Прэзентацыя

1. Беларускія народныя гульні

2. Гульня«ЛЯНОК»Абсталяванне: хустка для бабулі.Апісаннегульні:3 лікуўдзельнікаўгульнівыбіраецца бабуля. Астатніястановяцца ў круг і пытаюцца:— Што ты, бабуля, нам прасцідасі?Бабуля выходзіць у цэнтр круга і адказвае:— Старым бабулькам — воўныпасмачку,А прыгожыммаладзічкам — белы лянок!Паслягэтагадзеці разам з бабуляйпачынаюцьспяваць, паказваючырухамідзеянні, праякіягаворыцца ў песні:А мы сеялі, сеялілянок,Белы, слаўныкужалѐк!Урадзіся, наш лянок!Урадзіся, кужалѐк!Мы лянокірвалі, выбіралі,У снапочкізбіралі,Малацілі, абівалі,У поліслалі,Урадзіўсялянок,Белы, слаўныкужалѐк!Правілыгульні: дзеціпавінныдакладнавыконвацьдзеянні, якіяпаказвае бабуля.

3. Гульня«КОШКА I МЫШКА»Матэрыял: маскікошкі і мышкіАпісаннегульні:Па лічылцыдзецівыбіраюць кошку і мышку. Усе астатнія, узяўшыся за рукі, становяцца ў круг. Круг размыкаюць у двух месцах, утвараючывароты. Мышка знаходзіцца ў крузе, а кошка — па-за кругам. Па сігнале кошка імкнеццазлавіць мышку. Кошка можатрапіць у круг толькіпразвароты. Мышка бегае, дзехоча, пралазіцьпадрукамідзяцей. Калі кошка зловіць мышку, янымяняюццаролямі.Правілыгульні: кошка і мышка павінны часта мяняццаролямі.

4. Гульня«АГАРОДНІК»Абсталяванне: не патрабуецца.Апісаннегульні:Кожны з дзяцейназываесябеякой-небудзьагароднінай (рэпай, рэдзькай, цыбуляй, морквай, радыскай і г.д.) і становіцца ў круг. Адзін з дзяцейвыбіраеццаагароднікам. Ёнвыходзіць на сярэдзіну круга і стукаепалкайабзямлю. У ягопытаюцца:—Хто там?—Агароднік!—Чагопрыйшоў?—Рэпу ўзяць!Паслятакогаадказуўсевядуцькарагод і спяваюць:Зверху рэпа зялѐная,У сярэдзінетоўстая,К канцу вострая.Хавае хвост падсябе.Хто да яе не падыдзе,Усялякі за віхорвозьме.Агароднікпавіненадгадаць, хто з дзяцейназваўсяберэпай. Каліѐнадгадае, рэпа ўцякае, інакшагароднікзловіцьяе і павядзе ў свой агарод.Правілыгульні: агароднік не павіненведаць, хтоназваўсярэпай; адгадвацьѐнможатры разы, калі не адгадае, ягомяняюць.

5. Гульня«КАЛЯДА»Абсталяванне: розныфізкультурныінвентар.Апісаннегульні:3 лікуўдзельнікаўгульнівыбіраеццаКаляда і старэйшы. Дзеціўтвараюцьпаўмесячык, кожнытрымае ў руках падарунак (цацкі, малюнкі...) Калядзе.Старэйшыпрамаўляе:Ехала Каляда з ПолацкаУ маляваным вазочку,На вароненькімканѐчку,Заехала Каляда...Старэйшыназываеімяўдзельнікагульні. Калядапытаецца ў яго, напрыклад: «Васіль, Васіль, чымдаруешКаляду?» Хлопчыкназывае свой падарунак і аддаеягоКалядзе. Калядагаворыць: «Дзякуйтабе за твой добры падарунак». (МожнапрапанавацьдарыцьКалядзе ―фізкультурныя‖ падарункі» — розныяпрактыкаванні.) Гэтакназываеццаімякожнагадзельнікагульні. НапрыканцыКалядапрамаўляе: «А зараз я зраблю вам такіпадарунак, якіні за золата, ні за грошы не купіш. Адгадайце, штогэта?» Дзеціпачынаюцьадгадваць. А Калядагаворыць: "Давайцепраспяваемкалядную песню. Яе за грошы не купіш!" Дзеціспяваюцькалядную песню, Каляда скача, падбіраючыпадмелодыюрозныярухі.

