóm, thậm chí ngại hoạtđộng, hợp tác trong học tập. Qua các giờ dạy của môn Giáodục công dânở đơn vị trường học, có những giờ dạy giáo viên sử dụng phương pháp thảo luận nhóm nhưng ít thành công. Việc tổ chức phương pháp thảo luận nhóm của giáo viên đôi khi còn manh tính hình thức khi có người dự nên không phát huy hết lợi ích của phương pháp này. Học sinh tiếp thu kiến thức còn thụđộng, chưa có kĩ năng học tập theo phương pháp thảo luận nhóm. Từ thực tếđó, tôi đã chọnđề tài này để nghiên cứu và trình bày ý tưởng của bản thân : Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn giáo dục công dân 9. B- GIẢI QUYẾT VẤNĐỀ : I- Cơsở lí luận : Dạy học là định hướng tổng thể cho các hành động phương pháp, trong đó có sự kết hợp giữa các nguyên tắc dạy học làm nền tảng, những cơsở lí thuyết của lí luận dạy học, những điều kiện dạy học và tổ chức cũng nhưnhững định hướng về vai trò của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học. Luật giáo dục, điều 28.2 đã ghi : “Phương pháp dạy học phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạocủa học sinh ; phù hợp đặc điểm của từng lớp học, môn học ; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.” Như phó Giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Hữu Châu đã khái quát rằng học là quá trình cá nhân tự tạo kiến thức thông qua tương tác với các cá nhân khác, với xã hội và thực tiễn mà có. Từ quan niệm về việc học, quan niệm về việc hoạt động dạy và phương pháp dạyhọccũng thay đổi. Hoạt động dạy học là hoạt động của giáo viên nhằm tổ chức và hướng dẫn hoạt động dạy học của người học, để họ tự khám phá và thực hiện nhiệm vụ học tập. Học tập chịu sự tác động của các tác nhân nhận thức, xã hội, văn hoá, liên nhân cách. Do vậy dạy học phải tổ chức các hoạt động đa dạng cho học sinh tham gia, phải tạo ra các tác động dạy học đa dạng như : Tác động nhận thức cá nhân(Tự phát hiện, tìm tòi, lĩnh hội) ; tác động văn hoá (nhưgắn việc học vớihoàn cảnh cụ thể với bối cảnh văn hoá, xã hội, thời đại) ; phải tạo ra các tác động tâm lí(sự hợp tác, gắn kết, chia sẻ trách nhiệm và lợi ích). Một học giả đã từng nói : “Nếu bạn có một quả táo, tôi có một quả táo, chúng ta trao đổi cho nhau thì mỗi người cũng chỉ có một quả táo. Song nếu bạn có một ý tưởng, tôi có một ý tưởng, chúng ta trao đổi cho nhau thì mỗi người sẽ có hai ý tưởng.”Từ đó có thể thấy việc dạy học sử dụng phương pháp thảo luận nhóm có nhiều ưu thế trong thực hiện các mục tiêu giáo dục hiện nay. 2 Lop5.edu.vn

3. Tuy nhiên, bên cạnh việc đề cao sự hợp tác, phối hợp trong học tập thì phương pháp dạy học nhóm lại nhấn mạnh về thực chất, học tập là một hoạt động cá nhân có tính tích cực cao, những kiến thức mà cá nhân thu nhận được thông qua quá trình cọ sát, chia sẻ, hợp tác. Nếu không có quan hệ, không có sự thúc đẩy của hoàn cảnh sống, của xã hội, của bạn học con người không có động lực để học. Còn sự cạnh tranh đấu tranh giữa những nhận thức trái ngược nhau đã tạo nên động lực thôi thúc sự tìm tòi chân lí của mỗi cá nhân, thúc đẩy cá nhân hoạt động để tự khẳng định mình. Nhưvậy, phương pháp thảo luận nhóm một mặt vừa chú trọng phát huy tính tích cực cao, tính chủ thể của người học, mặt khác lại chú trọng sự phối hợp, hợp tác cao giữa các chủ thể đó trong quá trình học tập. Cần kết hợp tốt giữa năng lực cạnh tranh và năng lực hợp tác ở người học. Để sử dụng có hiệu quả phương pháp dạy học nhóm, xây dựng vị thếcủa mỗi người học trong nhóm và trong lớp, hình thành kĩ năng làm việc nhóm cho học sinh . II- Thực trạng của vấn đề : 1- Thực trạng chung : a- Đối với bộ môn : Môn Giáo dục công dân trong những năm gần đây đã được Bộ giáo dục quan tâm, có những chỉ đạo tới các cấp giáo dục thể hiện qua việcđưa giáo dục bộ môn là một trong những tiêu chí để đánh giá kết quả rèn luyện đạo đức của học sinh. Từ thựctế đó, phòng giáo dục cũng đã đưa môn học này vào một trong những môn thi chung của phòng để đánh giá chất lượng giáo dục bộ môn và có chỉ đạo kịp thời để uốn nắn phẩm chất, nhân cách của người học. Chương trình môn giáo dục công dân cải cách mới có nhiều nội dung phù hợp với phương pháp thảo luận nhóm không những thế mà còn phát huy hiệu quả cao khi giáo viên tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm. Hiện nay về cơsở vật chất đã có một số đổi mới để đáp ứng nhu cầu dạy học hiện nay : Có phòng học công nghệ thông tin, bảng phụ, cách bố trí bàn ghế, chỗ ngồi của học sinh rất tiện cho việc sử dụng phương pháp này. Tuy nhiên bên cạnhđóthì vẫn còn nhiềubất cập, đó là : Mặc dùcác cấp giáo dục chỉđạo như thế nhưng việc thực hiện bộ môn này ở một số nhà trường vẫn không được coi trọng và quan tâm. Đây là bộ môn ít được chú ý trong việc đầu tưmua sắm trang thiết bị dạy học.Tài liệu tham khảo đặc thù phục vụ cho bộ môn Giáo dục công dân chưa phong phú, không đồng đều.Đôi khi giáo viên được phân công giảng dạy lại là trái ban.....Dẫn đến việc dạy học bộ môn, việc sử dụng phương pháp dạy học của bộ môn nói chung và phương pháp thảo luận nhóm nói riêng không mang lại chất lượng giáo dục cho bộ môn. b- Đối với giáo viên : Đây là phương pháp mới nên giáo viên và học sinh không tránh khỏi lúng túng trong một số kĩ năng, nội dung, kiến thức. Nội dung môn Giáo dục công 3 Lop5.edu.vn

