SKKN Một số kinh nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả khi tổ chức các trò chơi dân gian ở trường tiểu học

1. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Như chúng ta đã biết, bên cạnh hoạt động chủ đạo của của học sinh tiểu học là học tập, thìhoạt động vui chơi cũng rất quan trọng đối với sự phát triển của các em. Các em không chỉ cần được chăm sóc sức khoẻ, được học tập, mà còn có nhu cầu vui chơi, giải trí. Xuất phát từ vai trò quan trọng của hoạt động vui chơi đối với học sinh tiểu học và nhu cầu hưởng thụ hoạt động này, tôi thấy việc tổ chức cho các em chơi các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết và rất có ý nghĩa. Nhắc đến trò chơi dân gian thì ai trong số chúng ta chắccũngkhông thể nào quên những trò chơi đơn giản mà vô cùng lý thú đối với tuổi thơ như: cướp cờ, chơi ô ăn quan, kéo co,chơi chuyền, bịt mắt bắt dê….Vậy trò chơi dân gian bắt nguồn từđâu? Khi tham gia chơi có tác dụng ra sao? Trò chơi dân gian là một nét sinh hoạt văn hóa do nhân dân sáng tạo trong quá trình lao động, sản xuất và được lưu truyền tự nhiên, rộng rãi trong cộng đồng, trò chơi dân gian xưa được xem như là hình thức giáo dục đơn giản, giúp hình thành nhân cách cũng nhưphát triển thể chất cho trẻ nhỏ. Trò chơi dân gian được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác nhưmột di sản văn hoá dân tộc. 2 Lop10.edu.vn

2. Trong hoàn cảnh công nghệ thông tin bùng nổ như hiện nay, học sinh hầu hết bị lôi cuốn với những trò chơi điện tử, các đồ chơi bạo lực trên mạng. chính điều đó đã và đang làm cho các trò chơi dân gian có phần bị mai một, lãng quên. Vì vậy, việc đưa trò chơi dân gian vào trường học đã tạo điều kiện cho các em được tham gia nhiều hoạt động vui chơi lành mạnh, góp phần gìn giữ nét văn hóa truyền thống cho dân tộc Việt Nam. Ở lứa tuổi học sinh tiểu học, trẻ em không những được chăm sóc sức khỏe, được học tập mà phải cần được thỏa mãn nhu cầu vui chơi. Vui chơi là hoạt động chủ đạo thông qua hoạt động trò chơi, trẻ em được phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm, quan hệ xã hội nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Trong trường học sau những giờ học căng thẳng, các em được chơi các trò chơi dân gian bổ ích sẽ tạo nên hứng thú cho những giờ học tiếp theo. Thông qua hoạt động tiếp cận của học sinh khi chơi trò chơi dân gian thì chính các em là những người nuôi dưỡng và phổ biến văn hoá dân tộc ở lứa tuổi quan trọng nhất hình thành văn hoá dân tộc. Tuy nhiên, đối với những trường thuộc vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn đa số học sinh đều là con em dân tộc thiểu số thì việc đưa trò chơi dân gian vào trường học còn là vấn đề vô cùng nan giải.Chẳng hạn như Trường Tiểu học Lũng Cao II, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa, là một trường miền núi thuộc vùng sâu vùng xa nhất của huyện Bá Thước. Đời sống kinh tế của nhân dân khó khăn, trình độ dân trí còn thấp do vậy phụ huynh chưa quan tâm đến việc học của con em mình. Thêm vào đó 100% học sinhlà con em hai dân tộc Thái và Mường nên khả năng tham gia vào tròchơi đặc biệt là trò chơi dân gian lại càng hạn chế hơn. Mặc dùvậy, đểhướng đến mục tiêu “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”, và tạo sân chơi lành mạnh, bổ ích cho học sinh, nhà trườngcũng đang từng bước đa dạng các hình thức tổ chức trò chơi dân gian cho các em, vào các ngày lễ và các dịp kỷ niệm, cũng như khi hoạt động ngoài giờ lên lớp.Việc đưa trò chơi dân gian vào trường học mang nhiều ý nghĩa thiết thực. Nó không chỉ góp phần rèn luyện sức khỏe, kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm mà còn giúp học sinh rèn khả năng ứng xử văn hóa, không tham gia các trò chơi vô bổ hay các tệ nạn xã hội. Chính vì vậy, việcđưavà tổ chức trò chơi dân gian trongtrường học là phù hợp và cần thiết. Vì nó không chỉ là một giải trí đơn thuần mà thông qua việc chơi cũng đã góp phần vào việc giáo dục có hiệu quả, giúp học sinh tăng cường sức khoẻ, phát triển giao tiếp, bình đẳng giới, hình thành nhân cách con người Việt Nam ở các em và trong toàn xã hội. Vậy tổ chức cho các em chơi trò chơi dân gian như thế nào là phù hợp mà mang lại hiệu quả cao? Từ những lý do trên tôi đã chọn vấn đề: “Một số kinh nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả khi tổ chức các trò chơi dân gian ở trường tiểu học” làm vấn đề nghiên cứu. 3 Lop10.edu.vn

3. PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠSỞ LÝ LUẬN: Đối với trẻ thơ, trò chơi dân gian là một trong những yếu tố hình thành nên bản sắc văn hoá dân tộc, là nguồn sữa nuôi dưỡng thế giới tinh thần, là nhịp cầu nối tâm thức các em với mọi bài học về cuộc sống xã hội bởi vì nó có sức hấp dẫn, lôi cuốn mạnh mẽ nhất đối với các em. Tổ chức cho các em chơi các trò chơi dân gian là phương tiện giúp các em phát triển tình cảm, đạo đức, tình đoàn kết, mở rộng nhận thức, tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước, qua đó góp phần giáo dục các em về truyền thống văn hoá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Trò chơi dân gian cũng là một di sản quý báu của dân tộc. Nó được kết thành từ quá trình lao động và sinh hoạt, trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui cuộc sống của bao thế hệ người Việt xưa. Đặt biệt đối với trẻ em, trò chơi dân gian với những chức năng đặc biệt của nó đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị, bổ ích Trò chơi đặc biệt là tròchơi dân gian là một hoạt động thu hút được thiếu nhi, bởi tính hấp dẫn của nó. Với đặc điểm tâm lí của trẻ em là hiếu động, thích cái mới, cái hấp dẫn, ham chơi, khi tổ chức các hoạt động cho thiếu nhi Phụ trách Đội không thể không đưa nội dung trò chơi vào nội dung hoạt động của liên đội, chi đội. II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ: Hiện nay, ngoài giờ học, một số học sinh thường chơi game, nghe nhạc, xem ti vi... Có nhiều em quá mê game nên quên cả học, quên ăn uống. Ngồi chơi và xem ti vi lâu quá sẽ ảnh hưởng đến đôi mắt và cột sống. Có em nhỏ tuổi đã bị béo phì vì ăn nhiều chất mà thiếu vận động, có em mới học lớp 1 đã đeo cặp kính cận dày, đi lệch vai, vẹo cột sống... Vì vậy trò chơi dân gian giúp cho các em rèn luyện thể chất, sự khéo léo, trở nên nhanh nhẹn hoạt bát, tạo sự hoà đồng, thân thiện, đoàn kết... Những phút vui chơi thoải mái, lành mạnh sẽ giúp các em thêm hào hứng để học tập và sống hồn nhiên hơn. Hơn nữa, việc vui chơi lành mạnh còn tạo ra nhiều đức tính tốt đẹp, hạn chế những tật xấu, đồng thời rèn luyện thể chất và tâm hồn các em theo chiều hướng tốt hơn. Để văn hóa truyền thống thấm dần vào tâm hồn trẻ thơ, không có cách nào hay hơn là áp dụng trò chơi dân gian vào trường học. Sự kết hợp giữa các trò chơi dân gian, trò chơi có tính trí tuệ trong giải toán tuổi thơ, trò chơi có tính ứng xử trên cơ sở “xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”sẽ giúp các em được ôn luyện, trau dồi thêm kiến thức về lịch sử dân tộc, văn hóa dân gian… ỞTrường Tiểu học Lũng Cao II hiện nay, Học sinh 100% là con em các dân tộc Thái vàMường, vốn tiếng Việt ít ỏi, khảnăng giao tiếp còn hạn chế, nên rất khókhăn cho việc học tập và tham gia các hoạt động tập thể.Thêm vào đó tròchơi 4 Lop10.edu.vn

