การพยาบาลสตรีตั้งครรภ์ที่มีการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด

1. การพยาบาลสตรีตั้งครรภ์ที่มีการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนดการพยาบาลสตรีตั้งครรภ์ที่มีการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด : Nursing Care for Pregnant’s Woman with Preterm Labor Pain .

2. โดย : ธนิมา สังข์สุวรรณ์ โรงพยาบาลหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา 2541

3. นิยาม * การเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด หมายถึง : • การเจ็บครรภ์คลอดระหว่างอายุครรภ์ 20 สัปดาห์ถึงก่อน 37 สัปดาห์ หรือ 259 วันนับจากการมีประจำเดือนปกติครั้งสุดท้าย ( LMP ) โดยใช้อายุครรภ์เป็นเกณฑ์ ไม่คำนึงถึง น้ำหนักทารกแรกเกิด

4. การเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนดการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด ความสำคัญ : * เป็นสาเหตุการเสียชีวิตหรือทุพพลภาพของทารกแรกเกิด ( Mortality or Morbidity ) 75 - 85 % • น้ำหนักทารกแรกเกิดน้อย • จากขาดสาร surfactant ในถุงลมปอด --> RDS !

5. พยาธิสรีรวิทยา • เชื่อว่าเกิดจากการลดระดับของ Progesterone จากการเชื่อมต่อระหว่างสตรีตั้งครรภ์และทารกในครรภ์ ( Chorion & Decidua ) ถูกกระตุ้นให้หลั่งสาร arachidonic acid ถูกเปลี่ยนให้กลายเป็น prostaglandins platelet - activating factors และ monokines ซึ่งเป็นตัวกระตุ้นทำให้เกิดการคลอด

6. สาเหตุ • ประวัติทางสูติกรรม • ลักษณะเฉพาะของมารดา • ทางระบาดวิทยา เศรษฐานะ เชื้อชาติ • สาเหตุชักนำที่เกิดเนื่องจากการตั้งครรภ์ • ไม่ทราบสาเหตุ : 50 %

7. ประวัติทางสูติกรรม • น้ำหนักผู้คลอด • น้ำหนัก & ประวัติภาวะแทรกซ้อนทารก • ประวัติการแท้ง • ประวัติความผิดปกติของเนื้อเยื่อปากมดลูก : Incompetent cervix • ถุงน้ำคร่ำแตกก่อนกำหนด : PROM อื่นๆ

8. ลักษณะเฉพาะของมารดา • ความวิตกกังวล • น้ำหนักน้อยก่อนการตั้งครรภ์ • อายุ < 16 ปี หรือ > 30 ปี • สูบบุหรี่ > 10 มวนต่อวัน อื่น ๆ

9. สาเหตุที่เกี่ยวกับระบาดวิทยา เศรษฐานะ เชื้อชาติ • ฐานะยากจน • กลุ่มผู้ใช้แรงงาน • คนผิวดำ จะมีอุบัติการณ์สูง !

10. การวินิจฉัย • อายุครรภ์ระหว่าง 20 - 37 สัปดาห์ • มดลูกหดรัดตัวอย่างน้อย 1 ครั้งใน 10 นาทีและนานอย่างน้อย 30 วินาที • มีการบางตัวและการเปิดขยายของปากมดลูก

11. การวินิจฉัยหาสาเหตุ • การซักประวัติ • การตรวจร่างกาย • การตรวจทางห้องปฏิบัติการ • การตรวจด้วยเครื่องเสียงความถี่สูง • การตรวจสภาวะของทารกในครรภ์ • การเจาะตรวจน้ำคร่ำ

12. แนวทางการรักษา • นอนพักอย่างเพียงพอช่วยได้ถึง 80 % • ยับยั้งการเจ็บครรภ์ หรือ การหดรัดตัวของมดลูก : Stop labor or Tocolysis • ถ้ายับยั้งไม่ได้ พิจารณาให้ยากระตุ้นปอดสร้างสาร Surfactant เช่น Glucocorticoid เพื่อลดอุบัติการการเกิด RDS ! • การดูแลทารกในขณะคลอดและหลังคลอด

13. ข้อบ่งชี้ • ทารกในครรภ์ต้องมีสุขภาพดี • อายุครรภ์อยู่ระหว่าง 20 - 37 สัปดาห์ • มีการเจ็บครรภ์ เนื่องจากการหดรัดตัวของกล้ามเนื้อมดลูกอย่างน้อย 1 ครั้งใน 10 นาทีและนานอย่างน้อย 30 วินาที • มีการบางตัวของปากมดลูกน้อยกว่า ร้อยละ 80 และการเปิดขยายของปากมดลูกน้อยกว่า 4 เซนติเมตร • ถุงน้ำคร่ำยังไม่แตก