4. dân mới vừa khó, vừa dài, vừa khô khan(ở chủ điểm pháp luật) nên khó dạy và khó cho người học. Đặc biệt giáo viên còn gặp khó khăn trong việc đánh giá cụ thể hiệu quả làm việc của từng học sinh Giáo viên khi được phân công giảng dạy bộ môn còn chưa đầu tư, nghiên cứu, tìm tòiđể hiểu nội dung mục tiêu bài học và chuẩn bị phương pháp dạy học cho phù hợp. Việcdạy học trên lớp, giáo viên chủ yếu sử dụng các phương pháp dạy học truyền thống ngại phân học sinh thảo luận nhóm vì sợ lớp ồn, mất thời gian, không truyền thụ hết kiến thức bài học. Nếu có sử dụng phương pháp này chỉ tổ chức cho có hình thức.Chính điều đó dẫn đến hiệu quả giờ dạy chưa cao, chưa giáo dục được học sinh qua môn học. c- Đối với học sinh : Khi giáo viên tổ chức học sinh thảo luận nhóm thì học sinh chưa chủ động, tích cực lĩnh hội kiến thức. Các em còn lúng túng vụng về thậm chí có khi mới hình thành vào được nhóm thì thời gian quy định làm việc nhóm đã hết. Từ đó để thấy được học sinh chưa quen với việchọc qua phương pháp thảo luận nhóm . Năng lực học tập của học sinh không đồng đều hoặc là một số học sinh do nhút nhát hoặc một số lí do nào đó mà không tham gia vào hoạt động chung của nhóm cho đây là cơhội để được giải trí. Hiện nay quan niệm gia đình, xã hội, đặc biệt là học sinh đối với bộ môn này còn khá lệch lạc: Không chú ý, không đầu tư, thậm chí xem thường hoặc là học cho xong.Có nhữngphụ huynh khi con em họ có tên trongđội tuyểnhọc sinh giỏi (thậm chíđội tuyển học sinh giỏi tỉnh)rồi mà cũng không muốn cho các em đi học vì cho đó môn phụ không giúp được lợi ích gì trong học tập nhất là liên quan đến kiến thức ôn thi vào cấp III. 2- Số liệu thống kê: Trong quá trình dạy học, vận dụng phương pháp thảo luận nhóm, bản thân tôi làm bản thống kê khi chưa áp dụng phương pháp thảo luận nhóm, kết quả thu thập được như sau: Lớp Điểm Sĩ số SL % SL % 9A 31 1 3,2 1 3,2 9B 35 2 5,7 10 28,5 Qua khảo sát trên, chất lượng bộ môn chưa đảm bảo yêu cầu giáo dục hiện nay, trong quá trình học tập và tiếp thu kiến thức có những em không tham gia xây dựng bài thậm chí tình trạng này kéo dài, khi gọi các em trả lời các em đứng lên rồi lại ngồi xuống mà không trả lờiđược gì. Vậy nên việc tạo cho các Giỏi Khá Trung bình Yếu SL 24 22 % 77,5 62,9 SL 5 1 % 16,1 2,9 4 Lop5.edu.vn

