Chuyên đề Hưỡng dẫn học sinh cách học môn Ngữ văn

1. TRÖÔØNG THCS NINH GIA TOÅ VAÊN CHUYEÂN ÑEÀ HÖÔÙNG DAÃN HOÏC SINH CAÙCH HOÏC MOÂN NGÖÕ VAÊN Naêm hoïc: 2007 – 2008 A. ÑAÙNH GIAÙ VIEÄC THÖÏC HIEÄN CHUYEÂN ÑEÀ NAÊM HOÏC 2006 – 2007 : Trong naêm hoïc 2006 – 2007, toå Vaên ñaõ trieån khai ñeán hoïc sinh khoái 6 + 9 chuyeân ñeà “Höôùng daãn hoïc sinh caùch hoïc moân Ngöõ vaên”. Qua moät thôøi gian thöïc hieän, chuùng toâi ñaùnh giaù laïi tình hình vieäc thöïc hieän chuyeân ñeà nhö sau. 1. Öu ñieåm: - Böôùc ñaàu, hoïc sinh ñaõ bieát caùch hoïc töøng phaân moân. - Bieát caùch soaïn baøi, chuaån bò baøi ôû nhaø. - Phaàn lôùn hoïc sinh ñaõ hình dung ñöôïc tieán trình oân taäp, bieát saép xeáp keá hoaïch oân taäp ñeå chuaån bò cho baøi kieåm tra. - Ñaõ bieát heä thoáng hoaù kieán thöùc (ôû möùc cô baûn nhaát) theo töøng phaân moân theo sô ñoà. 2. Haïn cheá: - Hoïc sinh vaän duïng caùch hoïc caùc phaân moân chöa linh hoaït. - Hoïc sinh coøn haïn cheá trong vieäc vaän duïng töø lyù thuyeát sang thöïc haønh. - Moät soá hoïc sinh yeáu boä moân vaãn chöa bieát caùch xaây döïng keá hoaïch oân taäp cho baûn thaân mình. - Moät soá hoïc sinh vaãn chöa xaây döïng ñöôïc thoùi quen töï hoïc. * Ñaùnh giaù chung : Sau khi thöïc hieän chuyeân ñeà, chæ tieâu boä moân Vaên naêm hoïc 2006 – 2007 tuy coù giaûm suùt hôn naêm hoïc tröôùc, nhöng chæ tieâu ñoù ñaõ ñaùnh giaù ñöôïc moät caùch thöïc chaát chaát löôïng hoïc boä moân cuûa hoïc sinh trong naêm hoïc. Ñeå phaùt huy nhöõng öu ñieåm vaø khaéc phuïc nhöõng haïn cheá treân, toå Vaên tieáp tuïc trieån khai chuyeân ñeà “Höôùng daãn hoïc sinh caùch hoïc moân Ngöõ vaên” cho hoïc sinh khoái 7 + 8, naêm hoïc 2007 – 2008. Lop5.edu.vn

2. B. TRIEÅN KHAI CHUYEÂN ÑEÀ “HÖÔÙNG DAÃN HOÏC SINH CAÙCH HOÏC MOÂN NGÖÕ VAÊN” – naêm hoïc 2007 – 2008. Phaàn I. Môû ñaàu. Haõy neâu nhaän xeùt veà hieäu quaû, chaát löôïng hoaït ñoäng ngheä thuaät cuûa 2 dieãn vieân kòch noùi sau: 1. Ngöôøi thöù nhaát: Thuoäc lôøi thoaïi, sieâng naêng luyeän taäp, chuaån bò trang phuïc chu ñaùo. 2. Ngöôøi thöù hai: Thuoäc lôøi thoaïi, sieâng naêng luyeän taäp, chuaån bò trang phuïc chu ñaùo. Beân caïnh ñoù, ngöôøi naøy coøn ñi saâu tìm hieåu, nghieân cöùu ñeå theå hieän noäi taâm nhaân vaät, hoaø mình vaøo nhaân vaät. * Nhaän xeùt : - Ngöôøi thöù nhaát : Khoâng theå dieãn xuaát toát, khoâng ñöôïc coâng chuùng ñoùn nhaän. Toùm laïi khoâng thaønh coâng trong vai dieãn. - Ngöôøi thöù hai : Coù theå mang laïi hieäu quaû ngheä thuaät cao. Khaùn giaû seõ nhôù maõi hình töôïng nhaân vaät ñöôïc ngöôøi naøy theå hieän. Vì sao noùi coù theå ? Vì coøn phuï thuoäc vaøo naêng khieáu, vaøo tay ngheà cuûa ngöôøi ñoù. * Vaän duïng vaøo vieäc hoïc : Muoán hoïc toát moân vaên caàn coù: 1. Naém chaéc heä thoáng kieán thöùc, bao goàm: Hoïc thuoäc, hieåu ñònh nghóa, khaùi nieäm, naém noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa töøng vaên baûn cuõng nhö söï chuaån bò nhöõng ñieàu caàn thieát cuûa dieãn vieân kòch noùi. 2. Naém vöõng phöông phaùp hoïc boä moân cuõng nhö caùch nhaäp vai nhaân vaät cuûa dieãn vieân kòch noùi. 3. Coù söï caûm thuï toát + naêng khieáu ñeå vaän duïng laøm baøi cuõng nhö naêng khieáu vaø tay ngheà cuûa dieãn vieân kòch noùi. Phaàn II. Noäi dung. I. Haõy kieåm soaùt hoaït ñoäng hoïc cuûa chính mình . 