6. Гульня«КАЗЁЛ»Абсталяванне: маска казла.Апісаннегульні:3 лікуўдзельнікаўгульнівыбіраюццаказѐл і дзед. Казѐл не павіненведаць, хто з удзельнікаўгульніабраны на ролю дзеда. Дзеціутвараюцьпаўмесячык, у сярэдзінеякогастаіцьказѐл, і вядуцьдыялог.Дзеці. Дзе ты хадзіў, казѐл? Дзебадзяўся, казѐл?Казѐл. Хадзіў я па лясах, па палях.Дзеці. Чамуцябе там ваўкі не елі?Казѐл. Не баюся я ні ў лесе ваўкоў,Hi ў полістральцоў.Толькібаюсястарогадзеда.Паслягэтыхслоўдзецімоцнарамаўляюць: «Дзед, лавіказла!». Дзедпачынаелавіцьказла, якіімкнеццадабегчы да вызначанаймяжы. Калідзедзловіцьяго, то будзевыконваць ролю казла, калі не — выбіраецца новы дзед. Перадгульнѐйпазначаеццамяжа, за якойказѐлбудзе ў небяспецы.

7. Гульня«МЯДЗВЕДЗЬ»Абсталяванне: шапка і вяроўка для мядзведзя, шапка важака, бубен.Апісаннегульні:Выбіраеццамядзведзь (мішка), важак, музыка. Узяўшыся за рукі, дзеціўтвараюцьпаўмесячык. Важакпрыводзіцьмядзведзя ў памяшканне і вядзеяго да дзяцей. Побачстаіць музыка з бубнам. Важакпрамаўляе:— Мішка, павесялі народ! Пака жы нам, як жанчыны хлеб месяць.Мішкапаказвае. Дзеціпаўтараюць усе ягорухі.— Пакажы, як яныідуць на поле працаваць?Мішкаледзьідзе, спыняецца, слухае, углядаецца ў неба, нюхае (дзеціробяць тое самае).— Ну-ка, мішка, пакажы, як яныідуць з поля дадому.Мішкаідзехутка, наватподбегам.— Пакажы, як мужыкдровы коле. Як касунясе. Як косіць і г.д.Важакпрамаўляе:—Дзякуй, мішка, павесяліў народ. Пайшлі.Хочавывесцімядзведзя, але той не ідзе, упіраецца.—Дзеці, мішкавельмілюбіцьвясѐлыянародныягульні.Мядзведзь і важакстановяцца ў круг, вызначыўшыновагаважака і мядзведзя. Кожныважак і мядзведзьуносяцьновыя элементы ў гульню. Для тагокабдзеціразвівалітворчуюфантазію, можнапрапанавацьімзагадзяразмеркавацца па парах і падрыхтавацьновыядзеянні.

8. Гульня«ЖУРАВЕЛЬ»Абсталяванне: «масток» (даўжыня 2-3 м), шапка жураўля.Апісаннегульні:Сяродудзельнікаўгульнівыбіраецца журавель (хлопчык) ціжураўка (дзяўчынка). Дзеці па парах (пажадана, каб у пары быліхлопчык і дзяўчынка) становяццапаўмесяцам. Узяўшыся за рукі, яныпадымаюць то правую, то левую нагу (імітуюцьрухіжураўля). Журавель на некаторайадлегласці (3-4 м) важна ходзіць па «балоце».Дзецігаворацьспакойна:Як павадзіўся журавельДа нашыхканапель.Такі-такі чубаты,Такі-такінасаты!Потым усе моцнапрамаўляюць: «Хапай, журавель!», і першая пара хуткабяжыць па масточкуцераз «балота». Журавель павінендакрануцца рукой да дзяўчынкі, а каліжураўка — то да хлопчыка. Каліжураўлюпашанцуе, на ягомесцызастаецца той, хтозастаўся без пары. Гульняпрацягваецца.Перадгульнѐйпазначаецца «балота» і «масток» (даўжынѐй 2-3 м).

9. Гульня«ПРЭЛА-ГАРЭЛА»Матэрыял: цацкі.Апісаннегульні:Да пачаткугульнідарослы у розных месцахпляцоўкіхаваецацкі. Дзецістановяцца ў круг і гаворацьнаступныясловы:Прэла-гарэла,За мора ляцела,А як прыляцела,Дзе-небудзь села.Хтопершызнойдзе,Той сабевозьме.Паслягэтагаяныразбягаюцца па пляцоўцы і шукаюцьсхаваныяцацкі.Правілыгульні: дзеці не павінныбачыць, кудыдарослыхаваецацкі; пераможцамлічыцца той, хтоболышіхзнойдзе.