5. em chủđộng tích cực trong học tập qua phương pháp dạy học thảo luận nhóm rất có ý nghĩa, đem lại hiệu quả cao cho tiết học, bài họcở môn Giáo dục công dân. III- Các giải pháp và biện pháp thực hiện : 1- Đối với giáo viên và học sinh : Về bản chất, phương pháp thảo luận nhóm được sử dụng nhằm giúp cho mọi học sinh tham gia một cách chủđộng vào quá trình học tập. Tạo cơ hội cho các em có thể chia sẻ kiến thức, kinh ngiệm, ý kiếnđể giải quyết các vấnđề có liên quan đến nội dung bài học, tạo cơ hội cho các em được giao lưu, học hỏi lẫn nhau, cùng nhau hợp tác giải quyết những nhiệm vụ chung. Chính vì vậyđể sử dụng phương pháp thảo luận nhóm có hiệu quả, giáo viên và học sinh cần làm những việc sau đây : a- Giáo viên : Xác định rõ ràng, đúng mục tiêu bài học, tiết hoc để từđó chuẩn bị tốt phương tiện dạy học, nhất là chuẩn bị tốt phương pháp dạy học phù hợpđểđạt được hiệu quả cao. Từđó sử dụng phương pháp thảo luận nhóm vào từng phần của nội dung bài học ví dụ như hình thành khái niện các chủđiểmđạođức biểu hiện, ý nghĩa, cách rèn luyện... cũng như khi thực hiệnchủđiểm pháp luật. Hướng dẫn cho học sinh chuẩn bị trước những yêu cầu cần thiếtđối với tiết họcđó. Ví dụ như giấy, bút, kĩ thuật vẽ tranh, ghép hình, sưu tầm tranh ảnh.....có liên quan đến nội dung bài học. b- Học sinh : Học và chuẩn bị bài tốt theo yêu cầu hướng dẫn của giáo viên. Học tập và tiếp thu bài trên lớp cần chú ý, tích cực, chủđộng trong hoạtđộng của nhiệm vụ trong tiết học. 2- Các biện pháp thực hiện cụ thể : Chương trình môn Giáo dục công dân ở Trung học cơ sởđược xây dựng theo nguyên tắcđồng tâm và phát triển. Vì vậy nội dung của từng khối, bài học rất phong phú, đa dạng. Nên khi sử dụng phương pháp thảo luận nhóm cho từng bài, tiết học giáo viên cần phải sử dụng một cách hợp lí để tránh lạm dụng sẽ gây giờ học nhàm chán, đơn điệu. Theo tôi, tôi mạnh dạnđưa ra các biện pháp thực hiện sau : 2.1- Chia nhóm học sinhvà hướng dẫn cách hoạt động nhóm : - Hoạtđộng nhóm có thể tiến hành theo các bước sau : + Giáo viên giới thiệu chủđề hoạtđộng, sau đó chia nhóm và giao nhiệm vụ hoạtđộng cho mỗi nhóm, quy định thời gian và phân công công việc làm cho các nhóm. + Các nhóm tiến hành hoạtđộng giải quyết nhiệm vụđược giao. + Từng nhóm trình bày kết quả hoạtđộng của các nhóm. Các nhóm khác quan sát, lắng nghe, chất vấn, bình luận và bổ sung ý kiến. 5 Lop5.edu.vn

6. - Việc phân nhóm có thể dựa trên: + Theo sốđiểm danh, theo màu sắc, biểu tượng, vị trí ngồi, theo giới tính... + Quy mô lớn, nhỏ tuỳ thuộc vào nhiệm vụ. 2.2- Thiết kế câu hỏi, giao nhiệm vụ hoạt động cho các nhóm: a- Các câu hỏi, nhiệm vụ hoạtđộng nhóm có thể giống nhau và khác nhau hoặc khác nhau giữa các nhóm : * Việcđặt ra câu hỏi và nhiệm vụ phải : - Rõ ràng, cụ thể. - Phù hợp với chủđề bài học, mục tiêu của hoạtđộng . - Phải phù hợp với trình độ học sinh. - Phù hợp với thời gian và không gian lớp học. - Nếu mỗi nhóm phải thực hiện nhiều câu hỏi, nhiệm vụ thì câu hỏi, nhiệm vụ đó phảiđược sắp xếp theo một trật tự hợp lí. * Ví dụ : (1) Khi dạy bài 7 - tiết 10 môn Giáo dục công dân 9 “Kế thừa và phát huy truyền thống tốtđẹp của dân tộc.” + Đểđạt mục tiêu kiến thức hình thành khái niệmTruyền thốngtốt đẹp củadân tộc. Với mục tiêu này, giáo viên cho học sinh đọc tình huống trong sách giáo khoa, sau đó tổ chức cho học sinh thảo luận dưới câu hỏi /hoạtđộng nhóm khác nhau. Vì vậy, giáo viên phải căn cứ vào số lượng, trình độ học sinh, đặc biệt câu hỏi phảiđược sắp xếp theo một trình tự hợp lí. + Cụ thể giáo viên hướng dẫn học sinh thảo luận nhóm như sau : Câu hỏi 1(Nhóm 1): Lòng yêu nước của dân tộc ta được thể hiện như thế nào qua lời dạy của Bác Hồ? Chứng minh thực tiễn như thế nào? Lòng yêu nướcđó thể hiện truyền thống gì của dân tộc ta? Câu hỏi 2(Nhóm 2): Cụ Chu Văn An là người như thế nào? Nhận xét cách cư xử của học trò cụ Chu văn An đối với thầy giáo cũ? Biểu hiện qua cử chỉ, hành vi gì? Cách cư xử này thể hiện truyền thống gì của dân tộc? + Sau thời gian quy định thảo luận, đại diện các nhóm trình bày, yêu cầu hai nhóm nhận xét chéo. Giáo viên chốt lại từng nội dung . (2) Khi dạy Bài 2- tiết 2 môn Giáo dục công dân lớp9 “Tự chủ”. + Đểđạt mục tiêu nội dung bài học 2 : Biểu hiện củađức tính tự chủ. Mục tiêu này, câu hỏi nhiệm vụ hoạtđộng nhóm giống nhau. + Câu hỏi thảo luận nhóm như sau : Nêu biểu hiện củađức tính tự chủ và trái với tự chủ. + Giáo viên chia lớp hoạtđộng thành 3 nhóm cùng thực hiện một nhiệm vụ trên. Sau đó các em cửđại diện mỗi nhóm từ 3 -> 5 bạn tham gia trò chơi tiếp sức trình bày kết quả hoạtđộng của nhóm mình. Yêu cầu các biểu hiện không được lặp lại + Sau đó cho học sinh 3 nhóm nhận xét chéo. Cuối cùng giáo viên đánh giá, chấm cho điểm từngđội, chốt nội dung. 6 Lop5.edu.vn

