FEREYDOUN-VOL1

1. یدربهار-یرظن ی هیرشن )۱۴۰۰( ۲۵۸۰ راهب ،۱ هرامش ،مکی لاس یزادنارب ریزگان لصف یزادنارب ریزگان لصف ؛دازآ ناملراپ و لقتسم یزکرم کناب ناریا رد یتفن تیریدم هارهاش روصنم نسحاب یدجن انحوی یوگتفگ داژن یمساق دیعس یهاشداپ زا عافد رد ینایک اضریلع رهش رب نیون مظن حبش برع اضر هیقف ی هبطخ ات هاش ی هباطخ زا یدزیا دمحم تسایس هیلع هقف دوب یژتارتسا ،دوبن تیوه تاحلاصا انیم کباب اب وگتفگ دروخ تسکش و و ناریا ؛یشومارف هب هدش لاول یرد یمرک رصان نآ یاه هبذاج )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 1 رهمایفوس نیما هناهاش یساملپید ثاریم یچباتک یدهم یبآ یگتسکشرو ات نارحب زا

2. نودیرف ی هرابرد .تساهدنکفاهیاسرهشربنیونیمظنﺢبش .تساهدمآشوجهبیناریاناهجناج رییغتریزگانلصفزاربخاپزیرگیاهربابوشآودناهتفرگبارطضاگنراههچوک یدربهار-یرظن ی هیرشن ۱ هرامش ،مکی لاس )۱۴۰۰( ۲۵۸۰ راهب .دنهدیم نایناریایادوسرباردوختخسیلیسنوریبیایردنیگنسجاوماهکتساهلاس یروآداینانآهبیمحریبابیبرغدرسیاهدابودننزیمتفرشیپیتشکزاهدنامزاب .دناهدمآراتفرگناهجزاهدششومارفیاهریزجردهکدننکیم :رشان ناریاردیسارکومدیاربیلمهیداحتا nufdiran.org نمادودهنیمنورفارتسدزینیشومارفلحاسرانکرد،اما،یناریایاسهرخصحور .دشکیمندایرفزا :رشان یناشن ویکاحضقانتخاوفوخزانیگمشخییاههواک؛دناهدشرشتنماهنابایخرداههواک دناهدیردمهزااریتسارانوفعضوغوردرضحمهک،«ویدنادرمیاپ» ینوبزوتلذ یرایهبارنایناریا .دناهدشرت،ناناوجنوخزاهکدناهتشاذگییاهنابایخهبیاپو وروصحمودنیوجیمدادماناراذگناینبدایزا،ییاهریاربششوکردودنبلطیم .«داشتحورهاشاضر» :دنیوگیماسرودنلبربنموسادیلاهانایمردلصاتسم ,P.O. Box 60317, Potomac Maryland 20859-0317, USA :ریبدرس ینایکاضریلع :هرامش نیا ناراکمه کی،دناهدرکنودیرفیاریمانماندایودناهتسسگکاحضدنبزالدهکینادرمونانز یداصتقایدمآراک،کیتارکومدنوناق،یهاوخناریازمرمسا؛دننزیمدادارزمرمسا نارماک،یدزیادمحم،داژنیمساقدیعس ،یمرکرصان،ییاکبنامود،اینیراسناوخ ،برعاضر،رهمایفوسنیما،یچباتکیدهم یدجنانحوی،یناجیلعدمحم :ییارآ هحفص و وگول یحارط .ناهجردیزارفارسو ،نوریبردیدادخرساسارب «نودیرف» یهیرشنتفگناوتیمهکتسانینچنیا ؛دنکادابلاقنانیارداردوخمهسهکتساهدمآنادیمهبوتساهتفاینیعت ودناهدروآرددوخهرصاحمهباریرادینشویرادیدجاوما،هایسوخرسناعجترم رد،دسانشیمدوخیاربهکیهاگیاجساساربودوخمهسهباتتساجنیانودیرف ینیسحریماسهم :نودیرف اب سامت .دنکفیبللخ،زوسنامناخیهلهلهنیا fereydoun@nufdiran.org .دشابناریایاربوربهشیدناباتزابهکتساهدمآنودیرف یلوتسایسایسهچرگانودیرفتفگناوتیمهکتسایدمآردشیپنینچداینبرب هبهچرگا .تسینکیژولوئدیا-یغیلبتیلوتسازاسنامتفگهچرگا .تسینزوررابخا ناراذگناینبهچرگاوتسینیتلایکشت- یبزحیلوتسادنبیاپیسایس-یرکفیلوصا ناراذگناینبیاهیدنمقلاعردروصحمیلودنرادیسایسصخشمیاههاگدیدنآ .تسیندوخ یموهفمارناریانودیرف .تساناریا،زمرقطخنآودرادزمرقطخکیاهنتنودیرف .تساهتفاییلجتنهیممانهبیاهژاودیلکردهکدنادیمنآمدرموکاخزاهدینتمهرد هرترپ ساسا رب : دلج یور حرط ،نغور گنر یشاقن ،نودیرف نرق لیاوا ،ناجاقآ یجاح : شاقن یدلایم مهدزون ینیمزرسیگچراپکیردهکیناسکابیراکمهزانودیرف،یزمرقطخنینچساسارب ،دنزرویمفراعتیملاسایروهمجتیمامتدرردودنرادیماوردیدرتناریایلمو ناریاهبهکیناسکیهمهیرایدنمزاین؛تسازیندنمزایناراکشآیلوتساناوتان .دننادیمنهیمنمشداریملاسایروهمجودنرادکاخنآورگردلدودنشیدنایم )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 2

3. تسرهف ینایک اضریلع دمآرد شیپ ۲ داژن یمساق دیعس یهاشداپ زا عافد رد ۲ یدزیا دمحم تسایس هیلع هقف ۲ برع اضر هیقف ی هبطخ ات هاش ی هباطخ زا ۲ روصنم نسح اب یدجن انحوی یوگتفگ ناریا رد یتفن تیریدم هارهاش؛دازآ ناملراپ و لقتسم یزکرم کناب ۲ یمرک رصان نآ یاه هبذاج و ناریا ؛یشومارف هب هدش لاول یرد ۲ رهمایفوس نیما ادرف ناریا یساملپید یارب بولطم یا هتشذگ زا ییاه هزومآ ۲ یچباتک یدهم یبآ یگتسکشرو ات نارحب زا ۲ انیم کباب اب وگتفگ دروخ تسکش و دوب یژتارتسا ،دوبن تیوه تاحلاصا ۲ )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 1

4. کی ی هرامش دمآرد شیپ ارلضعمنیارادیاپلحوتساهتخادرپیبآیگتسکشرو کیتارکومدراتخاسکیهبینونکمتسیسزاراذگهبهتسب ردناریاریظنمکیاهتیفرظزایمرکرصان .تساهتسناد یتیفرظ؛تساهتفگنخسیرگشدرگومسیروتهزوح وتساهداتفاراکزالامعیملاسایروهمجدوجوابهک .تساهتخادناناهجردناریاکینیهرهچناجهبشتآ کیتاملپیدتردقیلیلحتندرمشربابزینرهمایفوسنیما ناریاهاگیاجیاقترایاربواشلاتویولهپهاشاضردمحم یاهتشذگزاییاههزومآلامعدوختشاددایرد،ناهجرد هدادرارقرایتخاردارادرفناریایساملپیدیارببولطم تساهدششلاتنودیرفهیرشنزاتسخنهرامشرد نخسنآزاعافدردودوشلماتیزادناربیهرابرد اهوگتفگوتلااقمرد .دوشهتخادرپلیلدودوشهتفگ یروهمجماظننارادهگنهچنآفلاخربتساهدششلات زا،دننکارپیمندنلاتنارهتزادوخیاههناسرردیملاسا وهنادرخبیعافدیملاسایروهمجینوگنرسترورض یهعسوتدمآردشیپ .دریگبتروصمیلسکردربینتبم رگاوتسایملاسایروهمجینوگنرس،ناریاردرادیاپ تیفرظهبهجوتاباعطق،دوشمهارفهنیزهمکراذگمزاول .درکریوصتارکینیادرفکیناوتیمناریالیسناتپو .تسا هلاقمرسبلاقردینایکاضریلع،یهاگننینچداینبرب هب96یدزایبلاقناتاضارتعاهرابردتساهدرکشلات یاربنامتفگنیودتترورضزاودنیشنبلماتهبوسنیا یوسزاهبهکیتاضارتعا .دیوگبنخسنادیمیاههناکت .تساهدشروهشمیزادناربهبنلااعفزایگرزبشخب ناشنهکهدوبنآربدوختشاددایردزینداژنیمساقدیعس یهاشداپهکیا «هنارکفنشور» بلاغهاگنفلاخربهکدهد فلتخمیاهصخاش،درادنپیمهنارجحتمیاهدیاار هبیهاشداپمرفزا،یبرجت - یقیبطتتاعلاطمویرامآ ینارمکحزامرفنیاهکنیاودنیوگیمنخسرگیدیاهنوگ سناش؛تساهدزمقریگدنزیاربیرتهباتبسنطیارش یدزیادمحم .درکبلسناریایهدنیآزادیابناریهاشداپ عونو،یدنوخآهاگتسد،هعیشیاهدنوخآهاگیاجهرابرد هاگیاجزایریوصتوتساهتفگنخسنآابتردقلماعت هدادتسدبکیتارکومدوکییلامظنکیرداهدنوخآ یاهرازباربهیکتابتساهدرکشلات،برعاضر .تسا ملعهکیلیلحتیاهکینکتزاهدافتساابویرتویپماک هاشاضردمحمینیبناهج،دراذگیمرایتخاردیسانشنابز نوریبنانآیاهینارنخسللاخزااریاهنماخیلعو متسیسکینارسینیبناهجهنوگچهکدهدناشنودشکب نارحب .دشابراذگریﺛاتروشککیتشونرسرددناوتیم ینونکیاهنارحبنیرتاسرفناجونیرتیروحمزابآ یصصختشنادربهیکتابیچباتکیدهموتساروشک ونارحبردناریاربمکاحیسایسراتخاسشقنهب،دوخ ؛دراددوجوزینوگتفگود «نودیرف» زاهرامشنیارد هبنجنودیرفدنلبیاهوگتفگ .هاتوکیرگیدودنلبیکی ابوگتفگیاربیناسک،ورنیازاودنرادیصصخت هزوحنآرددوخهکدنوشیمباختناناگدنوشهبحاصم تیریدمیگنوگچوتفنهلﺌسم .دنشابصصختبحاص نایناریاهکتسیشسرپ،یملاسایروهمجاسپادرفردنآ هدششلات .درادیملوغشمدوخهبتخساردنمدرخ .دوشوگتفگعوضومنیمههرابردروصنمنسحابتسا .دنکیمیگدنزندنلردتساهههدهکیزیربتنادداصتقا یاهشسرپهبتسارظنبحاصیژرناداصتقاردهکوا داصتقایرتکدیدجنانحوی .دادﺦساپیدجنانحوی یداصتقارگشهوژپوراگنهمانزورنونکاودرادیسایس هدشماجناانیمکبابابزینرتهاتوکیوگتفگکی .تسا وسیراپردهفسلفیارتکدیوجشنادانیمکباب .تسا زاهکواابوگتفگرد .تسا «رویرهش» همانلصفریبدرس ،یزادناربهرابردتساهتفرگماجناینایکاضریلعیوس مازلازاانیمکباب .دشهتفگنخسنآزاعافدردلامعو وتفگنخسناریایاربیلموکیتارکومدبلاقناکی انیمکباب .تسنادیرورضناریازاتظافحیاربارنآ نونکا،دوب «تاحلاصا» هدیاهبلئاقنیشیپیاهلاسهک .دنادیمریزگانهاراریزادنارب )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 2

5. هلاقمرس رهش رب نیون مظن حبش دهد یم خر یزادنارب نادیم رد هچنآ رب یلمات ینایک اضریلع یبلاقناتاضارتعاهکتساهتسجربورنآزاهتکننیا «یرسارس» هملکیعقاویانعمهب،وسنیاهب96یدزا یگدینتمهردهکتسایتیعقاونینچساساربودندوب ۱۰۰زاشیبردهنایارگناریامیهافمابیضارتعایاهراعش هک تسا ناریا رد ییوجشناد قباس لاعف ینایک اضریلع وا .دنامزاب لیصحت همادا زا ناریا رد یسایس لیلاد هب هب 13۹1 لاس زا .درک کرت ار ناریا 13۹۰ هامریت رد و تسویپ لاربیل ناگتخومآ شناد و نایوجشناد هورگ لئاسم هنیمز رد وا .تسا درگشرف هورگ وضع نونکا رد ییاه هتشون وا زا و دنز یم ملق ناریا هب طوبرم هدش رشتنم ناریا هب طوبرم لئاسم رد فلتخم یاه هناسر .تساریگمشچ،روشکرهش میروایبدایهبهکدوشیملماتلباقینامزییارگناریانیا تماقردناریا،روشکنیاردهکتسالاس۴۰زاشیب یمسریاهتسایسزااهنتهن،یلمموهفمنیرتیروحم هیلعاتحارصیملاسایروهمجربهرهکلب،تسابیاغ وتبیغنیا (۱) .دیوگیمنخسنآنیدامنتاقلعتم زاهکدوشیمیلمدردکیهبلیدبتینامزیهاوخدب ردودوریمرتارفیملاسایروهمجیاهیراکبارخ نیاتیعقاو .دهدیمناشناردوخزینکیروﺌتحوطس «یرکفنشوریناپمک» ردبلاغیاهنایرجهکتسا .تسا »میریگ یم سپ ار ناریا« :تیعضو زا یشرازگ - ۱ ناوتیمینشورهبمینادبضارتعاهمانسانشارراعشرگا زاناریاتلمیبلاقناتاضارتعاتیوههکدادتداهش .تساهدروخهرگ «ییارگناریا» اب،وسنیاهب96ید )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 3

6. یروهمجِتانایرجینامتفگ - یسایسناگتسباوزااتدمع دنروآیمنباتودنتسهخرسنارکفنشوراییملاسا جراخنانآتیریدملباقیهزوحزازاینوگرگدتیاور ناتسدورفیهدرتسگروضحیهطساوهبدناهدیشوک،دوش تشیعمهلﺌسمهبافرصارنآ،یبلاقناتاضارتعانیارد دنناوخب «نانشبنج» ارنآزیمآنعطینحلابودننزبهرگ «هتفاینامزاسیاهعمجت» هبارنآیتینماهبشینینطردای (۲) .دنهاکبنآیلمتلاصازاوهتساکورف یرکفتیلوﺌسمﭻیهناریالابقرد - ینیداتخرسزا - وشیپلاس۸۰زامکتسدارنیاودننکیمنساسحا هکیبزح .تفرگناشنناوتیمهدوتبزحلیکشتنامز یلودوبناریازاناجیابرذآیهیزجتردنیلاتسارازگراک .دوبهدوبراریناریا «نارکفنشور» زایرایسبلد ندودزیاربششوکزامجحنیادسریمرظنهباما ینکارپترفن؛تساهدوبنبایماکیشلات،یلمکرد نارکفنشورکرتشمهژورپیولهپهاشاضرهبتبسن یلمدضداهجنیاردودوبیملاسایروهمجوخرس ناریازیخاتسریپردهک - یلمریظنمکیهرهچکیهیلع هلمجزا،داشرهوگدجسمرد۱۳۱۴لاستاقافتا - دوب تاضارتعاهکنآزیگناتفگشاما؛دوبیلصایاهدنبعیجرت راعشابودهشمداشرهوگزااقیقد96یدیبلاقنا ناریاردتعرسهبودشزاغآ «داشتحورهاشاضر» کیهبتسناوتیمننیازارتنیدامن،ﺦیرات .دشریگارف .دنکیجکنهدهنانکارپترفنیهژورپ نیاردتشیعمرصنعروضحتسیننآرباهنتهنهدنراگن عون،نآدییاتنمضتسانآربهکلبدنکدرارتاضارتعا شیپ،ناضرتعمهکینلاکلحهارزینوضارتعانیاحرط یسایسیدنمدرخناشنارنآودنکهتسجرباردنهنیمور ارنانهکنآدناهتفایردیبوخهبهک؛دنادبیناریا «ماوع» وروتساپردافرصهنتساهدیدزدناشیاهرفسرسزا قلحزاارلوپودرادلزنمنیطسلفردرتشیبهکناتسراهب .دزیریمیاهقطنممسیرورتماکهبودشکیمنوریبناریا هبراهباچودهشموناجنزونورزاکزاهکیقیقدسردآ ِیریگهناشنهبارنانآودوشیمناریاتلاکشمهاگتساخ ،دناشکیمرابهعجافتیعضونیاینامتفگیاههشیر ینونکتاضارتعاهکدرادیمنآربارفصنمنارگهدهاشم هندننادب «ناهاوخناریابلاقنا» زابوانتمییاههدرپار دیابریخایاهلاسِیبلاقناتاضارتعاندوبیرسارسرب زایبلاقناتاضارتعاهکنآهچ؛درکلماتنیازاشیب بلاقنا» ناوتیمهملکیعقاویانعمهباروسنیاهب96 مهینونکبلاقنایارب «یناریا» تفص .تسناد «یناریا تاضارتعانیا .نامتفگردمهودرادیلجتنادیمرد ربردارناریایاهرهشزایگرزبیهرتسگمهیبلاقنا میهافممهو (گرزبرهشدنچافرصهنو) تساهتفرگ یتحارهبهک؛دنکیملمحدوخنوردردارهنایارگناریا نیرتیروحمزایکی .تساتابﺛالباقاهراعشهبعاجرااب سپارناریا» :تسانیاریخایبلاقناتاضارتعایاهراعش !ناگنسرگشروش یاهداهنهبهتسباویاه «یجنسرظن» ارهدنراگنیاعدم هکنانچ؛دننکیمدییاتزینیملاسایروهمجردرقتسم یجنسراکفازکرم» ،9۸زاسنارودنابآزاسپهلصافلاب تسا «یهاگشنادداهج» هبهتسباوهک «ناریانایوجشناد هدرپدرکشلاتنآیطودرکرازگرب «یجنسرظن» کی تیهاممغریلع .درادربیبلاقناتاضارتعایتسیچزا ماظننارادهگنروحمهﺌطوتسوماقرداهیجنسرظنیتینما هدیمان «اپسیا» ففخمتروصهبهکزکرمنیا،یملاسا مدرمزادصرد6اهنتهکدادباتزابارتیعقاونیادوشیم کیدزنودننادیمدوخیلصاینارگنارنیزنبخرننازیم ۵7نامتفگهکیاهدنیآ .دنتسههدنیآنارگننانآزا۸۵هب (۳) .تساهدرکهجاومیدجتارطاخمابارنآ .«میریگیم ،نامتفگردهنهکتسا۵7بلاقناابداضترداقیقدنیا .دوبیناریاویرسارس،نآلمعنادیمهنودوبارگناریا درکیور۵7بلاقنا،ینونکیبلاقناتاضارتعافلاخرب ،یدرکیورنینچعبتهبوتشادیاهتسجربرایسبیتسیتیلا .تشاد۵7شنکوشنیبردیاهتسجربشقننارهت وتفرگیمماجنانارهترد۵7بلاقنانامتفگیدنبلصفم ینامتفگکاروخاهناتسرهشهب،تختیاپزانآنارازگراک نارهترداتدمعزین۵7نامتفگدربننادیم .دنداتسرفیم تاضارتعایتازرابمهاگیاپیلو؛دوبگرزبرهشدنچایو هکلبدوشیمنهصلاخنارهترداهنتهن96زاسپیبلاقنا نیازا .درادنارهتزایرتشیبرایسبدومناهناتسرهشرد تماقیهدنزارباتقیقح «یرسارس» ترابعزاهدافتساور .تساوسنیاهب96یدزانابایخیاهدادخر هرصبتودابدیابارماقراودادعانیاواهیجنسرظننیا بوچراچنوردرداپسیاهکنآمکی؛تسیرگنمهم ردیتینماتاظحلامودنکیمتیلاعفیملاسایروهمج هکنیاموددریگیمرظنرددوخراکرداعطقارتسدلااب زاافرصتفرگماجنا9۸هامیدردهک «یجنسرظن» نیا تاضارتعازکرمهکیلاحردتفریذپتروصنارهتیلاها .نارهتهندندوبرتکچوکیاهرهش،رتشیب،9۸یبلاقنا و «یجنسرظن» نیاجیاتنتیمهارباضقزاهرصبتودنیا .دنیازفایمهدنراگنیاعدارابتعا ،ناریاردیسایس - ینامتفگعازنلحمیگدروخمهربنیا هکنانآ .تساهدرکهدزتفگشار «نارگلیلحت» زایرایسب )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 4

7. زکرمهکتیعقاونیا؛میفاکشبرتشیبارمودهرصبتزکرمهکتیعقاونیا؛میفاکشبرتشیبارمودهرصبت ،نارهتردافرصهنودوبناریا،9۸نابآیبلاقناتاضارتعا .تسازیننارادساپهاپسیهدرکرسودتاراهظادییاتدروم رذآرد - نادمهردهاپسناگدرکرسزا - «شونبآرلااس» هتفگ،لاسنامهنابآیبلاقناتاضارتعافصوردو9۸ لکهعفدکیهکدوبیدیدجوبیجعهدیدپ» :دوب مدوبهنحصردهکیسکناونعهب…تفرگارفارروشک «یودفیلع» و (۴) «...دادتاجنارامادخطقفمدقتعم شزیخنآ،هامنامهردزین - هاپسناگدرکرسرگیدزا - هکیودف .درکهسیاقم «۴یلابرکتایلمع» اباریبلاقنا دنکیمناعذاتسایاهنماخیوسزاناگدشنیسحتزا هماداردودندوبلیخدتاضارتعاردروشکناتسا۲۸هک (۵) .«میدرکعمجو...میدرکگنجتعاس۴۸» :دیوگیم یاپ،دوخیاعدمدییاتیاربوباتکنیمهردتایب سانشناسنا - «رئوابتناج» ینادیمیاهشهوژپ راکهامتشهابهکدشکیمنایمهبزینار - ییاکیرمآ ،ییاتسورعماوجیخربونارهتبونجتلاحمردینادیم هجیتننیاهب،۱۳۵7رخاواات۱۳۵6دادرخینامزهزابرد اتبسننادرمایونانز،۱۳۵7لاسنایاپات» :هکدوبهدیسر یاهیریگردردنارهتتلاحمنیرتدمآردمکزایمک (7۸-77نامه) .«دندرکتکرشینابایخ رد۱۳6۱لاسردهکیقیقحتهبعاجراابهماداردتایب تیعقوم» هرابردنارهتهاگشنادیعامتجامولعهدکشناد ،تساهتفرگتروص «یملاسابلاقنایادهشیعامتجا یاهیریگردیطهکیرفن6۴6نایمزاهکدنکیمیروآدای ۱۳۵7نمهبات۱۳۵6دادرمرخاوازا،نارهتردینابایخ نایمزا،نانآدصردکیینعی،رفن9طقف،دندشهتشک رایسبددعنیا .(7۸ص،نامه) .دندوباهنیشنکنولآ بلاقنانوماریپبلاغیاهلیلحتدناوتیموتسارادانعم نآزایزاسهروطساودهدرارقریﺛاتتحتلاماکار۵7 «اهنیشنخاک» هیلع «اهنیشنخوکبلاقنا» هباثمهببلاقنا ندناوخ «دیدجوبیجع» یهرابردشونبآرلااس .دیوگیمتساروقحینخس9۸نابآیبلاقناتاضارتعا ینامتفگیاههشیر،یبلاقنایتماقردهکیناتسدورفروضح یاههدیدپزادنریگبهناشناررقتسمبولطمانتیعضو ردیسایسمظننلاکرییغتنیرخآ .تساناریاﺦیراتردان هراشالاابردهکروطنامهوددرگیمزاب۵7بلاقناهبناریا افرصوتشادیتسیتیلایاههشیراقیمعبلاقنانآ،دش رداتدمعمهنآ - اریرهشطسوتمهقبطزاییاهشخب تاقیقحتهبتسایکتماعدانیا .دوبهدرکریگرد - نارهت .۵7بلاقناهرابرد «تایبفصآ» یهدنزرا .دنزبمهربلاماکار «نیفعضتسم» ترابعقلخهرابردنینچمهتایبفصآ وناتسدیهتربسیساتهزاتماظنینامتفگیهیکتو تباقرزایشانارنآودرادیهجوتلباقلیلحت،اتسور هب،یهاشداپدضیسایسیاههورگرگیدونایارگملاسا طقفابلاغنویناحور» :دیوگیمودنادیمنایارگپچهژیو تاقبطاینیفعضتسمهبناشهجوتهکدوببلاقنازادعب ،لاواهکدندرکنینچلیلدنیاهبنانآ .دشبلجتسدورف میژریاربیمکحمیعامتجاهاگیاپارتسدورفتاقبط ِتسدورفهقبطمسیلاکیدار،ایناﺛ،دندیدیمیملاسایاپون یلاکیدارنابزهکدرکراداوارنویناحور،بلاقنازاسپ نیفعضتسمیورنویناحوردیکات،اثلاﺛ .دننکذاختا (۸7،نامه) .«دنکحلاسعلخاراهپچتسناوتیم »اه نآ بلاقنا ،ام بلاقنا« :۱.۱ شبنج،ینابایخیاهتسایس» باتکردتایبفصآ «یرهطمیضترم» یاهرادشه (6) «ناریاردناتسدیهت تخاسرب «یتعیرشیلع» دیکاتو «یگدزماوع» هبتبسن کییطودروآیمدایهبار «نارکفنشور» یوسزابلاقنا ردینیمخللهاتیآ» :دیوگیمهجوتلباقیرامآیروآدای یارببلاقنازالبقلاس۱۵للاخردهکیاهمانومایپ۸۸ هراشاتسدورفتاقبطهبراب۸طقف،داتسرفناریامدرم ونایوجشناد،هدرکلیصحتناناوجراب۵۰هکیلاحرد،درک (۸6ص،۱۳97،تایب) .«دادرارقبطاخمارنایهاگشناد »ارگلوصا« و »بلط حلاصا« ِ یلیلحت یتسدمه :۱.۲ ناریایاهنابایخردهکینونکیبلاقناتاضارتعانایرجرد دنرادروضحیتانایرج،۵7لاسفلاخرب،دشکیمسفن خرسنارکفنشورواهدنوخآابینامتفگتبسنهناساساهک نادیمردنانآناوخارفیهطساوهبهنودنرادینیدو تاقیقحتزکرم» رد۱۳9۸رذآ۲7رد .دناهتفایروضح «یناسنامولعنادنمشیدناهناخ» و «نارهتهاگشناد هک (7) دشرازگرب9۸نابآشزیخنوماریپتسشنود زانآردناگدننکتکرش،راظتنالباقلاماکیتروصهب ؛دندوبنآنوگانوگتابعشویملاسایروهمجناگتسباو یحانجتاقلعتمغریلعنانآهکدوبنآرکذلباقهتکناما دنمتردقیاهشیارگدوخهکتایبفصآ،عقاورد ۵7بلاقنایهیکتدنمتردقیهیضرف،درادهنایارگپچ :دیوگیماتحارصودنکیمدرلاماکارناتسدیهترب یبلاقناموسرمیانعمهبهجوﭻیههبیرهشناتسدیهت» دوجومهدمعتردقراتخاسردرییغتداجیاناهاوخینعی) ابیرقتزایتمادقافیاههورگنیا،ضوعرد .دناهدوبن (ندوب یقابیبلاقناهزرابمهیشاحردبلاقناینایاپیاهزورات دنکیمدیکات،هماداردوا .(77-76ص،نامه) .«دندنام (نامه) .دوبن «رادانعم» ،ناتسدیهتیارب۵7بلاقنادنیارف )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 5