1. Haõy taäp trung chuù yù. 2. Hoûi ngay nhöõng gì mình chöa roõ. 3. Taùi hieän ( laøm hieän ra trôû laïi ) trong ñaàu nhöõng gì vöøa ñöôïc hoïc. 4. Trình baøy laïi trong ñaàu. 5. Coá gaéng töï giaûi thích laïi cho chính mình ( cho baïn neáu ñang thaûo luaän nhoùm ) töøng chi tieát. I. 1. Haõy chuaån bò taâm theá cho vieäc hoïc baèng caùch haõy taäp trung chuù yù. (?) Taïi sao phaûi chuù yù ? Haäu quaû cuûa vieäc khoâng chuù yù luyeän taäp ñoái vôùi dieãn vieân kòch noùi ? - Khoâng thuoäc lôøi thoaïi, luùng tuùng trong dieãn xuaát. - Laãn loän lôøi thoaïi giöõa caùc caûnh kòch, maøn kòch. - Haäu quaû: AÛnh höôûng ñeán baûn thaân, gaây aán töôïng khoâng toát cho ngöôøi xem. Daàn daàn seõ Lop5.edu.vn

3. khoâng coù choã ñöùng trong lónh vöïc kòch noùi. I.2. Haäu quaû cuûa vieäc hoïc khoâng chuù yù. - Khoâng theå theo doõi baøi hoïc. - Khoâng theå suy nghó vaø khoâng hieåu baøi. - Khoâng naém ñöôïc coát loõi, baûn chaát cuûa vaán ñeà. - Khoâng trình baøy laïi ñöôïc noäi dung baøi hoïc. - Khoâng vaän duïng ñeå laøm baøi taäp ñöôïc. - Khoâng bieát chaéc loïc kieán thöùc ñeå ghi, khoâng theå nhôù. - Hoïc baøi seõ khoâng thuoäc, khoù thuoäc, khoù nhôù baøi. I.3. Chuù yù nhö theá naøo? - Khi baét ñaàu giôø hoïc haõy gaït boû ra khoûi ñaàu moïi vaán ñeà khaùc khoâng lieân quan. - Haõy nhìn, haõy nghe vaø coá gaéng taùi hieän laïi trong ñaàu nhöõng gì vöøa nghe, vöøa nhìn. I.4. Chuù yù nhöõng gì trong giôø hoïc? - Nhìn, quan saùt : Nhaåm, taùi hieän laïi trong ñaàu. - Ñoïc : Hieåu, caûm thuï taùc phaåm. - Nghe : Tieáp thu vaø taùi hieän. - Luyeän taäp :Vaän duïng lí thuyeát ñeå giaûi quyeát baøi taäp, qua ñoù cuûng coá khaéc saâu kieán thöùc. I.5. Caùch hoïc ñeå ghi nhôù, deã vaän duïng, khoâng hoïc veït (Hoïc maø khoâng hieåu). Ñeå ñaït keát quaû toát ñoái vôùi töøng daïng baøi hoïc, ñeå ta coù theå caên cöù vaøo caùc ñaëc ñieåm sau : + Moät vaán ñeà bao giôø cuõng bao goàm nhieàu khaùi nieäm (ñoái töôïng) lieân keát vôùi nhau, do ñoù caàn naém chaéc moïi khaùi nieäm lieân quan (cuõ, môùi). + Ñeå naém chaéc vaø hieåu caën keõ caàn chia nhoû vaán ñeà (caâu, ñoaïn, caû baøi) roài lieân keát töøng phaàn nhoû laïi vôùi nhau. II. Noäi dung cuï theå. II.1. Ñoái vôùi phaân moân Vaên hoïc 1. Chuaån bò ôû nhaø: (?) Ñeå hoïc toát phaàn vaên baûn treân lôùp ôû nhaø em chuaån bò nhöõng gì vaø chuaån bò nhö theá naøo? (Hoïc sinh traû lôøi, giaùo vieân nhaän xeùt vaø höôùng daãn caùch hoïc ). HD : - Ñeå hoïc toát caùc vaên baûn, khi hoïc taùc phaåm vaên hoïc phaûi ñoïc tröôùc taùc phaåm 2 -> 3 laàn. Laàn 1 ñoïc qua ñeå naém baét ñöôïc noäi dung taùc phaåm, laàn 2 ñoïc chaäm, kyõ ñeå naém saâu hôn, laàn 3 ñoïc vaø keát hôïp töï tìm hieåu döïa vaøo heä thoáng gôïi yù tìm hieåu, keát hôïp naém nhöõng neùt cô baûn veà taùc giaû, taùc phaåm töø chuù thích. - Neáu taùc phaåm laø thô, phaûi taäp ñoïc dieãn caûm ñeå böôùc ñaàu coù theå caûm nhaän ñöôïc caùi hay, caùi ñeïp trong thô, tìm ngheä thuaät söû duïng trong baøi, tìm töø ngöõ quan troïng. - Ñoái vôùi taùc phaåm laø truyeän, ñoïc taùc phaåm laàn 1 sau ñoù toùm taét taùc phaåm moät caùch ngaén goïn, ñoïc laàn 2 tìm chi tieát caàn phaân tích, tìm keát caáu cuûa truyeän, tìm hieåu nhaân vaät, ngheä thuaät vaø traû lôøi caâu hoûi ôû phaàn ñoïc hieåu vaên baûn. Lop5.edu.vn