7. b- Thời gian quy định cho thảo luận nhóm dài ngắn khác nhau có thể căn cứ vào nội dung thảo luận cũng nhưđặcđiểm của lớp học. * Với yêu cầu này đòi hỏi người giáo viên phải xác định mục tiêu nội dung, dự kiến phương pháp thực hiện cho từng phần mục tiêu bài học. Tránh trường hợp quá lạm dụng phương pháp thảo luận nhóm / 1 tiết hoặc quy định thời gian dài cho hoạtđộng nhóm dẫn tới hoạtđộng không đạtđược mục tiêu bài học. * Ví dụ: (1)Khi dạy Bài 1- tiết 1 môn Giáo dục công dân 9 “Chí công vô tư” - Khi thực hiện mục tiêu bài học 1: Nêu được thế nào là chí công vô tư Nếu quy định ta cho mục tiêu bài học này là 15 phút thì giáo viên tổ chức cho học sinh:+ Đọc (3 phút) + Chia lớp 3 nhóm, thảo luận nhóm (5 phút) theo nội dung câu hỏi: ? Nhóm 1: Nhận xét của em về việc làm của Vũ Tán Đường và Trần Trung Tá? Vì sao Tô Hiến Thành lại chọn Trần Trung Tá thay thế ông lo việc nhà? Việc làm của Tô Hiến Thành biểu hiện của nhữngđức tính gì? ? Nhóm 2: Mong muốn của Bác Hồ là gì? Mụcđích mà Bác theo đuổi là gì? Tình cảm của nhân dân ta đối với Bác như thế nào? Suy nghĩ của bản thân em? ? Nhóm 3: Việc làm của Tô Hiến Thành và Chủ tịch Hồ Chí Minh có chung một phẩm chất củađức tính gì? Qua 2 câu chuyện về Tô Hiến Thành và Chủ tịch Hồ Chí Minh, em rút ra bài học gì cho bản thân và mọi người? + Học sinh các nhóm trình bày(bằng miệng hoặc trình bày ra giấy A4). + Thời gian: 7 phút giáo viên học sinh trình bày, củng cố và hoàn thành khái niệm. - Khi thực hiện mục tiêu bài học 2: Nêu biểu hiện của Chí công vô tư. Nếu quy định thời gian cho phần này là 10 phút, giáo viên tổ chức cho học sinh thảo luận 2 nhóm, thời gian thảo luận 3 phút. + Học sinh trình bày(trò chơi tiếp sức) . + Thời gian 7 phút, học sinh trình bày, giáo viên củng cố và rút ra đơn vị kiến thức. Với mục tiêu yêu cầu/ hoạtđông 3 phút. Tại sao lại quy định thời gian như vậy? Vì theo tôi, phần trước học sinh đã được hình thành khái niện và các em đã nắm đượcđặcđiểm cơ bản của chủđiểmđạođức này rồi nên phần biểu hiện chỉ cho học sinh củng cố và khắc sâu nội dung kiến thức nên thời gian ít hơn. Nói tóm lại, tuỳ thuộc vào từng nội dung, từng mục tiêu của bài học mà giáo viên có thể tổ chức cho học sinh hoạtđộng nhóm đảm bảođể thực hiện yêu cầu bài học. 2.3- Tổ chức, điều khiển hoạt động nhóm của giáo viên: 7 Lop5.edu.vn

