Bài giảng Ngữ văn 11 - Văn bản: Câu cá mùa thu

1. VĂN HỌC VIÊT NAM VĂNHỌCVIỆT NAM CÂU CÁ MÙA THU NguyễnKhuyến

2. I TÌMHIỂU CHUNG Tácgiả 1 - Nguyễn Khuyến (1835- 1909)sinh ra và lớn lên ở tỉnh Hà Nam. - Ông xuất thân trong một gia đình nhà nho nghèo. - Do đỗ đầu cả ba kì thi nên Nguyễn Khuyến được gọi là Tam nguyên Yên Đổ. - Phần lớn cuộc đời ông dạy học và sống thanh bạch ở quê nhà. NguyễnKhuyến Nhà của Nguyễn Khuyến ở làng Vị Hạ, xã Trung Lương, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam

3. 1 Tácgiả - Sáng tác gồm cả chữ Hán và chữ Nôm, thuộc nhiều thể loại nhưng chủ yếu là thơ. - Nội dung thơ ca: + Nói lên tình yêu quê hương, đất nước, gia đình, bè bạn. + Phản ánh cuộc sống của những con người khổ cực. + Châm biếm, đả kích bọn thực dân phong kiến + Bày tỏ tấm lòng ưu ái với dân, với nước.

4. LàmRuộng Mấynămlàmruộngvẫnchânthua, Chiêmmấtđằngchiêm, mùamấtmùa. PhầnthuếquanTây, phầntrảnợ, Nửacôngđứa ở, nửathuêbò. Sớmtrưadưamuốicho qua bữa, Chợbúatrầuchèchẳngdámmua. Cầnkiệmthếmàkhôngkhánhỉ, Baogiờchobiếtkhỏiđường lo?

5. TIẾN SĨ GIẤY Cũngcờ, cũngbiển, cũngcânđai. Cũnggọiôngnghècókémai. Mảnhgiấylàmnênthângiápbảng, Nét son điểmrõmặtvănkhôi. Tấmthânxiêmáosaomànhẹ? Cáigiákhoadanhấymớihời! Ghếtréo, lọngxanhngồibảnhchoẹ, Nghĩrằngđồthật, hoáđồchơi!

6. BạnĐếnChơiNhà Đãbấylâu nay báctớinhà, Trẻthìđivắng, chợthờixa. Aosâu, sóngcả, khônchàicá; Vườnrộngràothưa, khóđuổigà. Cảichửaracây, càmớinụ; Bầuvừarụngrốn, mướpđươnghoa. Đầutròtiếpkhách, trầukhôngcó, Bácđếnchơiđây, ta với ta.

7. Thu hứng Lácđácrừngphonghạtmócsa, Ngàn non hiuhắt, khíthuloà. Lưngtrờisóngrợnlòngsôngthẳm, Mặtđấtmâyđùncửaảixa. Khómcúctuônthêmdònglệcũ, Con thuyềnbuộcchặtmốitìnhnhà. Lạnhlùnggiụckẻtayđaothước, ThànhBạch, chầyvangbóngáctà.

8. - Hoàncảnh: Viếttrongthờigiannhàthơvề ở ẩntạiquênhà. I TÌM HIỂU CHUNG Tácphẩm 2 - Câu cá mùa thu nằm trong chùm 3 bài thơ thu của Nguyễn Khuyến: Thu vịnh (Ngâmvịnhmùa thu)Thu ẩm (Uống rượu mùa thu) Thu điếu(Câucámùathu). - Thểloại: ThấtngônbátcúĐườngluật.

10. “NguyễnKhuyếnnổitiếngnhấttrongvănhọcViệt Nam làvềthơNôm. MàtrongthơNômcủaNguyễnKhuyếnnứcdanhnhấtlàbabàithơmùathu: Thu điếu,Thu ẩmvà Thu vịnh.” (XuânDiệu) “Thu điếulàđiểnhìnhhơncảchomùathucủalàngcảnhViệt Nam.” (XuânDiệu)

11. v II 1. Cảnhthu(6 câuđầu) Điểmnhìn TÌM HIỂU CHI TIẾT Trờithu Aothu Lávàng Ngõtrúc Nướcthu THUYỀN CÂU Sóngbiếc

12. a. Hai câuđề “Aothulạnhlẽonướctrongveo Mộtchiếcthuyềncâubétẻoteo” Câu 1: *Aothu: HìnhảnhđặctrưngcủavùngđồngchiêmtrũngBắcBộ. - Lạnhlẽo (từláy)Khôngkhílạnhđượmvẻhiuhắt. - Trongveo (hìnhảnhgợitả)Trongxanh, phẳnglặng. Khôngkhímùathu se lạnh, trongsáng, tĩnhlặng. Câu 2: *Thuyềncâu: - Nghệthuậttăngtiến: Một--> chiếc--> bé--> tẻoteo  Chiếcthuyềncâunhỏbé, xinhxắntrênchiếcaothu.