4. daøng vaø hieåu saâu hôn. - Ngoaøi ra, ñeå môû roäng kieán thöùc phaàn vaên baûn, ngoaøi saùch giaùo khoa, hoïc sinh caàn tham khaûo theâm tö lieäu nhö caùc taùc phaåm lôùn, taïp chí vaên hoïc, töø ñieån vaên hoïc, caùc baøi vaên, baøi baùo hay. Khi ñoïc, caàn ghi cheùp nhöõng lôøi hay, yù ñeïp vaøo soå tay vaên hoïc cuûa mình ñeå khi caàn thieát ñöa ra vaän duïng. Ví duï: * Caâu hoûi 1: Ñeå hoïc toát baøi “ Soâng nuùi nöôùc Nam” em chuaån bò nhöõng gì ôû nhaø? (Hoïc sinh trình baøy, giaùo vieân nhaän xeùt boå sung). GVHD :Ñeå chuaån bò toát vaên baûn “ Soâng nuùi nöôùc Nam” chuùng ta phaûi thöïc hieän theo caùc böôùc sau: + Böôùc 1:Ñoïc kyõ baøi thô. Ñaây laø baøi thô ôû phaàn vaên hoïc trung ñaïi, ñöôïc vieát baèng chöõ Haùn. Vì vaäy khi ñoïc baøi thô, ta phaûi ñoïc caû phaàn phieân aâm, dòch nghóa, dòch thô 2 -> 3 laàn. Khoâng nhöõng theá, ta phaûi ñoïc kyõ phaàn giaûi nghóa töøng chöõ trong baøi thô ñeå naém ñöôïc nghóa cuûa chuùng. + Böôùc 2 :Tìm hieåu chuù thích trong saùch giaùo khoa. - Chuùng ta phaûi ñoïc phaàn chuù thích ñeå naém ñöôïc tieåu söû taùc giaû, theå loaïi, hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa taùc phaåm. - Thöôøng thì chuùng ta khoâng ñoïc hoaëc ñoïc sô qua phaàn naøy. Nhöng ñaây laïi laø phaàn quan troïng, noù goùp phaàn giuùp chuùng ta hieåu döôïc noäi dung cuûa taùc phaåm. Vì vaäy ta phaûi ñoïc kyõ phaàn naøy vaø traû lôøi ñöôïc caùc caâu hoûi: + Baøi thô thuoäc theå loaïi gì ? + Taùc giaû cuûa baøi thô laø ai ? + Baøi thô ñöôïc saùng taùc trong hoaøn caûnh naøo ? + Böôùc 3:Tìm hieåu noäi dung, ngheä thuaät baøi thô thoâng qua vieäc traû lôøi caùc caâu hoûi trong phaàn ñoïc hieåu vaên baûn. - Trong saùch giaùo khoa ñaõ ñöa ra 5 caâu hoûi raát cuï theå ñeå giuùp chuùng ta naém ñöôïc noäi dung, ngheä thuaät cuûa taùc phaåm. Muoán traû lôøi ñöôïc 5 caâu hoûi treân, chuùng ta caàn ñoïc laïi baøi thô treân moät laàn nöõa, döïa vaøo phaàn chuù thích ( * ) ñeå traû lôøi. - Vôùi moãi caâu hoûi, chuùng ta phaûi ñoïc kyõ ñeå hieåu ñöôïc yeâu caàu cuûa noù tröôùc khi traû lôøi. - Sau khi ñaõ traû lôøi ñaày ñuû caùc caâu hoûi trong saùch giaùo khoa, chuùng ta neân ruùt ra noäi dung, ngheä thuaät chung cuûa baøi thô. Ñaây cuõng laø böôùc quan troïng ñeå giuùp ta nhôù vaø hieåu roõ hôn veà taùc phaåm naøy. + Böôùc 4:Laøm baøi taäp. - Chuùng ta phaûi laøm baøi taäp trong phaàn luyeän taäp ñeå khi thaày, coâ giaùo giaûng baøi treân lôùp chuùng ta seõ coù cô sôû ñoái chieáu, seõ nhaän ra mình ñaõ hieåu ñuùng chöa vaø nhö vaäy chuùng ta seõ deã daøng tieáp thu ñöôïc kieán thöùc thaày, coâ truyeàn ñaït treân lôùp. - Neáu nhö ta thöïc hieän ñöôïc caùc böôùc treân thì vieäc hoïc vaø hieåu caùc taùc phaåm vaên hoïc seõ khoâng coù gì laø khoù ñoái vôùi ta caû. * Caâu hoûi 2:Ñeå hoïc toát baøi “ Coâ beù baùn dieâm” em chuaån bò nhöõng gì ôû nhaø? (Hoïc sinh trình baøy, giaùo vieân nhaän xeùt boå sung ). GVHD : Ñeå hoïc toát baøi “ Coâ beù baùn dieâm” ôû lôùp thì ôû nhaø chuùng ta phaûi chuaån bò: + Ñoïc taùc phaåm ba laàn. - Neáu laøm ñöôïc nhö vaäy ñeå chuaån bò cho coâng vieäc soaïn baøi, thì ñeán lôùp seõ hieåu baøi deã Lop5.edu.vn