8. - Khi chia học sinh thảo luận nhóm tuỳ thuộc vào từng khối lớp, đặcđiểm học sinh mà giáo viên có cách chia nhóm cho hợp lí. Giáo viên có thể chia nhóm nhỏ, nhóm lớn tuỳ thuộc vài nội dung bài học. Ví dụ giáo viên có thể phân hai học sinh ngồi một bàn tạo thành một nhóm học tập. Với nhóm học tập này giáo viên thường cho học sinh quan sát hình ảnh, thông tin và rút ra nhận xét, đánh giá bản thân. Trường hợp thảo luận nhóm nhỏ như thế này giáo viên cho một hoặc hai nhóm, ba nhóm lên trình bày sau đó giáo viên thu sắc xuất hoặc cho học sinh tựđối chiếu kết quả. Còn đối với nhóm học tập với số lượng thành viên lớn có thể từ 10 đến 12 học sinh thì giáo viên có thể lấy ngay tổ học tập của lớpđể làm nhóm học tập. Trong trường hợp này yêu cầu nhọc sinh trình bày ra phiếu học tập và lên bảng trình bày. Các nhóm nhận xét chéo, giáo viên bổ sung. Ví dụ khi dạy bài ”Năng đông, sáng tạo”giáo viên cho học sinh tìm biểu hiện của năng động, sáng tạo và trái với ngăng đông, sáng tạo trong học tập, lao động và sinh hoạt hàng ngày. Giáo viên chia học sinh làm 3 nhóm học tập. Trong trường hợp này giáo viên có thể lấy ngay tổ học tập của lớpđể làm nhóm học tập. - Khi phân nhóm thực hiện nhiệm vụ của nhóm thì giáo viên phải giáo nhiệm vụ cụ thể, rõ ràng, phù hợp vớiđối tượng học sinh. Ví dụ : Khi nội dung thảo luận có nhiều câu hỏi, giáo viên phải dùng bảng phụ, máy chiếu hoặc ghi ra giấy học tập cho từng nhóm. Đồng thời có cách thể hiện cho các nhóm khác biết nội dung thảo luận của nhóm bạnđể tiện theo dõi, đánh giá, góp ý và bổ sung. - Nội dung câu hỏi nếu mang tính chất gợi tìm nhiều thì giao cho nhóm có đối tượng học sinh trung bình – khá. Nếu câu hỏi mang suy luậnđánh giá thì giao cho nhóm học sinh có đối tượng khá - giỏi. - Trong suốt quá trình học sinh thảo luận nhóm, giáo viên cầnđi xuống lớp vòng qua các nhóm, quan sát và lắng nghe ý kiến của học sinh, gợi ý, giúp đỡ, học sinh khi cần thiết: + Người giáo viên phải là ngườiđiều khiển, theo dõi, quản lí các nhóm nhỏ làm việc. + Phải quan sát và theo dõi hoạtđộng, công việc của từng nhóm để tìm ra cách giải quyết hợp lí nhất. + Trong quá trình quan sát các nhóm làm việc, người giáo viên phải biết phát hiện các sai lầm mà các nhóm mắc phải khi tham gia nhóm, những sai lầm mang tính điển hình và chưa được sửa chữađể cuối phần thảo luận giáo viên có nhận xét, góp ý. + Ngoài các vấnđề mà các thành viên thảo luận nhóm tổng hợpđể trình bày thì giáo viên phảiđặt thêm những câu hỏi bổ sung để phát huy tính tích cực của hoạtđộng nhóm. 8 Lop5.edu.vn

9. + Giáo viên phải nhắc lại các ý kiến mà các nhóm đã trình bày một lần nữa khẳngđịnh ý kiến của nhóm để nhóm cần bổ sung ý kiến hay không. Nhấn mạnh các khái niệm, các ý quan trọng của bài học. + Giáo viên tóm tắt, tổng hợp, liên kết ý kiến của từng nhóm thảo luận theo thứ tựđể nêu bậtđược nội dung bài học. + Người giáo viên là người hướng dẫn và giúp đỡ các nhóm nếu các nhóm có gặp khó khăn trong quá trình thảo luận. - Trong quá trình tổ chức học sinh thảo luận nhóm, giáo viên chọn một trong những thành viên trong nhóm làm nhóm trưởngđểđiều khiển hoạtđộng của nhóm. Đồng thời trong nhóm phải có người ghi biên bản (thư kí) để ghi lại nhữngđiểm chính của cuộc thảo luận, sau đó trình bày trước cả lớp. Học sinh cần luân phiên nhau làm thư kí, nhóm trưởng, luân phiên nhau đại diện nhóm trình bày kết quả. Tránh trường hợp tạođiều kiện cho một số học sinh cho mình có cơ hộiđứng ngoài cuộc, không tham gia hoạtđộng học tập. 2.4- Xác lập vai trò của nhóm trưởng : Nhóm trưởng phải là người triển khai nội dung : Phải xác định đúng mục tiêu của phần thảo luận nhóm, hướng dẫn các thành viên nhóm chuẩn bị tài liệu và cung cấp tài liệu cho từng người, phân công nhiệm vụ cho từng người và bố trí chỗ ngồi cho các nhóm viêncho hợp lí để các nhóm viên trình bày nội dung của mình. Trong buổi thảo luận : Người nhóm trưởng phải điều động được tất cả các thành viên trong nhóm tham gia tích cực vào buổi thảo luận, người nhóm trưởng phải biết lắng nghe, khuyến khích các thành viên còn rụt rè tham gia, ngăn chặn những người nói nhiều, theo dõi và quan sát phản ứng của từng người để điều chỉnh buổi thảo luận . Khai thác nội dung bằng cách đặt câu hỏi kích thích tư duy của từng người. Phát hiện những mâu thuẫn trong cách trình bày của mỗi thành viên, tổng kết lại ý kiến của nhóm ở cuối buổi thảo luận. Nói tóm lại, nhóm trưởng là người có vai trò quan trọng, để lựachọnmột học sinh làm nhóm trưởng thì người giáo viên phải biết quan sát, theo dõi thái độ và cách làm việc của từng học sinh để lựa chọn. Nhưvậy nhóm trưởng là người có vai trò quan trọng cho buổi thảo luận của nhóm, họ phải thể hiện tốt vai trò của mình để kích thích các thành viên hoạt động nhưng không phải nhóm trưởng là người quyết định thành công cho việc thảo luận của nhóm. Trong nhiều trường hợp, nếu giáo viên không cử thư kí để ghi lại biên bản thì nhóm trưởng sẽ cử một thư kí để ghi lại những điểm chính của cuộc thảo luận để trình bày trước lớp. Khi trình bày kết quả thảo luận, nhóm trưởng có thể là người đại diện nhóm trình bày kết quả. Hoặc có thể nhóm trưởng cử đại diện của nhóm trình bày. Trong bất kìyêu cầunào của giáo viên thì nhóm trưởng cần điều khiển tất cả các thành viên trong nhóm tham gia để khi trình bày kết quả ai cũng trình 9 Lop5.edu.vn