4. dân gian là những tròchơi đôi khi còn xa lạ với các em chỉ một số tròchơi dân gian của dân tộc mình mà các em biết. Chẳng hạn như: đẩy gậy, kéo co, ném còn, đánh cù(con quay)… còn các tròchơi dân gian của người kinh thì các em ít được tiếp xúc. Chính vì vậy việc lôi kéo các em vào tham gia các tròchơi cũng gặp không ít khókhăn. Theo khảo sát đầu năm học 2014 – 2015: Khi tôi tổ chức một số tròchơi cho 50 học sinh các lớp 3,4 và 5 tại khu chính Trường TH Lũng Cao II, thu được kết quả như sau: Tổng số HS tham gia khảo sát DG 50 11 39 6 Tôi nhận thấy rằng với tỷ lệ này là rất thấp nên tôi cần phải tìm ra các giải pháp để các em ham thích và tham gia tròchơi hiệu quảhơn. III. GIẢI PHÁP VÀ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN: 1. Thứ nhất: Sưu tầm và chọn lọc các trò chơi các trò chơi phù hợp với học sinh, bố trí thời gian, không gian hợp lí: Sau khi nghiên cứu các dạng trò chơi dân gian thông dụng, hiện nay các trường tiểu học thường tổ chức cho các em chơi, mặt khác dựa vào đặc trưng của tròchơi ta có thể phân các tròchơi dân gian vào 4 nhóm chính sau: 1.1.Tròchơi luyện tinh mắt dẻo chân như: Trồng nụ trồng hoa, nhảy lò cò, nhảy dây, đá cầu, bắn bi, nu na nu nống,… Đây là những tròchơi vận động nên phải bố trí không gian và thời gian phù hợp để nâng cao hiệu quả cho trò chơi. Một sốlưu ý về không gian và thời gian: + Về không gian: Cần lựa chọn không gian rộng, thoáng mát, vệ sinh sạch sẽ, an toàn để tổ chức cho các em tham gia chơi. + Về thời gian: Tổ chức đều trong tất cả các tháng quanh năm, vào các buổi hoạt động người trời, các hoạt động tập thể, các ngày lễnhư: khai giảng, chào mừng 26/3… Không thích tham gia trò chơi Số HS ham thích tròchơi DG Hiểu biết về trò chơi DG Mạnh dạn, tự tin khi tham gia trò chơi Biết tự tổ chức trò chơi Sáng tạo trong khi chơi trò chơi 27 5 5 HS trường TH Lũng Cao II đang chơi tròchơi : Trồng nụ trồng hoa 5 Lop10.edu.vn

5. 1.2 Tròchơi luyện sự phán đoán tính toán chính xác: Ô ăn quan, cờ gánh, chơi chuyền…. Đây là những tròchơi sự phán đoán tính toán chính xác nên không gian và thời gian chuẩn bịnhư sau: +Về không gian: không cần không gian rộng mà chỉ cần những khoảng không gian nhỏ hẹp như: trong lớp, ngoài hè của phòng hoc… miễn sao sạch sẽ hợp vệ sinh là có thể tổ chức cho các em chơi được + Về thời gian: Tổ chức cho các em trong tất cả các tháng quanh năm, vào các buổi hoạt động người trời, các hoạt động tập thể, các ngày lễnhư: khai giảng, chào mừng 26/3…, những buổi ra chơi, sinh hoạt ngoại khóa… - Tròchơi: Ô ăn quan 1.3.Trò chơi phát hiện sự nhanh nhẹn, khéo léo,rèn sức khỏe, phát huy tinh thần tập thể: Kéo co, rồng rắn lên mây, cướp cờ, mèo đuổi chuột…. Đây là những tròchơi vận động nên phải bố trí không gian và thời gian phù hợp để nâng cao hiệu quả cho tròchơi. + Về không gian: Cần lựa chọn không gian rộng, thoáng mát, vệ sinh sạch sẽ, an toàn để tổ chức cho các em tham gia chơi. + Về thời gian: Tổ chức đều trong tất cả các tháng quanh năm, vào các buổi hoạt động người trời, các hoạt động tập thể, các ngày lễnhư: khai giảng, chào mừng 26/3… -HS trường TH Lũng Cao II đang chơi trò chơi : Mèo đuổi chuột 6 Lop10.edu.vn