5. - Ñoïc laàn 1: Ñoïc qua ñeå naém baét ñöôïc noäi dung taùc phaåm. Sau khi ñoïc, chuùng ta seõ toùm taét taùc phaåm moät caùch ngaén goïn, ñaày ñuû, chính xaùc ñeå coù theå giuùp cho vieäc tìm hieåu toát. - Ñoïc laàn 2: Ñoïc kyõ hôn, chuù yù vaøo caùc chi tieát tieâu bieåu ñeå tìm chi tieát caàn phaân tích. VD: Chuù yù gia caûnh coâ beù: Meï cheát, soáng vôùi boá, ñaàu traàn, ñi chaân ñaát …  Tình traïng cuoäc soáng thì chuù yù chi tieát : Cha em seõ ñaùnh em, soáng treân gaùc saùt maùi nhaø, reùt buoát … - Ñoïc laàn 3: Ñoïc kyõ ñeå tìm hieåu. Döïa vaøo nhöõng gôïi yù tìm hieåu, keát hôïp naém nhöõng neùt cô baûn veà taùc giaû, taùc phaåm töø chuù thích, qua ñoù tìm hieåu keát caáu, giaù trò noäi dung, ngheä thuaät, ñaëc ñieåm nhaân vaät … vaø traû lôøi caùc caâu hoûi ôû phaàn ñoïc hieåu vaên baûn. + Vôùi vaên baûn “ Coâ beù baùn dieâm” phaûi ñoïc laàn ba ñeå tìm boá cuïc. Boá cuïc coù theå chia laøm 3 phaàn :  Phaàn 1 coù noäi dung : Em beù trong ñeâm giao thöøa.  Phaàn 2 coù noäi dung : Thöïc teá vaø moäng töôûng.  Phaàn 3 coù noäi dung : Moät caûnh thöông taâm. + Ñoïc laàn 3 chuùng ta phaûi töï tìm hieåu nhaân vaät, hoaøn caûnh soáng, coâng vieäc nhö : Trong ñeâm giao thöøa em beù laøm gì ? Khi queït dieâm nhöõng moäng töôûng naøo ñeán vôùi em ? Nhöng sau ñoù thöïc teá nhö theá naøo vôùi coâ beù ? + Ñeå tìm hieåu giaù trò ngheä thuaät, chuùng ta caàn xem xeùt chi tieát naøo ñaõ laøm cho hoaøn caûnh cuûa coâ beù theâm noåi baät ? Thaùi ñoä cuûa moïi ngöôøi ra sao tröôùc caûnh thöông taâm ôû cuoái truyeän ? VD: Chi tieát muøi ngoãng quay, nhaø naøo ñeøn cuõng saùng röïc cho thaáy söï ñoái laäp vôùi hoaøn caûnh hieän taïi. - Ngheä thuaät keå chuyeän haáp daãn qua ba laàn moäng töôûng ñan xen thöïc teá. - Töø vieäc tìm hieåu ñoù, caùc em seõ coù theå traû lôøi ñöôïc caâu hoûi trong saùch giaùo khoa phaàn ñoïc hieåu vaên baûn moät caùch deã daøng. Ngoaøi ra, ñeå naém kyõ hôn vaên baûn, caùc em coøn phaûi ñoïc theâm caùc tö lieäu cuûa caùc taùc giaû, nhaø pheâ bình khaùc noùi veà taùc phaåm. 2. Hoïc treân lôùp: (?) Ñeå tieáp thu baøi toát thì trong giôø hoïc em phaûi laøm nhöõng gì?( Hoïc sinh trình baøy, giaùo vieân nhaän xeùt boå sung ). HD : - Caàn taäp trung nghe giaûng, nghe yù kieán xaây döïng baøi cuûa baïn, hoûi ngay nhöõng ñieàu mình chöa hieåu. - Coù vôû nhaùp ghi nhöõng gì thaày, coâ giaùo giaûng (caàn thieát) nhöõng daãn chöùng minh hoaï, môû roäng vaø tích luyõ theâm kieán thöùc vaøo soå tay vaên hoïc. - Thöïc hieän ñaày ñuû, ñaàu tö toát caùc baøi taäp thaày coâ giaùo giao veà nhaø, chuù yù caùc baøi taäp vieát ñoaïn lieân quan ñeán kieán thöùc vaên hoïc nhö : Phaùt bieåu caûm nghó, nghò luaän. Ví duï: Vaän duïng - Phaùt bieåu caûm nghó cuûa em veà ñoaïn keát cuûa vaên baûn “ Coâ beù baùn dieâm”. Maãu:Bò caùi ñoùi vaø caùi reùt haønh haï, laïi bò ñe doaï, chöûi maéng, em beù baùn dieâm vaãn theå hieän nhöõng tình caûm ñeïp ñeõ vaø höôùng thieän. Khi cheát vaãn thanh thaûn mæm cöôøi, nhö ñöôïc an uûi bôûi moät nieàm tin. Nhöng nuï cöôøi trong côn meâ, trong giaác mô laøm sao thay theá ñöôïc thöïc teá ? Cho neân keát thuùc taùc phaåm vaãn mang ñaäm chaát bi kòch. Noù laø bò kòch cuûa coõi ñôøi thieáu vaéng tình ngöôøi. Nhöõng ñieàu kì dieäu trong ngoïn löûa dieâm thöïc chaát ñeàu laø aûo aûnh cuûa öôùc mô, nhöõng aûo aûnh ñaõ tan bieán khi que dieâm vuït taét. Vaø aûo aûnh cuoái cuøng ñaõ bay Lop5.edu.vn