8. لیلدنیاهبهلمجزا،دیابربارنایناریازایرایسبریمضولیلدنیاهبهلمجزا،دیابربارنایناریازایرایسبریمضو یربهارارنآزینینامتفگدنمتردقنایرجکیهکدوب داضتکیبلاقرداردوخ،«تاحلاصا» نایرج .درکیم یهیوسنارازگراکناونعهباردوخلماوع،درکیمفیرعت یعرفویروحمیاهراعش،دناسانشیمداضتنیاتبثم ،دوبهدادناشناصخشماردوخنانمشدوابقر،تشاد یرکفنایرجکی،دوبهدرکمیسرتارعازنویریگردلحم یریگرایزینﺦیراتزایتحودوبهتخاسیاهناسریسایس - تاعاجرا،ینونکیاههرهچواهدادخریاربودوبهدرک .دوبهدرکاپوتسدیخیراتنیدامن نابآیبلاقناشزیخهکدندوبرظنمهاعدانیارد،توافتم ردیرکف - یسایسنایرجﭻیههبودوبرگیدیگنرزا9۸ ملاعا» ماقمردنانآهتبلاودوبنهتسباو۵7نامتفگنورد .دندوبنارگنتبابنیازا «عضوم دیهشهاگشنادیسانشهعماجداتسا - «یلضافدمحم» وتساهتسباو «یبلطحلاصا» نایرجهبهک - یتشهب یملاسایروهمجینوگنرسفلاخماردوخاتحارص :دوبهتفگنابآشزیخلیلحتردتسشننآرددنادیم راکیببلغاریخاثداوحناگدشریگتسدهکمرادندیدرت» نیمههکارچ،دنتسهلاس۲9ات۱۸ینسهلصافردو زاهعماجتیعمجنیاهکدهدیمناشناهیجنسرظنلااح یاهتروصنیاهاگ ...دنتسهرتدنسرخانورتیضارانهمه هاگ،دوشیمرگهولجیباوخروگتروصهبیتلادعیب تاضارتعاتروصهبهاگوینیشنهیشاحتروصهب نایرجهبهتسباورگلیلحت - «نایبحمریما» و «هامنابآ یشزیخار9۸نابآو96یدشزیخزین - «ارگلوصا» ًاضعب» :هکدوبهتسناد «رادروخربانتاقبط» زاهدمآرب و .«دنرادنندادتسدزایاربیزیچدننکیمساسحا نایباتحارص «یتآتاعفدتاضارتعا» هرابردلاحنیعرد .«دوشتیریدمودهدنخرمیراودیما» :هکتشاد ینیدیرکفنشورنایرجهناوتشپابزاغآرد «نابلطحلاصا» رد،یدیشروخ7۰ههدلئاواوینیمخگرمزاسپهک - ناریاهعماجیروحمداضت - دنتفرگاپدوخدیدجتروص ینایبردهکدندرکفیرعت «هتینردم / تنس» هناگودار «ینیدیرلااسمدرم» اب «ییارگرادتقا» عازنهبرتیسایس یاربرادیاپیلحهارار «یندمهعماجتیوقت» .دشهمجرت هب «یار» و «تاباختنا» ودندرکیفرعمتیعضورییغت سپهچرگا .ییاذکتیوقتنآیهویش،ار «نابلطحلاصا» یاهیریگتهج،نایرجنیاردییاهشیارگرد،۸۸زا یدجتارییغتشوختسدیتینماتاظحلامهبانبیرکف ؛دنامتباﺛاهلاسنیامامتردیسایسبیقریلو (۸) دش «نایارگلوصا» هبنیسپسیاهلاسردهک،«نایارگرادتقا» یساسانوناقبوچراچ،زینارعازنلحم .دشهمجرت کیتامتسیسراکناهب .دندناسانشیملاسایروهمج دنتخادرپزینیملاسایروهمجزاروبعناهاوخیاهورین ناریاتاجنهارار «یساسانوناقلزانتیبیارجا» و نایرج،تردقتنارولوپ،ذوفنیهطساوهب .دنتسناد دندنکارپاههناسررداردوخیسایس - یرکفیهدرتسگ زینیزاسدامنهب .دنتفرگرایتخاردارندنلاتنارهتزاو نیا،دندیمانیم «هنامزقدصم» اریکینآودندروآیور هطورشماتودنتفرگیم «یمطافنیسح» زاناشناریکی یازریم» گنسمهار «یمتاخدمحم» ودنتفربقعزین و «بلطحلاصا» هدشهتخانشرگلیلحتودیلیلحتقفاوت ناریاتلمیبلاقناتاضارتعاهاگتساخرسرب «ارگلوصا» دوخناتسدورفیاههتساوخابتفلاخمردنانآتحارصو ریخالاسدنچیاهراعشردارچهکدهدیمناشنیبوخهب نیا «ارجامهمومتهگید،ارگلوصا،بلطحلاصا» راعش زایکیناونعهبلاابرایسبدماسبابوهدشهتسجربهزادنا .دوشیمرارکتینونکِیبلاقناتاضارتعانیداینبیاهراعش نادیم یاه هناکت یارب نامتفگ نیودت ترورض رد - ۲ تیریدمهزوحزاجراخ،ینونکتیعضوهکتیعقاونیااما نآنافلاخمیاربهچرگا،تسا۵7هبهتسباوتانایرج لاحنیعردیلوتسایبولطمشرازگینهیمدضنامتفگ نیودتهبزاین،نآودنکیمیروآدایارنیگنسیاهفیظو .تساینادیمدیدشیهناکتنیایاربینامتفگیهاگهیکت تساراظتنالباقلاماک،دوشنمهارفیهاگهیکتنینچرگا ورفیسایسیگرمزورقاحمهبیبلاقنانایرجنیاهک نارازگراک،بوکرسزایشانیعطقمیاهیماکانودتلغب .دنکفیبیدیمونهاچهبارنآینادیم - یسایس (9) !دنتشادنپ «ینیئان ناهذاربلاس۲۰تسناوت «تاحلاصا» نایرجرگا اردوخیاههویشودنکییاورنامرفتیعضورییغتناهاوخ هب - ارنایناریازایرایسبودناسانشبییاهرهارناونعهب نیمهتلعهباقیقد،دزاسدوخلطعم - هملکقیقدیانعم .دوبیاهناسر - ینامتفگدنمتردقهناوتشپ و،تساهتخیرهنامیپنآوهتسکشوبسنآهکنونکاما ،تساهتشگرادیدپناگمهربتاحلاصاعاتمردشغ تساینامتفگویتانرتلآکیدنمزاینیناریامطلاتمناهج یهیهت .دبایماودودریگماوقنآربهیکتابدناوتبات نآزاصخشملیلحتکیدنمزاینزینیهاگهیکتنینچ مغریلع،یملاسایروهمجرد «تاحلاصا» نایرجرگا دامتعاهبهدرتسگتنایخو،یسایسیراکایر،هدعوفلخ 96یدات76دادرخزا - لاس۲۰زاشیبتسناوت،مدرم نهذودنایامنبویتانرتلآِ بلاغنایرجناونعهباردوخ - )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 6

9. ،ترافسلاقتناهبضارتعانمضنآردودنتشونیسراف،ترافسلاقتناهبضارتعانمضنآردودنتشونیسراف زینلییارساتلودتسدبینیطسلفدنچندشهتشکزا نآزاشیپهامدنچدارفانیمهیلو (۱۲) ؛دندرکتیاکش ،ﭻیههکیضارتعاهینایب،۱۳96یدناگتخابناجیاربو .دنتشوننزینتیلستهاتوکمایپکییتح هدنراگن .دهدیمخرنابایخفکردنونکاهکتسیدادخر یدنمناوت،یراکنینچماجنایاربهکتسینیعدمهتبلا دناوتبلاامتحاهکتسانآربیلودرادرایتخاردارمزلا .دشابمزلایهتکندنچروآدای یلصا داضت ییاسانش :۲.۱ ینونکیسایسمظن «فلاخم» یاههرهچزانت۳۰۰هکنیا یناریاناجزارتمهمارینیطسلفناج،ناریاردرقتسم لییارسارداکیرمآترافسلاقتنایهلﺌسمودنرادنپیم دوخ،دننادیمناریاردرقفوﺾیعبتهلﺌسمزارتمهمار لحمهکتسا۵7نامتفگندوبهدنزربربهدنزیدهاش مسیلایرپمانانمشدورابکتسانادناعم،هایسوخرسعیمجت دنروخیماررگیدکینوخهچرگاهکیرداربود؛تسا ودرههکنآهچ؛دنزادنایمنروداررگیدکیناوختسایلو .دنیاسیمیزیتساکیرمآکرتشمناتسآربرس ،تیعضومیظنتلوحاهشسرپنیرتیدجزایکی هنوگچوهچارعازنلحم؛تساعازنلحمییاسانش هئارایصخشمیدنبتروصهچنآزاومینکیمفیرعت ادجونآندشینهذ،هزرابمینهذیاهتفآزا .میهدیم ییاسانش،ورنیازا .تسانوریبتاصتخمزایگداتفا .دشابنادیمهبیرادافوداینبربیتسیابعازنلحمقیقد هکدوششلاتدیابییاسانشنیاردرگیدترابعهب دییاتردناوتبهکدنوشیسیونزابیاهنوگهباهلصفرس ظاحلزامههکدرکهضرعینوریبیدهاوشیتحارهبنآ بسانتظاحلهبمهودنشابهتشادارمزلاتیافک،یّمک تیاعرهبمازلااب .دشابهتشادییلاابعانقاتردق،ییاوتحم زایبلاقناتاضارتعانادیمتسایعدمهدنراگن،هتکننیا ساسارباساسا،یباجیاهوجوزایادج،وسنیاهب96ید .۵7نامتفگابتیدض؛تساهدشفیرعتتیدضکی خرس :درکهقشهخاشودهبناوتیمار۵7نامتفگعقاورد تفرگپچناوتیمناموزلاراجنیاردارخرس .هایسو هدنراگن .دادماجنانآزااردوخیریگراینیرتشیبهچرگا زیتسبرغوزیتسمتسحانجودهبارپچنیازاشیپ هب» :دوبهتفگنآﺢیضوتردو (۱۳) دوبهدرکیدنبهتسد ابهزرابمهبارتیولوایلوا،هداسوهصلاخیلیختروص زارتنایعدوخهناخردارمتسهکورنآزاودهدیممتس تیمکاحابناونعﭻیههبدناوتیمن،دنیبیمرگیدیاجره ریشمشزیتﻎیتودیایبرانک - یملاسایروهمج - متس یملاسایژولوئدیایولگربهمهزالواارشیوخدقن زیتسهبارتیولواامایمود .دراشفیمشیاهگولوئدیاو تسدلابندهبیقافتارهسپردودهدیم «رابکتسا» اب هبتسدیهاگهکتسورنیازاوتسانآیدایاواکیرمآ ناونعهب – ودنزیمزینیملاسایروهمجماظنابفلاتئا ،یملاسایروهمجیاهتاباختناهبشردروضحاب – لاثم .«درادمتسیستیعورشمتیوقتربیعس (۱۰) رگیدیتشاددایبلاقردزیننیازاشیپهدنراگن نایمیدجکیکفتهبدیابهکتساهدرکنایبارهتکننیا کیکفتنیا .دیزایتسد۵7نامتفگو «یملاسابلاقنا» هکیحیضوتهبانبهکلبو،تسینیخیراتلیلحتکیافرص زاﺢیحصیدنبتروصکیرگددمدناوتیمدیآیمهمادارد اهنتیملاسابلاقنا .دشابینونکتیعضویاربعازنلحم تنوشخجرخابهتبلاهکدوب۵7نامتفگزایجورخکی نونکایلودشبلاغ،یملاسایروهمجبلاقرد،رایسب اعطق۵7نامتفگاماتساهدرمیملاسابلاقناهچرگا ار۵7نامتفگنوگانوگیاههقلحهچنآ .تساهدنززونه مظعالاددزاسیمرگیدکییهرفسمه،ﺢیبستﺦندننام هبارپچنارعاشهکتسانآابزیتسموزلو «رابکتسا» (۱۱) .دناشنیماههفاکردارنانمومودناشکیمدجاسم تسنادیمدوخ «ماما» ارینیمخ،یاهدوتیرونایکهکنیا ابواکرتشمروابزاهکوایهتشادنیملاساروابزاهن .دوباکیرمآابزیتسموزلردینیمخ یاهتفارظیدنبهتسدنیاهکدشاباوردقننیادیاش یلکیدنبهتسدکیافرصودنکیمنتیاعراریخیرات دقننیایاریذپهدنراگن؛تسایلیلحتیزاسهداسیاربو وددجاواتلاجعاریدنبهتسدنیالاحنیعردیلوتسا ارزیتسمتسویلمپچباسحهکنآمکی :دنادیمهدیاف باسحینعی .دنکیماوسزیتسبرغویلمریغپچزا ویهافریاهتسایسداختاموزلهبنادنمروابهوبنا پچباسحزااریناریاناتسدیهتیهافرتیعضودوبهب زاعافدیاعدازیتسبرغپچ؛دنکیماوسزیتسبرغ یاربهداسعمجتکیزاﻎیردیلودرادرگراکقوقح ابهزرابمیاربهچرگیناریانارگراکهرمزوریاهتبیصم هاگشنادردیتحارهبیلیشوهسنارفرد «مسیلاربیلوﺌن» دهاوشدناوتیمهدنراگنهکنآمود (۱۴) دوریمهژرنارهت یاضفردزونهواگیرهدرم،تساهدرمیرونایکرگایلو ناوتیمارنآلاثمدهاش .دشکیمسفنناریایسایس نت۳۰۰ .دیشکنوریب۱۳97تشهبیدراردیاهینایبزا ردینونکتیعضو «فلاخم» اردوخهکییاههرهچزا هدحتمتلاایاترافسلاقتناهلﺌسمیارب،دنناوخیمناریا یریﺛاتﭻیههک - میلشرواهبویوآلتزا،لییارسارداکیرمآ نابزهبیاهینایب - درادنوتشادننایناریاتشونرسرد )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 7

10. و۸۸نیبلماکیلاصفناهکدنهدیمجرخهبعطاقیشلاتو۸۸نیبلماکیلاصفناهکدنهدیمجرخهبعطاقیشلات پچهکدهدناشناتدروآنایمهباریناوارفیخیرات عفانمکارتشالحماراکیرمآابدوخزیتس،زیتسبرغ ربوتسنادیمیناریازیتسرابکتسانایارگملاساابدوخ ورفمدرمربنانآمتسزامشچ،یرظنکارتشانینچساسا .دننکداجیا96 زایشخبنایمرد،داضتمیهاگتساخزا،شلاتنیا،اضقزا ییاهلیلحتزایشخبودرادرادیرخزینزادناربیاهشیارگ هب،دنتسهیملاسایروهمجینوگنرسهاوخاوههک هبتاضارتعازاهدمآربهک۸۸تاضارتعاهاگتساختلع ردیراتخاسنوردیعازنهبارنآ،دوب «یتاباختنابلقت» .دنهاکیمورفیملاسایروهمج .تسبیم دوخهکیبجاحادیوزارتﺢلاصیسکهچهنیمزنیارد وضع؛تسایناریاخرسنارکفنشوریاههروطسازا «ورتساکلدیف» اب،دوبقلخییادفیاهکیرچنامزاس للملانیبوفعنامزاسیوسزاوتشادیصخشتقافر .دوبهدشهدیزگرب «لاسینادنز» ناونعهب۱۳۵6لاسرد ناریایاربابوکلدمزا،دوخی «هزرابم» مایاردهکوا نابآرد،دوخیگدنزنیسپاویاهلاسرددرکیمتیامح پچینامتفگدنویپیهرابرد،(۱۵) وگتفگکییط،۱۳۸7 هکیتارهاظتردًلاثم» :دوبهتفگنایارگملاساابزیتسبرغ اهیلیخ،تفرگتروصرداچندشیرابجاهبضارتعارد هکدوبنیاامروصتنوچ .دندرکنتکرش،نمهلمجزا رشزاهکمیدرکیمرکفنیاهبطقفودرادنتیمهارداچ رهزارتمهماریتسیلایرپمادضیهزرابم .میوشدازآهاش اریدازآ،بلاقنایهرودردرگم...میتسنادیمرگیدزیچ لوبقاریدازآناشمادکناریاپچنلااعفزا؟میتشادلوبق ایدندرکتیامحمیژرزاکیمادکهکدنامبلااح؟دنتشاد ودوبیلاربیلامدیدزایدازآ .دوبدبیدازآلاصا .دندرکن پچدیدزا،«ام» میوگیمهکنیا .دوبمیرحترشبقوقح تانایرجتسدرد۸۸دادخریاهناسرتیریدمهچرگا بلاغتیاورردو،دوبیملاسایروهمجهبهتسباو ناونعهب «یبورکیدهم» و «یوسومنیسحریم» ،۸۸ هتسیابیلو،دنوشیمیفرعمدادخرنآ «نیدامنناربهر» دادخرنیبینامتفگعطاقتسسگکیذاختازاهکتسا یریگولجوسنیاهب96زایبلاقناتاضارتعاو۸۸ نارادهگنمیدقتدیابنیزادناربیسایسیهیامرس .درک قیقدتاعلاطاهچرگاهکنآهچ .دوشیملاسایروهمج ردنوگانوگیاهنامتفگینادیمیهبلغنازیمزاینادیم وبلاغیاهراعشهبعاجراابیلوتسینسرتسدرد۸۸ ۸۸لاسردزادناربشیارگتفگناوتیملاسنآروهشم .تشادینادیمنیگنسروضح ریتردیتقوتفایردنارگیدزارتهبیاهنماخارهتکننیا دندوبهدمآنابایخهب۸۸ردهکیناسکدرکدیکات۱۳9۵ تاباختنا» راعشودنتشادنتاباختناهغدغدنادنچاساسا (۱6) .دندادیمرس «تساهناشنماظنلصا / تساهناهب ینابایخناضرتعمزایرایسب؛دیوگیمتسردیاهنماخ نیپمکردهک) دنتشادن «زبسشبنج» هبیطبرﭻیه۸۸رد ،(دوبهدشهتخاسدادرخ۲۲زاشیپویوسومنیسحریم تلایامتابراکشآداضتردنانآنلاکتساوخهکلب شبنج» تیلکویبورکویوسومنوچیناسکیسایس اهنآنایماحویبورکویوسومیرادافورگا،دوب «زبس .میروایبدایهبار «ماظنلصا» هب .«تسا اررادشهنیادیابهکتسایتایهیدبنینچساسارب زاهلحرمنیاردنیداینبداضتهکتشادشوگردهشیمه یبلاقناتاضارتعاعازن؛تسا۵7نامتفگاب،ناریاﺦیرات یملاسایروهمجیتسیابینادیمزافردهچرگاناریاتلم دیابنینامتفگزافردیلودریگبفدهارنآتیمامتو عازنهتبلا .دوشهتساکورفیملاسایروهمجابهزرابمهب ؛تسینناریاهعماجردبیرغیاهدیدپ۵7نامتفگاب شیپلاس۱۲زامکتسدزینینادیمحوطسردهکنآهچ ابتفلاخمیاربهدرتسگروضحملاعایاههناشنناوتیم ،تشذگ۸۸دادخرردهچنآ .دیدهنیعهبار۵7نامتفگ .تسااعدانیادییاتیاربهدنزیدهاش ردویراتخاسنوردیشبنجاساسا «زبسشبنج» ۱7یاههینایبتداهشهبودوب۵7نامتفگبوچراچ یروهمجزاروبعیادوسیورﭻیههب،یوسومیهناگ ار۸۸دادخردیابهکتسورنیز .تشادنزینیملاسا یشیارگ،«زبسشبنج» .درککیکفت «زبسشبنج» زا نیرتیاهناسرهناتخبروشهچرگادوب۸۸دادخرنوردرد ،اهلیلحتزایرایسبردساسانیاربودوبنآشیارگ .دوشیمهتساکورف «زبسشبنج» هب۸۸دادخر »زبس شبنج« زا ۸۸ دادخر کیکفت موزل :۲.۲ موادتهمزلاترورضهب «بلطحلاصا» حانجهچرگا شلات،یملاسایروهمجراتخاسرددوخیسایسروضح ،دنکیرودنآزاودیوجبیربت۸۸دادخرزادنکیم دننکیمشلاتحانجنیاردیاهیشاحییاهشیارگیلو یهرداصمابودنهدبهئارا «زبس» ریسفت۸۸دادخرزا ،یملاسایروهمجﻆفحهبدوخشیارگهبهجوتابو،نآ هاگیلجتزین۸۸دادخرروهشمیاهراعشرگیدزایخرب شبنج» یسایسلایماابفلاخمیسایسیاهیگتسبلد )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 8