6. 1.4.Trò chơi rèn luyện sự phán đoán thính tai: Bịt mắt bắt dê, bỏ khăn, bịt mắt đánh trống… Đây là những tròchơi vận động nên phải bố trí không gian và thời gian phù hợp để nâng cao hiệu quả cho tròchơi. +Về không gian: Cần lựa chọn không gian rộng, thoáng mát, vệ sinh sạch sẽ, an toàn để tổ chức cho các em tham gia chơi. + Về thời gian: Tổ chức đều trong tất cả các tháng quanh năm, vào các buổi hoạt động người trời, các hoạt động tập thể, các ngày lễ như: khai giảng, chào mừng 26/3… Trò chơi: Bịt mắt bắt dê Tóm lại: Mỗi trò chơiphảiphù hợp với không gian và thời gian thìmới phát huy được tác dụng của nó 2. Thứ hai: Khi tổ chức tròchơi dân gian chúng ta phải đảm bảo các nguyên tắc sau: 2.1. Nguyên tắc 1: Học sinh nắm vàhiểu rõ tên, yêu cầu, nội dung và cách thức tổ chức trò chơi. + Tên tròchơi có tác dụng gây hứng thú cho học sinh khi chơi: vì vậy phải đảm bảo tất cảhọc sinh phải nắmđược tên tròchơi. + Yêu cầu đối với trò chơi có tác dụng định hướng đối với quátrình tổ chức, vì vậy các em phải nắm chắc yêu cầu mới có thểtham gia chơi tích cực và phù hợp. + Nội dung trò chơi giúp cho học sinh biết cần làm gì trong khi chơi. + Cách thức tổ chức trò chơi giúp cho học sinh cần phải làm thế nào trong khi chơi. 2.2. Nguyên tắc 2: Bảo đảm phát huy tính tích cực, độc lập sáng tạo của học sinh trong quá trình tổ chức chơi. Tùy vào điều kiện từng nơi để chúng ta tổ chức sao cho phù hợp, đối với học sinh trường TH Lũng Cao II do các em còn rụt rè nên tôi tổ chức như sau: Giáo viên chọn, hướng dẫn và tổ chức trò chơi. Tổ chức vài lần yêu cầu HS chúýsau đóđể học sinh tự tổ chức tròchơi. Nếu Học sinh thực hiện được ta có thể tổ chức như sau: Giáo viên chọn và hướng dẫn trò chơi, còn học sinh tự tổ chức trò chơi. 7 Lop10.edu.vn

7. Giáo viên chọn trò chơi, còn học sinh tự nghiên cứu và tự tổ chức trò chơi. Tổ chức theo cách nào không quan trọng miễn sao chúng ta lôi cuốn được nhiều em vào tham gia và tham gia tròchơi thật hiệu quả làđược. 2.3. Nguyên tắc 3: Đảm bảo tổ chức trò chơi được tự nhiên, không gò ép. Khi tổ chức các trò chơi tôi thường giúp học sinh tham gia một cách tự nhiên, không gò ép, các em được vui chơi thoải mái. Ngoài ra khi tổ chức chúng ta cần tổ chức luân phiên tròchơi một cách hợp lí, thay đổi tròchơi để các em không bị nhàm chán. Thêm vào đó vào những thời gian thích hợp chúng ta tổ chức cho các em thi đua cóthưởng giữa các đội các lớp với nhau, để chúng ta có thể nhận xét đánh giá cụ thể từng các nhân, tập thể nhằm gây hứng thú cho các em tham gia nhiệt tình khi chơi. 3. Thứ ba: Giáo viên hãy tham gia chơi cùng trẻ: - Là một giáo viên trong dạy học cũng như các hoạt động khác để hiểu được tâm tư nguyện vọng của trẻ hãy yêu trẻ vàđặt mình vào cương vị củatrẻ. Đặc biệt là khi tổ chức tròchơi, nếu không tham gia cùng trẻ vô tình chúng ta đang tạo một khoảng cách với trẻ, như vậy sẽ rất khókhăn trong việc lôi cuốn trẻ vào tròchơi. - Trong trò chơi, người quản trò rất quan trọng, cuộc chơi có hào hứng hấp dẫn hay không là nhờ sự khéo léo, linh hoạt nhạy bén của ngườiquản trò. - Trong quá trình tổchức trò chơi cho học sinh, bản thân chúng ta phải luôn gần gũi, động viên, vui vẻ cởi mở tạo không khí vui tươi hào hứng bằng dáng vẻ hài hước, dí dỏm, hấp dẫn gây tiếng cười làm cho học sinh cảm thấy thoải mái và sảng khoái trong khi chơi. Qua đó, học sinh mạnh dạn, tự tin hơn, sẵn sàng bày tỏ nguyện vọng của mình với giáo viênvà tự khẳng định mình trong tập thể. 4.Thư tư: Chuẩn bị tốt các bài đồng dao tập cho học sinh để phục vụ cho tròchơi( Đối với những trò chơi có bài đồng dao): Một phần không thể thiếu trong một số không ít tròchơi dân gian là các bài vè, các bài đồng dao lồng vào khi chơi.Vì vậy, đểtổ chức tốt tròchơi cho học sinh chúng ta phải sưu tầm và tập cho học sinh học thuộc các bài đồng dao phục vụ cho tròchơi. Có thuộc các bài thơ, đồng dao thì tròchơi mới sinh động, lí thú. Ví dụ 1: Bài đồng dao cho tròchơi:” Thảđỉa ba ba”: Thả đĩa ba ba Chớ bắt đàn bà Phải tội đàn ông Cơm trắng như bông Gạo hiền như tấm Đổ mắm đổmuối Đổ chuối hạt tiêu Đổ niêu nước chè 8 Lop10.edu.vn