6. leân cuøng linh hoàn ñaùng thöông cuûa em. Ñoaïn keát cho thaáy ngöôøi ñôøi vaãn khoâng hieåu ñöôïc noãi khaùt khao cuûa moät ñoàng loaïi beù boûng. Coâ beù baùn dieâm cheát ñaâu phaûi giaûn ñôn vì reùt, maø chuû yeáu laø do thieáu tình ngöôøi. Nhöõng con ngöôøi qua laïi beân caïnh coâ beù luùc coâ soáng cuõng nhö khi coâ ñaõ cheát döûng döng tröôùc soá phaän cuûa coâ. Ngöôøi boá thì trôû thaønh noãi sôï haõi cuûa coâ. Toaøn boä hi voïng cöùu vôùt coâ beù ñöôïc göûi gaém vaøo linh hoàn ngöôøi baø ñaõ quaù coá vaø cuoái cuøng laø göûi vaøo thöôïng ñeá. Cho neân nhöõng ñieàu kì dieäu vaø caûnh huy hoaøng cuoái cuøng khoâng khoaû laáp ñöôïc loøng thöông xoùt ñoái vôùi soá phaän coâ beù. Coâ beù ñaõ cheát roài nhöng caùi cheát cuûa coâ vaãn nhaén laïi nhieàu ñieàu vôùi nhöõng ai ñang soáng. 3. Hoïc ôû nhaø: (?)Sau khi ñaõ tìm hieåu vaên baûn ôû lôùp, veà nhaø em phaûi laøm gì ? Phaûi hoïc nhö theá naøo ñeå hieåu saâu saéc hôn vaên baûn ñaõ hoïc? ( Hoïc sinh trình baøy, giaùo vieân nhaän xeùt boå sung ). HD : Sau khi ñaõ tìm hieåu vaên baûn ôû lôùp, veà nhaø chuùng ta caàn: - Hoïc ngaøy baøi cuûa ngaøy hoâm ñoù. - Töï oân luyeän ngay töø khi chöa laøm baøi kieåm tra, neân oân taäp theo cuïn vaên baûn. (VD: Cuïm vaên baûn nhaät duïng, cuïm vaên baûn truyeän trung ñaïi. Caàn heä thoáng theo chuû ñeà vôùi nhöõng daãn chöùng cuï theå). - Tuyeät ñoái khoâng ñöôïc hoïc veït, phaûi vöøa hoïc vöøa töï kieåm tra theo caùch töï ñaët ra vaán ñeà vaø töï giaûi quyeát. Coù theå döïa vaøo nhöõng caâu hoûi trong saùch giaùo khoa hoaëc caùc ñeà muïc caáu truùc, caùc ñôn vò kieán thöùc trong baøi hoïc. VD: Nhöõng gì caàn naém veà taùc giaû? Xuaát xöù, theå loaïi, phöông thöùc bieåu ñaït? Ngheä thuaät? Noäi dung chính? Noäi dung ñoù theå hieän vôùi nhöõng yù naøo? …… II.2. Ñoái vôùi phaân moân Tieáng Vieät. 1. Chuaån bò ôû nhaø: (?) Ñeå hoïc toát baøi tieáng vieät ôû lôùp veà nhaø em chuaån bò nhöõng gì vaø chuaån bò nhö theá naøo? (Hoïc sinh trình baøy, giaùo vieân nhaän xeùt boå sung). HD : - Nhö ta ñaõ bieát, tieáng Vieät laø moät phaân moân raát quan troïng cuûa moân Ngöõ vaên. Neáu chuùng ta naém vöõng kieán thöùc phaàn naøy thì coù theå tích hôïp toát khi hoïc vaên baûn, seõ phaân tích ñöôïc giaù trò noäi dung, ngheä thuaät vaên baûn moät caùch saâu saéc. Vôùi Taäp laøm vaên, tieáng Vieät seõ giuùp ta bieát duøng töø, dieãn ñaït caâu vaên troâi chaûy, coù yù nghóa. Khoâng nhöõng theá, tieáng Vieät coøn giuùp ta khi giao tieáp haèng ngaøy. Chính vì vaäy maø ta phaûi hoïc toát phaân moân tieáng Vieät ôû nhaø qua hai khaâu : Hoïc baøi cuõ vaø soaïn baøi môùi. - Phaàn baøi cuõ ta phaûi hoïc kó, hoïc thuoäc lí thuyeát. Töø lí thuyeát vaän duïng giaûi quyeát caùc baøi taäp moät caùch trieät ñeå. Sau khi naém ñöôïc