11. یلوتفرنادیممشخروطاسریزیدجتروصهبرقتسمیلوتفرنادیممشخروطاسریزیدجتروصهبرقتسم - ینامتفگیهریادزانوریبیویتانرتلآونیزگیاجﭻیه ویتانرتلآروهظیارب .درکنادیپینابایخزورب۵7یسایس .دوبزایننامزلاستفههبنادیمرد ۱۳96یدیاهراعشردیهاوخناریایگتسجرب .دوب «زبس هلمجزاوتشادیدجیلجتزین۸۸دادخررد،وسنیاهب «ناریایادفمناج / نانبلهنهزغهن» راگدنامراعشرد «زبسشبنج» نایلوتمونایماحمههکدرکادیپیلجت یاهنماخصخشمهودندادناشنیفنمشنکاونآهب راعشنیارخسمتونعطومیقتسمشنکاوهبرابنیدنچ نادیم رد ویتانرتلآ یفرعم :۲.۳ .تخادرپ یخیراتییامهدرگردو،۸۸دادخرزاسپلاستفه تاضارتعاهفطنتفگناوتیمهکدوب9۵نابآردداگراساپ ردوداگراساپردهکیمدرم .دشهتسب96یدیبلاقنا ،یشنماخههاش،ناهاشهاش،گرزبهاش،«شوروک» رضحم رب،ناریانامدرمناونعهبدوخبناجزا،نیمزناریاهاش تنسزایرادساپربدیکاتابودنداتسرفدوردراذگناینبردپ کی .دندشناریاهب «هاش» تشگزابراتساوخ،دوخییایرآ ینوناق،درادﺦیراتوهنیشیپهکیسایسصخشمویتانرتلآ .درادهدنزیاهدنیامنودرادبایماکیاهمانراک،درادنودم نسحم» مه۸۸دادخریارگناریاراعشنیایفنرد .دنتشادیناسکیابیرقترظنیاهنماخیلعمهو «رویدک مناج / نانبلمههزغمه» ارراعشنیاغوردهبرویدک هاگیاپناونعهبزین «هملک» تیاسبو .دناوخ «ناریایادف راعشنیازاهاگﭻیهیوسومنیسحریمیاهناسر - یسایس نیاهبراکشآینعطردو۱۳9۰ریتردهکلبودرکنلابقتسا رشتنمینیطسلفهیفچاب «یباحسهلاه» زایریوصت،راعش مه،ناهجیاربیبلطﺢلصویباحسهلاه» :دزرتیتودرک (۱۸) (۱7) !«ناریامهوهزغ هبنادنمروابزاینایرجﭻیهیهمضاهرددادخرنیا ابهکدوبساسانیاربودوبنمضهلباق۵7نامتفگ یروهمج،نآزارتارفودشوربورنانآهدرتسگییانتعایب تشاداوار - ۵7نامتفگبلاغدادنوربناونعهب - یملاسا نآرب .دنکعونممارداگراساپردییامهدرگ،سپنآزاهک هکنآهچ؛درکلماتنیازاشیبدیابزاسهرطاخییامهدرگ ردناوتیمارهدنراگنرظندرومینامتفگعلاضازایرایسب یبلاقناشزیخردهتسجربیاهشیارگزارگیدیکی یاهشیارگابدیدشیدنبزرم،وسنیاهب96زا نیدامنراعش .تساییاکیرمآدضویتسیلایرپمادض هک «تساکیرمآنگیمغورد / تساجنیمهامنمشد» زاهژیوهب - اهراب،یدیشروخ9۰ههدمودیهمینیط هکییاهراعشرگیدایتساهدشهدادرس - نارگراکیوس تیامحویملاسایروهمجیاهقطنمیاهیراکبارخهب زین۸۸لاسرد،دننکیمضارتعامسیرورتزامیژرنیا اباهنتهن،لاسنآردهکیناضرتعم .تسایبایدرلباق هبراعشکیبلاقردهکلبدنتشادنزیتسرساکیرمآتلود یسایسیهارمهداهنشیپهدحتمتلاایاتقوروهمجسییر وردقینامز .«؟امابایانواابای / امابواامابوا» :دندادیم ینامتفگذوفنقمعهبهکتفایردناوتیمارراعشنیاجرا ۵7نامتفگنارامعمرد «مسیلایرپما» و «رابکتسا» میهافم یبورکویوسومهلمجزا،نآهبنادنمروابونلاماحو .تسجدادیورنآ نارازههکدوبنآ9۵داگراساپهوجونیرتهتسجربزایکی «نطو» ار «ناریا» ادکوم،نآردهدننکتکرشیناریا هکدیایببیرغدیاشینوریبرظانیارب .دندیمانیمدوخ دننکدیکاتدوخیناریاتیلمربناریاکاخردینایناریا ردپشوروک / تسامنطوناریا» :دنهدبرسراعشو ؟تسانیازجرگمدیوگیممیلسکردهکنآهچ .«تسام .میشابهاگآ وناریایگدوبنطونیمهاقیقد۵7نامتفگردهکنآﺦساپ هدنراگنیاعدا .دوبهدشهتفرگهناشنمدرمنیایگدوبتلم هلمجهسودنیاردرتمامتهچرهتیفافشویگداسهب یلمدارفا» :تساهدرکادیپیلجت۱۳۵9دادرمردینیمخ .دنروخیمامدردهبملسمدارفا،دنروخیمنامدردهب هکتسانیاتیلمینعم .تسافلاخمتیلمابملاسا ارملاساو،میهاوخیمارتیلم،میهاوخیمارتلمام ربهدنراگنهکتسایراکنالباقریغتایعقاونینچداینبرب ینامتفگعطاقتسسگهنوگرهلباقمیتسیابهکتسانآ .داتسیاوسنیاهب96یدتانایرجو۸۸دادخرنیب .تساکورف «زبسشبنج» هبدیابنار۸۸دادخر یاههناشن۸۸ردهچرگاهکدرکناعذادیابلاحنیعرداما دنبزونهیلودوبهدهاشملباقهنازادناربراکنالباقریغ هتسسگنمیژرهبهتسباوشیارگهنوگرهزا۸۸نادیمفان دشیمهدیدنارگشنکردیسایسیمگردرسیعونودوب .دوبزین۸۸دادخریماکانیلصاللعزایکیاضقزاهک یسایسمظنتیعورشمهچرگا۸۸ردهکدوبنآتیعقاو (۱9) .«میهاوخیمن ام» راعشدیابهکتساینیمخنخسنیاتفرگرظنرداب 9۵داگراساپردهک - «میتسرپیمنبرع / میتسهییایرآ .درکلابقتسانآزاودرکیناوخزابار - دوبهدشهدادرس )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش ۹

12. نوگانوگقوقشهبینامتفگگنجملاعاکیراعشنآنوگانوگقوقشهبینامتفگگنجملاعاکیراعشنآ یناشنوطخییایرآیهنیشیپربدیکات .دوب۵7نامتفگ ینطوناهجومکاحنایرجییارگتمایاربدوبراکشآ ارناریا،تانایرجنیایودره؛زیتساکیرمآیاهخرس ویگدنزاسیاربینهیمهنودننیبیمهزرابمهاگیاپافرص »دندش نودیرف یاوه رد همه« :۲.۴ ریسمردینادیمیاههناکتیاربنامتفگنیودترد یخیراتتنسزاناوتیم،یملاسایروهمجینوگنرس زانیدامنیحرطنیودتیاربزیننایناریایسایس - ینامتفگیدنبتروصنآهبوتفرگددمیبلاقناتاضارتعا زاتسدنیاندنکفانایمهبابهکنیانمض .دناسریرای رهیگتخیگناربوجییهتردناوتیم،نایناریایلزاتارطاخ .دوبراذگرﺛازینیزادناربنادیمرتشیبهچ .یدنلبرس یاربنامتفگنیودتردهکدسریمرظنهبساسانیارب یهژاودیلکیتسیاب «ناریا» ،ینونکیبلاقناتاضارتعا هدادناشنوسنیاهب96یدزا «امبلاقنا» .دشابیروحم یموهفمتاقلعتمو «ناریا» ابنیداینبیدنویپردهکتسا «اهنآبلاقنا» ابداضتملاماکیدرکیور .دربیمرسبنآ یموهفم،تلاحنیرتهبرد،نآرد «ناریا» هک۵7نمهبرد رداردوخمامتوماتیلجتنایناریایسایستنسوﺦیرات یاهشکاشکزایکی؛تساهدرکادیپیسودرفهمانهاش وهواک،کاحض،دیشمجیهناگراهچردهمانهاشروهشم «تلمکییاهوزرآدومن» دیشمج .درادیلجتنودیرف یلوکاحض .تساهدوبزاسندمتیهاشداپو (۲۰) هنازورراکوبسکیشکناوجهکتساروفنمیاهدیدپ وتسامتسزاهدنشورخناگدیدمتسدامنهواک .دوبوا هتشرسیکینهبهکتسایبلاقنایاهدازهاشزیننودیرف تسدبهناگراهچنیازاهمانهاشهکیریوصتنآرد .دوب یتحارهبهکدراددوجورصنعراهچمکتسددهدیم یاهتیلباقزاودادیزورماتخیراهنآهبناوتیم .دوبیاهیشاح رظنردنامتفگنیانیودتردیتسیابهکیرگیدهتکن اهراعشزامههکتسانادیمراکشآِییارگیولهپ،تفرگ یلیلحت - یسایستاکرحتﺢطسزامهوتسادیپ .یعامتجایاههکبشﺢطسردهناتسودیولهپ دوخدرادیصیاصخهچوتسیچییارگیولهپهکنیا تفگهنوگنیااتلاجعناوتبدیاشیلودبلطیمرگیدیلاجم دوخیهلاسدصﺦیراتیازاردردییارگیولهپهچرگاهک هدوبلیمکتسنجزالوحتنیایلوتساهدشلوحتم هتفرگماجناریذپانرییغتویتاذنکرودداینبربوتسا .ناریاینیمزرسویلمیگچراپکیزایرادساپ،مکی؛تسا معاهکناریاردرادیاپهعسوتیاهتخاسریزنیمات،مود ییارگیولهپ .تسایسایسویداصتقا،یعامتجاهعسوتزا یقیفلتییارگیولهپ .تخانشناوتیملصاودنیاابار یلمیاهدرواتسدواههیامرسزاتظفاحمزاهتسویپمههب یهاگهکتساهنایارگحلاصایاهدرکیوروینیمزرس - لاکیدار،نزدضیاهتنسدنبزانانزیزاسدازآنوچمه .تفرگهرهبنآنیدامن هچرگادیشمج .دمآربدیشمجزاسپکاحضهکنآمکی رفودرکهشیپیتسرپدوخ،یهاشداپنیسپاوهرودرد هکیفنمنینطوامان،همانهاشردیلوتشگبوازایدزیا نارودناونعهبواینارمکحیاههدسزاهکلب،ﭻیهدرادن مود .دوشیمدایمدرمیراکماکوتفرشیپویتخبشوخ یهتکنیلودوبنیناریاودوبیزاتهچرگاکاحضهکنیا تختربنیمزناریاناگرزبتساوخهب،هکنآمهمرایسب یلو «رسکبس» یسودرفتیاورهبهککاحض .تسشن یّرسورسهطساوهبوتشکاردیشمج،دوب «کابیب» موس .درکزاردناریاربارواتسدتشادنمیرهاابهک هدوبناهاشرابتزاوثرومهطلسنزاهکنودیرفهکنیا یاهورینوکاحضگنچزاندنامناماردیاربوتسا دوبکاحضیگشیمهسوباک،درکیمیگدنزاههوکردوا بایماکرتمکدرادربنایمزااروادیشوککاحضهچرهو ابیلودوبهدازهاشهچرگانودیرفهکنآمراهچهتکن .دش سپارکاحض،ناگدیدمتسرگیدوهواکنیگنستیامح هچرگاهکتسایروآدایهتسیاشورنیازاهتکننیا .دز یلودوشیمتیاورناتسابیهنامززایشکاشکبلاقرد یناطلسینوگنرسردارتلمکییعمجیهداراشقن ندوبیمدرمفصوردیسودرف؛دزاسیمهتسجربرگمتس :دیوگیمنودیرفنتسشنتختربوکاحضیزادنارب یرواگنجزشهکیسک / دوبرهشمدرمردومابهمه» .دنکیمهولج هایسوخرسندزرانکتسایلصاهلﺌسمنونکاهچنآعقاورد یمطلاتمناهجابناریایاهنابایخردزیننونکاوتسا هایسوخرسابتساهدادناشناراکشآهکمیتسهوربور اهتسینومک،یولهپیهدروخمسقنانمشد .درادنیاهنایم نادیمردیولهپمانندشهدیشکربودندوبنایارگملاساو هبلامع،نایناریایعمجهرطاخردنانآبیقریبتیثیحو دیابنشومارف؛تسازینیولهپنانمشدابیشکزرمیانعم عونممیولهپهاشاضرهرودرد «یکارتشامارم» هکدرک دوخهزادناودحتساوخاهدنوخآزاهکدوبوامهودش هاشاضر» راعش .دننادندوخنآزاارتلودروماودننادبار ویتسیرلاوکسیاهتسایسناماوتدییات «داشتحور .تسازینوایتسینومکدض )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 1۰

13. ؛دنتسهکاحضمتسکیرشهکدزبیهنناشیاربودیرد؛دنتسهکاحضمتسکیرشهکدزبیهنناشیاربودیرد ودیبلطیرایهبارهدیدمتسمدرموتفرنادیمهبسپس درفبرصحنمهاگیاجونودیرفهدازهاشهبتبسنهکاجنآزا وتفروادزنهوبنایتیعمجابهارمهتشادیهاگآوا .دزاسهرسکیارکاحضراکنودیرفهکتساوخ کاحضدردزاهک / دندُبنودیرفیاوهردهمه / دوبرهب .«دندُبنوخرپ هکیهاشداپزاسپ،تردقبسکوینیمخروهظ هبناریاندناسریپردوشدندیمانیم «رهمایرآ» یاهصخاشنازیمو - دوب «گرزبندمتیاههزاورد» واینارمکحینایاپیههدودردروشکتفرشیپوهعسوت تسینهسیاقملباقناریاﺦیراتردیرگیدیهرودﭻیهاب ،دیشمجیاجربکاحضنتسشنتختربیهزادناهب - ینیمخمیروایبدایهبرگاهژیوهب؛تساکاندردوکیژارت زایرایسبتساوخولابقتساابوکاحضنوچمهزین ،تسشنیناطلستختربودمآروشکهبناریاتیلا تلم» موهفماتحارصودوبیناریناینامتفگلماحهچرگا وتسینهدنراگنقوذزاهدمآربیخیراتیزاسدامننیا یاهنماخوکاحضنیبهکیخیراتهوبنایاهیزاسدننامه واهنابایخفکردناریایبلاقناتاضارتعایاضفرد یفاکیهزادناهبدوخ،دریذپیمماجنایعامتجایاههکبش ارینیدامنحرطنینچِیزیریپیاربمزلاتیعورشم .دنکیممهارف هحصناریاردیبلاقناتاضارتعانادیمتیاورربرگا رودﭻیه،میریگبکاحضزاناشناریاهنماخومیراذگب زاناشنزینار «تاباختنا» طاسبمیناوتبهکتسیندیعبو هبهاگکاحضدننامهیاهنماخهکمیریگبیکاحضرضحم یهتشادن «تیعورشم» ربدشابیهاوگاتدنکیماپربهاگ «تاباختنا» .دنکیمیربهرارنآواهکیملاسایروهمج یلو؛دوبیکاحضشیامننیازایرگیدهدرپ96دادرخ قودنصیاپیهد«یار» نادجاویدصرد7۳روضحزا تیعورشم» هرابرگددییاتزایاهنماخشیعو «یار» دهشمرد،96هامیدردهکدوبهتشذگهامششهزات «ماظن تحورهاشاضر» راگدنامراعش - یاهنماخدلوتلحم - اتحارصیبلاقناناضرتعم،ناهفصاردودشهدادرس «داش !«نیشدنلبدیابهگید / نیشخببیلعدیس» :دندادراعش .درکیمدرار «ناریا یولهپناشنومانیلوتفرهاشهچرگاهکنآهتکناما عضاومتداهشهبیولهپاضرهدازهاش .دنامهدنزنانچمه دشندیعبتزایشانیسایسشیاسرفراچدهاگﭻیه،دوخ یروهمجینوگنرسموزلربهکتسالاس۴۰زاشیبو ردهتسجربیهرهچاهنتدیاشوا .دنکیمیراشفاپیملاسا تلاایخردیتحیملاسایروهمجهکتسانافلاخمنایم .دزیربواابارهلماعمکیحرطدناوتیمنزیندوخیتینما هکهنوگنامهتسایملاسایروهمجیگشیمهسوباکوا روضحرگاهژیوهب .دوبکاحضیگشیمهسوباکنودیرف ،وارانکردارنودیرفردامکنارفشخبماهلاوراذگریﺛات میروایبدایهباریولهپاضرهدازهاشردام،حرفونابهشو یخیراتحرطنیاردنیدامنراذگریﺛاتهوجورگیدزاهک ناگرزبزاکاحضیبلطیهاوگطاسبنیبهکهنوگنامه کاحضربشنارایوهواکمشخودوختیعورشمربناریا دادرخنیبهلصاف،دوبکدنایاهلصاف،ناگدروخسرتو یاهنماخشوخترچ .دوبندایزلاصازین96یدو76 «تاباختنا» ردینویلیم۴۰روضحزاوایتینماهاگتسدو ردرهش۱۰۰زاشیبردناتسدورفشزیخاب76دادرخ نودیرفسوباکودشهراپیباسح،لاسنامههامید رد،9۸نابآ۲6ردهکنانچدشهدنزوایاربهرابرگد تبسن،نابآشزیخهبتبسندوخیریگعضومنیتسخن تسدودرکقیمعیترفنزاربایولهپیهاشداپهداوناخهب هداوناخ» ارنانآوتسنادشزیخنیاتشپارنانآ (۲۱) .دیمان «یولهپنادناخﺚیبخسوحنم .تسایریطاسا - متسهبوایبلاقناضارتعاوهمانهاشردهواکروهظعون ردزاینامزهواک .تسارایسبلماتیهتسیاشزینیکاحض و «نارتهم» کاحضهکدسریمکاحضخاکهبضارتعا هتساوخنانآزاوتساهدروآدرگارنیمزناریاناگرزب ،یسودرفتیاورهب .دنهدیهاوگوایرگدادربهکتسا هواک،لاوحانامهرد .دندرکنینچکاحضمیبزاناگرزب یوسزاشنادنزرفلتقتبابکاحضهب .دمآربردزا لاحهبشلدکاحض .درکضارتعایتموکحنارومام ارهواکیهدنامیقابدنزرفاهنتدادروتسدوتخوسوا یرادرککینربتساوخرگنهآنیازاسپسودننکاهر .دهدیهاوگکاحض »دشاب ناریا و یو دشابن هک ادوز...« :نخس نایاپ ییاهرریﺛاتتحتزینویکاحضقانتخاطیارشردلاامتحا «نارتهم» نوچمهدیابزینهواک،کاحضروتسدهبدنزرف یلمرماهمانهاشعاجشرگنهآیلودرکیمنینچسلجمنآ نارضاحوسلجمنآربودرکنیصخشتعفنمیادفار ارنآوتفرگارهدروخسرتناهاوگِرضحمودیروشنآ تشذگردربخهکدسریمنایاپهبیلاحردهلاقمرسنیا مومعزاییوخ .تساهدشرشتنم «ییوخلیعامسا» زایلودندشهارمه۵7بلاقناابهکدوبینارکفنشور هیلواتقفاوممغریلعهکدوبیاهتسجربیاههرهچدودعم )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 11

14. نآزاهدمآربماظنابتقفارمردزاهاگﭻیه۵7بلاقناابنآزاهدمآربماظنابتقفارمردزاهاگﭻیه۵7بلاقنااب نآدییاترددوخهابتشازادنلبیادصاب،ﭻیههکدماینرب شنارایودوخ،رعشبلاقردوتفگنخسموشبوشآ هرابرد96ید۱۸رد - دوشیمتیریدماپوراردهک - «نوتیز» اینانشبنج» ارنآمانودرکرشتنم96یدیبلاقناتاضارتعا «یلیلحت - یربخ» تیاسنیا !دناوخ «؟هتفاینامزاسیاهعمجت نآسسومتﺌیه .دناوخیم «بلطحلاصا» اردوخاتحارص یدهم،نایتشرفنسح،ییاتسورهنازرف،ناگرزابیلعلادبع» ار .دنهدیملکش «یروکشایفسوینسح،شخبرون :درک «نیرفن» ار امهبنیرفن» میدرک“یدورسارگرم”ام ،(۱۳9۸ید۱۳) 9۸نابآیهرابرداپسیایجنسرظنجیاتن (۳) ! ناگدنیآ :زاهتفرگرب .دییاشخبمامرب ارامزادوبدایودایره https://bit.ly/3wM9H9h .دیراپسبیشومارفناشنیبروگهب رذآ۱) «...بلاقناوماظنهیلعرایعمامتیناهجگنج» (۴) ،امزو :زاهتفرگرب،(۱۳9۸ https://bit.ly/3fOmVeq ،دیرآیمدایهبرگا ،یرازیبهبوگننهبرگم،زگره .«دیرایمدایهبامزا رذآ۱) «دوب۴یلابرکتایلمعلثمریخایاهضارتعا» (۵) :زاهتفرگرب،(۱۳9۸ https://bit.ly/3yGwbKe یرعاش،ینادهفسلفرانکردهکییوخلیعامسادایهدنز مامت،دیعبتیاهلاسرددوبزینتسرپنهیموهتسجرب وتفرگراکهبیملاسایروهمجهیلعاردوخیبداناوت .دیرفآراگدنامیراﺛآ،هزرابمتایبداهنیمزرد ردناتسدیهتشبنج؛ینابایخیاهتسایس،فصآ،تایب (6) ،مودپاچ،هزاریشرشن،یمشاچیوبنللهادساهمجرت،ناریا ۱۳97 هکمیربیمنایاپهبوازایرعشووادایهبارتشاددای دمانب «یدنوخآییامرفنامرف» ارینونکمیژردوبدنمقلاع :دوبهتفگنینچیناریناخویشهیلعو :دیناوخبکنیلنیاردارتسشنودنیازایلیصفتشرازگ (7) https://bit.ly/3uquGwp نیبیتینمافاکشندشگنررپابو۸۸دادخرزاسپ (۸) ینیدیرکفنشورهتسجربناگدنیامنویاهنماخهبهتسباوفیط رس،یتینماتاظحلامهبانب،تاحلاصانایرجردییاهشیارگ .تشادربینیدیرکفنشورروخشبآزا دشابناریناتیآهکﺦیشنیا» دشابناریوناریاوایهنتفزو تسدوبناریاوتسدوبنهکارید .«دشابناریاویودشابنهکادوز یهارنییاناتناکدرازا» (۱۳77دادرخ۲6) نسحم،رویدک (9) :زاهتفرگرب «تسین /https://kadivar.com/746 اه تشوناپ تساهدرمهکیبلاقنا» (۱۳97نمهب۲۰) اضریلع،ینایک (۱۰) :زاهتفرگرب «تساهدنزهکینامتفگ https://bit.ly/3fIJe5v کیلااح» :دوبهتفگدهشمردیاهنماخ۱۳7۸نیدرورفرد (۱) دقرمیاجهب،یراکمنادنوهابتشاِرسزاهکدوشیمادیپمهرفن مسارموهموصعمترضحدقرموراوگرزبمامادقرمواضرماما کیردیاهنماخ .«!دنکیمهدنزاردیشمجتخت،یونعم وگرزبشوروکترهشزین۱۳۸۳لاسردنادمهردینارنخس هتبلا» :تسناد «اهیگنرفرارصا» هجیتناروایخیراتتیبوبحم دننکحرطمودنروایبلااباراهیشنماخهدنتشادرارصااهیگنرف مهاراهدامیّتح؛دننادبﺦیراتِلواارشویرادوشوروکو یلیخهنیمزنیاردییاپوراناقرشتسمراک .دناهدربرطاخزا ترفنهباصخشمتشادداینیاردنیازاشیپ .«هدوبنهناقداص :مدوبهتخادرپیشنماخهشوروکزایاهنماخ https://bit.ly/2RDqbSd بوشآفصوردینامز،نایراکازایوز،روهشمیارسهنارت (۱۱) نمومهفاکوت / پچرعاشدجسموت» :دوبهدورس۵7ینهذ «؟تسهترطاخردارب / دوبیاهجیگرسبجع / تسم وسدقملاتیبهباکیرماترافسلاقتنازاراجزناملاعا» (۱۲) هتفرگرب،(۱۳97تشهبیدرا۲7) «لیئارساتلودیاهتیانج :زا https://www.zeitoons.com/50217 هتفرگرب،«ناریاردپچدرکراکربیدقن» ،اضریلع،ینایک (۱۳) تیاسهکتخادناهاگنیاهدنورپهبناوتیمهنومنناونعهب (۲) :زا )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 12