10. bày được tránh trường hợp chỉ có nhóm trưởng và thưkí mới được trình bày kết quả. 2.5 Trình bày kết quả thảo luận : Kết quả thảo luận có thể được trình bày dưới nhiều hình thức : Bằng lời, đóng vai, trò chơi tiếp sức, viết hoặc vẽ cây lên giấy khổ to.....có thể cho một người hoặcnhiều người trình bày, mỗi người một đoạn(biểu hiện) nối tiếp nhau. 3- Giáo án thực nghiệm : Bài 4 - tiết 5 : Bảo vệ hoà bình. A- Mục tiêu : 1- Về kiến thức : - Hiểu thế nào là hoà bình và bảo vệ hoà bình. - Giải thích được vì sao phải bảo vệ hoà bình. - Nêu được ý nghĩa của các hoạt động bảo vệ hoà bình, chống chiến tranh đang diễn ra ở Việt nam và trên thế giới. - Nêu được các biểu hiện của sống hoà bình trong sinh hoạt hằng ngày. 2- Kĩ năng : Tham gia các hoạt động bảo vệ hoà bình, chống chiến tranh do nhà trường và địa phương tổ chức. 3- Về thái độ : Yêu hoà bình, ghét chiến tranh phi nghĩa. B- Phương pháp, phương tiện và tài liệu học tập: 1- Phương pháp : Sử dụng kết hợp các phương pháp thảo luận nhóm, giải quyết vấn đề, ..... 2- Tài liệu và phương tiện : - Tài liệu : Sách giáo khoa, sách giáo viên và các tài liệu tham khảo khác. - Phương tiện : Máy chiểu, giấy Ao, bút màu.... C- Các hoạt động dạy học : 1- Ổn định và kiểm tra bài cũ : 2- Bài mới : Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới : - Giáo viên cho tập thể lớp hát tập thể bài hát “Trái đất màu xanh”. - Thảo luận lớp : Nội dung bài hát nói lên điều gì? - Giáo viên giới thiệu: Vậy thế nào là hoà bình? Vì sao phải bảo vệ hoà bình? Chúng ta cần làm gì để bảo vệ hoà bình? Tiết học hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về những vấn đề đó. Hoạt động 2 : Thế nào là hoà bình, bảo vệ hoà bình. * Mục tiêu : Giúp học sinh hiểu được * Đặt vấn đề : 1- Thế nào là hoà bình và bảo vệ hoà bình? 10 Lop5.edu.vn

11. thế nào là hoà bình, bảo vệ hoà bình. * Cách tiến hành : - Học sinh đọc thông tin và xem ảnh ở mục đặt vấn đề. Giáo viên cung cấp thêm một số kênh hình . ? Em có suy nghĩ gì khi xem ảnh và đọc thông tin trên. ? Chiến tranh đã gây ra những hậu quả gì cho con người, nhất là đối với trẻ em. ? Cần phải làm gì để ngăn chăn chiến tranh và bảo vệ hoà bình. ? Em có suy nghĩ gì khi đế quốc Mĩ gây chiến tranh ở Việt Nam. - Học sinh nêu suy nghĩ. ? Qua thông tin, tranh ảnh em có suy nghĩ gì. ? Trái với chiến tranh là hoà bình. Giáo viên viết to từ “Hoà Bình ” trên bảng và nêu câu hỏi động não : Thế nào là hoà bình. - Phát cho học sinh phiếu học tập là một mảnh giấy nhỏ và yêu cầu các em viết ý kiến lên giấy sau đó mang dán lên bảng, xung quanh chữ “Hoà Bình”. - Các tranh ảnh và thông tin : +Sự tàn khốc của chiến tranh . + Giá trị của hoà bình. + Sự ngăn chặn chiến tranh và bảo vệ hoà bình. - Hậuquả : + Cuộc chiến tranh thế giới lần thứ nhất đã làm cho 10 triệu người chết. +Chiến tranh thế giới lần thứ hai 60 triệu người chết. + Từ năm 1900 –2000, chiến tranh đã làm 2 triệu trẻ em bị chết, 6 triệu trẻ thương tích tàn phế, 20 triệu trẻ em sống bơ vơ, 300000 trẻ em tuổi thiếu niên buộc đi lính, cầm súng giết người. - Chiến tranh đem lại đau thương, mất mát, đói khát, bệnh tật, gia đình li tán; huỷ hoại thành phố làng mạc, nhà cửa, xí nghiệp; là thảm hoạ của toàn nhân loại. 11 Lop5.edu.vn