8. Đổ phải nhà nào Nhà ấy phải chịu Ví dụ 2: Bài đồng dao cho tròchơi:”Lộn cầu vồng” Lộn cầu vồng, Nước trong nước chảy, Có cô mười bảy, Có chị mười ba, Hai chị em ta Cùng lộn cầu vồng 5. Thứ 5: Công tác chuẩn bị và tổ chức tròchơi. 5.1. Công tác chuẩn bị: Người ta thường nói nếu chuẩn bị tốt chúng ta đã hoàn thành 50% nhiệm vụ cần làm. Trong tổ chức tròchơi dân gian cũng vậy nếu chuẩn bị tốt chúng ta sẽ tổ chức tròchơi rất đơn giản và dễ thành công.vì vậy chúng ta cần chuẩn bị những gì? Theo bản thân tôi chuẩn bịnhư sau: - Thiết kế kịch bản cho tròchơi, Bao gồm: + Tên trò chơi. + Lời ca bài đồng dao(nếu có). + Mục đích, yêu cầu của tròchơi. + Cách chơi, luật chơi. + Các phương tiện đồ dùng cần thiết cho tròchơi(sân bãi, đồ dùng thiết bị phục vụ tròchơi) + Cách đánh giá, thang điểm và gải thưởng(nếu có). +Chuẩn bịthêm đồ dùng y tế ( nếu cần dùng) 5.2.Tiến hành tổ chức trò chơi: Sau khi mọi công tác chuẩn bịđã hoàn tất chúng ta tổ chức cho các em tham gia chơ. Thông thường tôi tổ chức như sau: - Nêu tên trò chơi và giải thích ngắn gọn ý nghĩa của trò chơi. - Nêu yêu cầu của trò chơi. - Phổ biến luật chơi, nêu rõ cách chơi, hiệu lệnh, phân việc, cách thức làm việc. - Công bố trọng tài (có thể là giáo viên cùng với học sinh trong lớp). - Tiến hành trò chơi: Hô hiệu lệnh dứt khoát cho các nhóm đồng loạt tiến hành. Trọng tài chú ý quan sát, điều chỉnh, giúp đỡ các thành viên về cách chơi, kịp thời uốn nắn những lệch lạc. 5.3. Kết thúc trò chơi: Giáo viên(hoặc trọng tài) tập hợp lớplàm một số việc sau: - Thu rọn đồ dùng khi nãy dùng đểchơi tròchơi. - Làm một số động tác thư giãn (nếu chơi trò vận động). - Tính tổng điểm của từng nhóm và công bố kết quả. 9 Lop10.edu.vn

9. - Tuyên dương học sinh, đặc biệt là cá nhân (nhóm) có cố gắng. * Một số kịch bản một số tròchơi dân gian Ví dụ1: Trò chơi dân gian: “ Kéo co”. 1.Mục đích: nhằm rèn luyện sức khỏe, tính đồng đội, kỷ luật. -Tạo không khí sôi nổi, vui tươi trong học tập, sinh hoạt 2.Chuẩn bị: Sân bãi rộng, thoáng mát, sạch sẽ, an toàn. 3.Cách chơi: HS trường TH Lũng Cao II đang chơi tròchơiKéo co(dùng tay kéo) 10 Lop10.edu.vn