15. https://bit.ly/3ccojH9 پچاردوخهکینایوجشنادزایعمج،۱۳9۸رذآ۱6رد (۱۴) ،تشادنیپردزینیتینمارازآﭻیههکیعمجترددندناوخیم یکیهزرابم...یلیش،نانبل،قارع،هسنارف،ناریا " :دندادیمراعش زاهزرابمتهجرییغتردشلات !"مسیلاربیلوﺌنینوگنرس؛تسا هب،یملاسایروهمجمانهبیصخشمتیدوجومهیلعراعش راعشنآوعمجتنآ،«مسیلاربیلوﺌن» مانهبیموهومدوجوم رگاهژیوهبدزاسیمیدجیاهههبشراچدیتینماظاحلزاار نینوخنابآزاسپهتفههسوداهنتعمجتنیاهکمینکهجوت .دشرازگرب9۸ بلاقنانامز» (۱۳۸7نابآ۱۲) ،ادیو،یزیربتیبجاح (۱۵) :زاهتفرگرب،نارداربهرینمابوگتفگ،«میتشادنیدازآهبیداقتعا https://bit.ly/2RDlTdx ریت۱۲) «مساسحهنتفهلﺌسمیورهدنب :بلاقناربهر» (۱6) :زاهتفرگرب (۱۳9۵ https://bit.ly/3vmKIZv مهوهزغمه،ناهجیاربیبلطﺢلصویباحسهلاه» (۱7) :زاهتفرگرب،(۱۳9۰ریت۲۰) ،«ناریا https://bit.ly/2SpHUMM یبلاقناتاضارتعاکیکفتهوجونیرتیداینبزایکینیا (۱۸) یدهم» یتح،۵7بلاقنارد .تسا۵7بلاقنازا،وسنیاهب96 یروهمجفیرعترسربزین «ینیمخللهاحور» و «ناگرزاب تشگزابراتساوخهکیناسکیلودنتشادنقفاوتیملاسا هچناهاوخدننادیماصخشم،دنتسهناریاهبهطورشمیهاشداپ یاهسورپهبمزلمیتسیابتشگزابنیاهکهتبلا .دنتسهیمظن دناوتباتدشابیمدرمیهنادازآباختناساساربوکیتارکومد .دنکادیپهرابرگدرارقتسایاربارمزلاتیعورشم ،7۸ص،۱۳دلج،ینیمخماماهفیحص،للهاحور،ینیمخ (۱9) :زاهتفرگرب https://bit.ly/3fiE0ya دقن» (۱۳۸6راهب) ،دازرف،یمئاق،رفعجدمحم،یقحای (۲۰) هیرشن،«همانهاشواتسوارظنمزادیشمجتیصخشیریطاسا هتفرگرب،نامرکرنهابهاگشنادیناسنامولعوتایبداهدکشناد :زا https://bit.ly/3bWPBAZ زاسپهدمآشیپلئاسمهرابردبلاقناربهرتانایب» (۲۱) ،(۱۳9۸نابآ۲۸) ،«تخوسفرصمتیریدمحرطیارجا :زاهتفرگرب https://bit.ly/34kqVyk )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 13

16. یهاشداپ زا عافد رد داژن یمساق دیعس لدبینیمخعاجتراورجقیهابتنایمگنروبآشوخ دندوبجورعنیغلبمهتبلاگرزبطوقسنآنیببسم .دوش ندمتدرواتسدنیرتمهمناونعهباریروهمجعاتمو .دندرکیمهضرععامتجاروماتیشمتهصرعردیرشب ناریاندنادرگزابناهاوخهکرازابوهزوحفلاتئایتح تیملاسا،دوبشیپلاس۱۴۰۰زاجحنازوسیراحصهب یروهمجهدعوودیچیپیمتیروهمجقرورزرداردوخ دهعتمدهتجموهیزنهیقفیابعریزهسنارفیروهمجدننام زا عافد داینب« دشرا رواشم داژن یمساق دیعس رتکد سیراپ و نارهت رد هک داژن یمساق .تسا »اه یسارکمد ار دوخ دشرا یسانشراک و یسانشراک تلایصحت هاگشناد زا ار یلام داصتقا رد دوخ یارتکد ،دنارذگ رد وا یاه تشاددای .تسا هدرک ذخا کرویوین رهش سکاف ،لانروژ تیرتسا لاو نوچمه ییاه هناسر یسیلاپ نراف ،یس یب نا یس ،ردیاسنیا سنیزیب ،زوین زین و نابز یسیلگنا یاه هناسر زا رگید یرایسب و .دادیم .دنا هدش رشتنم نابز یسراف هکلبناریاردافرصهن،ناگبخننایمردبلاغهشیدنا تساهدوبنیاریخایاهههدیط،ناهجناگبخننایم نایمعازن .تسارتارفورتربیهاشداپزایروهمجهک تموکحعاونازالکشودناونعهبیهاشداپویروهمج رصعهبنآبوتکمیاههناشنوتسانیریدیعازنهتبلا دمآرد یراحصردروصحم،ناریاسیدرپ،۱۳۵7نمهبرد تابﺛهریزج،هنایمرواخردیداژنویبهذمبصعتنازوس یاهدرپنایمهبیولهپاتدرکطوقس،یمظنیبیایردرد .دسریمناتسابنانوی )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 14

17. هضرعلباقعاتمیهاشداپراتخاسهکاراعدانیا،ربتعمهضرعلباقعاتمیهاشداپراتخاسهکاراعدانیا،ربتعم هلاقمنیایلصافده .دنکدراردرادنینونکرصعیارب یروهمج،یسایسراتخاسمادکهکتسینهتکننیاتابﺛا فدههکلب؛دنتسهرگیدکیزارتارفورترب،یهاشداپای یاعداهکتساهتکننیاندرکنشوراجنیاردیلصا راتخاسربیروهمجراتخاسیارچونوچیبیرترب ودادعاوتادهاشماب،یهاشداپ .درادنیراگزاسماقرا وناریاردروننینوخراجفنازاسپههدراهچاما یحبش،لهجیروهمجیابعریزروجتملظندشریگارف هکیلاحرد .یهاشداپﺢبش :تسازاورپردناریانامسآرد ،نایارگملاساسدقمانفلاتئا،هایسوخرسعاجتراناوریپ ،نیبولغماتهتفرگنیبلاغزا،نابلطهیزجتو،اهتسیسکرام ربفکودنشکیمهرعنهنانگمشخ یمدآهکدننزیمهنعطهدروآناهد دروخیمنهرابوداردوخغارفتسا رازمدرگناوجوریپزانایناریا فاوطداگراساپردریبکشروک ناریایاهنابایخردودننکیم هاشاضر» :دننزیمدایرفناناوج :دننکیمناغفو «داشتحور ای «ناریاهبدرگربناریاهاشیا» هرادنهاشهکناریا» :دنشورخیم ابسپسو «هرادنباتکباسح یملاسایروهمجنارادساپهلولگ دوخنوخردودنتفایمنیمزهب هن،ناگبخننایمردبلاغهشیدنا » ناگبخننایمهکلبناریاردافرص هدوبنیاریخایاهههدیط،ناهج رتربیهاشداپزایروهمجهکتسا ویروهمجنایمعازن .تسارتارفو عاونازالکشودناونعهبیهاشداپ وتسانیریدیعازنهتبلاتموکح نانویرصعهبنآبوتکمیاههناشن شور یهاشداپعوضومهبهلاقمنیا دهاوخهنایارگدرکراکیرظنمزا ردیلصاشسرپ .تخادرپ یﺛورومایآهکتسیننیااجنیا زایهاشداپندوبرمعلامادامای عافدلباقیقلاخازادنامشچ هتبلاشسرپنیا .ریخایتسه نآهبدیابهکتسامهمیشسرپ یعوضومهباجنیارداماتخادرپ هتخادرپرتهنایارگلمعورتمهم یاهماظندرکراکایآ؛دشدهاوخ ؟تساهدوبیعافدلباقهمانراکدیدجرصعردیهاشداپ یهاشداپیاهماظن،یروهمجیاهتموکحابهسیاقمرد « .دسریمناتساب .دنتلغیم ناریاردییارگیولهپلاهن نونجابعازنردهدشهتخیرنیمزهبیاهنوخابنونکا یبلاقناملاسانارادساپابشکاشکردویرایبآنایکاحض ناریاردییارگیولهپ .تساهدشدنمونتیملاسابلاقناو .درادیهاوخیهاشداپکاخردقیمعییاههشیرریزگان نیاناریاردیهاوخیهاشداپوییارگیولهپشرتسگ ایآهکتساهدادرارقناریاهعماجیورشیپارشسرپ مکیوتسیبنرقناریاهبهضرعیاربیزیچیهاشداپماظن هکهتشذگناراگزورزاتسیراگدایافرصایدراد ابهکنآهندرکشاهعلاطماههناخباتکواههزومرددیاب .دمآربنآیایحاددصردشورخوشوج ؟دنرادرارقهاگیاجمادکرد ددعونازیمورایعمدنمزاینریزگانیاهسیاقمهنوگره اجکزاوارچمقروددعونازیمورایعمنآ .تسامقرو لصانیانآزاغآهطقنوهلاقمنیایانبگنس؟دیآیم نادنورهشیاربتسیابیماهتموکحهکتسانیداینب یساسایاهیدازآزاودنروآناغمراهبتینماوهافردوخ یروآدرگهبتشادداینیاورنیازا .دننکیرادساپنانآ ،هیاپیاهیدازآزاتظافحهکدزادرپیمییاهریغتم .دنریگیمهزادناارتینمانیماتو،یداصتقایدمآراک یاهنخسعوضومنیاهرابردنیزورمایاهلدجرد یهاشداپزاعافد / هبهلمحردهچهیاممکرتشیبودنت روشرپلادجنیایاهطلغنیرتﺢلطصمزا .تساناوارف نیا .تساکیتارکومدریغیهاشداپماظنهکتسانیا کیتارکومدریغیتموکحیانعمهبیهاشداپماظنهکاعدا زایخربهکنآدهاش؛تساهابتشاینخساراکشآ،تسا یهاشداپینونکناهجیسایسیاهمظننیرتکیتارکومد هکتسایناسکنآزارتهابتشانخساما .دنتسههطورشم دنتسهنآربوهتسنادقیتعدهعهبقلعتماریهاشداپماظن .تساطقاسرابتعازاینونکناهجردیهاشداپهک کینیتسخنحرطاهنتهک - هلاقمنیا،ریسمنیارد یروآدرگهب - درادنتیعماجیاعداوتسارتگرزبشهوژپ ردفلتخمیاهروشکدرکلمعهرابردربتعمیاههداد سپسودزادرپیمیساسایاهیدازآوتینما،هافرنیمات یاهماظننایمماقراودادعاربینتبمیفیکیاهسیاقمهب ردمهارهسیاقمنیاودزاییمتسدیهاشداپویروهمج لامشوهنایمرواخﺢطسردمهودربیمشیپناهجﺢطس .دزادرپیمنآهباقیرفآ ،ینامزشربکیرداهنتو،تسایفیصوتهسیاقم اییهاشداپ،ریغتمکتساسارباردوجومهدادنیرخآ وماقراودادعاهبهعجارمابدشوکیمهلاقمنیا وهدشهتخانشنارگشهوژپطسوتهدشماجناتاعلاطم )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 15

18. نامزاسزاداسفصخاشاجنیارد .دنجنسیمارصخاش داینبزایداصتقایدازآصخاش،یللملانیبتیفافش زایندمیاهیدازآویسایسقحیاهصخاش،جتیره وتسیمونوکاهیرشنزایسارکومدصخاش،یدازآهناخ هدنراگنرظندرومللمنامزاسزایناسناهعسوتصخاش رهیاربهلاسرهاراهصخاشنیانیااهداهننیا .دنتسه درکلمعیسرربیاربیبوخرازباودنریگیمهزادناروشک هباعبطاجنیارد .دنهدیمتسدهبنامزلوطرداهروشک رشتنمصخاشرههکیلاسنیرخآولاحنامزیسررب .دشدهاوخهتخادرپتساهدش لماششخبنیارگیدترابعهب .دنکیمیسررب،یروهمج یماخیسرربنینچهجیتن .تسینینویسرگرهنوگﭻیه ناهوژپشنادضارتعادرومرظنمنیازادناوتیماتعیبط کیردهریغتمکتیفیصوتیسرربکیهکدریگبرارق راکلقادحوتسینلوبقلباقیملعرظنزاصخشمنامز هکتسانیایروهمج-یهاشداپریغتمرﺛاندیجنسیارب هکدادماجناینویسرگررداههدادلنپکیرداریسررب ینخسنیا .دنشابهتشادروضحزینرگیدرﺛومیاهریغتم .تساقیقد ملاعاهسیاقمنیافدههکتسانیاهدنراگنﺦساپاما بابندوشگشجنسنیادارمهکلب؛تسینییاهنمکح ددعساساربماظنعونوددرکلمعهرابردعماجﺚحب هکتسانیاهدنراگنشلاترگیدترابعهب .تسامقرو درببشیپنانچارشورودنکفیرعتنانچارعوضوم هکینانخسﺢطسزانابزیسرافیاضفردﺚحبﺢطسهک نیاربهکیناسکهبودوررتارف،دنرادنیددعهناوتشپ ونناهجردهضرعیاربیعاتمیهاشداپماظندنتسهرواب اراهنآرظنماقراودادعاهبهیلواهاگنهکدهدرکذتدرادن یللملا نیب تیفافش نامزاس ؛داسف کردصخاشهلاسرهیللملانیبتیفافشنامزاس یاههتفایهبیهاگن .دنکیمرشتنمارداسفساسحاای ۱۰نایمردهکدهدیمناشن۲۰۲۰لاسردنامزاسنیا ردروشکششداسفنازیمنیرتمکرظنزارتربروشک ردنیا .دنوشیمفیرعتهطورشمیهاشداپیاهماظنلیذ وداسفنازیمرظنزالودجرعقروشک۱۰هکتسایلاح یارادهمه،ناهجیاهروشکنیرتدساف،رگیدترابعهب ناریایملاسایروهمج .دنتسهیروهمجیسایسیاهماظن ،راکساگادام،نانبل،لاامتاوگ،نورماکابهارمهزایتما۲۵اب .درادرارق۱۴۵هدرردناتسکیجاتو،هیرجین،کیبمازوم .دنکیمندییات یلاخمهنادنچلاابداریاهبﺦساپردهدنراگنهتنچ هاگشنادزا «نلیگوروئام» روسفورپهکنآهچ؛تسین هبنویسرگرزاهدافتساابیملعیاهلاقمردایناویلسنپ توافتیرامآرظنزاایآهکتساهتخادرپشسرپنیا ربیروهمجاییهاشداپماظنباختناریﺛاتنایمیرادانعم تبثمواﺦساپ .ریخایدراددوجونادنورهشیگدنزﺢطس یرامآیاهکینکتزاهدافتسازاسپواهکنآﺢیضوت .تسا هکدهدیمناشن،اهریغتمزایاهعومجمتفرگرظنردابو ریﺛاتیروهمجیاهماظنابهسیاقمرد،یهاشداپیاهماظن .دنرادنادنورهشیگدنزتیفیکشیازفاردیرتشیبتبثم تسدبهصلاخیتروصشهوژپنیازاهماداردهدنراگن نیرتربتعمزانونکاتنلیگروسفورپشهوژپ .داددهاوخ ردیددعیاههدادربینتبمیملعیاهراکنیرتمهمو .تساینارمکحمرفودنیادرکلمعهسیاقم هنایمرواخهقطنمیاهروشکهباریسرربهریادرگا رییغتنادنچجیاتنمهزابمینکدودحماقیرفآلامشو ناریاهبهژیوتروصهبهدنراگنزینییاهنماگرد زایشانیددعیاههدادیخربوتسیرگندهاوخ یملاسایروهمجندمآربویولهپیهاشداپزاتسسگ .درکدهاوخیسرربار ربتعم یاه نامزاس یاه صخاش ساسا رب یفیصوت هسیاقم یناهج هلاسرهیناهجهدشهتخانشیاهتکرشواهنامزاس ساساربودنزادرپیمیفلتخمیاهصخاشراشتناهب فادهانآهبندیسرردفلتخمیاهروشکدرکلمع،نآ للملانیبتیفافشنامزاس۲۰۲۰لاسشرازگ :عبنم )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 16

19. نامزاساقیرفآلامشوهنایمرواخهقطنمرد .دننکیمن نیازا .تساهدرکیسرربارروشک۱۸للملانیبتیفافش زا .دنتسهیهاشداپماظنیارادروشکتشه،روشک۱۸ داسفنازیمنیرتمکیارادهک،لودجیلاابروشکجنپنایم ماظناهنت .دنتسهیهاشداپماظنیارادروشکراهچ،دنتسه .تسالیئارساِنآزاروشکجنپنیاردیروهمجیسایس ماظنیارادیگمهلودجرعقروشکجنپرگیدیوسزا هنایمرواخهقطنمردرگیدترابعهب .دنتسهیروهمج تهابشیداصتقاویگنهرفرظنزاهکاقیرفآلامشو یهاشداپیاهماظن،لیئارسایانثتساهب،دراددوجویدایز هقطنمردیملاسایروهمج .دنتسهیرتمکداسفیاراد ،طسوتم .درادرارق۱۳هدرردروشک۱۸نایمزاهنایمرواخ ۵۱.7یهاشداپماظنیارادیاهروشکزایتماهنمادوهنایم یاهروشکزایتماهنمادوهنایموطسوتم .تسا۳۱و۵۱و درکلمعطسوتم .تسا۴6و۲۵،۲9یروهمجماظنیاراد یهاشداپیاهماظنهنایمودصرد7۸یهاشداپیاهماظن جتیرهداینب :عبنم یارادیگمهلودجرعقردیاهروشک .دنتسهیروهمج ۴7.۲ابیملاسایروهمج .دنتسهیروهمجیاهماظن .درادرارق۱6۸هدرردزایتما اقیرفآلامشوهنایمرواخهقطنمیاهروشکهبیهاگن نایامن،میدیدداسفﺚحبردهچنآابهباشمیجیاتنزین یریگهجیتنیاربیفاکتاعلاطاجتیرهداینب .دنکیم ؛تساهتشادننمیوهیروس،قارع،یبیلیاهروشکهرابرد راتفرگایدنتسهیلخادگنجریگردایروشکراهچره للملانیبتیفافشنامزاس۲۰۲۰لاسشرازگ :عبنم .تسادصرد۱۰۴ جتیره داینب ؛یداصتقا یدازآ یدازآصخاشلاسرههدحتمتلاایاردجتیرهداینب ربصخاشنیا .دنکیمرشتنمروشک۱۸۴رداریداصتقا یداصتقایدازآفلتخمیاههبنجهکصخاش۱۲ساسا صخاشنیاهبیهاگن .تساهدشهتخاس،دنجنسیمار لودجردصردهکروشک۱۰نایمردهکدهدیمناشن جنپ،دنرادرارقیداصتقایاهیدازآیارادیاهروشک ماظنیارادروشکجنپویهاشداپراتخاسیارادروشک جتیرهداینب :عبنم )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 17

20. عضورگیدترابعهب .یماظنویتینماقیمعیاهیمارآان اهنآیسرربناکماهکتسابارخنانچاهروشکنیا هکتسایرورضهتکننیایروآدایوتساهتشادندوجو .دنتسهیروهمجیاهماظنیارادروشکراهچره درومجتیرهداینبهکهقطنمنیاروشک۱۴نایمزا راهچلودجردصروشکجنپزاتساهدادرارقیسررب رعقروشکجنپ .دنتسهیهاشداپیاهماظنیارادروشک یروهمج .دنتسهیروهمجماظنیارادیگمهزینلودج لامشوهنایمرواخهقطنمردیدنبهدرنیاردیملاسا هنمادو،هنایم،طسوتم .درادرارقلودجرعقرداقیرفآ ۱۳.6و67.7،6۵.۳هقطنمردیهاشداپیاهروشکزایتما ماظنیارادیاهروشکزایتماهنمادو،هنایم،طسوتم .تسا .تسا۲6.6و،۵۵.7،۵۳.6یروهمج زایتمامه،یهاشداپیارادیاهروشکرگیدترابعهب .دناهدشعیزوتیرتهاتوکهدودحمردمهدنرادیرتلااب هنایمودصرد۲۱یهاشداپیاهماظندرکلمعطسوتم ردیروهمجیاهماظنزارتهبدصرد۲۲اهنآدرکلمع .تساهقطنم یدازآ هناخ ؛یسایس قوقح و یندم یاه یدازآ یدازآهناخ :عبنم ویندمیاهیدازآنازیمیسرربهبهلاسرهیدازآهناخ یدازآهناخ .دزادرپیمناهجیاهروشکردیسایسقوقح یسایسقوقحهزوحودرد،یلکزایتماکیندادربهولاع نآاتیاهنودهدیمهرمناهروشکهبزینیندمیاهیدازآو یدنبهدردازآریغو،دازآیدحات،دازآهتسدهسرداراه .دنکیم یلکزایتمارظنمزالودجردصروشک۱۰هبیهاگن ردلودجردصروشک۱۰زاروشکتفهدهدیمناشن رد .دنتسهیهاشداپیاهماظنیاراد۲۰۲۱لاسشرازگ یسایسماظنیارادروشک9لودجرعقروشک۱۰زالباقم یهاشداپیسایسماظنیارادروشکاهنت .دنتسهیروهمج .تساملاساهاگدازیدوعسناتسبرعلودجنیارعقرد ردروشکهسلودجرعقروشک۱۰زاهکتساهجوتلباق .دنرادرارقاقیرفآلامشوهنایمرواخهقطنم ردصروشکجنپنایمزااقیرفآلامشوهنایمرواخهقطنمرد دنتسهیهاشداپروشکودویروهمجروشکهسلودج روشکهسویهاشداپروشکودلودجرعقردهکیلاحرد یارادیاهروشکزایتماهنایموطسوتم .دنتسهیروهمج و،هنایم،طسوتم .تسا۳6نآهنمادو۲۴یهاشداپماظن بیترتهبیروهمجماظنیارادیاهروشکزایتماهنماد گنهرفیارادهکارلیئارسارگا .تسا7۵و،۲۳.۵،۳۰ زاتساهقطنمنیایاهروشکرگیدابتوافتمبهذمو یدازآهناخ :عبنم )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 18

21. ردیروهمجیاهماظنزایتماطسوتم،میراذگبرانکتسیلردیروهمجیاهماظنزایتماطسوتم،میراذگبرانکتسیل طسوتم .تسا7۰نآهنمادو۱۸نآهنایمو۲۵.۵هقطنم نودبودصرد۲7لیئارساابیروهمجیاهماظندرکلمع .تسایهاشداپیاهماظنزارتهبدصرد6لیئارسا تسیمونوکا هیرشن ؛یسارکومد صخاشناونعابیصخاشهلاسرهتسیمونوکا رتدرخصخاشجنپزایبیکرتهکدنکیمرشتنمیسارکومد ،مسیلارولپوتاباختنازادنترابعصخاشجنپنیا .تسا ،یسایسگنهرف،یسایستکراشم،تموکحدرکراک ردصردهتسشنروشک۱۰نایمزا .یندمیاهیدازآو روشکهسویهاشداپماظنیارادروشکتفهلودجنیا زینلودجرعقروشکهد .دنتسهیروهمجماظنیاراد .دنتسهیروهمجماظنیارادیگمه یاهیدازآویسایسقوقحرظنمزارگیدترابعهب طسوتمدرکلمعاقیرفآلامشوهنایمرواخهقطنمردیندم .تسارتهبیهاشداپیاهماظنزایروهمجیاهماظن یهاشداپیاهماظنهکدهدیمناشندادعاهنایمهبیهاگن دادعانیامارگوتسیههبیهاگن .دننکیملمعرتهبیکدنا ردیهاشداپیاهماظندرکلمعیناوارفهکدهدیمناشن یاهماظنردهکیلاحردتسارتشیبدادعاینایمهقطنم رتشیبتساروپچمدودرددادعایگدنکارپیروهمج رظنزاهقطنمردیهاشداپیاهماظنرگیدترابعهب .تسا دنرادیطسوتمدرکلمعیسایسقوقحویندمیاهیدازآ هتشادیدبرایسبایبوخرایسبدرکلمعهکنیاسناشو جیاتنمیرگنباقیرفآلامشوهنایمرواخهقطنمهبرگا ۱۸ .دنتسهیدازآهناخجیاتنهباشمرایسب،هدمآتسدب جنپزاهکدناهتفرگرارقیسرربدرومهقطنمنیاردروشک روشکودویروهمجماظنیارادروشکهسرتربروشک یاهروشکزایتماطسوتم .دنتسهیهاشداپماظنیاراد زایتماطسوتم .تسا۳هنمادو۳.۱هنایم،۳.۲یهاشداپ 6.۴هنمادو۳.۳زایتماهنایم،۳.6یروهمجیاهروشک ردیروهمجماظنیارادیاهروشکرگیدترابعهب .تسا .تسارتمکدنشاب )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 1۹

22. تسیمونوکا :عبنم تسیمونوکا :عبنم )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 2۰

23. لمعیهاشداپماظنیارادیاهروشکزارتهبیکدناهقطنملمعیهاشداپماظنیارادیاهروشکزارتهبیکدناهقطنم تروصیرتعیسورایسبهنمادردزایتماعیزوتامادننکیم ودصرد۱۱یروهمجیاهماظندرکلمعطسوتم .دریگیم ردیهاشداپیاهماظنزارتهبدصردجنپاهنآدرکلمعهنایم .تساهقطنم للم نامزاس یناسنا هعسوت صخاش رباریناسناهعسوتصخاشهلاسرهللمنامزاس ۱۰نایمزا .دنکیمیریگهزادنادرخصخاشنیدنچیانبم ویروهمجیاهتموکحیاراد،اهنآزایمینرتربروشک .دنتسهیهاشداپیاهماظنیارادزیناهنآزایمین روشکراهچ،رتربروشکجنپزاهنایمرواخهقطنمرد راهچ،لودجرعقروشکجنپزاویهاشداپیاهماظنیاراد زایتماطسوتم . .دنتسهیروهمجیاهماظنیارادروشک و،۰.۸۳۱نآهنایم،۰.۸۱هقطنمردیهاشداپیاهماظن ردیهاشداپیاهماظنزایتماطسوتم .تسا۰.۲۰۴نآهنماد .تسا۰.۴۴9نآهنمادو،۰.7۳۲نآهنایم،۰.7۰۸هقطنم ۱۴یهاشداپیاهماظندرکلمعطسوتمرگیدترابعهب دصرد۱۳نآهنایمویروهمجیاهماظنزارتهبدصرد للمنامزاس :عبنم .تسارتهب للمنامزاس :عبنم )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 21