kieán thöùc troïng taâm cuûa baøi cuõ, chuùng ta tieán haønh hoïc baøi môùi baèng caùch : Ñoïc kó ví duï, phaân tích ví duï theo caâu hoûi saùch giaùo khoa. Töø ví duï ruùt ra kieán thöùc ôû möùc ñoä sô giaûn nhaát. Khi tìm hieåu baøi môùi phaàn lí thuyeát, chuùng ta phaûi xem phaàn luyeän taäp, döï kieán caùch giaûi quyeát caùc baøi taäp theo hieåu bieát cuûa mình, coù nhö vaäy ñeán lôùp khi thaày coâ giaûng baøi môùi tieáp thu moät caùch höùng thuù vaø say Lop5.edu.vn

7. söa. Neáu chuùng ta chuaån bò toát ôû nhaø thì vieäc hoïc phaân moân tieáng Vieät seõ khoâng khoù khaên, ta seõ naém chaéc kieán thöùc ngay taïi lôùp vaø ñaït hieäu quaû cao trong hoïc taäp. (?) Vôùi baøi “ Töø laùy” em chuaån bò ôû nhaø nhö theá naøo ñeå leân lôùp hoïc toát? (Hoïc sinh trình baøy, giaùo vieân nhaän xeùt boå sung). HD : Ñeå chuaån bò toát cho tieát hoïc baøi “ Töø laùy” ôû treân lôùp ta caàn chuaån bò nhöõng coâng vieäc sau: + Böôùc 1 : Tröôùc tieân ta caàn oân laïi ñònh nghóa veà töø laùy ôû chöông trình tieáng Vieät lôùp 6 ( Töø laùy laø nhöõng töø phöùc coù söï hoaø phoái veà aâm thanh giöõa caùc tieáng döïa treân moät tieáng coù nghóa ). + Böôùc 2 : - Tieáp theo, chuùng ta seõ traû lôøi caùc caâu hoûi ôû phaàn I laø phaân loaïi töø laùy. Caàn chuù yù, muoán traû lôøi ñöôïc caùc caâu hoûi ôû phaàn naøy chuùng ta phaûi döïa vaøo vaø phaân tích ñöôïc caùc ví duï trong saùch giaùo khoa (caùc töø laùy trong ví duï seõ phaân ra thaønh caùc loaïi khaùc nhau, coù caùc tieáng laëp laïi hoaøn toaøn vaø coù caùc tieáng laëp laïi ôû moät boä phaän naøo ñoù ). - Sau khi naém ñöôïc 2 loaïi töø laùy caùc em coù theå töï veõ sô ñoà ra giaáy nhaùp vaø laáy ví duï veà töø laùy, ñaët caâu coù söû duïng töø laùy. + Böôùc 3: - Böôùc naøy caùc em soaïn caâu hoûi tìm hieåu nghóa cuûa töø laùy baèng caùch laàn löôït traû lôøi caùc caâu hoûi 1a, 2b, 3 (Chuù yù tìm hieåu veà aâm thanh, veà nghóa cuûa caùc töø laùy ôû ví duï ). - Sau khi ñaõ traû lôøi caùc caâu hoûi ôû phaàn phaân loaïi töø laùy vaø nghóa cuûa töø laùy, chuùng ta ñaõ phaàn naøo hieåu vaø naém ñöôïc kieán thöùc veà töø laùy (Löu yù chuùng ta caàn phaân bieät roõ söï khaùc nhau giöõa töø gheùp vaø töø laùy ). + Böôùc 4: Böôùc cuoái cuøng laø laøm caùc baøi taäp ôû phaàn luyeän taäp. Chuùng ta laøm baøi taäp caàn chuù yù baøi deã laøm tröôùc, baøi khoù laøm sau, vaø laøm theo caùch hieåu cuûa mình. Vôùi baøi taäp khoù ta khoâng neân naûn chí maø caàn nghieân cöùu kó lyù thuyeát ñeå suy nghó tìm ra caùch laøm ñuùng. 2. Hoïc treân lôùp: (?) Ñeå tieáp thu baøi toát thì trong giôø hoïc em laøm nhöõng gì? (Hoïc sinh trình baøy, giaùo vieân nhaän xeùt boå sung). HD : - Chuù yù nghe giaûng baøi, haêng say phaùt bieåu, xaây döïng baøi, bieát tieáp thu töø yù thöùc ñeán khaùi nieäm. Töø khaùi nieäm ñoù taäp laáy ví duï. - Sau khi ñaõ sô boä hình thaønh tri thöùc môùi, hoïc sinh caàn cuûng coá, khaéc saâu kieán thöùc baèng caùch laøm theâm moät soá baøi taäp nhaän bieát, phaân tích (Baøi taäp trong saùch giaùo khoa, saùch baøi taäp vaø coù theå laø moät soá baøi taäp söu taàm ). - Cuûng coá kieán thöùc theo töøng phaàn, töøng chöông ñaõ hoïc theo hình thöùc moâ hình, sô ñoà. - Moãi