10. - Cách chơi 1: + Quản trò chia các bạn chơi thành 2 đội có số người bằng nhau, đứng đối diện nhau. + Cách đứng như sau: hai bạn đứng đầu của 2 đội đan 2 bàn tay vào nhau rồi lồng vào nhau. Các bạn còn lại ôm bụng bạn đứng trước. +Các đội đứng ở vạch của đội mình. + Khi có hiệu lệnh chuẩn bị thì hai bạn ởđầu hàng của mỗi đội vòng tay lồng vào nhau để chuẩn bị kéo. + Khi có hiệu lệnh bắt đầu hai đội tìm cách kéo đội bạn qua vạch của mình + Nếu một đội kéo được đội bạn qua đến vạch giới hạn của đội mình thìđội đó thắng cuộc. Hoặc nếu một đội nào đó bị ngã, bịđứt đoạn thì cũng thua cuộc. + Tiến hành kéo 3 keo, nếu bên nào thắng 2 keo thìđội đó thắng trong lượt chơi đó. - Tuyên dương, Thưởng đội thắng(nếu là tổ chức thi) - Cách chơi 2: + Quản trò chia các bạn chơi thành 2 đội có số người bằng nhau, đứng đối diện nhau. + Dùng 1 dây thừng dài có buộc một cái khăn hay dải vải vào chính giữa dây vàcho 2 đội nắm vào dây. + Khi có hiệu lệnh chuẩn bị thìhai đội vào vị trí, tay cầm dây thừng đừng phía dưới vạch giới hạn của đội mình vàtrong tư thế chuẩn bị. + Khi có hiệu lệnh bắt đầu, các đội tìm cách kéo đội bạn qua được vạch quy định giữa sân và kéo sang vạch giới hạn của đội mình thìđội đó thắng cuộc. Hoặc nếu một đội nào đó bị ngã, bịđứt đoạn thì cũng thua cuộc. + Tiến hành kéo 3 keo, nếu bên nào thắng 2 keo thìđội đó thắng trong lượt chơi đó. 4.Tiến hành chơi: + Giáo viên hoặc quản trò chọn đội và tổ chức cho các em chơi thửsau đóchơi thật. + Giáo viên quan sát giúp đỡ các đội chơi.Khi thấy các đội chơi mệt giáo viên có thể dừng cuộc chơi và nhận xét đánh giá vàtuyên dương những bạn chơi nhiệt tình. - Tuyên dương, khen hưởng đội thắng(nếu là tổ chức thi) Ví dụ 2: Thiết kế trò chơi: “Rồng rắn lên mây” 1. Mục đích: - Rèn luyện phản xạ nhanh nhẹn, sức khỏe, tính đồng đội, kỉ luật. - Tạo không khí sôi nổi trong học tập, sinh hoạt. 2. Chuẩn bị: Địa điểm chơi: Sân chơi khoảng 10m x 10m 3. Các bước thực hiện: 11 Lop10.edu.vn

11. Trò chơi:Rồng rắn lên mây * GV nêu tên trò chơi:Một người đứng ra làm thầy thuốc, những người còn lại xếp thành hàng một, tay người sau nắm vạt áo người trước hoặc đặt trên vai người trước. Sau đó tất cả đi lượn qua lượn lại như con rắn, vừa đi vừa hát: Rồng rắn lên mây, Có cây xúc xắc, Có quả đồng hồ, Hỏi thăm thầy thuốc Có nhà hay không? -Xúc xắc xúc xẻ, Thầy thuốc có nhà không? Thầy thuốclắc đầu trả lời rằng: -Không, Thầy thuốcđi bắt cá rồi. Rồng rắn: -Vui quá, vui quá. 12 Lop10.edu.vn

12. Rồng rắn lại đi thêm một vòng nữa vừa đi vừa đọc lại câu trên, Thầy thuốclại lắc đầu trả lời: -Không, Thầy thuốcđi ăn cỗ rồi. Rồng rắn: - Ngon quá ngon quá. Rồng rắn lại đi thêm một vòng nữa vừa đi vừa đọc lại câu trên Thầy thuốc đáp rằng: - Có. Rồng rắn: - cho xin tí lửa. Thầy thuốc: - Lửa tắt. Rồng rắn: - Cho xin hộp quẹt. Thầy thuốc: - Hộp quẹt chưa mua. Rồng rắn: - cho xin con cua. Thầy thuốc: - cua kẹp cua kẹp Rồng rắn: - Cho xin cái nẹp. Thầy thuốc:- Nẹp gãy nẹp gãy. Rồng rắn: - Cho xin cái đãy. Thầy thuốc: - Cái đãy đựng trầu. Rồng rắn: - Cho xin cái dao. Thầy thuốc: - Dao làm gì? Rồng rắn: - Chặt cá. Thầy thuốc: - Cho xin cái đầu. Rồng rắn: - Đầu xương đầu xẩu. Thầy thuốc - Xin khúc giữa. Rồng rắn: - Những máu cùng me Thầy thuốc: - Cho xin cái đuôi. Rồng rắn: - Tha hồ mà đuổi. Lúc đó thầy thuốc phải tìm cách làm sao mà bắt cho được người cuối cùng trong hàng. Ngược lại, thì người đứng đầu phải dang tay chạy, cố ngăn cản không cho người thầy thuốc bắt được cái đuôi của mình, trong lúc đó cái đuôi phải chạy và tìm cách né tránh thầy thuốc. Nếu thầy thuốc bắt được người cuối cùng thì người đó phải ra làm thầy thuốc. Nếu đang chơi dằng co giữa chừng mà rồng rắn bị đứt ngang thì tạm ngừng để nối lại và tiếp tục trò chơi. * Giáo viên phổ biến luật chơi: Trong một khoảng thời gian quy định thầy thuốc phải bắt được khúc rắn. Thầy thuốc dùng tay đập được khúc rắn nào (bạn nào) bạn đó sẽ đóng vai thầy thuốc, trò chơi lại diễn ra từ đầu. *GV cử học sinh làm trọng tài - Tiến hành chơi. Chia lớp thành hai nhóm, lần lượt từng nhóm một. - Chơi thử - Chơi thật. 13 Lop10.edu.vn