24. ناریا لاثم :یروهمج ماظن هب یهاشداپ ماظن زا راذگ یاه ماظن یداصتقا درکلمع هرابرد نلیگ وروئام شهوژپ یهاشداپ و یروهمج یاهماظنیداصتقادرکلمعیسرربهبنلیگهلاقم .دوبهتخادرپلنپکیبوچراچردیهاشداپویروهمج درادرتشیبیاهیراوشدهتبلاهکاهشورزارگیدیکی هبماظنکیزاراذگِیراتخاستسکشطاقنهبیهاگن اردوخیاهراوشدهتبلایتاعلاطمنینچ .تسارگیدماظن ینتبمعماجهعلاطمکیدوجوزایعلاطاهدنراگنودراد .درادنیرامآویددعلوبقلباقیاهناینبرب درکلمعهسیاقمهرابردهکیعماجیاهشهوژپکدنازا روسفورپقیقحتهدشماجنایروهمجویهاشداپیاهماظن ،لوکساسنزیبنتراو،ایناویلیسنپهاگشنادزانلیگوروئام .تساماظنعونودنیایداصتقادرکلمعهسیاقمهرابرد نیاابوا،نلیگروسفورپیصخشناعذاهبانب یروهمجیاهماظنهکدرکعورشارقیقحتضرفشیپ راکهجیتنناونعهبواهچنآیلو؛دنرادیرتهبدرکلمع یرتلاابیگدنزﺢطسیهاشداپیاهماظنهکدوبنیا،تفای .دنهدیمهئارادوخنادنورهشیاربار ییاپورایهتفرشیپیاهروشکردمیدیدهکنانچ ابیواسمایرتهبدرکلمعاتدمعیهاشداپیاهماظن هنایمرواخهقطنمرد .دنرادیروهمجیارادیاهاتمه .دناهدوبرابهعجافاتدمعاهراذگنیاامااقیرفآلامشو ردیروهمجهبیهاشداپماظنزاراذگهنومنناونعهب یقفومانهمانراکینشورهبناریاو،قارع،ناتسناغفا ریﺛاتهرابردواکودنکهبدوخیملعهلاقمردنلیگ یسرربقیرطزایسایسمظنیتنسیاهراتخاسیراگدنام یاهماظنیداصتقادرکلمعوتیکلامقحنیبهطبار هکدهدیمﺢیضوتهلاقم .دزادرپیمیروهمجویهاشداپ قحزایهاشداپیاهماظن،یروهمجیاهماظنابهسیاقمرد نیامزیناکم .دننکیمیرادساپیرتشیبنازیمهبتیکلام تدم،یلخادیاهعازنیفنمرﺛاشهاکقیرطزایرادساپ تردقتارایتخاهنمادو،ییارجاتردقنتشادرایتخارد ردتیکلامقحزارتهبتظفاحم .دنکیملمعییارجا .دوشیمرجنمرتهبیگدنزﺢطسهبهجیتن .دناهتشاد ماظنزاراذگمینکهاگنناریانامدوخروشکهبرگا صلاخاندیلوتربیفنمرایسبیرﺛایروهمجهبیهاشداپ دیلوتهبیهاگن .تساهتشاد،هنارسدمآردنامهایهنارس رامآساسارب۲۰۱۰لاستباﺛرلادهبهنارسصلاخان رخاواات۱96۰هلصافردهکدهدیمناشنیناهجکناب لاحردتعرسهبهنارسصلاخاندیلوتیدلایم7۰ههد ۱96۰رد .دشرباربهسزاشیبهرودنیاردودوبدشر .دوبرلاد۲9۸7تباﺛتمیقهبهنارسصلاخاندیلوت یولهپرصعردناریاهکیلاسنیرخآ،۱977لاسرد شیپلاسکیو9۵۴۱هنارسدمآردتشادیداعیتیعضو هبهنارسدمآردبلاقناعوقواب .دوبرلاد۱۰۲6۱نآزا زونهوزیننآزاسپههدراهچیتحودرکطوقستعرس .تساهدیسرنبلاقنازاشیپﺢطسهب،تسازونههک نویسرگر،یرازباریغتمشورزاهدافتساابهلاقم هلصافردروشک۱۳7یسرربهب،یاهلمجدنچکیتسیجلا هکدریگیمهجیتنودزادرپیم۲۰۲۱و۱9۰۰یاهلاس ابهسیاقمردلاابمزیناکمهسقیرطزایهاشداپیاهماظن دننکیمتظفاحمرتهبارتیکلامقحیروهمجیاهماظن دهدیمناشنهلاقم .دننکیممهارفیرتلاابیگدنزﺢطسو یاهیهاشداپابهسیاقمردهطورشمیهاشداپیاهماظنهک یفنمرﺛاشهاکردیرتهبدرکلمعهقلطموکیتارکمدریغ تردقهنمادشهاکوندنامییارجاتردقردهرودلوط ردارهیکرتویبونجهرکروشکود،هسیاقمیاربرگا اب،کیتارکومدریغییاهروشکناریانوچمههکمیریگبرظن ینوماریپ،هعسوتلاحرد،هسیاقملباقتیعمجوتعسو .دیآیمتسدهبیرتنشورریوصت،دندوببرغدحتمو ۲97۸ناریاهنارسیلخادصلاخاندیلوت1960لاسرد ،رلاد9۳۲یبونجهرکهنارسیلخادصلاخاندیلوت،رلاد ۳۱7۴تباﺛتمیقهبهیکرتهنارسیلخادصلاخاندیلوتو .دنتسهرتقفومنآ یاهماظنزیوجتواروظنمهکدهدیمﺢیضوتنلیگ وادیکاتدرومهتکنهکلب؛تسیناهروشکیاربیهاشداپ ،تسارادهشیریهاشداپماظنهکیعماوجردهکتسانیا یزاسدودحم،یلخادیاهشنتشهاکابدناوتیمماظننیا رایتخاشیازفازاتعناممو،هیرجمهوقتسایریرادمامز ﺢطسندروآمهارفردیتبثمشقن،هیرجمهوقسیئر .دنکمهارفنادنورهشیاربرتلاابیگدنز .دوبرلاد ناریایاربتباﺛهنارسصلاخاندیلوت۱97۰لاسرد هیکرتیاربورلاد۱79۳یبونجهرکیارب،رلاد7۰۱۱ 9۵۴۱ناریایاربمقرنیا۱977لاسرد .دوبرلاد۴۲۲۰ ۵۴۲۰هیکرتیاربو،رلاد۳۲۸۴یبونجهرکیارب،رلاد )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 22

25. یناهجکناب :عبنم یسکتسانکمم .دوبناریایلخادصلاخاندیلوتدازآ زاوتسینعناموعماجهسیاقمنیادیوگبیتسردهب یاهسیاقمنینچساساربوتسینقیقدزینیرامآرظن دنیارفیطیروهمجهبیهاشداپماظنزاراذگرﺛاناوتیمن مهزاباماتسایتسردنخسنیا .دیجنسار۵7بلاقنا .تسینیلاخنادنچهدنراگنهتنچ ،رلاد۴7۸9ناریایاربمقرنیا۱9۸۰لاسرد .دوبرلاد .دوبرلاد۴9۸6هیکرتیاربو،رلاد۳۵79یبونجهرکیارب زاهاشنامزردهکدهدیمناشنماقراودادعانیا طوقسهبهک۱97۸ردبلاقناشتآشرتسگزاغآات۱96۰ صلاخاندیلوت،دشرجنم۱979هیروفردیهاشداپماظن وتفرگیشیپنآزا،دوبرتمکهیکرتزاهکناریاهنارس هرکابهسیاقمردمقرنیاودیسرنآرباربودهبابیرقت یهاشداپماظنطوقسزاسپ .دوبرباربهسابیرقتیبونج ؛درکطوقستعرسهبناریاهنارسیلخادصلاخاندیلوت مکرایسبزینیبونجهرکابشاهلصافودشرتمکهیکرتزا اکیرمآورزرلاردفنادداصتقا،رورپناهجاضردمحم دزادرپیمشسرپنیایسرربهببلاقناکیهنیزههلاقمرد نیسپسهدشذاختایاهتسایسو۵7بلاقناریﺛاتهک صلاخاندیلوتو،ناریاداصتقاربیملاسایروهمجطسوت .تساهدوبهچ۲۰۱۰ات۱979هلصافرد،هنارسیلخاد .دش یلخادصلاخاندیلوت،۲۰۰۰لاسرد،دعبلاس۲۰ هرکیارب،رلاد۴۸۱6ناریایاربتباﺛتمیقهبهنارس لاسرد .دوبرلاد۸۲7۸هیکرتیاربو،۱۵۴۱۴یبونج یبونجهرکیارب،رلاد6۵99ناریایاربمقرنیا۲۰۱۰ تیاهنرد .دوبرلاد۱۰7۴۲هیکرتیاربورلاد۲۳۰۸7 هرکیارب،رلاد۵9۲۲ناریایاربمقرنیا۲۰۱9لاسرد .دوبرلاد۱۵۱۲۵هیکرتیاربورلاد۲۸67۵یبونج هبنیزگیاجیاهویرانسنتخاسربابرورپناهج رباهویرانسنیازایخرب .دزادرپیمرﺛانیایریگهزادنا زینیخربوبلاقنازاشیپناریاداصتقادرکلمعساسا رورپناهج .دنتسههقطنمردهباشمیاهداصتقاساسارب دنورهشره،هعلاطمدرومینامزهزابردهکدنزیمنیمخت تلعهبارشاهنارسدمآرددصرد۵۰ات۲۵نیبیناریا یروهمجیوسزاهدشذاختایاهتسایسو۵7بلاقنا .تساهدادتسدزایملاسا هلمجزا؛دنکیمنشورارهتکندنچماقرانیاهسیاقم دیلوتاهنتهن۵7بلاقناهبیهتنملاس۱۵هلصافردهکنیا هنارسیلخادصلاخاندیلوتزاناریاهنارسیلخادصلاخان تعرسابهکلبدوبرتشیبیبونجهرکوهیکرتیاهروشک طوقسیلوبلاقنالصاح .دوبدشرلاحردزینیرتشیب ردهنایمرواخداصتقاداتسا «ناگنازرفاضردمحم» یملاسابلاقناتصرفهنیزههلاقمردزینگربرامهاگشناد ۱9۸۸-۱97۸یاهلاسهلصافردهکدنزیمنیمختگنجو )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 23

26. شزراهبرلاد۳۴66۰طسوتمروطهبیناریادنورهشرهشزراهبرلاد۳۴66۰طسوتمروطهبیناریادنورهشره .تساهدادتسدزا۲۰۱۰لاستباﺛرلاد ینایاپ نخس همانراکمغریلعناریاردیهاوخیروهمجتنس ندیشکریزهبنآجواهطقنهکریخانرقرددوخماکان نآینیزگیاجویولهپیارگناریاوارگهعسوتتموکح زونهتساهدوبدمآراکانویعاجتراوزیتسناریایماظناب راتخاسیتاذیرتربربنآیروحمیاعداو؛تساعدمرپ .دراددیکاتیهاشداپربینتبمیسایسمظنربیروهمج یفیصوتهسیاقمزاهدافتساابدرکشلاتهدنراگنهلاقمنیارد یاهکینکتساساربهدشماجناتاقیقحتفیصوتو هرابردهناهاوخیروهمجرتخبتهکدهدناشنیرامآهتفرشیپ یاپهکاجنآ،یهاشداپماظنربیروهمجماظنیتاذیرترب .تسینهیجوتلباق،دیایبنایمهبدرکلمع صخاشجنپزاهدافتساابهدنراگن،یفیصوتهسیاقمرد ﺢطسردهکدهدیمناشنیناهجوربتعمیهدشهتخانش درکلمعاقیرفآلامشوهنایمرواخهقطنمردویناهج یاهماظندرکلمعزایرایسبدراومردیهاشداپیاهماظن قیقحتفیصوتهبسپسهدنراگن .تسارتهبیروهمج هبهکدزادرپیمنلیگروسفورپیرامآیاهکینکتربینتبم یروهمجیاهماظنیداصتقادرکلمعیاهسیاقمیسررب هکتسانیانلیگقیقحتهجیتن .دوبهتخادرپیهاشداپو .دنرادیرتبایماکدرکلمعیلکروطهبیهاشداپیاهماظن ،یهاشداپیاهماظننوردردهکدهدیمناشننانچمهوا زایرتهبرایسبدرکلمعهطورشمیهاشداپیاهماظن .دنرادهقلطمیاهیهاشداپ زاتسسگردناریاهژیودرومهبنینچمههدنراگن هکدهدیمناشنودزادرپیمیروهمجهبیهاشداپماظن بقعاردشرلاحردداصتقاکیناریابلاقناهنوگچ تباﺛرلادهبیلخادهنارسصلاخاندیلوتوتشادهاگن بلاقنازاشیپﺢطسهبریخاههدراهچیطزگره۲۰۱۰ زاهلاقمودفیصوتهبسپسهدنراگن .تشگنزابدوخ اضردمحمورورپناهجاضردمحم – هدنسیونودیوس یرامآیاهکینکتزاهدافتساابهکدزادرپیم - ناگنازرف یروهمجیاهتسایسوگنج،بلاقناتصرفهنیزه .دناهدزنیمختاریملاسا تسیابیمیروهمجویهاشداپیاهماظنهسیاقمرد تفررتارفدنرادنیددعشجنستیلباقهکینانخسزا هبیدعبماگردویفیصوتیاههسیاقمهبمکتسدو .درکیرتشیبیاکتایرامآیاهکینکتربینتبمتاقیقحت لاامتحایشورنینچابهکدهدیمناشنتشادداینیا .دشابنناهاوخیروهمجلیمبابجیاتن )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 24

27. تسایس هیلع هقف هعیش تیناحور ی هطلس زا روبع یارب یسایس یتفایهر ناریا رد یدزیا دمحم -یقوقحماظنِینوناکِیژولوئدیاویرظنیهتسه .تسا «هیقفتیلاو» یهدیا «یملاسایروهمج» ِیسایس میژرکیهکنآزاشیپیملاسایروهمج،رگیدترابعهب هارمهکیتارکوروبویقوقح،یروصیراتخاسابیسایس یملاسابلاقنانارادساپهاپسنوچیبتکمییاهداهناب تیلاو» مانهبهیماماهقفنوردیسایسیاهدیاققحت،دشاب یسایسمیژرنیاتافصواهیگژیومامت .تسا «هیقف (tyranny) تیرابجاییرگیبلاقنا،یزیتساکیرمآزامعا دوشیمهدرمشربنآتیبثتردمهوسیسﺄتردمههک یتقوهتبلا .تسایعیشِیهقفیهدیاکیربضراع ضراوعنیاهکتسینانعمنیاهبدنا«ضراع» مییوگیم تموکح،یهقفریغنایبهبو،تیلاو .دنایفداصتوثداح نکاس و ناریا تاعلاطم و هفسلف رگشهوژپ یدزیا دمحم کینکت یلپ هاگشناد رد ار دوخ یسانشراک وا .تسا هسنارف سپس وا .درک تفایرد )ریبکریما یتعنص هاگشناد( نارهت هاگشناد( ناریا یلم هاگشناد زا ار هفسلف دشرا یسانشراک لاس و تفر هسنارف هب سپس .درک ذخا )یتشهب دیهش ی هتشر رد ار دوخ )maîtrise( دشرا یسانشراک لوا یسانشراک سپس .دنارذگ گروبسارتسا هاگشناد رد هفسلف سیراپ یلاع تاعلاطم یلمع یارسشناد زا ار دوخ دشرا رد تیمکاح« وا ی همان نایاپ نیرخآ عوضوم .درک تفایرد .تسا هدوب »یدرورهس ی هفسلف )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 25

28. یماماعیشتهنوگنیاودوشیمیسایستیمکاحیهلﺄسمیماماعیشتهنوگنیاودوشیمیسایستیمکاحیهلﺄسم ،نیازاسپ (6) .دنکیمنییعتزیننایسابعاباردوختبسن شیپاتونلاوغمیهلمحوهیوبلآطوقسیهلصافرد یاربجیردتهباهقف،مهننرقرخاواردهیوفصروهظزا هعماجربیرتشیب «تیلاو» ،هجیتنردویهلا «قح» دوخ یارب (متفه .ق .م) یلحققحم،هنومنیارب .دندشلئاق قلعتمطقفهکارسمخرد «مامامهس» شخبرابنیلوا ای (7) .تفرگرظنرددهتجمهیقفیاربدوبهعیشناماماهب نیلوایارب (متشه .ق .م) یلحهملاع،رگیدیاهنومنرد دننادیمن «داهتجا» هکمدرممومعیاربار «دیلقت» راب تامدقمهیماماهقف «نورد» بلاقنانیا (۸) .درکحرطم .درکزابناریاردارهعیشنایناحوریسایس-یعامتجاذوفن بهذمزاجراخیلئاسمهبﺦساپردیمامایهعیشِهیقف دوجوناهجوهقطنم،ناریایسایس-یرکفیهنیمزردهک تیلاویهیرظن،عقاورد .دشیلمعسپسوحرطدناهتشاد لهچیههدزاهقطنموناریایسایستلاوحترتسبردهیقف .دوبینیدنوربیرمالولعمدوخینعی .دشحرطموسنیاهب یروهمج» ِتیهامویتسیچیهرابردیتقو،نیادوجواب «هیقفتیلاو» یژولوئدیادیابمییوگیمنخس «یملاسا میهاوخیمهلاقمنیارد .مینککیکفتنآ «ضراوع» زاار ردهعیشِتیناحورِهاگتسدِیرظن-یسایسهاگیاجهب یخیراتیهنیمز،«هیقفتیلاو» ربینتبمتیمکاحیهیاس یانبم .میزادرپبیملاسایروهمجزاسپنآیهدنیآو یهشیدنابوچراچردتلودشسرپ،هلاقمنیالیلحت ایقیدصتزامعایداقتعابوچراچردهنتسایسایس .یماماعیشتیداقتعاینابمراکنا هیوفص :هیماما ندش دنمداهن نایمیهرودردهیماماهقف «نورد» تلاوحتزاغراف عیشتهبناریایمسربهذمهکهیوفصزاغآاتتبیغ .دنتشادناریاردیدودحمذوفناهقف،درکرییغتیماما هیمامایعرشقوقحوملاکنیودتهبدنچرهاهنآ وتردقرددوخذوفنزایتحیدراومردودنتخادرپ یهاشداپزاشیپاتامادندرکیمهدافتساهعیشیهعماج تموکحیمسریژولوئدیانییعتوتواضقردهیوفص هعیشیاهقفهکتسایوفصهرودزایلودنتشادنیشقن دندرکادیپیدایزذوفنیسایسیتحوییاضقرومارد رد .دشداجیا «ملاسلااﺦیش» مانهبیبصنمیتحو (9) .م) یسلجمرقابدمحم،لواسابعهاشیهاشداپیهرود ینیدماقمنیرتلااب «ملاسلااﺦیش» ناونعهب (مهدزاود .ق رابنیلوایارب،بیترتنیاهب (۱۰) .درکبسکارتختیاپ نیلوایارب .دشدنمداهنهعیشتیناحورناریاﺦیراترد نییعتیرفیکتازاجمهاگدادردتسناوتیم «دهتجم» راب ناهاشداپرایتخارداهنتیرفیکدودح،نیازاشیپات .دنک .م) یکرَکﺦیش .دوباهنآزاتباینهبیفرعیاههاگدادو رد «هعمجماما» مانهبیناگدنیامنرابنیلوایارب،(مهد .ق یهرودردرابنیلوایارب (۱۱) .درکنییعتروشکرسارس هک،«جارخ» ،یمومعتایلامزایشخباهقف،بسامهتهاش (۱۲) .دندرکتفایرددشیمهدادتلودهب مراهچ نرق رد مهدزاود ماما تبیغ زا :هیماما یهقف »بلاقنا« مهن نرق رخاوا ات )۱( هقفرد (۲) تلودیهیرظنحرطهکتساروهشم ایهیماما .درادنینادنچیهقباسیمامایهعیشملاکای لآتموکح) مراهچنرقزاشیپمدقتمیهیمامامکتسد هب (هّلحیهقفبتکم) متفهنرقزاشیپاتیتحو (هیوب یگژیونیانوچودنتشادداقتعایسایسمکاح «تمصع» تلودیهدیاوهشیدناحرط،دوببیاغمامارایتخارداهنت یهنیمزهتبلا .دوببولطمانیرماهیماماملاکوهقفرد .تشاددوجونآیریگلکشلیاوازاهیماماندشیسایس تشادصاخبئانراهچ «نامزماما» ،هیماماتنسقبط سپهلصافلاباما .دوبهدرکبوصنماراهنآدوخماماهک وازاتباینیتحونامزماماابرادیدزایاهدع،تبیغزا رتدعبماماتباینیاربهدنکارپیاهاعدانیا .دنتفگنخس ویمسرلکشورساهقفیوسزا «ماعتباین» یاعدارد سپیمامایهعیشیاهقف،ساسانیارب .تفایدنمداهن نرقردمهدزاودماماتبیغزاسپراذگیهرودکیزا ندرکیداهنو (۳) ینیدرادتقایوسهبجیردتهبمراهچ .دنتفرهیماما (۴) هب (مجنپ .ق) دیفمﺦیشزاصخشمروطهبهیماماهقف تموکحرد .دشدراونایعیشیهعماجیهراداردوسنیا هلمجزاهعیشیاهقفهکدوب (مجنپومراهچ .ق) هیوبلآ یضرفیرش،(مجنپ .ق،گرم) یسوطﺦیش،دیفمﺦیش (مجنپ .ق .م) یدهلاملعیضترمفیرشو (مجنپ .ق .م) عرشنیودت (۵) .دندشدراوییاضقویسایسهاگتسدرد دننامیعرشیاهتایلامذخاونآتسبراکوهیماماعماج یهعماجرداهقفهکتسیدراومهلمجزاتاکزوسمخ فیرشرابنیلوایاربیتح .دندرکزاغآیرتدودحم دراولامعناطلسلاعملمعلاناونعابیاهلاسرردیضترم دادیمیوریلاحردناریاردتلاوحتنیایهمه نرق) یرگنشوروهتینردم،سناسنریهروداپوراهک تردقودرکیمیرپسار (یدلایممهدجهاتمهدزناش یلمیاهیهاشداپیوسزاایودوبشهاکلاحرداسیلک .دوبهدشهدیشکشلاچهب،نردمتلم- تلودموهفمریز اتاپورایهنایمیاههدسِیحیسمیاهیهاشداپهبهیوفص تهابش (یرجهمتفهنرق) یدلایممهدزیسنرقزاشیپ زایشخباتتشادتصرفنرقنیدنچهیوفص .تشاد ییاپورانردمیاهتلودزااریقوقحویرکفیهتینردم )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 26