loaïi nhö vaäy cuõng phaûi laáy ví duï, laøm baøi taäp öùng duïng. - Ñoái vôùi moät khaùi nieäm phöùc taïp, nhieàu yù, caàn taùch töøng yù ñeå hieåu. - Caàn tích hôïp phaân moân Vaên, Taäp laøm vaên vaøo phaàn öùng duïng tieáng Vieät. - Khi thöïc haønh baøi Taäp laøm vaên, aùp duïng kieán thöùc tieáng Vieät vaøo baøi cho hieäu quaû nhö: Caùc bieän phaùp tu töø, töø ngöõ bieåu caûm, töø töôïng thanh, töø töôïng hình, vaên mieâu taû, bieåu caûm coù söû duïng mieâu taû… Ví duï: Ñoaïn vaên söû duïng moät soá töø laùy Lop5.edu.vn

8. ÔÛ vuøng naøy, luùc hoaøng hoân vaø luùc traêng saùng, phong caûnh raát neân thô. Gioù röøng thoåi vi vu laøm caùc caønh caây ñu ñöa moät caùch nheï nhaøng, yeåu ñieäu. Maët trôøi cheânh cheách roïi xuoáng, bieán öùc trieäu gioït söông treân laù caây ngoïn coû thaønh nhöõng haït ngoïc nhaáp nhaùy, lung linh. Nhöõng con suoái trong vaét, chaûy roùc raùch, hoaï vôùi nhöõng gioïng ca líu lo cuûa haøng nghìn, haøng vaïn chim röøng… (?) Em haõy chæ ra caùc töø laùy coù trong ñoaïn vaên treân? (Hoïc sinh trình baøy, giaùo vieân nhaän xeùt boå sung ). HD : Ñoaïn vaên treân coù 9 töø laùy, ñoù laø: Hoaøng hoân, vi vu, ñu ñöa, nheï nhaøng, cheânh cheách, nhaáp nhaùy, lung linh, roùc raùch, líu lo. 3. Hoïc ôû nhaø: (?) Sau khi tìm hieåu lyù thuyeát ôû lôùp, veà nhaø em phaûi laøm gì ñeå hieåu saâu hôn baøi hoïc? (Hoïc sinh trình baøy, giaùo vieân nhaän xeùt boå sung ). HD : - Khi hoïc moãi ñôn vò kieán thöùc cuõng khoâng queân töï tìm theâm ví duï keøm theo. Phaûi sieâng naêng laøm baøi taäp, tröôùc heát laø laøm heát baøi taäp trong saùch giaùo khoa, sau ñoù ñeán baøi taäp naâng cao. - Sau khoaûng 5 baøi tieáng Vieät, chuùng ta töï oân laïi kieán thöùc theo heä thoáng roài quy loaïi, phaân loaïi caùc ñôn vò kieán thöùc. - Khi ruùt ra ñöôïc caùi chung cuûa caùc söï kieän ngoân ngöõ, taäp phaân chia chuùng ra töøng nhoùm vaø quy loaïi vaøo caùc nhoùm rieâng bieät. Vieäc chia caùc hieän töôïng ngoân ngöõ thaønh caùc nhoùm döïa vaøo neùt gioáng nhau, khaùc nhau cuûa chuùng. - Baûn thaân moãi chuùng ta coù theå phaán ñaáu ñeå coù rieâng moät cuoán töø ñieån Tieáng Vieät hoaëc neáu ñöôïc moät soá cuoán saùch caàn thieát nhö : Thaønh ngöõ tieáng Vieät, hoaëc tuïc ngöõ, ca dao …… II.3. Ñoái vôùi phaân moân Taäp laøm vaên (?) Ñeå vieát toát phaàn Taäp laøm vaên, em caàn thöïc hieän nhöõng böôùc naøo? (Hoïc sinh trình baøy, giaùo vieân nhaän xeùt boå sung ). HD : Muoán thöïc hieän toát phaàn taäp laøm vaên chuùng ta caàn thöïc hieän caùc böôùc sau: 1. Naém vöõng yeâu caàu chung veà hình thöùc, noäi dung cuûa baøi. 2. Phaûi ñoïc kyõ ñeà, chuù yù caùc töø ngöõ quan troïng ñeå xaùc ñònh ñuùng noäi dung kieåu baøi seõ thöïc hieän. Ñeà baøi thöôøng coù hai phaàn töø ngöõ theå hieän ñieàu ñoù. 3. Xaùc ñònh tö lieäu söû duïng tö lieäu ñeå laøm baøi : Voán soáng thöïc teá hay voán soáng vaên hoïc (Tuyø theo daïng ñeà). Cuï theå : - Phaûi bieát löïa choïn töø ngöõ (goït giuõa ), duøng töø ñoäc ñaùo -> tích luyõ voán töø ngöõ phong phuù, coù yù thöùc söû duïng khi vieát. - So saùnh, lieân töôûng, töôûng töôïng, lieân heä …… - Vaän duïng nhöõng ngoân ngöõ hay, ñeïp tích luyõ, caûm nhaän töø khi hoïc caùc vaên baûn. Ví duï: Phaân tích ñeà vaên sau : Caûm nghó cuûa em veà ngaøy khai tröôøng. HD : +Ñeå phaân tích ñeà chuùng ta caàn phaûi ñoïc kyõ ñeà, chuù yù caùc töø ngöõ quan troïng ñeå xaùc ñònh ñuùng noäi dung kieåu baøi seõ thöïc hieän. Vôùi ñeà naøy, ta caàn gaïch döôùi caùc töø ngöõ quan troïng sau: Caûm nghó, em, ngaøy khai tröôøng. Sau ñoù, caùc em caàn xaùc ñònh nhöõng yeâu caàu veà noäi dung vaø hình thöùc cuûa ñeà: Lop5.edu.vn

