Bài giảng Ngữ văn 10 - Khái quát văn học dân gian Việt Nam

1. KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM ĐC

2. KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM Kháiniệm: Vănhọcdângianlànhữngtácphẩmnghệthuậtngôntừtruyềnmiệng, đượctậpthểsángtạo, phụcvụtrựctiếpchocácsinhhoạtkhácnhaucủađờisốngcộngđồng. ĐC

3. Khái quát văn học dân gian Việt Nam ĐC

4. I. ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA VĂN HỌC DÂN GIAN Tại sao nói: tính truyền miệng là đặc trưng cơ bản của văn học dân gian? 1. Tính truyền miệng • LàđặctrưngcơbảncủaVHDG • Biểuhiện: VHDG rađời, tồntại, lưuhànhtheophươngthứctruyềnmiệng: • + Truyềnmiệnglàsựghinhớtheokiểunhậptâmvàphổbiếnbằnglờinóimiệnghoặcbằngtrìnhdiễn. • + Truyềnmiệngtheokhônggian(nơinày sang nơikhác); truyềnmiệngtheothờigian(từđờinày qua đờikhác). • + Quátrìnhtruyềnmiệngđượcthựchiệnthông qua diễnxướngdângianhàohứngvàsinhđộng. ĐC

5. Tính tập thể của văn học dân gian được thể hiện như thế nào? 2. Tính tập thể - Vănhọcdângianlàkếtquảcủaquátrìnhsángtáctậpthể: Lúcđầu 1 ngườikhởixướng -> Tpđượchìnhthànhvàtiếpnhận ->nhiềungườikháctiếptụclưutruyền, sángtáclại -> Tphoànthiệnhơn. ->Tínhtậpthểvàtínhtruyềnmiệngtạonêndịbản(Vbkhác vs VB chính, hay còngọilàdiễnbản) => Tạonêndiệnmạođặcsắcvàphongphú. <=>Kếtluận: Tínhtậpthểvàtínhtruyềnmiệnglànhữngđặctrưngcơbản chi phốixuyênsuốtquátrìnhsángtácvàlưutruyềntácphẩmvănhọcdângian. ĐC

6. 3. Tính thựchành -Vănhọcdângiangắnbóvàphụcvụtrựctiếpchocácsinhhoạtkhácnhautrongđờisốngcộngđồng. -> VHDG rađờitrongcộngđồng, lưutruyềnvàphụcvụchocộngđồngđó. Vídụ: Tụcngữchokinhnghiệmvềlaođộng, vềứngxử,… Ca dao: làphầnlờichonhữngbàihátru Sửthiphụcvụchonhữngbuổikểchuyệncủabuônlàng, ca ngợingườianhhùng, ca ngợisựrađờicủabộtộc Truyềnthuyết: ca ngợilịchsử,…. ĐC

7. II. HỆ THỐNG THỂ LOẠI CỦA VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM Trình bày bảng hệ thống thể loại của văn học dân gian dân gian Việt Nam? ĐC

8. ĐC

9. ĐC

10. III. Những giá trị cơ bản của văn học dân gian Việt Nam ĐC

11. 1. Văn học dân gian là kho tàng tri thức vô cùng phong phú về đời sống các dân tộc -Tri thứcvănhọcdângianrấtphongphú, thuộcđủmọilĩnhvựccủađờisống: +Tri thứctựnhiên: Cungcấp tri thứcvềhiệntượngthờitiết, thiên tai, bãolũ; sựhìnhthànhcủatrờiđất… Vídụ: “Tụcngữlạilàtúikhôndângian” +Tri thứcxãhội: Cungcấp tri thứcvềlịchsửxãhộivàsinhhoạtcủa con người +Tri thức con ngườithông qua cácmốiquanhệvới : kinhtế, chínhtrị,vănhóa; Giađình; bạnbè, tìnhyêu, thầytrò… Vídụ: Nhậnthứcvềcáchsống“Đóichosạch, ráchchothơm” - Tri thứcdângianlànhậnthứccủanhândân, nókhácvớinhậnthứccủagiaicấpthốngtrị. Vídụ: Truyệncổtíchvớikhátvọng“Ở hiềngặplành”; - Nhữngtri thứcđượctrìnhbàybằngnghệthuậtngôntừnênrấtsinhđộngvàhấpdẫn. ĐC

12. 2. Văn học dân gian có giá trị giáo dục sâu sắc về đạo lí làm người - Tinhthầnnhânđạo: + Tôn vinh giá trị con người (tư tưởng nhân văn). + Tình yêu thương con người (cảm thông, thương xót). + Đấu tranh ko ngừng để bảo vệ, giải phóng con người khỏi bất công, cường quyền... Ví dụ: Ca ngợi, trân trọng vẻ đẹp người phụ nữ trong bài ca dao „thân em như tấm lụa đào“,... - Hình thành những phẩm chất truyền thống tốt đẹp: + Tình yêu quê hương, đất nước. + Lòng vị tha, đức kiên trung. + Tính cần kiệm, óc thực tiễn,... ĐC

13. 3. Văn học dân gian có giá trị thẩm mĩ to lớn, góp phần quan trọng tạo nên bản sắc riêng cho nền văn học dân tộc • -VHDG sử dụng nhiều hình ảnh giàu giá trị thẩm mĩ trở thành biểu tượng của văn hóa, văn học dân tộc. • Nhiều tác phẩm VHDG đã trở thành mẫu mực với nghệ thuật độc đáo. • „Ca dao là những viên ngọc quý của Văn học dân gian“ • -VHDG trở thành nguồn nuôi dưỡng, cơ sở của VH viết. • Ví dụ: Bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương có sử dụng mô tip thân em trong ca dao. • Vídụ:Đoạntrích “ĐấtNước” (NguyễnKhoaĐiềm): Mượnhìnhảnhchiếckhăn, miếngtrầu,…. trong ca dao. ĐC

14. IV. GHI NHỚ - Văn học dân gian là kết quả của quá trình sáng tác tập thể, tồn tại dưới hình thức truyền miệng thông qua diễn xướng. Trong quá trình lưu truyền, tác phẩm văn học dân gian được tập thể không ngừng sáng tạo lại và hoàn thiện. Văn học dân gian gắn bó và phục vụ trực tiếp cho các sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng. - Văn học dân gian có nhiều giá trị to lớn về nhận thức, giáo dục, thẩm mĩ, cần được quý trọng và phát huy. ĐC