29. .درکرداصاروکابنتمیرحتیاوتف «دیلقتعجرم» ناونعهب دشمتخهاشنیدلارصانینیشنبقعهبهکاردادیورنیا لاسهدزناپهکدناهتسنادهطورشمبلاقنایاههنیمززایکی دنچرههکدرکهیکتیبهذمیتسایسربامادنکبسک ردیلودوبدیفمناریارادتقاویگچراپکییاربادتبارد ،یروانفظاحلهبمه .دشنانآلاوزلماوعزایکیتیاهن هیوفص،یسایسویقوقح،یرکفظاحلهبمهوداصتقامه یهاشداپاتیگدنامبقعنیاتارﺛاودناماجاپورازا .تشادهمادایولهپیهاشداپزاغآوهطورشمرصع،راجاق ویملعتفرشیپدهاشدوخنوردرداپوراهکینارود ،دوبیسایسیاهراتخاسواهنوناقحلاصازینویروانف تشادقلعتمیدقیایندهبهکیتنستلودکیهیوفص - تلودروهظواپورارداسیلکلاوزنارودرد .دنامیقاب ردهژیوهبهطورشمویبیکرتیاهیهاشداپواهتلم رتشیبزورهبزورناریارداهقف،مهدفهنرقردناتسلگنا زونههکناریاردییاضفنینچرد .دنتفرگیمتردق رادتقانایاپوناهفصاطوقس،دوبهدناممیدقیایندرد نمادناریاردجرموجرهولزلزتیاهرودهبنایوفص نآردهکهاشردانیهاشداپهاتوکیهرودردزجهکدز -یقوقحیاهراتخاسودوبگنجریگردرتشیبروشکزین اتولمعرد،تفرگنلکشدیدجیاینداببسانتمیسایس ینوناقِیسایسِمظنکییاربیتصرف،راجاقنارودرخاوا .دادخردعب یبلاقنا،یهقفﺢطسرد،یسایستلاوحتزاغراف :تشادنهقباسنامزنآاتهکدادیورهیماماردهدننکنییعت دیلقت،نیازاشیپات .یمامایهعیشردتیعجرمروهظ دیلقترد،رگیدترابعهب .دوبنعجرمهبرصحنمهیقفزا یضترم .دادخرهیماماهقفردهرابودِیزاسداهنکییعرش نیتسخنیراصناﺦیشهبروهشم (مهدزیس .ق .م) یراصنا .درکفیرعتهیماماهقفردارتیعجرمداهنهکدوبیسک کیزادیلقتارنانمومفیلاکتزایکیةاجنلاةریسردوا یلاحرد (۱6) .تسنادتایحدیقردلداعوملعادهتجم نسحدمحم،یراصناﺦیشمیقتسمداتسادوشیمهتفگهک نیلوا،رهاوجبحاصهبروهشم (مهدزیس .ق .م) یفجن فیرعتهبهجوتاباما،هدوبهعیشیمسردیلقتعجرم دیاباروایراصناﺦیشیارآردینیدداهننیایمسر هتبلا (۱7) .تسنادهعیشیمسردیلقتعجرمنیتسخن نرقاتارتیعجرمطخیمامایاهقفمامتابیرقتزورما اما،دنشخبیمموادتهعیشیاهقفنیلواویرجهمجنپ نیاابویمسرروطهبیداهننینچهکتشادهجوتدیاب دوجوراجاقنارودزاشیپاتهیماماردصخشمفیرعت لمعردهچورظنردهچیراصناﺦیشِتیعجرم .تشادن رادتقاتهجزااما،دوبیسایسریغوینیدتیعجرمکی تیمهادروآدوجوهبهعیشتیناحوریاربهکیدودحمان یسایسیرادربهرهبیهنیمزعیشتردتیعجرمِلعج .دراد یرادربهرهبنیایهنومننیتسخن .درکمهارفارنآزا ،یراصناﺦیشمیقتسمدرگاش،یزاریشنسحازریمیاوتف .دشنمهارفنردمو راجاق رصع :هیماما رد »تیعجرم« دیدج داهن ندش هتخاسرب وهیوفصزاسپهعیشیاهقفتردقشهاکزاسپ ترجاهمو (مهدزاودنرقطساوا) هاشرداننارودردهژیوهب یراذگناینبزاسپنایناحور،قارعهبنانآزایرایسب بحاصهرابودمهدزیسنرقلیاواردراجاقیهاشداپ هرودنیارد .دندشتموکحیتحوهماعروماردذوفن ءاطغلافشاکرفعجمانهبیدهتجمرابنیلوایاربهکتسا ،راجاقهاشداپنیمود،هاشیلعحتفهب (مهدزیس .ق .م) هیسورهیلع (رافکهیلعناناملسمگنج) «داهج» یهزاجا .م) یفشکرفعجدیسهرودنیارد (۱۳) .دنکیمرداصار ود،(مهدزیس .ق .م) یّمقمساقلاوباازریمو (مهدزیس .ق تموکحیاربهیقفوهاشندوبلمکمزا،راجاقرصعهیقف ناونعهباهقفیهژیوهاگیاجزاییاههناشندنچره،دنتشون نیا (۱۴) .دوشیمهدیدنانآیاههتشونردبئاغماماباّون شیبومکهاشنیدلارصانیهاشداپناروداتهیوسودیهطبار وهیمامایاهقفیهطبار .تشاددوجوراجاقیهرودرد هریتهاشنیدلارصانیرادمامزیهرودردیسایستیمکاح یخربهکدادیوریدیدجتاقافتایرصانرصعرد .دش رد «هعیشتیناحور» ذوفنزاغآیهنیمزارنآناخرومزا نیرتمهمزایکی (۱۵) .دننکیمیقلتیسایسیاهشبنج راصحنایارجام،تیناحورورابرددروخربیاهزارف هیلعتیناحورزایشخبنآردهکدوب (9۲ات۱۸9۰) وکابنت یزاریشنسحدمحمیاوتفشکاشکنیاجوا .داتسیاهاش رابنیاهکدوبیزاریشازریمهبروهشم (مهدزیس .ق .م) .دوبوکابنتیارجامرد یسایستردقشیازفاتهجردهکیرگیدمهملوحت رادتقایهنمادشرتسگ،داتفاراجاقیهرودردهیمامایاهقف .دوب (مهدزیس .ق .م) یقارندمحاراﺛآردهیقف «تیلاو» و هیبسحروماردارهیقف «تیلاو» هکنیاربهولاعیقارن ردار «مامابئان» مهبمهاگیاج،(۱۸) تسنادزاجمار ورادتقاوا .درکفیرعتزابنآرتشیبیریگتردقتهج ربمایپتیعورشمورادتقالداعمارلداعهیقفتیعورشم للادتسانیاهکیناسکزایکی .دادرارقهعیشناماماو رمانیا (۱9) .دوبرهاوجباتکردیفجندرکدراریهقف ببسهب،اهقفینیدرادتقاشیازفامغرهبهکدهدیمناشن ردیماماعیشتردتلودسیسﺄتیداقتعاویرظنعانتما هلصافتموکحیهدیازانانآبلغازونه،تبیغرصع .دنتفرگیم ردتیناحوریهرابودروهظردهکرگیدمهمدادیور )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 27

30. لیدبتهیمامایاربدیدجیزکرمهبمقهکدشبجومنیالیدبتهیمامایاربدیدجیزکرمهبمقهکدشبجومنیا تیناحورنایممیقتسمییورایوریعونبیترتنیدب .دوش لکشتلودودوبهدشتیوقتناریارداههدسیطهک .تشادهمادا۱۳۵7بلاقنااتییورایورنیا .تفرگ شبنج .دوبهطورشمشبنجدوبرﺛومتسایسیهنحص رارقمهیوربوراراهقفراجاقیهرودرخاواردهطورشم نیتسخننیودتهبرجنمتیاهنردهکهطورشمشبنج .داد یتهجزادشناریاﺦیراتلکردهطورشمیساسانوناق ودرکطوقسیاهلسلسهنهکنیااب؛دوب «بلاقنا» کی هطورشمشبنج .دوبهملکفراعتمیانعمهببلاقناهن ،یقوقحیاهناینبنوچتشادار «بلاقنا» کیصئاصخ دنچدروخرب .درکربزوریزارناریایسایسویرظن نارکفنشورزا،ضراعتموتوافتمیسایسویرکفنایرج ردیاهلزلز،بلاقنانیاردتیناحوروارگیلم،کیئلا زااهقفیخربهکنیااب .دروآدوجوهبناریایسایسناماس مظاکدمحم،(مهدراهچ .ق .م) ینیئاننیسحدمحمهلمج .ق .م) یناهبهبللهادبعو (مهدراهچ .ق .م) یناسارخ للهالضفمادعازاسپاما،دندرکعافدهطورشمزا (مهدراهچ وهاشدمحایراذگجاتزاسپو (مهدراهچ .ق .م) یرون نوناقردجردنمنردمیاهداهنهکیعناومندشهدیشکرباب رارقتیناحوریاههتساوخیارجارسربهطورشمیساسا یارب (۲۰) .دندشنیبدبهطورشمهباهنآجیردتهب،دادیم یاروشسلجمردیرگیبلاابدنتسناوتدنچرهاهنآ،هنومن ممتممودلصایرونللهالضفﺦیشراشفابهژیوهبویلم ؛دنناجنگبنوناقرددادیمتراظنتردقاهقفهبهکار یرجه۱۲۸9لاسردودیسرنییاجهبلمعردیلو یربارب .دندرکیراددوخنآلیکشتزااهقف (۲۱) یسمش سیساتاییساسانوناقممتممتشهلصاردمدرمقوقح ممتم۱9لصاردفراعمترازورظنریزرلاوکسسرادم ابارتیناحورهکدندوبیدراومهلمجزایساسانوناق وحورردهکیددجت .درکیمهجاومیدیدجتاضراعت تیناحورنایزهبلمعرددوبهطورشمیساسانوناقنتم .دندشنیبدبهطورشمهبجیردتهبنانآودش یلکروطهبو - تیناحورابهاشاضردروخربردهتبلا یهرودرد .تساهدشقارغایدحاتهعیشبهذم - نیرتمهمناونعهبمقهیملعیهزوح،هاشاضریرادمامز زاشیپلاسهسهک،ناریاردنایعیشینیدیهسردم .دادهمادادوخراکهب،دوبهدشسیسﺄتوایراذگجات کیکفتیشمطخساساربهعیشدیلقتعجارمابوایهطبار .اهقفبوکرسساسأربهندوبهدشفیرعتذوفنورملق اتهاشاضریهرودردنردمیندمویرفیکنیناوقیتح یارجامرد .دندوبهتفرگرظنرداریملاساتعیرشیدح دروخربونایناحورکیرحتهبهکزینداشرهوگدجسم نیگمشخدادخرنآعوقوزاهاشاضر،دوبدهشمینابرهش شاهطباریتحودرکرانکرباردهشمینابرهشسیئرودش تیلوتبیانابهک،تقوریزوتسخن،یغورفیلعدمحماب .دشهریتتشادیببسیدنواشیوخیوضرسدقناتسآ لابندارتلودزانیدییادجتسایسدنچرههاشاضر یفذحیدرکیوریعیشعجارمابدروخربردامادرکیم رد «ریدغدیع» مسارمردینارنخسکیردوا .تشادن روصتودنتسههابتشارداهیلیخ» :تفگناتسلگخاک هکتسانیاایندیزورماندمتذخاوددجتینعمدننکیم ددجتبسکابودنیامننتیاعرارعیارشوتنایدلوصا رگاهکنآلاحودرادبهذمونیدابیتریاغمندمتو رباربردرضاحلاحردملاساگرزب [راذگنوناق] ننقم عیارشلوصاندوبقفاوم،تشاددوجوملاعتایقرتنیا ناشیازورماندمتتلایکشتوتیعضواباردوخیهقح (۲۲) .«دادیم یولهپ رصع :هیماما رد »تفلاخ« اههدسهکتیناحور،یقطنمتسایسنیادوجواب دوخذوفنشهاکتسناوتیمن،دوبدوخیزاتهکیدهاش حانج،هطورشم «بلاقنا» ردهکروطنامه .دنکلمحتار ردتلاوحتتعرستسناوتیمنتیناحوریوردنت مسیرلاوکسابهکتیناحورزایشخب،دروآباتارناریا دوبهدادتسدزااردوخقباستردقیهاشاضر یسایستردقبسکیاربدوخیهقلاعزاتسناوتیمن یهاشداپیهرودردوهاشاضرزاسپ .دشوپمشچرتشیب نایممارآاتبسناماهریتیهطبارشیبومک،هاشاضردمحم هاش» هبموسومتاحلاصااباما،تفایهمادااهقفوتلود تیناحوروتلودنایمشنت «دیفسبلاقنا» ای «تلمو ،یداصتقا،یندمِتاحلاصانیا .دیسردوخجواهب دمآردارجایهلحرمهب۱۳۴۱لاسردیگنهرفویسایس ارینیمخللهاحورنانآسأرردواهقفزایخربضارتعاو اهقفیاربارتاحلاصانیاهکیدراومزایکی .تخیگنارب هطورشمبلاقنازاسپتیناحورذوفنوتردقشهاک مهدراهچ .ق) مهدزناپنرقزاغآردهاشاضرندمآرباب یاههاگدیدهکهاشاضر .تفرگتدش (یسمشیرجه ردتیناحوریهطلسابوتشادرلاوکسوهنایارگیلم .تشاذگراشفتحتارهعیشیاهقفدوبفلاخمروشکروما یمومعتازاجمنیناوقنیودت،هیلدعردواتاحلاصا ریسفتیلکروطهبو۱۳۰7ردیندمنوناقو۱۳۰۴رد هطورشمیساسانوناقزاواناکیدزنوهاشاضررلاوکس فشک» هلمجزایعامتجایاهتسایسیارجازینو هعیشیاهقفدوبهاشاضریصخشیاههدیازاهک «باجح ردهکهعیشتیناحور،رگیدیوسزا .دناشکاوزناهبار یدازآینامثعیروتارپماِرخاواِیفیاوطلاکولمتسایس زاسپ،تشادنایعیشسدقمیاهرهشردیرتشیبلمع .تفرگرارقراشفتحتناتسلگناذوفنولوایناهجگنج )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 28

31. اهسردهعومجمنیا .دشرشتنم۱۳۵۵لاسردیبرع باتکنیاردینیمخ .دشرشتنمزینتساکراونتروصهب زینیملاساتموکحناونعاب) تفرگمانهیقفتیلاوهک قبط .درکحرطارهیقفتیلاویهدیا (تساهدشپاچ تموکحهعماجربدنناوتیماهقف،«هیقفتیلاو» یهیرظن تسنادیمتموکحیاربلماکحرطکیارملاساوا .دننک ردوا .دنرادتموکحقحهعیشیاهقفاهنتدوبدقتعمو مامازالقنهب) ملاساربمایپزایملاکهبباتکنیازایشخب یافلخدیوگیمملاساربمایپنآردهکدهدیمعاجرا (لوا تنسوﺚیدحودنیآیمنمزاسپدنتسهیناسکنم باتکزایرگیدیاجردینیمخ (۲۳) .دننکیمتیاورارم :دیوگیم «صنقیرطزاهیقفتیلاوتابﺛا» ناونعتحت هکدوشیمهدافتساتیاورزاهکدوشهتفگاضرفرگا» وتساهتشاذگنثراهبیرگیدزیچملعزجللهالوسر للهالوسردوخرگاوتسینیﺛراتفلاخوتیلاورما ترضحهکمیدرکیمنهدافتسا («یﺛراویلع») دومرفیم میراچانتروصنیارد،تساترضحنآیهفیلخریما هبملاسلاهیلعهمئاونینموملاریماتفلاخهبعجارهک ارنینموملاریماللهالوسرهکمییوگبومیوشﺚبشتمصن هبتبسناربلطمنیمهوتساهدرکبوصنمتفلاخهب تاحلاصاونآیداصتقاشخب،درکیملمحتلباقریغ زایشخبهکیعرشتافوقومربهکدوبیضراهبموسوم نوناققبط .تشاذگیمتسددوبتیناحوررایتخاردنآ فقوکلاماویضارادوبفظومفاقوایهرادا،دیدج ینیعمدحزارتلاابیتمیقوشزراهکاریصاخوماع قلعتمکلامادننامتافوقومیخربهتبلا .دشورفبدنتشاد ترضحمرحناتسآ،داشرهوگدجسم،یوضرمرحهب رگیدروهشمفوقومدنچو «میظعلادبعهاش» وهموصعم دننامهیریخوهعفنملاماعروماتهجردهکیتافوقومزینو عوضومربهولاع .دندوبانثتسمنوناقنیازادندوبهسردم «شنادهاپس» لیکشتونانزهبیأرقحیاطعا،تافوقوم غرافاما .درکیضاراناراهقفهکدوبیدراومهلمجزا یاربو،یسایسویگنهرف،یداصتقایاهشکاشکنیازا هکدیآنایمهبدیابشسرپنیا،رتفرژیزادنامشچذاختا ؟دادخریلوحتهچیماماهقفردیولهپنارودرد رداردوخیسایس-یهقفیهلاسرنیتسخنینیمخ روطهبهلاسرنآردوا .تشونرارسلاافشکمانهب۱۳۲۳ ریزار «عورشمریغتنطلس» اساسأوهاشاضرمیقتسم للهالضفتارظنزارﺛاتمهلاسرنیایاوتحم .دربلاوس هلاسرنیاردینیمخ .تساینیئاننیسحدمحمویرون ردهکیتنطلسزاهطورشمرصعیاهقفریﺛاتتحت ردباتکنیا .درکداقتنا،دشابنملاساماکحاتمدخ (۱۳۲۲) هلاسرازهرارسامانهبیکچوکیهلاسرهبﺦساپ هتشون «هدازیمَکَحربکایلع» مانهبیهیقفهکدشرشتنم ابودوبهیمامانارگحلاصاهلمجزاهدازیمکح .دوب رگحلاصاهیقفرگید،«یجلگنستعیرشنسحدمحم» زاشسرپ۱۳لوحربهلاسرازهرارسا .تشادهدوارم،هعیش یدجیدقناهنآزایخربهکهدشهتشوننارودنآیاهقف .تساهدوباهقفهجوتمیخربوهعیشیداقتعالوصاهب هکنیا» :تسانیاهلاسریاهشسرپزایکی،هنومنیارب نیادوصقمایآ؟هچینعیتساهملظ،تلوددنیوگیم ملاظ،دنکیمنراتفرشاهفیظوهبنوچتلودهکتسا دهتجمتسدهبدیابتلودهکتسانیادوصقمای؟تسا تلعامشرظنهب» :تسانیاواینایاپشسرپ،ای «؟دشاب «؟تسیچ،دناهدشهقلاعیبنیدهبمدرم،زورماهکنیا اهقفدوخنایمهکیدولآداقتنایاضفنینچردینیمخ .تشوناررارسلاافشک،تشادنایرج (۲۴) «.مییوگیمهیقفتیلاو ربینیمخباتکردتنسوﺚیدحربینتبمللادتسا ننستلها .تساراوتسانایعیشلواماماتفلاخیهدیا اریملاسایافلخرگیدونیدشاریافلختفلاخزین نآرقتایآو «تفلاخ» تنسربملاسازاغآنارودرد وتفلاخیتحینیمخ .دننکیمهیجوتربمایپﺚیداحاو .دنادیمدحاویقادصمیارادورگیدکیرانکردارتیلاو تیلاوهکییاهلیلحتزایرایسبهکتسامهمیاهتکننیا وملاساتنسزاریغرگیدنیهاربهبارینیمخدزنهیقف هبدننکیمهتسجربرتشیباراهنآودننادیمطبترمﺚیداحا لهانایمردیسایسیداهن «تفلاخ» .دننکیمنهجوتنآ واتنسموادتیاربربمایپنانیشناجیاربهکتساننست ننستلهایتنسداهنکیینیمخ،عقاورد .دوبیرورض هقفدراودنکیمنقدصلوامامایاربزجعیشتردهکار تموکح» یهدیازاغآینیمخِهیقفتیلاو .درکعیشت اب «یعیشتفلاخ» یعونهبویماماعیشترد «یملاسا اهقف،بیترتنیدب .تساهعیشداینبونیاهداهنتایضتقم نونکادندوبهتفرگتردقجیردتهبنرق۱۰لوطردهک ناملسمیهعماجربقلطمتموکحیاربوگلاکییاراد .تفایققحتتصرف۱۳۵7بلاقناابوگلانیا .دندوب تموکحرداهقفشقنیهرابردینیمخهاگدیداما طساواات۴۰یههدطساوازاهکوا .دشرتیطارفاجیردتهب فجنیاهقفزاجیردتهبدربیمرسهبفجنرد۵۰یههد وا .دشدیمااندندرکیمزیهرپتسایسردتلاخدزاهک داریافجنرد۱۳۴۸لاسردهکییاهسردهعومجمرد هعومجمنیا .دادحرشار «یملاساتموکح» لوصادش نابزهبدعبو۱۳۴9زییاپردیسرافنابزهبادتبااههبطخ یملاسا یروهمج :هیماما ندش یتموکح ِیملاساِتموکحکییهلزنمهبیملاسایروهمج یسارکوﺌتنیتسخنودرکراکهبزاغآ۱۳۵7ردرایعمامت )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 2۹

32. یربهریهرودهبدودحمطقفاهقفتیریدمهتبلا (۲7) زاشیپ «تیناحوریهژیوهاگداد» .دوبنیاهنماخیلع .دشسیسﺄتینیمخللهاحورروتسدهب،۱۳۵۸لاسرد،نیا علخیتحواهقفیهمکاحموتراظنهاگدادنیایهفیظو هیقفکیتموکحنیاسیئر .دشسیسﺄتناریاﺦیراترد لصاقبط .دننکیمباختناارنآاهقفزاییاروشهکتسا بوصم «ناریایملاسایروهمج» یساسانوناقمجنپ یروهمجردرصعیلوترضحتبیغنامزرد» ،۱۳6۸ لداعهیقفهدهعربتماتماماورماتیلاوناریایملاسا هکتساربدموریدم،عاجش،نامزهبهاگآ،اوقتابو یهوحن .«ددرگیمنآرادهدهعمتفهودصکیلصاقبط هباشم «تماماما» و «رمایلو» ناونعهبهیقفنیاباختنا هباحصزاییاروشرظنبسحربهفیلخباختنایهوحن ارجاملاسانیتسخنیاههدسهکتسانایناحوررتدعبای .دوبنانآسابل یروهمج زا روبع ِ یسایس ِ ترورض :هعیش ِ تیناحور ی هدنیآ یملاسا سپعیشتردناهیقفِنتفرگتردقریسیهظحلام یتردقوذوفنهکدهدیمناشنمامانیرخآ «ِتبیغ» زا هبدودحمطقفدنرادناریاِزورماردهعیشنایناحورهک اهقفِتردقِیدوعصینحنمنیا .تسینریخایههدراهچ یاهیسیدرگدوتلاوحتابهارمهیعامتجایهنحصرد هّلحبتکمودیفمﺦیشزا .تساهدوبهیماماهقفنورد وینیمخاتهطورشموراجاقویوفصرصعیاهقفات تفرگلکشاهقفِلیوطوﺾیرعهاگتسدکی،یاهنماخ زورما .دنرادناریایهعماجربارهطلسنیرتشیبزورماهک ایتورﺛزاای،یسایسریغیاهقفاتیسایسیاهقفزا یاهتایلامربهولاعاهنآ .دنرادروخربرگیدیاهتنار اهقف .دننکیمیرادربهرهبیتلودیهجدوبفیدرزا،یعرش شزومآ،یندمویرفیکنیناوق،یسردادهاگتسدربزورما یداصتقارومایتحویماظنروما،اههناسر،شرورپو (۲۵) .دشیم اهلانیدراکزاییاروشارپاپزینکیلوتاکتیحیسمرد سلجمیاضعاباختناهکتوافتنیااب،دنکیمباختنا بسحرب،اهلانیدراکیاروشفلاخرب،یربهرناگربخ مدرمیهدهعربرهاظردیملاسایروهمجیساسانوناق تراظن،یملاسایروهمجماظنیساسانوناققبط .تسا یهدهعربیربهرناگربخیاروشباختنایاهدزمانرب نآیاضعاهکتسانابهگنیاروشهبموسومییاروش نییعتیملاسایروهمجربهرمیقتسمریغایمیقتسمار دریگیمرارقربهرماقمردهکیهیقف،بیترتنیدب .دنکیم ،یرفیکویندمنیناوق،اههاگدادهلمجزارومالکرب تلودکیهکیزیچنآرهویداصتقاروما،یماظنروما تیلاو» دشابهتشادتیرمآوتراظنقحنآرددناوتیم .دناطلسم .دراد «هقلطم عوضومکیطقفناریارداهقفتردقلضعملح «تسامشیپمهدوندیآدصوچ» ِقادصمویعرف ییادجیهدیاابمینکروصتهکتسینهنوگنیا .تسین ِلیوطوﺾیرعهاگتسدتلاخدلکشمتلودزانید هاشاضرهن،هاشردانهن .دوشیملحتسایسردتیناحور ردهکیدایزتردقهبهجوتابهاشاضردمحمهنو یاهداهنلکشمدنتسناوتندنتشاددوخیرادمامزنارود فلاخرب؛دننکلحهشیمهیاربارتیناحوردنمتردق رداسیلکذوفنودشیدایزدحاتعوضومنیاهکبرغ هقطنمردوناریاردیمامایاهقف .تفرنایمزاتسایس رد .دنتسههملکینفیانعمردتسایسیاربیدیدهت یاهداهنواسیلکتردقیهلاسمابدوخﺦیراتردهکاپورا ینیدیاهشروش،یبهذمیاهگنج،دوبوربوریبهذم ذوفنتحتیاهروشکروماردناکیتاومیقتسمتلاخدو دنمتردقیاهداهنهباردوخیاجماجنارسمسیسیلوتاک رصعردهکتسانیاشسرپ .دادرلاوکسویسایس توافتماپوراردشیپهدسدنچابکشیبهکدیدج یهقفیاهداهنلضعمیاربیلحهارناوتیمهنوگچتسا یاربیدمآردهلاقمنیایداهنشیپتفایهر؟تفایهعیش -یسایسلضعمنیایاربیتدیقعارفودنمماظنِتفرنورب ردیتامدقمدوشیمشلات،رگیدترابعهب .تسیعامتجا ردلاماکهکیملاسایروهمجیقوقحراتخاسزاغراف رایتخاردلاماکزینهعیشیاهقفهاگتسد،تساهقفرایتخا تهجنیازاعوضومنیا .تسیملاسایروهمجربهر هژیوهب،یملاسایروهمجرارقتسازاسپهکدرادتیمها یاهداهناهنتهنمیژرنیا،یاهنماخیلعیربهریهرودرد نیا .تفرگرایتخاردزینارینیدیاهداهنهکلبیسایس نیازاشیپهکتساهیمامایاهداهنردیرگیدیلوحت وایسایسذوفن،ینیمخللهاحورگرمات .تشادنهقباس ودندوبواعباتاهقفیقاب،یدودعمزجهکدوبیاهزادناهب دوجوهیماماردیهقفینومژهیعونناریالخادردلامع هبباصتنانامزردهکیاهنماخیلعیربهرزادعب .تشاد جیردتهب،دوبندیلقتعجرمیملاسایروهمجیربهرماقم لاسردیاهنماخ .دمآردوارظنریزلاماکزیناهقفهاگتسد تفه،هیماماهقفﺦیراتردهقباسیبیاهینایبرد۱۳7۳ یمادقاردوا (۲6) .درکیفرعمار «یمسردیلقتعجرم» ،یرظتنمیلعنیسحیگناخرصحهب۱۳76لااسرد،رگید .دادنامرفدوخدقتنمدیلقتعجارمنیرتذوفنرپزایکی مقیهیملعیهزوحتیریدمیاروشوا،اهنیاربهولاع زاودادرییغت «مقیهیملعیهزوحتیریدمزکرم» هبار .درکنییعتزکرمنیایاربیاهجدوبفیدرتلودیهجدوب )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 3۰