12. ? Em hiếu hoà bình là gì? Bảo vệ hoà bình là gì ? * Giáo viên kết luận, rút ra kết luận. Hoạt động 3 : Vì sao phải bảo vệ hoà bình, trách nhiệm bảo vệ hoà bình. * Mục tiêu : - Sự cần thiết phải bảo vệ hoà bình, ngăn chặn chiến tranh. - Trách nhiệm của nhân loại nói chung và học sinh nói riêng trong việc ngăn chặn chiến tranh, bảo vệ hoà bình. * Cách tiến hành : -Giáo viên chia lớp làm 2 nhóm và gia nghiệm vụ cho nhóm trưởng, mỗi nhóm thảo luận theo câu hỏi sau: _ Nhóm 1- câu 1 : Vì sao phải bảo vệ hoà bình, ngăn chặn chiến tranh ? - Nhóm 2- câu 2 : Bảo vệ hoà bình là trách nhiệm của ai? - Nhóm 3 : Chúng ta phải làm gì để bảo vệ hòa bình, ngăn chặn chiến tranh ? - Các nhóm làm việc. - Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình, cácc nhóm khác nhận xét, bổ sung. * Giáo viên kết luận, chốt vấn đề. => Hoà bình là tình trạng không có chiến tranh hay xung đột vũ trang; là mối quan hệ hiểu biết, tôn trọng, bình đẳng giữa các quốc gia, dân tộc, giữa con người với con người; là khát vọng của toàn nhân loại. Bảo vệ hoà bình là giữ gìn cuộc sống bình yên; dùng thương lượng đàm phán để giải quyết mâu thuẫn, xung đột giữa các quốc gia, dân tộc, tôn giáo; không để xảy ra chiến tranh hay xung đột. 2- Vì sao phải bảo vệ hoà bình và trách nhiệm bảo vệ hoà bình. - Cần phải bảo vệ hoà bình , vì : + Chiến tranh chỉ đem lại đau thương, tang tóc, đói khát, thất học, là thảm hoạ cho loài người. Còn hoà bình mang lại cuộc sống thanh bình, hạnh phúc, ấn no, trẻ em được học tập, được vui chơi....... + Ngày nay, các thế lực phản động, hiếu chiến vẫn đang âm mưu phá hoại hoà bình, gây chiến tranh tại nhiều nơi trên thế giới. - Bảo vệ hoà bình là trách nhiệm của tất cả các quốc gia, các dân tộc và toàn nhân loại. - Để bảo vệ hoà bình chúng ta phải xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa con người với con người trong cuộc sống hằng ngày; thiết lập quan hệ 12 Lop5.edu.vn

13. Hoạt động 4 : Vẽ Cây Hòa Bình * Mục tiêu : - Củng cố bài học, liên hệ * Cách tiến hành : - Chia lớp làm 2 nhóm học tập. - Nội dung vẽ cây hoà bình. - Giáo viên yêu cầu mỗi nhóm học sinh vẽ một “Cây Hoà Bình” và hướng dẫn học sinh cách vẽ như sau: + Trước hết vẽ một cây với các bộ phận : rễ, thân, cành, lá, hoa. Trên thân cây đề chữ “Hoà Bình”. + Sau đó hãy ghi những điều tốt đẹp mà hoà bình mang lại cho cuộc sống của con người lên các hoa và lá cây. + Ở mỗi rễ cây và cành hãy ghi những hoạt động bảo vệ hoà bình cần làm, hoặc một hành vi giao tiếp, ứng xử hàng ngày cần được thực hiện để bảo vệ hoà bình. - Các nhóm vẽ Cây Hoà Bình. - Từng nhóm lên giới thiệu “Cây Hoà Bình” của nhóm mình. - Cả lớp bình luận và tự liên hệ. * Giáo viên kết luận : Khen những học sinh đã biết thể hiện lòng yêu hoà bình trong cuộc sống hàng ngày và nhắc nhở học sinh hãy luôn sống hoà bình thân thiện với mọi người xung quanh. => Giáo viên kết luận : Hoà bình đem lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc, an bình cho mọi ngưòi. Mọi người đều phải có trách nhiệm bảo vệ hoà bình,chống chiến tranh. ? Yêu cầu học sinh đọc toàn bộ phần nội dung bài học. hữu nghị hợp tác giữa các dân tộc và quốc gia trên thế giới. * Củng cố bài học. 13 Lop5.edu.vn

14. 4- Bài tập : Bài tập 1 : - Những hành vi thể hiện lòng yêu hoà bình trong cuộc sống hàng ngày : a,b,d,e,h,i. Bài tập 2 : - Tán thành : a,c - Không tán thành : b -Giải thích cụ thể. Hoạt động 5 :Bài tập * Mục tiêu : - Vận dụng kiến thức để làm bài tập. - Củng côc kiến thức và khắc sâu nội dung bài học. * Cách tiến hành : - Học sinh làm việc độc lập. - Học sinh trình bày kết quả. * Giáo viên kết luận từng bài tập. ? Học sinh đọc và thực hiện yêu cầu bài tập 1. ? Học sinh đọc và thực hiện yêu cầu bài tập 2. Hoạtđộng 6: Hướng dẫn học tập : 1- Học tập : - Học bài và hoàn thiện bài tập. - Các nhóm xây dựng kế hoạch thực hiện một hoạtđộng vì hoà bình theo mẫu : + Tên hoạtđộng + Thời gian + Địađiểm + Người tham gia + Nội dung, hình thức hoạtđộng + Công việc chuẩn bị. 2- Chuẩn bị : bài Tình hữu nghị giữa các dân tộc trên thế giới. D- Rút kinh nghiệm giờ dạy : IV- Kiểm nghiệm : Việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong bộ môn Giáo dục công dân nói riêng và các bộ môn nói chung trong khối Trung học cơ sở nói chung có tác động lớn tới hoạtđộng dạy học, phát huy được sự chủđộng, tích cực, sáng tạo, gây hứng thú, đam mê cho người học. Thảo luận nhóm là một trong những phương pháp giảng dạy hiệu quả bởi qua phương pháp này khơi dậyđược sự nhiệt tình của học sinh, khuyến khích tham gia vào quá trình học tập tốt. Đồng thời qua đó, học sinh cũng tập phảnứng với những môi trường phức tạp và có thật sẽ gặp trong cuộc sống hàng ngày. Qua phương pháp thảo luận nhóm học sinh xây dựngđược tinh thầnđồngđội và các mối quan hệ tương hỗ. Cân bằng 14 Lop5.edu.vn