13. - GV quan sát, giúp đỡ. - Tuyên dương, khen hưởng đội thắng(nếu là tổ chức thi) . Ví dụ 3: . Trò chơi: CƯỚP CỜ * Dụng cụ: +Một khoảng sân rộng, sạch sẽ, thoáng mát, an toàn. + Một cái cờ cầm tay hoặc cái khăn voan bất kì tượng trưng cho cờ + Một vòng trònở trung tâm của hai đội chơi làm vòng chứa cờ. + Vạch xuất phát củng là đích của 2 đội. + In các số từ 1 đến sáu làm số báo danh của từng người chơi(nếu cần). + Khoảng cách cờ đến hai đội bằng nhau. * Cách chơi: + Quản trò chia tập thể chơi thành hai đội, có số lượng bằng nhau mỗi đội có từ 5-6 bạn, đứng hàng ngang ở vạp xuất phát của đội mình. Đếm theo số thứ tự 1,2,3,4,5,6… các bạn phải nhớ số của mình. + Khi quản trò gọi tới số nào thì số đó của hai đội nhanh chóng chạy đến vòng và cướp cờ. + Khi quản trò gọi số nào về thì số đó phải về + Một lúc quản trò có thể gọi hai ba bốn số * Luật chơi: + Khi đang cầmcờ để chạy về nếu bị bạn vỗ vào người, thua cuộc. + Khi lấy được cờ chạy về vạch xuất phát của đội mình không bị đội bạn vỗ vào người, thắng cuộc + Khi có nguy cơ bị vỗ vào người thì được phép bỏ cờ xuống đất để chánh bị thua + Số nào vỗ số đó không được vỗ vào số khác. Nếu bị số khác vỗ vào không thua + Số nào bị thua rồi (“bị chết”) quản trò không gọi số đó chơi nữa + Người chơi không được ôm, giữ nhau cho bạn cướp cờ + Người chơi tìm cách lừa đối phương để mang cờ về. *GV cử học sinh làm trọng tài - Tiến hành chơi. Quản trò lần lượt chọn hai đội chơi, mỗi đội 5 em tham gia. Cứ chơi lần lượt cho đến khi tất cả các em đều được tham gia trò chơi. -Giáo viên tổ chứcChơi thử - Chơi thật. - GV quan sát, giúp đỡ. - Tuyên dương, khen hưởng đội thắng(nếu là tổ chức thi) Đây chỉ là vài ví dụ nhỏ về cách tổ chức tròchơi dân gian, còn vô vàn tròchơi dân gian khác cũng vô cùng thích thú và bổích. Mỗi tròchơi có cách chơi khác nhau nhưng khi chuẩn bị và tổ chức thì cũng phải tuân thủ theo những gìđã nêu ở trên 14 Lop10.edu.vn

14. IV. 1. Kết quả đạt được: Qua một quá trình tổ chức thực hiện với nhiều biện pháp và sự nổ lực của bản thân. Có nhiều kết quả cụ thể: - HS Tích cực tham gia tìm hiểu các trò chơi dân gian. - Đa số các em nắm được cách thức chơi một số trò chơi dân gian. - Biết cách tổ chức trò chơi, thuộc được nhiều bài hát đồng dao. - Một số em đã có sự sáng tạo trong khi tham gia chơi trò chơi. - Qua việc chơi trò chơi giúp các em rèn được thể chất, phản xạ nhanh, khéo léo, thể hiện tinh thần tập thể, đoàn kết với nhau hơn. - Sau giờ chơi, các em có hứng thú tích cực tham gia vào các hoạt động học tập, chất lượng học tập nâng lên rõ rệt. - HS mở rộng kiến thức và có thêm hiểu biết về trò chơi dân gian. - Hầu hết các em hứng thú tham gia các trò chơi một cách tích cực. Không những các em tham gia mà còn động viên các bạn cùng tham gia. Tính đến giữa học kỳ II năm học 2014 - 2015, cũng bằng phương pháp khảo sát đối với 50 em học sinh mà tôi đã khảo sát đầu năm học này, kết quảthu được như sau Tổng số HS tham gia gia trò chơi DG 50 0 50 47 Như vậy sau khi áp dụng các biện pháp cũng như các kinh nghiệm trong tổ chức tròchơi tôi nhận thấy 100% học sinh đều ham thích tròchơi dân gian, số học sinh hiểu biết, mạnh dạn, tự tin, biết tự tổ chức và sáng tạo trong khi chơi tăng lên đáng kể. Đó cũng là thành quả của quá trình nỗ lực nghiên cứu vàáp dụng những biện pháp, kinh nghiệm mà bản thân đãđúc rút ra trong quá trình công tác. 2. Bài học kinh nghiệm: Sau khi nghiên cứu và tổ chứctrò chơi dân gian tôi nhận thấy để tổ chức tốt trò chơi dân gian chúng ta cần lưu ý một vấn đề sau: - Lựa chọn trò chơi phù hợp với tâm đặc điểm tâm lí lứa tuổi, văn hoá vùng miền, giới tính để các em đều có thể tham gia trò chơi mạnh dạn tự tin hơn. - Bố trí thời gian tổ chức trò chơi hợp lí, vừa sức vừa mức để đảm bảo sức khoẻ cho thiếu nhi. - Biết dừng lại việc tổ chức trò chơi đúng lúc. - Thay đổi hình thức của trò chơi một cách linh hoạt, sáng tạo để tránh sự nhàm KIỂM NGHIỆM Không thích tham Số HS ham thích tròchơi DG Hiểu biết về trò chơi DG Mạnh dạn, tự tin khi tham gia trò chơi Biết tự tổ chức trò chơi Sáng tạo trong khi chơi trò chơi 45 40 35 15 Lop10.edu.vn