33. هننقمیهوقبوصمی «هیلدعنوناق» ساساربهیمکح سیئردیابهاشداپودوشیمهرادایلمیاروشسلجمو ربهکارروشکیلاعناویدسیئرهلمجزانآیاضعاو دوشیمباختناهیلدعنوناقردجردنمیهویشساسا (هطورشمیساسانوناقممتم۸۰و۲7لصا) .دنکدییﺄت یروهمجیساسانوناقردهییاضقیهوقسییرهکیلاحرد لامعا» ودوشیمباختناربهریوسزامیقتسمیملاسا هکتسایرتسگدادیاههاگدادیهلیسوهبهییاضقهوق نوناق6۱لصا) .«دوشلیکشتیملاسانیزاومقبطدیاب ویرفیکنیناوق،یلکروطهب (یملاسایروهمجیساسا یروهمجردیرتسگدادراتخاسویسردادنییآ،یندم ذوفنزکارمنیرتمهمزایکی .تسااهقفرایتخاردیملاسا اهنآ .تسایرتسگدادماظنوهییاضقیهوقردناریارداهقف وتواضقهچ،یناتسدادهچ،یراذگنوناقیهلحرمردهچ دننامیملاسایروهمجییاضقیتسدلاابیاهداهنردهچ ﺦیراتلوطرد .دنرادقلطمیهطلسروشکیلاعناوید یاههاگداد،یملاسایروهمجناروددننامههاگچیه،ناریا ماظن .تساهدوبنتعیرشلهاواهقفرایتخاردلماکروشک هچهکیاهژیورادتقابجومهبیملاسایروهمجییاضق نیرتیدیلکدرادتموکحراتخاسنوردهچوهعماجرب لیلدنیمههبو،دوریمرامشهبیملاسایروهمجردداهن نییعتیملاسایروهمجربهریوسزامیقتسمنآسیئر تاداقتعازاغرافهلﺄسمنیالحیاربتسایسبوچراچ دوشداهنشیپبهذمیلکروطهبوعیشتیهرابردیصخش مزلاِطرشدرکهجوتنآهبدیابهکیاهتکننیتسخن .تساتسایسردتیناحوریاهداهنزاییادزرادتقا تسایسرداهقفتلاخدزایریگولجیاربطرشنیرتمهم نیا .تساناریاربمکاحِیسایس-یقوقحراتخاسرییغت یسایسمیژریهلکاشوراتخاسِنتخادناربابزجرییغت یروهمجراتخاسزایتقو .تسیننکممیملاسایروهمج یساسانوناق،امروظنمقیقدروطهبمییوگیمیملاسا رخآلصااتلوالصازا «ناریایملاسایروهمج» لکشردهچیملاسایروهمجیساسانوناق .تسانآ هخسنرهردهچوهدشیرگنزابلکشردهچونآییادتبا ساساربیسایسِمظنکیِتیفرظ،هدنیآردیاهدشحلاصا .درادنتلم-تلودیوگلاینعیناهجردجیاریوگلا ،نآیاهحانجیهمهزا «ینیدنارکفنشور» یخربهچنآ ای «اهیبهذمیلم» اتیملاسایروهمجِنابلطحلاصازا نودبیارجایهرابرد «هیقفتیلاو» ِدقتنمیاهقفیخرب هبعوجریتحای «یملاسایروهمج» ِحلاصاایلزانت زجیزیچتیاهنرد،دنیوگیمناملسمیهعماجیارآ ِطورشودودحرییغت .تسینیخیراتیهابتشاِرارکت ِیتراظنیهویشِحلاصااییملاسایروهمجربهرباختنا میژرِنوردهکیرگیدیهویشرهاینابهگنیاروش هبموکحم،دشابیملاسایروهمجِیسایس-یقوقح .دوشیم یهوقنآیساسانوناقردیملاسایروهمجداهنرگید ویتسدلاابداهنکیدییاتابنآیاضعاهکتساهننقم لصارد .دنوشیمباختنامدرمیوسزاربهرِ بوصنم نیعردهوقهسرهیملاسایروهمجیساسانوناق۵7 یروهمجردمکاحیاوق» :دنتسهربهررظنریزللاقتسا وهیرجمیهوق،هننقمیهوق :زادنترابعناریایملاسا تماِتماماورمایهقلطمتیلاورظنریزهکهیئاضقیهوق یروهمجیساسانوناق] نوناقنیاهدنیآلوصاقبطرب .«دنرگیدکیزالقتسماوقنیا .دندرگیملامعا [یملاسا ردهچیملاسایروهمجیساسانوناقردهننقمیهوق رادروخربللاقتسازایراذگنوناقوارجاردهچولکش سلجمتابوصمربرظانهکنابهگنیاروشیاهقف .تسین رد .دنوشیمنییعتربهریوسزادنتسهیملاسایاروش زااهقفیهرفنجنپتﺄیه،ناریایهطورشمیساسانوناق هیقفکیایوهاشداپیهدارازاجراخونادهتجمیوس .دوبدهاوختسکش وهقفاب «ناریایملاسایروهمج» یساسانوناق نیاردرادتقاِعبنم .تساهتخیمآمهردیملاساقوقح یارب .تسیسایسرادتقایاربیهقفینابم،یساسانوناق دیفمدیاشیملاسایروهمجیساسانوناقِرتهبکرد نوناقینعیناریارگیدیساسانوناقاهنتابارنآدشاب تبسن،هلهونیلوارد .مینکهسیاقمهطورشمیساسا هلمجزایملاسایروهمجیساسانوناقردمهمیاهداهن یهوقونابهگنیاروشویملاسایروهمجیربهر نآیهناگهسیاوقبوچراچرداریملاسایهییاضق نوناقمهمیاهشخبنیرتمهمزایکی .مینکیمیسررب مزلاطرشناونعهب «اوقمیسقت» شخب،اهتلودیساسا ربتراظنردتلمِیبسنِتردقو «نوناقتموکح» یارب مدع،یساسایهتکن،اوقکیکفتعوضومرد .تساتلود یاضعاباختناودرکلمعربیتسدلاابداهنکیتلاخد یهخسنرد «تکلممیاوق» شخبرد .تساهوقهس رگیدکیزاهوقهس،ناریایهطورشمیساسانوناقیهیلوا ناونعهبهننقمیهوقیارهبزجهاشداپودناهدشزیامتم .(۲۸) دنکتلاخداهنآرددناوتیمنردامیهوق .دنوشیمباختنادحاو فعضطاقنزایکی .تسامهمهتکننیاربزکرمت کیژلبیساسانوناقابهکناریایهطورشمیساسانوناق شخبنیمهدرادتوافتزینانبمِیساسانوناقناونعهب تﺄیه،هطورشمیساسانوناقرد،نیادوجواباما .تسا زاجراخوییاروشورثکتمتﺄیهکینادهتجمیهرفنجنپ ایهییاضقیهوق،ناریایهطورشمیساسانوناقرد )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 31

34. نویماعنویعامتجا» یارگپچبزحات «تارکومد» زا،نایناحورات «هدوت» بزحزا،«(تارکومدلایسوس) روضح «نیونناریا» ِراکهظفاحمبزحاتیلمیههبج یههبجوهدوتبزحدننامبازحانیازایرایسب .دنتشاد اب .دنتشادهاشداپابیدیدشیهیوازعطاقمیخربردیلم رتشیبیهطلسهبلمعرداهفلاتخانیاتیاهنردهکنیا یقوقحظاحلهباما،دیماجنایلمیاروشسلجمربهاشداپ تردق،هیلوایهخسنردهطورشمیساسانوناق،هروژودو .دهدیمردامیهوقهبیدایزللاقتساو دوجواب،رگیدترابعهب .تساهیقفکیایهاشداپیهدارا ِیرلااسکتابزونه،هطورشمیساسانوناقردفعضنیا رایسبتوافتیملاسایروهمجیساسانوناقردیهقف هاگچیهتﺄیهنیاهکیلیلادزایکیدیاش .دراددوجو نیمهدادنماجنااردوبهدشنفیرعتنآیاربهکیتیرومام دشیمبجومیهقفتراظنردزکرمتمدع .دوبتیعقاو ،تایهنیا،هیماماهقفردداهتجارثکتمتیهامهبهجوتابهک نارودرد «ملاسلااﺦیش» نوچیهیقفهکاریذوفنهاگچیه ،درادیملاسایروهمجرد «هیقفیلو» ایتشادهیوفص .دشابهتشادن هولاع،یملاسایروهمجیساسانوناقرد،لباقمرد سلجمیاضعاباختناردربهرمیقتسمریغتراظنرب یملاسانیناوق،یراذگنوناقیانبم،یملاسایاروش ،یملاسایروهمجیساسانوناقردناملراپمان .تسا زاشیپهکیلاحردتسا «یملاسایاروشسلجم» شخبرد .تشادمان «یلمیاروشسلجم» ۱۳۵۸ ییانبمشخبوسلجملیکشتیهمدقمهک «تلمقوقح» رد «ناریا» یهژاو،تساکیتارکومدیساسایاهنوناق لماکناونع .درادندوجویملاسایروهمجیساسانوناق «ناریاتلمقوقح» هطورشمیساسانوناقردشخبنیا یملاسایروهمجیساسانوناقردهکیلاحرد،تسا یکییاوتحمرد،نیاربهولاع .تسا «تلمقوقح» اهنت یملاسایروهمجیساسانوناقردشخبنیالوصازا یساسانوناق۲۰لصا .دراددوجو «ملاسانیزاوم» دیق نززامعاتلمدارفایهمه» :دیوگیمیملاسایروهمج قوقحهمهزاودنرادرارقنوناقتیامحردناسکیدرمو تیاعرابیگنهرفویعامتجا،یداصتقا،یسایس،یناسنا یساسانوناقرد،وسنآرد .«دنرادروخربملاسانیزاوم تکلممیلاها» :تسانینچممتم۸لصا،ناریایهطورشم .«دوبدهاوخقوقحلایواستمیتلودِنوناقلباقمردناریا یاهینارگنزایکیهطورشمیساسانوناقزاشخبنیا یرونللهالضفمادعا،رگیدیوسزا .(۲9)دوبهعیشیاهقف زایشانریگارفسرتوهاشیلعدمحمنتفررانکزاسپ یعونهبهکهطورشمیساسانوناقداومرگید،اهقفنایمنآ هکیولهپیهلسلسندمآربزینودرکیممکاراهقفذوفن شیپردنایناحوریهرابردیرتهناریگتخسیاهتسایس نیبدبهطورشمهباراهقفهکدندوبیلماوعرگیدزاتفرگ یتﺄیهروضحدرکهراشانآهبدیابهکیرگیدیهتکن وکیتارکومدیساسایاهنوناقردینیدناگدنیامنزا ینونکسلجمردیتح .تساهتفرشیپیاهروشکرلاوکس تردقدنچره؛دنرادروضحفقسا۲6زینایناتیربنایعا ینوناقتردقابسایقلباقایناتیربزورمانایعاسلجم اهفقساروضحلامعو،تسینروشکنیاماوعسلجم یاسیلکیهقباسوتیهام،نمضرد .درادیتافیرشتهجو رایسبهیماماتیناحورهاگتسدابایناتیربردنکیلگنا شیپیتحمیتفگلیصفتهبهکروطنامهاهقف .درادتوافت زارتشیبرایسبیللاقتساوتردقزا۱۳۵7بلاقنازا .دندوبرادروخربشیپنرقدنچردیتحناتسلگنایاسیلک دادمیهاوخﺢیضوتهلاقمینایاپشخبردهکنانچ،نیاربانب .دوشعفردیابهطورشمیساسانوناقردفعضنیا ویملاسایروهمجیساسانوناقنایمرگیدتوافت تسانیایراذگنوناقیهوقردهطورشمیساسانوناق وﺄشنمناریایهطورشمیساسانوناقردهننقمیهوقهک دییشتیاربهکینیناوقیهیلک» :تسانوناقیهمشچرس ساساویتکلممروماماظتناوتنطلسوتلودینابم یاروشسلجمبیوصتهبدیابتسامزلااههناخترازو نیا .(هطورشمیساسانوناقممتم۱6لصا) .«دسربیلم ییارجا،ییاضقنیناوقهلمجزانیناوقیهمهلماشنیناوق بوچراچردهکیندمویرفیکنوناق .تسایندمو هیهتهاشاضرنارودردییاضقهاگتسدگرزبتاحلاصا نکممهطورشمیساسانوناقمهملصانیاساساربدش یهدنیامنیلمیاروشسلجم» ،رگیدیوسزا .دش یشاعمروماردهکتساناریاتکلممیلاهایهبطاق نوناق۲لصا) .«دنرادتکراشمدوخنطویسایسو تاباختناابیلمیاروشسلجمیاضعا (هطورشمیساسا باختنادنکیمرازگربارنآارزوتﺄیههکیرسارس ﭻیه،یملاسایروهمجیساسانوناقفلاخرب .دنوشیم یتدیقعیتیدودحمهطورشمیساسانوناقردیداهن .دنکیمنداجیایلمیاروشسلجمیاربیدزمانیارب یلمیاروشسلاجمردمینیبیمهکتسالیلدنیمههب یورهنایمبزحزا،۱۳۵۳ردیبزحکتماظنزاشیپات .درک ،ناریارددوجومیساسانوناقودرهردرگیدیهوق ،یملاسایروهمجیساسانوناقرد .تساهیرجمیهوق دوشیمباختنایرسارستاباختناابهیرجمیهوقسیئر تساروشک «یمسرماقمنیرتیلاعیربهرماقمزاسپ» و روهمجسیئر .(یملاسایروهمجیساسانوناق۱۱۳لصا) یاروشیوسزایروهمجتسایریاهدزماندییﺄتزاسپ یساسانوناقرد .دوشیمباختنامدرمیوسزانابهگن )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 32

35. ردهاشداپذوفن،دشدییاتزین،هطورشمیساسانوناقردهاشداپذوفن،دشدییاتزین،هطورشمیساسانوناق هکیلیلادزایکی (۳۰) دشرتشیبهنیباکیاضعاباختنا بلاقنا» هبموسومتاحلاصاتسناوتهاشاضردمحم دتسیابتیناحوریورردورمیقتسمودهدماجناار «دیفس ،هنایارگهعسوتفادهادربشیپیاربوارتشیبتارایتخا اب،نآتازاومهباما،دوبشاهنایارگیلموهنایارگددجت نافلاخم،هاشاضردمحمناتسدردتردقرتشیبزکرمت ودنتفرگهناشنوایوسهباردوختلامحجامآیولهپ رارقینیمخللهاحورنآسارردوتیناحورفصرد یهنحصناریا،یدیشروخ۵۰و۴۰یههدرد .دنتفرگ .هاشداپوهعیشتیناحور :دوبیلصاتردقودنایمدربن ردودنکراهمارتیناحورتسناوتنهاشداپِقلطمِتردق توسکردینیمخودندشزوریپاهقفماجنارسدربننیا زاام .درکسیسﺄتاریملاسایروهمج «بلاقناربهر» یگناگودوییورایورزا،رتگرزبیریوصتردودربننیا یاهجیتنهچناریاﺦیراتلوطردرلاوکسیاهداهنواهقف تلودکیسیسات؛تسانشورﺦساپ؟میریگبمیناوتیم یروهمجیزادناربنآطرشنیلواهکرایعمامترلاوکس ؟میرادورشیپردییاهراکهارهچ،لاح .تسایملاسا قیرطزاومیقتسمریغروطهبربهر،یملاسایروهمج .دنکیمتلاخدروهمجسیئر «باختنا» ربنابهگنیاروش دنتسهوابوصنمیگمههکنابهگنیاروشطسوتوا نایممدرمودنکیم «بوصنم» عقاورداردزماندنچ یساسانوناقرد،وسنآرد .دننزیمباختناهبتسداهنآ یهوقسیئر،کیژلبیساسانوناقهباشم،ناریایهطورشم تساریزوتسخنلمعردوهاشداپینوناقظاحلهبهیرجم هکدرکهجوتدیاب .(هطورشمیساسانوناقممتم۲7لصا) یناملراپماظنهباشمیناملراپیاهماظنردهیرجمیهوق باختناناملراپنوردزا،یولهپوراجاقیهطورشمرد ابواودهدیمداهنشیپهاشداپهبناملراپتیرثکا .دوشیم ،عقاورد .دنکیمدییاتارهنیباکناملراپناگدنیامنتروشم باختناقحدنکیمنییعتناملراپهچنآزاجراخهاشداپ تایبداردای - هنیباکایتموکحلیکشتیهویشنیا .درادن هتفرگکیژلبیساسانوناقزا،تلود - ناریاردجیاریسایس لوﺌسمهاشداپکیژلبزورمایساسانوناقرد .تساهدش رایتخاردناریزولزعوبصن» :تسا «تلود» لیکشت وا،لمعرد .(کیژلبیساسانوناق96لصا) «تساهاش بازحاناگدنیامنابتروشمردیناملراپتاباختنازاسپ نییعت (هدننکهاگآ) informateur کیسلاجمیاسورو .دهدیمیفلاتئاتلودهرابردیشرازگواهبهکدنکیم دنکیمنییعت (هدنهدلکش) formateur کیهاشداپسپس داهنشیپوایهفیظو .دوشیمریزوتسخنوالاومعمهک ودنکیمدییاتاراهنآهاشداپ .تسایفلاتئاهنیباکیاضعا یرگیدیاهروشکرددنیارفنیا .دوشیمزاغآتلودراک یروهمج) لیئارساو (یناملراپیهاشداپ) دنلهنوچ ارزونییعت،ایناتیربرد .دوشیمیطشیبومکزین (یناملراپ زوریپبزحسییرلاومعمهکریزوتسخنیوسزامیقتسم هاشداپدییاتهبسپسودوشیمماجناتساتاباختنارد هنیباکلیکشتلوﺌسمهاشداپکیژلبردهکنآلیلد .دسریم هکیبسانتیریگیارمتسیسلیلدهبهکتسانیاتسا دنتسهیفلاتئااهتلود،تسانآیلاردفراتخاسزایشان .دشابدناوتیمنتاباختناعطاقیهدنربیبزحﭻیهو شیبومک،یتیرثکایریگیارمتسیسلیلدهب،ایناتیربرد .تساتاباختناعطاقیهدنرببزحکیهشیمه یسایس یتفایهر :هعیش ِ تیناحور ی هدنیآ طقاسیدوزهبیملاسایروهمجهکمینکضرف هک،یخیراتیهبرجتساساربمیهاوخیمامودشدهاوخ ناریارباهقفتیمکاحههدراهچزاشیبهبدودحمطقف ارنآومیدنبراکهبلضعمنیاِلحیاربیتفایهر،تسین لیدبتهشیمهیاربکیژتارتساویدربهارِراکهارکیهب هتشاددیابیتاصتخمهچودشابدیابهچامتفایهر .مینک سپ «هیقفتیلاو» یاربهدمعلیدبنیدنچنونکات؟دشاب .تساهدشحرطمیملاسایروهمجزا هعیشتیناحورهاگتسدفذحاهلیدبزایکی .۱ یخربیوسزاهدیانیا .تساقلطمیانعمهبولماکروطهب یهاگنساساربهدیانیا .تساهدشحرطماهرلاوکس یاهداهنمامتدهدیمداهنشیپیناهجنیاوهنایارگیدام تمارکابریاغمملاسایهقفیاهداهنهژیوهبیبهذم ،هنومنیارب .دنرشبنیداینبقوقحوییارگدرخ،یناسنا زا،شراﺛآیهمهردهن،شراﺛآیخربردیورسکدمحا دراولیدبنیاهبهکیدقن .درکیمتیامحهاگدیدنیا ،ناهجردیخیراتیاههبرجتظاحلهبهکتسانیادوشیم یدازآابهکلبهدشنیلمعهاگچیهاهنتهنیراکهارنینچ قوقحیناهجیاههیملاعالوصازایکیناونعهببهذم نیداینبرایعمرگااریرشبیهبرجت .درادتریاغمرشب ارراکهارنیا،مینادبیسایسِتفایهرهنوگرهیارب .تسنادرادیاپوبولطمناوتیمن نوناقیهیلوایهخسنردیساسایهتکننیاربانب وینوناقظاحلهبهکتسانیاناریایهطورشمیساسا راودارد .تساهننقمیهوقرایتخاردهیرجمیهوق،یلوصا بازحااهرابزینناریاردیلمیاروشسلجمفلتخم دیابناریاهاشداپهکدندشیمزوریپناملراپردفلتخم ظاحلهبارزونییعتردهاشداپشقن .درکیمیوریپنآزا هاشاضردمحمهکنیااتدوبنینچناریاردشیبومکینوناق یتاحلاصایساسانوناقردتساوخسلجمزا۱۳۲۴رد نوناقردیحلاصااب۱۳۲۸لاسردماجنارس .دوشماجنا ناگدننکنیودتزایکی،هدازیقتنسحیوسزاهکیساسا )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 33