15. tâm lí, khả năng hoà nhập, kĩ năng giao tiếp và tính tự trọng tốt hơn. Nhờ không khí thảo luận nhóm cởi mở giúp học sinh thấy thoải mái, tự tin hơn trong việc trình bày ý kiến của mình và biết lắng nghe có phê phán ý kiến của những thành viên khác. Nhất là qua áp dụng phương pháp thảo luận nhóm kiến thức học sinh tiếp thu được trở nên sâu sắc, bền vững, dễ nhớ và nhớ nhanh hơn do được giao lưu học hỏi giữa các thành viên trong nhóm. Có thể nói việcđổi mới và sử dụng phương pháp dạy học mới kích thích sự tích cực, chủđộng, sáng tạo của người học và phương pháp dạy học thảo luận nhóm là một trong những phương pháp như thế. Từđó, chất lượng môn học cũngđược cải thiện và nâng lên rõ rệt. Cụ thể sau một thời gian áp dụng, kết quảđạtđược cụ thể như sau: a- Nhóm lớp giáo viên thường xuyên áp dụng phương pháp thảo luận nhóm : Lớp Điểm Sĩ số SL % SL % 9B 35 13 37,1 21 60 b- Nhóm lớp giáo viên không thường xuyên áp dụng phương pháp thảo luận nhóm : Lớp Điểm Sĩ số SL % SL % 9A 31 1 3,2 5 16,1 C- KẾT LUẬN, ĐỀ XUẤT: 1, Kết luận: Có thể nói dạy bộ môn Giáo dục công dân là khó và nếu giáo viên không có sựđầu tư cho bài dạy nó sẽ khô khan gây cho học sinh tâm lí không yêu thích môn học. Nhưng nếu giáo viên biết áp dụng, vận dụng các phương pháp dạy học phù hợp kiểu bài thì sẽ biến giờ học Giáo dục công dân khó, khô khan đó thành một tác phẩm nghệ thuật để học sinh thưởng thức và tiếp nhận. Vì vậy để đạt được kết quả nhưmong muốn, khi sử dụng phương pháp này thì khâu chuẩn bị của giáo viên và yêu cầu đối với người học là rất quan trọng. Người giáo viên cần phảitìm tòi nghiên cứu tài liệu liên quan, phải có kĩ năng tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm, biết tổ chức điều khiển, chia nhóm và giao nhiệm vụ cho từng nhóm, ...Từ đó, hình thành cho học sinh phương pháp học theo kiểu thảo luận nhóm một cách thành thạo. Tuy nhiên, khi tổ chức phương pháp thảo luận nhóm, học sinh và giáo viên đều gặp khó khăn nhất định, để dung hoà giáo viên có thể thảo luận với nhóm chuyên môn để làm ra cách làm việc tốt nhất. Giỏi Khá Trung bình Yếu SL 1 % 2,9 SL 0 % 0 Giỏi Khá Trung bình Yếu SL 22 % 71,0 SL 3 % 9,7 15 Lop5.edu.vn

16. Trên đây là kinh nghiệm mà bản thân rút ra từ thực tế giảng dạy trong nhiều năm qua. Hy vọngcó thể gợi thêm một cách dạy mới trong môn GDCD nhằmnâng cao chất lượng dạy họcvà gây hứng thú học tập bộ môn của các em. Đề tài này do bản thân tôi học hỏi, đúc rút kinh nghiệm, nên chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế. Rất mong được hội đồng khoa học, các đồng nghiệp tham khảo và góp ý chân thành để bản thân tôi được học tập và tiếp thu với mục đích vận dụng phương pháp này nói riêng và các phương pháp dạy học khác trong bộmôn Giáo dục công dân nói chungđạt hiệu quả và kết quả cao hơn. 2, Đề xuất: Qua thực hiện, giảng dạy bộ môn tôi thấy phương tiện dạy học phục vụ bộ môn còn ít. Vì vậy, tôi rất mong rằng ngành cần có chỉ đạo, cung cấp thêm phương tiện dạy học để chúng tôi có thể tham khảo, sử dụng trong dạy học bộ môn tốt hơn ở các chủ điểm đạo đức và pháp luật. XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG Thanh hóa, ngày 2 tháng 3 năm 2014 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người viết sáng kiến Chu Thị Tươi 16 Lop5.edu.vn

17. MỤC LỤC TT A B C Nội dung Đặt vấn đề Giải quyết vấn đề I-Cơ sở lí luận II- Thực trạng III- Giải pháp và biện pháp thực hiện IV-Kiểm nghiệm Kết luận, đề xuất Trang 1 2 2->3 3->5 5->14 14->15 15->16 17 Lop5.edu.vn

18. PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THIỆU HOÁ TRƯỜNG THCS THIỆU THÀNH ĐỀ TÀI: KINH NGHIỆM SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 9. Giáo viên : Chu Thị Tươi Chức vụ: Giáo viên Đơn vị: Trường THCS Thiệu Thành ĐTKN thuộc môn: Giáo dục công dân 9. Năm học 2013 - 2014 Lop5.edu.vn 18