13. b. Hai câuthực: Sóngbiếctheolànhơigợntí Lávàngtrướcgiókhẽđưavèo - Màusắc: + Sóngbiếcmàuxanhtrongcủangọccósựhòahợpgiữađộtrongveocủanước + màuxanhcủatrời. + Lávàngđiểmxuyếtchobứctranhthu. - Chuyểnđộng: + Hơigợntíchuyểnđộngnhẹ, vừaphải. + KhẽđưavèoKhẽđưa: Chậmrãi, nhẹnhàng Vèo: Nhanh, mạnh, vút qua. Chuyểnđộngkhẽkhàng, tinh vi.  Nghệthuật “lấyđộngtảtĩnh”  tăngthêmsựcôtịch, đượmbuồn.

14. c. Hai câu luận Tầngmâylơlửngtrờixanhngắt Da trờiainhuộmmàxanhngắt ( Thu ẩm) Trờithuxanhngắtmấytầngcao ( Thu vịnh)

15. c. Hai câuluận: - Khônggianđượcmởrộngtheochiềucaovàchiềusâu. -Hìnhảnh “tầngmây”: gợiđộdàyvàchiềusâu. + “Lơlửng”: trạngthái di chuyểnnhẹ, ở khoảnglưngchừng. + “Xanhngắt”: đẩybầutrờicaovàrộnghơn. - “Ngõtrúc”: Hìnhảnhthânquen, bìnhdị. + “Quanhco”: vònglượn, uốnkhúc gợicảmgiácheohút, côđơn + “Vắngteo”: khôngbóngngười, khôngtiếngđộng. Cảnhvậttĩnhlặng, côquạnh, khôngcósựsống

16. Tựagốibuôngcầnlâuchẳngđược, Cáđâuđớpđộngdướichânbèo.

17. 2. Tìnhthu - Hìnhảnhngườicâucá: + Tưthế: tựagối. + Hànhđộng: buôngcần + Trạngthái: lâuchẳngđượcChờđợimỏimòn.  Phongtháiung dung, tựtại. - Âmthanh: “Cáđâuđớpđộng”LấyđộngtảtĩnhKhônggiantĩnhlặngtuyệtđối.  Ngườicâucákhôngchútâmvàoviệccâucámàđangsuytưvềthờithế. Tựagốibuôngcầnlâuchẳngđược Cáđâuđớpđộngdướichânbèo

18. 1 Nội dung III TỔNG KẾT Cảnhthu Tìnhthu Cảnh trong bài thơ là cảnh đẹp, thanhsơnhưng tĩnh lặng và đượm buồn Cảnh được miêu tả thần diệu thông qua màu sắc, âm thanh, chuyển động, đường nét. Cảnh vật được miêu tả rất xứng hợp tạo nên bức tranh thiên nhiên hài hòa, cân đối

19. 1 Nội dung III TỔNG KẾT Cảnhthu Tìnhthu Cảnh buồn và tĩnh phù hợp để nóiđếnnỗi u uẩn, đầytâmsựtronglòngngười. Nguyễn Khuyến mượn chuyện câu cá để tìm sự thư thái trong tâm hồn • Nhà thơ cảm nhận hết vẻ đẹp thần diệu và tinh tế của cảnh sắc thu • Nỗi niềm thế sự của kẻ sĩ không làm được gì trong cảnh nước mất nhà tan.

20. 2 Nghệthuật Bài thơ vừa sử dụng bút pháp nghệ thuật cổ điển vừa có những sáng tạo riêng Hình ảnh đậm đà chất dân tộc Từ ngữ giản dị, trong sáng, có khả năng diễn tả nhưng biểu hiện tinh tế của sự vật, những uẩn khúc thầm kín của tâm trạng. III TỔNG KẾT

22. Câu 1: BàithơThu điếuđượcviếtbằngchữgì? • ChữHán • ChữNôm • ChữPháp • ChữQuốcngữ

23. Câu 2: Thu điếuđượcviếtbằngthểthơnào? • Thấtngôntứtuyệt • Ngũngôntứtuyệt • Thấtngônbátcú • Thấtngôntrườngthiên

24. Câu 3: Điểmnhìncủatácgiảđểcảmnhậnmùathubắtđầutừđâu? • Đitrênđườnglàng • Ngồitronggiannhàcỏ • Trênchiếcthuyềngiữaao • Trênbờao

25. Câu 4: Màusắcchủđạotrongbàithơ“ Thu điếu” là? • Màuvàng • Màuxanhngắt • Màukhóinhạt • Màuđỏ

26. Câu 5: CảnhmùathuđượcNguyễnKhuyếnmiêutảlà ở vùngnào? • ĐồngbằngTrungBộ • ĐồngbằngBắcBộ • Đồngbằng song Cửu Long • ĐồngbằngduyênhảimiềnTrung

27. Củngcốvàdặndò 1. Đọcthuộcdiễncảmbàithơ 2. SoạnbàiTựtình II ( HồXuânHương)