9. - Kieåu baøi : Phaùt bieåu caûm nghó. - Noäi dung (Ñoái töôïng) : Ngaøy khai tröôøng. - Ngöôøi neâu caûm nghó : Em. - Tö lieäu laøm baøi : Voán soáng thöïc teá. + Sau khi phaân tích ñeà xong, chuùng ta tieán haønh laäp daøn yù vôùi ba phaàn : Môû baøi, thaân baøi, keát baøi. Chuù yù ôû phaàn thaân baøi, chuùng ta phaûi tìm ñöôïc moät soá yù chính ñeå xaây döïng doaïn vaên. Daøn yù naøy chính laø boä xöông ñeå chuùng ta xaây döïng moät baøi vaên hoaøn chænh. III. OÂn taäp. Sau moät thôøi gian, kieán thöùc ñaõ hoïc thöôøng bò phai nhaït ñi hoaëc queân haún, do ñoù ta phaûi oân laïi ñeå gôïi nhôù laïi, ñeå ghi nhôù laâu hôn, vöõng chaéc hôn. Ñaây laø vieäc phaûi laøm neáu muoán hoïc toát. 1. OÂn taäp khi naøo? a. OÂn thöôøng xuyeân: - Trong khi hoïc baøi môùi ( veà nhöõng kieán thöùc cuõ coù lieân quan ). - Trong khi laøm baøi taäp (veà nhöõng kieán thöùc cuõ coù lieân quan ). b. OÂn ñònh kyø: - Khi hoïc heát moät daïng baøi. - Khi chuaån bò cho kieåm tra moät tieát, kieåm tra ñònh kyø. 2. OÂn taäp nhö theá naøo? - Heä thoáng hoaù kieán thöùc baèng sô ñoà. - Coá gaéng taùi hieän kieán thöùc cuõ, trình baøy, lyù giaûi laïi. - OÂn taäp baèng caùch traû lôøi caùc caâu hoûi, giaûi caùc baøi taäp. - Sô ñoà giuùp ta deã daøng nhaän thaáy moái lieân heä giöõa caùc ñôn vò kieán thöùc. Töø Töø ñôn Töø phöùc Töø gheùp Töø laùy Töø gheùp chính phuï Töø gheùp ñaúng laäp Laùy hoaøn toaøn Laùy boä phaän (?) Vaäy hoïc theá naøo ñeå thi cho toát? Thi theá naøo ñeå ñaït ñieåm cao? Lop5.edu.vn

10. HD : 1. Tröôùc heát, chuùng ta neân “ Hoïc baøi naøo xaøo baøi aáy”. Nghóa laø, treân lôùp ta hoïc baøi naøo, veà nhaø ta phaûi giaûi quyeát ngay baøi hoïc aáy, khoâng neân ñeå daây döa, khoâng neân heïn laàn, heïn löõa, ta phaûi luoân taâm nieän “ Vieäc hoâm nay chôù ñeå ngaøy mai”. 2. Keát hôïp hoïc vôùi haønh. Ta vöøa hoïc lyù thuyeát vöøa vaän duïng laøm baøi taäp. Coù nhö theá ta môùi vöøa nhôù ñöôïc kieán thöùc, vöøa nhôù ñöôïc noäi dung cuûa baøi hoïc. 3. Phaân boá thôøi gian hoïc taäp hôïp lyù, hoïc coù heä thoáng. Khi hoïc thì phaûi thaät taäp trung. 4. Tham khaûo theâm tö lieäu coù lieân quan ñeán moân hoïc. Tuïc ngöõ coù caâu “ Muoán bieát phaûi hoûi, muoán gioûi phaûi hoïc”. Hoïc ôû ñaây khoâng coù nghóa laø chæ hoïc ôû thaày coâ, ôû saùch giaùo khoa, maø chuùng ta coøn phaûi hoïc ôû baïn beø, trong saùch baùo, saùch tham khaûo, trong caùc taùc phaåm vaên hoïc …… Qua chuyeân ñeà naøy, mong raèng taát caû chuùng ta – nhöõng hoïc sinh THCS Ninh Gia seõ vaän duïng caùch hoïc boä moân vaøo vieäc hoïc cuûa mình vaø hoïc thaät toát moân Ngöõ vaên trong nhaø tröôøng. Ninh Gia, ngaøy 18 thaùng 10 naêm 2007 Taäp theå thöïc hieän TOÅ VAÊN - TRÖÔØNG THCS NINH GIA Lop5.edu.vn