15. chán với các em. - Tránh việc quá chú trọng sự phân định thắng thua, hoặc đánh giá việc thma gia chơi của các đội vì sẽ tạo nên sự ganh đua, gây mất đoàn kết. - Đảm bảo an toàn tuyệt đối trong khi tổ chức trò chơi. PHẦN III. KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ Khi trò chơi dân gian được đưa vào nhà trường thì tự thân nó đã có tính mục đích nhưng không đơn thuần dừng lại ở mục đích giải trí. Hơn nữa, không phải trò chơi nào cũng có thể đưa vào nhà trường mà phải chọn lọc, đảm bảo tính giáo dục, an toàn, vệ sinh. Ví dụ, trò chơi leo cột mỡ mang đậm tính dân gian nhưng không phù hợp với trường học, nhất là ở cấp tiểu học. Trò chơi đánh khăng, chọi gụ không an toàn vì dễ gây chấn thương. Các trò chơi khác thì phải chú ý đến khâu vệ sinh vì người chơi thường ngồi bệt xuống đất. Tốt nhất là nhà trường nên lựa chọn các trò chơi mang tính cộng đồng, nhất là trò chơi có các bài hát đồng dao. Không chỉ sôi động mà còn nâng cao nhận thức về văn học. Một điều nữa là không phải trò chơi nào các em học sinh cũng chơi được mà phải có thầy cô tổ chức hướng dẫn, làm sao trong giờ nghỉ các em chơi được nhiều trò hơn. Cuối cùng, việc đưa trò chơi dân gian vào lớp học phải lưu ý tới đối tượng học sinh, tùy thuộc vào điều kiện cơ sở vật chất cho phép của nhà trường, đảm bảo an toàn cho học sinh, tạo không khí thoải mái và không hề gây áp lực cho các em. Năm học 2014 - 2015 sắp đi qua, nhưng các trò chơi dân gian đang và sẽ đồng hành cùng các em học sinh đến từng ngõ phố, từng làng quê. Hi vọng rằng, trong những năm học tiếp theo, trò chơi dân gian vẫn sẽ tiếp tục là “món ăn tinh thần” giúp học sinh có nhiều hứng thú khi đi học, để mỗi ngày đến lớp, đến trường là một ngày vui, góp phần lưu giữ nét đẹp văn hóa mang tính thể thao, trí tuệ trong các trò chơi dân gian./. Tôi xin chân thành cảm ơn. XÁC NHẬN CỦA BGH Lũng Cao, ngày 25 tháng 3 năm 2015 Tôi xin cam đoan SKKN là do tôi tự viết không sao chép của người khác. NGƯỜI VIẾT Phạm Văn Tuấn 16 Lop10.edu.vn

16. MỤC LỤC Nội dung Trang Phần I: Đặt vấn đề………………………………………Trang 2 Phần II: Giải quyết vấn đề……………………………….Trang 3 - Cơ sở lí luận………………………………......Trang 4 - Thực trạng…………………………………….Trang 4 - Gải pháp và biện pháp thực hiện……………..Trang 5 - Kiểm nghiệm………………………………….Trang 15 Phần III: Kết luận –Kiến nghị…………………………...Trang 16 17 Lop10.edu.vn