10. Гульня«ЗАМАРОЖАНЫЯ»Абсталяванне: не патрэбна.Апісаннегульні:ДзецівыбіраюцьДзедаМароза па лічылцы:ДзедМароз, ДзедМарозБабу снежную прынѐс.Баба, баба, снегавуха,Не хапай мяне за вуха!I разбягаюцца па пляцоўцы. ДзедМарозбяжыць за імі і імкнеццадакрануцца да каго-небудзь рукой, замарозіць. Замарожаныпавіненспыніцца і расставіцьрукі ў бакі. Гульнязаканчваецца, калібудуцьзамарожаныўседзеці. ЗатымвыбіраюцьновагаДзедаМароза і пачынаюцьгульнюспачатку.Правілыгульні: замарожанаедзіцяпавіннарасставіцьрукі ў бакі і не рухацца.

11. Гульня«ЗАІНЬКА»Абсталяванне: шапачка зайца.Апісаннегульні:Дзецібяруцца за рукі і ўтвараюць круг. У сярэдзіне — заінька. Усе спяваюць:Заінькабялюсенькі,Заінькашарусенькі!Праскачы ў дзірачкуДы не пабіспіначку!На гэтыясловызайчыкімкнеццавыскачыць з круга, але дзеці не пускаюць: хуткапрысядаюць, як толькіѐннабліжаецца да каго-небудзь з іх.Паслягэтагадзеціспяваюць далей:Заінька, павярніся,Шэранькі, павярніся!Тупніножкай, паскачыДы ў далонізапляшчы!Прызаканчэнніпесніўсепавіннызапляскаць у далоні. Гэтыммомантамкарыстаецца зайка: ѐндакранаецца да каго-небудзь з дзяцей і хуткастановіцца на ягомесца.Той, хтозастаўся без месца, павіненвыконваць ролю заінькі.Правілыгульні: прынабліжэннізаінькіігракіпавінныхуткаўзяцца за рукі; каліяны не паспеюцьзрабіцьгэтага, той, да кагодакрануўсязайчык, займаеягомесца.

12. Гульня«ГАРЛАЧЫК»Матэрыял: медальѐны-гарлачыкі, капялюш.Апісаннегульні:Дзецісядзяць у крузе на кукішках — гэтагарлачыкі. Па крузеходзіцьпакупнік. Спыніўшыся каля каго-небудзь, ѐнпытаецца:Колькікаштуегарлачык?Дзіцяадказвае:За гарлачыкгэтыДай нам зусім крышку:Кабніколі не хварэць,Маннайкашылыжку.Паслягэтыхслоўдзіця-гарлачыкпаднімаецца на ногі і бяжыць па крузе ў аднымнапрамку, а пакупнік — насустрач яму. Кожныімкнеццазаняцьсвабоднаемесца. Той, хтоспазняецца, становіццапакупніком.Правілыгульні: дзеціпавінныбегчы па крузе ў розных напрамкахпасляслоў«...маннайкашылыжку», кожны з іхімкнеццазаняцьсвабоднаемесца.

13. Гульня«ФАРБЫ»Матэрыял: фарбырознакаляровыя (напрыклад, з паперы) на кожнагаўдзельніка; адзенне для гаспадара і Несцеркі; абруч (дом для фарбы).Апісаннегульні:Дзецівыбіраюцьгаспадарафарбаў і адгадчыкаНесцерку. Усе астатнія — фарбы.Несцеркаадыходзіцьубок, а гаспадар і фарбыціхеньказгаворваюцца, хтоякі колер будземець. Назвуфарбамможадавацьгаспадарабо кожная сама выбіраесабеякі-небудзь колер. Гаспадарпавінен добра запомніць, які колер мае тая цііншаяфарба.Калі колеры размеркаваны, фарбы і гаспадарпрысядаюць на кукішкі і робяцьвыгляд, штозасынаюць. Тут да іхпрыходзіцьНесцерка, тупаенекалькіразоў нагой і гаворыць:—Стук-стук!Гаспадарпрачынаецца і пытаецца:—Хто тут?—Несцерка!—Чагопрыйшоў?—Па фарбу!—Па якую?Несцерканазываеякі-небудзь колер, напрыклад:—Па сінюю!Калітакога колеру сяродфарбаўняма, гаспадаргаворыць:—Такой фарбы ў нас няма!А ўсе «фарбы» пляскаюць у ладкі і прыгаворваюць:Пайдзі за сіненькілясок,Знайдзісінічабаток.Панасі, панасіI нам прынясі!ПаслягэтыхслоўНесцеркаадыходзіцьубок, потымвяртаецца і працягвае з гаспадаромгутарку:—Стук-стук!—Хто там?—Несцерка!—Чагопрыйшоў?—Па фарбу!—Па якую?—Па белую!Калі белая фарбаѐсць, гаспадар яму гаворыць:— Ёсць белая фарба, бярыяе!Фарбаўцякае, а Несцеркаяеловіць.Правілыгульні: дзіця-фарбапавіннабегчы ў загадзяабазначанаемесца; злоўленаяфарбанаступны раз у гульніўдзел не прымае.