14. ข้อบ่งห้าม • การเจ็บครรภ์เข้าสู่ระยะ Active : Cx > 4 cm. • ถุงน้ำคร่ำแตกก่อนครบกำหนดคลอด • มีภาวะแทรกซ้อนรุนแรงที่ควรให้คลอด • มีภาวะแทรกซ้อนของทารกในครรภ์ • มีภาวะแทรกซ้อนซึ่งเป็นข้อห้ามในการใช้ยา กลุ่ม Sympathomimetic drugs

15. Tocolytic Agents • Beta- adrenergic receptor agonists * Terbutaline ( Bricanyl R ) • Calcium channel blocking drugs * Verapamil • Magnesium Sulfate • Antiprostaglandins or prostaglandin synthetase inhibitor * Salicylate • other :* Ritrodrine ,* Progesterone ,* Ethanol ,* Diazoxide

16. Beta - adrenergic receptor agonists • เป็น Beta 2 agonist แต่มีฤทธิ์ส่วนหนึ่งต่อ Beta 1 receptors ด้วย • Beta 1 receptor : หัวใจ ,ลำไส้ ,เนื้อเยื่อไขมัน • Beta 2 receptor : มดลูก ,กล้ามเนื้อเรียบของหลอดลม , กล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือด ,ตับและกล้ามเนื้อ

17. * หยุดให้การยับยั้งด้วยยาเมื่อ : • อัตราการเต้นของหัวใจสตรีตั้งครรภ์เร็วกว่า 140 ครั้งต่อนาที • ความดันโลหิตลดต่ำลง : Ps > 20 mmHg , Pd > 10 mmHg • หลังให้ยาไปหลายชั่วโมงแล้ว ยังมีการหดรัดตัวของมดลูก • ทารกในครรภ์มีภาวะเครียด : Fetal distress !

18. แนวทางการพยาบาลการยับยั้งการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนดด้วยยาในสถานพยาบาลแนวทางการพยาบาลการยับยั้งการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนดด้วยยาในสถานพยาบาล • ก่อนให้การยับยั้งการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด • ขณะให้การยับยั้งการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด • หลังให้การยับยั้งการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด

19. * ก่อนให้การยับยั้งฯ • เตรียมตัวและมีความพร้อมในการให้การดูแล รวมถึงการบริหารยาอย่างถูกต้อง • ประเมินสภาพสตรีตั้งครรภ์และทารกในครรภ์ : จากการซักประวัติ การตรวจร่างกาย และการประเมิน สภาพทารกในครรภ์

20. *ขณะให้การยับยั้ง ฯ • อธิบายให้ทราบ วิธีการและขั้นตอนโดยสังเขป • การเตรียมร่างกาย • จัดสภาพแวดล้อม ให้รู้สึกผ่อนคลาย • นอนพัก ท่านอนตะแคงซ้าย • ดูแลให้รับการยับยั้งฯ ตามแผนการรักษา • เฝ้าสังเกตอาการเปลี่ยนแปลงอย่างใกล้ชิด • ให้กำลังใจ, คำแนะนำการปฏิบัติตัว ฯลฯ

21. * หลังให้การยับยั้ง ฯ • ประเมินและสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด รวมทั้งอาการข้างเคียงจากการรับยา ทุก 1 - 2 ชั่วโมง • สอบถามและรับฟังปัญหา ฯ • ดูแลความสุขสบายทั่วไป ตลอดจนความรู้เกี่ยวกับการปฏิบัติตัวที่ถูกต้อง

22. การให้คำแนะนำก่อนกลับบ้านการให้คำแนะนำก่อนกลับบ้าน • การมาฝากครรภ์ตามนัด, การมีเพศสัมพันธุ์ • การพักผ่อน อย่างน้อย 8 - 10 ชั่วโมง • การทำงาน … หลีกเลี่ยงการทำงานหนัก • การรับประทานอาหาร, การรับประทานยาตามแผน ฯ • การขับถ่าย … ฝึกการขับถ่ายให้เป็นเวลา • การออกกำลังกาย, การเดินทาง • ความสะอาดของร่างกาย • อาการผิดปกติที่ต้องมาพบแพทย์

23. มีปัญหาหรือข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด : * http://start.at/noina * E-mail : thanima@usa.net * ICQ # 5403640 Thank You !