36. ردبساتشگیهاشداپ) دنکیمیفرعمناریاتحلصم دوخیسودرفتفگناوتیمنتیعطاقابهتبلا .(همانهاش ارواناهوژپیسودرفبلغا،سکعربهکلب،دوبیتشترز زایکییسودرفاما .دننادیمیلیعامسااییمامایهعیش ارواهکتساهدوبناریایرکفیاهتیصخشنیرترﺛوم ناملسمبارعایهلمحزاشیپِناریاهبتشگزابجورم وهعیشتیناحورهاگتسدفذح،رگیدلیدب .۲ هقف،نآردزونههکتسانیزاغآیهیماماهبتشگزاب هتفرگنلکش «یلوصا» ناهیقفیهویشهبنآردهعیش امادرادنیصخشمیسایسِتروصدنچرهلیدبنیا .دوب یخرباینارادنیدیخرب،نایارگینطابیخرببناجزا مکتسدتهاقفدضنایعیشایتعیرشدضیاهرلاوکس ﺦیراتردهاگدیدنیاهتبلا .تساهدشحرطمیرظنﺢطسرد زا :درادینلاوطیهقباسینامتفگویرظنﺢطسردناریا زاییاههخاش،هعیشنایارگینطاب،یقارشاِیرظنیهفسلف راعشاهنومنیارب) ناریاینافرعتایبداورعش،فوصت نردمیهرودردکیئلاایینیدنارگحلاصاات (ﻆفاح نارگحلاصانایمردیجلگنسوهدازیمَکَح،هنومنیارب) نیارد،(کیئلانارگحلاصانایمردهدازدنوخآوینید ِییارگایند،ییارگرهاظ،ینیددهز .دنریگیمیاجفیط ،ینیدِنامیاِ بولطمهبهرداصم،ﺦیشوهیقفیهناراکایر یهنابصعتمویرورضریغِطسب،ینیدنامیاِفیرحت زایهقفویعرشروماهبیداقتعاویدابعرومازانید هعیشیاهقفنادقتنمزافیطنیاهکتساییاهدقنهلمج ،دناتسردوبئاصدنچرهتاداقتنانیا .دننکیمحرطم اریسایسویلمعیراکهارودناینیدنورداتدمعاما ردهکتسانیایساساشسرپهکیلاحرد .دنهنیمنشیپ اهقفدیاب؟دیچربارتهاقفهاگتسدناوتیمهنوگچ،لمع عطقلماکارناشیعرشتاهوجوایدرکسابلعلخار لیدبنیا؟درکلیطعتاریهقفیهدرتسگتاراداایدرک زایضعبزینودهدیمنینشورﺦساپاهشسرپنیاهب فیاظووتسایسبوچراچزاجراخ،نآیاهداهنشیپ اما؛تسایساسایاهیدازآیخربابریاغموتلود تیناحورهاگتسددقنردیرکفمهمنایرجکیناونعهب .دناهتسناد عافدملاساوعیشتزاروبعیهدیازاهکیرگیدهورگ دنتسههعیشتیناحورهاگتسدفلاخمهجیتنردودننکیم یاهتیلقایخرب،دنتسهیبهذمنادنمروابدوخیلو ونایحیسم،نایدوهی،ناییاهبزایخرب .دنایناریاینید ینیدیاهتیلقانایمرد .دنتسههلمجنیازانایحیسمون یاهقفطلستیهرودزاینیدﺾیعبتتهجزاناریارد عونتهجزازینووسنیاهبیوفصیهرودردهعیش هتبلا .دراددوجوهعیشناهیقفابلباقتیعون،ینیدداقتعا عیشتوملاسازجینیدهکیدارفامامتدرکدیکاتدیاب رباهقفطلستاباهنتیخرب؛دننکیمنرکفهنوگنیادنراد .دنفلاخمیبهذمروما یخربیوسزاهیقفیهقلطمتیلاویاربرگیدلیدب .۴ ای،هیقفتیلاوزاریغیملاساتموکحهبدقتعمیاهقف نارکفنشور» یخرب،هیقفیهدیقمتیلاوهبدقتعمیاهقف یروهمج «نابلطحلاصا» یخربوتیناحورِدض «ِینید یفلتخمدیاقعواههورگفیطنیا .دوشیمحرطمیملاسا هکتسانیااهنآکرتشمروحمامادوشیملماشار دیابتلودوتسایملاسایهعماجکیناریایهعماج ای «ﺢلاصعجرم» ،«تماماما» ،«مامابیان» رایتخارد رقابدمحم،یرظتنمیلعنیسح .دشاب «یباختناهیقفیلو» نابلطحلاصایخربویحریفدوواد،یتعیرشیلع،ردص نیازایملاسایروهمجربهرندوبیباختناهبدقتعم نیعردودادبتسایفناهنآیلصایهغدغد .دناهتسد فیطنیا .تسایبرغرلاوکسیسارکومدزازیهرپ،لاح یملاساتموکحزاینیمخللهاحورفلاخربنایارگملاسا یبرغیانعمهبکیتارکومداموزلهنهتبلاورتنردمیفیرعت دناوتیمزیندیدجیایندیاربملاسادندقتعمودنراد یتعیرش،نایمنیارد .دشابهتشادتموکحیاربییوگلا هکنیادوجوابوتشادتیناحوردضویبلاقنایهاگدید وتما» رداما،دادنهئاراقیقدیفیرعتیملاساتموکحزا دنکیمهراشانایعیشلواماماتموکحیوگلاهب «تماما رودهبیملاسایهعماجکییربهریاربییوگلاارواو یتموکحزاردصرقابدمحم .تسنادیمیبرغیاهوگلازا یاهوگلااببسانتمیملاسانیناوقربینتبمیملاسا یاربهیماماهقفیاهتیفرظربیحریف .درکیمعافددوجوم یسارکومدایکیتارکومدیملاساتموکحکیهبندیسر دوخمودیهرودرد،یرظتنم .درکیمیراشفاپیملاسا .دوشهتفرگیدجدیاب ودندوبیناسک،هعیشیاهقفنادقتنمنایمرداما .۳ ارلحهارامادننکیمروبعملاساوعیشتزاهکدنتسه ویمسرتروصهکینایدا؛دنیوجیمرگیدینیدرد شراﺛآیخربردیورسکدمحا،هنومنیارب .دنرادیفسلف نآهکیفسلفوارگدرخینیدزاداینبدنواجروهلمجزا ،رگیدیهنومن .دنکیمعافددمانیم «ینیدکاپ» دوخار رخاواردهکتسایرگیناویکرذآویرگیتشترزون نارکفنشورزایرایسبتیطورشمیهرودوراجاقنارود همادازینزورمااتودادرارقدوخریﺛاتتحتارارگیلم هتبلا .دوبنایرجنیاروهشمیهنومنینامرکناخاقآ .دراد زابناریاردنردمیهرودزاشیپهبشیارگنیایهقباس ناناملسمیوسزاناریالاغشِاابتفلاخمردهکددرگیم .دوبهدشهتسجربشیارگنیا،یناساسیهرودنایاپرد .تسایسودرفمیدقیهرودردنآیهنومننیرتروهشم تشترزیتحوا .تشادارگناتسابیهاگدیدیسودرف هشیدناردیتیصخشیتحو «یهبنید» ِروآمایپار )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 34

37. یقوقحیللادتسایهمدقمکینوچیطرشاریملاسایقوقحیللادتسایهمدقمکینوچیطرشاریملاسا دشابمدرمتلاکوفیاظوزاتعیرشیارجاینعی،مینادب هیرظننیا،تساتعیرشزالقتسملیکونآباختناولو ماجنارسهکدشدهاوختلاکشمزایرایسبزوربﺚعاب ربرتلاابیحطسردویراذگنوناقرباهقفطلستربهرابود دیکاتهیقفِیباختناوهدیقمتیلاورب،۱۳۵7بلاقنازاسپ یوگلایملاسایروهمجنابلطحلاصازایخرب .درکیم ِیملاسایروهمجنوچیرگیدیاهمانابارمودِیرظتنم یهدمعلکشم .دننکیمداییملاسایهطورشماینیتسار رلاوکسهملکقیقدیانعمردهکتسانیاتایرظننیا «یسایسملاسا» بوچراچردتیاهنردو،دنتسین رارقشجنسرایعمرگااریخیراتیهبرجت .دنجنگیم .دننکیمنیوریپوگلانیازانردمیاهتلم- تلود،میهد هتخابگنرجیردتهبوگلانیاناملسمیاهروشکردیتح دقتعمرلاوکستموکحهباینایارگملاسازایخربوتسا تلم-تلودناراداوهیوسزایدجشلاچردایدناهدش .دنرادرارقاهرلاوکسو (نایارگیلم) .دماجنایمتسایسلک یحطسردهکینیزگیاجنیرخآ،تیاهنرداما .6 ندادهمتاخیارب،ماهبارُپوقیقدریغدنچره،هدشهتفریذپ یهدیادوشیمحرطمیملاسایروهمجرداهقفطلسترب یتفایهرنیا .تسابرغردنآجیارلکشردتلم-تلود یاهروشکمامترد .دنکیمعافدنآزاهلاقمنیاهکتسا هطورشمیاهیهاشداپزا،ناهجِکیتارکومدوهتفایهعسوت اتیبونجیهرکونپاژزا،برغاتقرشزا،اهیروهمجات .دنتسهادجتلودزانیدیاهداهن،اکیرمآویبرغیاپورا توافتمیروشکرهردتلودزانیدکیکفتیاههویشهتبلا تسایندمداهنکینیداهروشکنیاِیمامترداما،تسا نیناوقویساسانوناقردنیدروضح .یسایسداهنکیهن رگا .درادیندماییتافیرشتیهیوساهروشکنیایراج دراذگیمتسدلیجنارباکیرمآبختنمروهمجسیئر یهبنجافرصدنکیمداییروهمجتسایردنگوسو اسیلکردهکلمایهاشداپ،ایناتیربردرگا .درادیتافیرشت .درادنیدامنیهبنجافرصدنوشیمیراذگجات حرطماهقفیخربیوسزاهکیرگیدنیزگیاج .۵ ردامایملاساتموکحزاجراخییوگلادوشیم یدزییرئاحیدهم .تسایملاساتعیرشبوچراچ هعیشهقفبوچراچردهدیانیازادرپهیرظننیرتمهم .دنکیمعافدهدیانیازاشیبومکزینرویدکنسحم .تسا (۱۳7۴) تموکحوتمکحمانهبیباتکردیدزییرئاح دنکیمدرلاماکارهعیشیسایسهقفرد «تیلاو» یهدیا وتموکحیاربیاهیرظنرگاهعیشهقفتسادقتعمو لیکو» یهدهعربارتلودوتموکح،دشابهتشادتلود تیکلام» موهفمساساربارهیرظننیاوا .دنادیم «تلم دقتعموتسنادیمهعیشهقفرد «تلاکو» و «یصوصخ ینعیعاشمِیصوصخِتیکلامورملقردتسایسدوب مدرم،وارظنبسحرب،نیاربانب .دریگیمرارقیراصحناریغ لیکوکیدوخِعاشمویمومعورملقهکیاهعماجیارب یصخشناکلامتلاکو» ارهیرظننیا .دننکیمباختنا زااردوخیهیرظنهکنآیاربیرئاح .دناهدیمان «عاشم اهتلم- تلودیانبگنسهکیگدنیامنتسایسیهیرظن تیکلامهکدنکیمدیکات،دنکادجتسادیدجناهجرد توافت .کیئلالصاکیهنتسایهقفلصاکیعاشمرب واهکتسانیارلاوکستلم-تلودیهیرظنابوارگید وا .تسنادیمیملاساتعیرشبوچراچردارتموکح نایمهباشمیاهطباریندمنیناوقویهلافیلاکتنایمهتبلا لئاقیقطنمسایقردیربکیایاضقویرغصیایاضق نیناوقنییعتودنوشارجادیابیهلافیلاکترگاینعی .دوب ندشیراجسپ،تسامدرملیکویهدهعربزینیندم فعضیهطقن .تساتلملیکوفیاظوزایهلافیلاکت یلکهبهکنیادوجواب،یدزییرئاحیهقفیهیرظنِیلصا ،تساهعیشیاهقفرگیدیسایسیاههیرظنزاتوافتم هتفهنتسایسویملاساتعیرشنایمِتبسنماهبارد دراومردیملاسانیناوقهکمیشابلئاقنیاهبرگا .تسا ،دنوشلمحتدنناوتیمیملاساجاودزانوچیلقادح یبرغیاهروشکردزینکنیامهیبهذمجاودزاهکنانچ تعیرشرگااما،تفریذپارهیرظننیاناوتیم،دراددوجو تیمهایسایستفایهرنیاردهکیدراومزایکی ﭻیهرد .تسا «یمسربهذم» عوضومدرادیرایسب زجهبهتفایهعسوتوکیتارکومدیاهروشکزامادک بهذم،کرامنادوژورن،ایناتیربردناتسلگنایانثتسا یمسرداهنناونعهبناکیتاو،ایلاتیارد .درادندوجویمسر روطهبیسایسریغداهنکیناونعهبوکیلوتاکتیحیسم یساسانوناقرداماتسایمسربهذمیارادلقتسم ناونعهبایناپسا .درادندوجویمسربهذمروشکنیا بهذم۱97۸لاسردکیلوتاکیلصایاهروشکزایکی بهذمفذحهتبلا .درکفذحیساسانوناقزااریمسر ﺢطسردهعماجتیرثکانیدهکتسیننیایانعمهبیمسر زایرایسبرد .دشابنمرتحمنیدامنروطهبویسایسریغ تیرثکابهذمقباطمیبهذمتلایطعتیبرغیاهروشک .دراددوجوهعماج زورماناملسمتیرثکاابیاهروشکردتیعضواما تیرثکاابیاهروشکیمامتردابیرقت؟تساهنوگچ هدشرکذملاسا،یساسانوناقردیمسرنید،ناملسم درادندوجویمسربهذم،هیکرتیساسانوناقرد .تسا .تساهدشهدادیرتربنآرقباتکوملاساهباما روشککیناونعهبلیئارسا،هنایمرواخیاهروشکرد )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 35

38. یلمیاروشسلجم .دوشحلاصادیابنیشیپیهطورشم ناتسلگنانایعاسلجمهباشمدناوتیمنناریایهدنیآرد هتفگهکروطنامه .دشابینیدناگدنیامنزایتﺄیهیاراد اسیلکربتلودتراظنهکناتسلگنایخیراتیهبرجت،دش ناونعهبناریایهیرجتابهدوبیخیراتیاهدیدپنآرد ردارقلطمتردقنآردزورمااهقفهکیعیشیروشک زینیتنطلسیهطورشمکیرد .تساتوافتمدنرادرایتخا یهبرجتلصاحهکمهمرایسبیهتکننیاتسایرورض روطنامه،نیاربهولاع .دوشهتفرگرظنردتسامیخیرات دازآوکیتارکومدیاهروشکیساسایاهنوناقمامتردهک یبهذمﺾیعبتمدعوبهذمیدازآهدشﺢیرصتناهج یاهرازبادیابودوشرکذناریایساسانوناقرددیاب .دوشمهارفنآیارجایاربینوناق روشکنیاتلودامادرادنیمسربهذمکیتارکومد نیاریسفترد .تساهدشرکذ «کیتارکومدویدوهی» .دننادیمطبترمدوهیتیلموتیموقهبارنآیخرب،هژاو ودندادعترپلیئارساردیدوهیریغیاهتیلقا،نمضرد .دراددوجوروشکنیاردیبهذمیدازآ لیوطوﺾیرعهاگتسدیهدنیآوناریایهرابرد یسایسظاحلهبناوتیمننیازجیتفایهرزینتیناحور یاهدیدپهکتیعجرمداهنابتفلاخمایدقن .دشروصتم ،یلکروطهبهقفابتفلاخمایدقن،تساعیشتردیضراع روطهبو،هیماماهقفردیسایسریسافتابتفلاخمایدقن ﺦیراتلوطردهعیشیزاسداهنهبهکییاهدقنمامت،یلک تسایسِ بوچراچزاجراخ،هدادیورنآیهلاسرازه تهاقفِفلاخمِنایعیش،هعیشیاهقفِراکاهدقننیا .تسا ورملقهباثمهبتسایس .تساملاساوعیشتنافلاخمای دیاب،نآیهناراکهظفاحمفیرعتردمکتسد،تایعقاو یراکهارودوشهجاومهعیشتیناحورداهنِتیعقاواب روطهبرگا .دهدهئارارشبِیخیراتیاههبرجتاببسانتم یساسانوناقویولهپیهاشداپیهبرجتهبصخشم ِتلاخدویهاوخهدایزابتفلاخم،میدرگزابهطورشم ولیکشتِدنوریهمادارددیابتسایسردتیناحور دیاب .دنکادیپهماداناریاردتلم -تلودِیراذگناینب .دنوشفرطربییارجاوینوناقیاهیتساکوصیاقن لوالصازا «یمسربهذم» تسایرورض،هنومنیارب هتشونهکیساسانوناقرهایهطورشمیساسانوناقممتم هکناتسلگنافلاخربناریا .دوشهتشادربدشدهاوخ هدهعربارنآتسایرهکلمایهاشداپودرادیلمیاسیلک شیازفادهاشلاسرازهلوطردهکتسایروشک،دراد هعیشتیناحور .تساهدوبتسایسرداهقفذوفنوتردق ِمظن .درادنارنکیلگنایاسیلکیهطورشموینوناقِمظن ،هدوبیخیراتوینیوکتیهدیدپکیناتسلگنایاسیلک .درکارجاهعیشتیناحوریاهداهنردارنآناوتیمنو هنوگرهیزاسادجدیابناریایهدنیآردتسایسِدربهار یاهتیلاعفندرکینوناقوتموکحوتلودزایبهذم یاهیدازآورشبقوقحلوصاساساربینیدیاهداهن یاهروشکیساسایاهنوناقردیبهذمیهدشﺢیرصت یهدنیآیساسانوناقرددیابهکیرگیدمهمیهتکناما ییاضقیاهداهنرگیدربرظانداهنکی،دوشظاحلناریا نوناقرییغتردهیکرتیروهمجیهبرجت .تسایتراظنو تارایتخاروهمجسییرنآیطهک۲۰۱7لاسردیساسا درکبسک «تاضقیلاعیاروش» ردیرتشیبرایسب کیناونعهبناغودرا .دشابهدنهدرادشهامیاربدناوتیم دوختردقیتاباختنایاهداهنقیرطزاتسناوتارگملاسا .دهدشرتسگهیکرتییاضقویتراظنداهننیرتلاابربار ریغِرظانِداهنکیِتراظنیاربیراکوزاسدیابنیاربانب یاروش» ای «یلاعناوید» ربهولاعیبزحریغویباختنا هتشاددوجویتسدلاابِییاضقداهنرهای «یساسانوناق یاضعا .درادندوجوداهننیااهیروهمجرد .دشاب ریزوتسخنایروهمجسییرطسوتییاضقداهننیرتلااب یهقباسابناریانوچییاهروشکرد .دنوشیمباختنا ذوفنو (یسایسملاساناراداوه) ارگملاسایاهنایرج نایارگملاساهکدراددوجویدجرطخنیا،تیناحور ،اهیهاشداپرد .دنوشدراوییاضقویتراظنیاهداهنرد رد .تسایسایسیواعدلحیاربقلطمیماقمهاشداپ نآنیناوقوسلجمعباتهاشداپ،هطورشمیاهیهاشداپ تساتاضقباختنایاربناملراپرظنعباتیدراومردو نوناقردهنومنیارب .درادهییاضقیهوقربتراظنقحاما وﺢلصتاضق» ۱۵۱لصاقبطکیژلبزورمایساسا هکیاهویشهبوطیارشتحتیلاعناویدواههاگدادتاضق .دنوشیمبوصنمهاشداپطسوتهدشصخشمنوناقرد یهتیمکطسوتلیلدیهئاراابیدزمانساساربباصتنانیا قباطموموسودِتیرثکاساساربو،باصتناویدزمان تاضقتیحلاصیسرربزاسپونوناقردجردنمیدراوم یاسور،یلاعناویدلواسیئر» ،نمضرد «دوشیمماجنا ردیودبیاههاگدادیاسوروفانیتسایاههاگدادلوا هکیاهویشهبوطیارشتحتوهاشداپطسوتدوخبصانم تاباصتنانیا «.دنوشیمبوصنمهدشصخشمنوناقرد یهتیمکردتیرثکایارساساربتاضقباصتنادننامه .دشابکیتارکومد «یمسربهذم» ِفذحربهولاع،مودماگرداما دیابیراذگنوناقیهوق،ناریایهدنیآیساسانوناقرد یانبم .دشابینیدیاهتراظنوریسافتزالقتسملاماک ردنادنورهشِیساساِقوقحدیابناریاردیراذگنوناق .دشابناهجکیتارکومدیاهروشکیساسایاهنوناقمامت رکذیساسانوناقردﺢیرصروطهبهکتسارتهبانبمنیا رارقناریاردرگا،هنومنیارب .ددنببریسفتربارهارودوش یساسانوناق،دوشاپربیتنطلسیهطورشمکیاددجمدش )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 36

39. .دوشیمماجنانوناقساساربینعیتاضقیلاعیاروش .دوشیمماجنانوناقساساربینعیتاضقیلاعیاروش بوصنمارتاضقهکنیاابهاشداپهکتسانیامهمیهتکن یاروشیوسزااهنآیفرعمویدزماندنیارفامادنکیم اما .دوبدهاوختساهاشداپزالقتسمهکتاضقیلاع دوروناکماهاشداپیاربینوناقتارایتخانیا،عومجمرد ماظنرددراددوجودیدرتاهنآیهرابردهکاریصاخشا .institutionalisation :ندرکدنمداهن،ندرکیداهن (۴) یاههشیر» لصفزا «دادغببتکموهیوبلآ» شخب .گن (۵) :ریزباتکرد «یسایسِعیشتِیمیدق M.A. Amir-Moezzi & C. Jambet, Qu’est-ce que le shî’isme ?, 2004, Paris, Fayard, 85-89. .دنکیمنکممانییاضق ریظنمکیهبرجتویولهپیهاشداپ،ظاحلنیدب ناملسمتیرثکاابروشککیناونعهبناریاردهطورشم یزوریپ .دوشظاحلهدنیآیاربیسایسیتفایهررهرددیاب یقلتناریاردمسیرلاوکستسکشدیابنار۱۳۵7بلاقنا اهیتساکعفرابونآربرتشیبدیکاتاب،سکعربهکلب،درک زارفنیرتمهمدیاب،هطورشمِمسیرلاوکسِفعضطاقنو یورشیپردارناریاﺦیراتلکردمسیرلاوکسیهبرجت ناشنهنایمرواخیاهروشکیهبرجت .میهدرارقدوخ راتخاسردیبزحویسایسیاهداهنهبدامتعاهکدهدیم تیناحورذوفنناکماهکتسایگرزبرامقیروهمج کی .دنکیممهارفاراهروشکنیاردیسایسملاساو ردعورشمِینوناقیاهرازباابهارمهیتنطلسیهطورشم تسایسرداهقفتردقشهاکونردمتلم-تلودکی .تساناریایهدنیآیاربهنیزگنیرتهب .۸۸ .ص،نامه (6) .«هیقفِتردقیاههیوس» لصفزا97 .ص،نامه (7) .«یسایسعیشتیمیدقیاههشیر» لصفزا .9۱ .ص،نامه (۸) مامتدننامیوفصیهرودردهکتشادهجوتدیابهتبلا (9) نیا .دنتشاددوجوزینیفرعیاههاگدادناریاردینایمیاههدس .گن .دشیمهدیمان «یگیبناوید» هیوفصتنطلسردهاگداد Willem Floor, “Judicial System from the Advent of Islam Through the 19th Century,”Encyclopædia Iranica, online edition, 2009, (accessed on 4 April 2021). (10) Amir-Moezzi, 2004, 92. (11) C. Arminjon Hachem, Chiisme et État: les clercs à l’épreuve de la modernité, Paris, CNRS Éditions, 2013, 91. اه تشوناپ .9۱ .ص،نامه (۱۲) رگمتسایرمقیرجهمیوقتساساربیگمهاهﺦیرات (۱) .دوشیمرکذهکدشابیدلایماییسمشیرجههبیخیراتهکنیا هجوتابهکتسانیایرمقیرجهمیوقتندادرارقرایعملیلد ﺦیراترتسبردهیماماهقفیسررب،هلاقمنیایلصاعوضومهب ﺦیراتردهعیشهقفتلاوحتزایرتهبروصت،ناریایسایس .میشابهتشادملاساربمایپترجهزایملاسا (13) Amir-Moezzi, 2004, 98. (14) Arminjon Hachem, 2013, 29. :ریزباتکزامجنپلصفهب .گنهنومنیارب (۱۵) نَدُبویلوایکامزاتسایسنردمفیرعترد؛state :تلود (۲) legiti- عورشمینامزاسهبتلود،وسنیاهبلگهوزباهو ) ابنآزیامتهجوهکدوشیمهتفگ (legal) ینوناقو (mate نادنورهشربتردقلامعِاقحهکتسانیا (society) هعماج یاربدناوتیمتلود .تساتلودزایراجنهفیرعتنیا .دراد هبزیندشابهتشادتیمکاحهعماجربهکینوناقریغنامزاسکی یراجنهیهیوسهلاقمرسارسردامهکییاجنآزااما .دورراک لادار (nation-state) تلم-تلودومیاهتفرگرظنردارتلود ردتلودزا،مینادیمنیمزرسکیربمکاحوینوناقیتلودرب .مینکیمهدافتسانآنردموماعیانعم Abbas Amanat, Iran: A Modern History, New York, Yale University Press, 2017, “Nasser al-Din Shah and Maintaining a Fragile Balance (1848-1896)”. (16) Arminjon Hachem, 2013, 31. .۳۱ .ص،نامه (۱7) .۳۱ .ص،نامه (۱۸) ،ملاسلااعیارشحرشیفملاکلارهاوج،یفجننسحدمحم (۱9) ،رویدکنسحمزالقنهب،۱۸۰ .ص،۱6 .ج،۱9۸۱،توریب .۱۸ .ص،۱۳۸7،ینرشن،نارهت،هعیشهقفردتلودیاههیرظن religious author- :ینیدشخبتیعورشمزاوجایرادتقا (۳) .ity )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 37

40. دامتعایارتساوخرد :شیاضعاقلطمتیرثکاابسلجمرگم ،روکذمﺦیراتزاسپزوریسیطردودنکدرارلاردفتلود .«دنکنداهنشیپهاشداپهبارریزوتسخنینیشناجباصتنا ریرحتامملاکردماقمنیاﺚحابمزایرایسب» :دسیونیمیفجن زارگاو،نآریغایتساهبسحبابزامکاحیدصتایآهکدشن مدقملداعنینمومتیلاوربمکاحتیلاوارچتساهبسحباب هبسحبابزارگاو (تساهبسحبابزازیننآاریز) ؟تسا اریووهدومرفءاشناوایاربارتیلاودنوادخایآسپ،تسین ناونعهبایتساهدرکبصنتمسنیایاربموصعممامانابزاب «؟تسایدصتیارادموصعممامازاتلاکووتباین (29) Arminjon Hachem, 2013, 39. (30) Said Amir Arjomand, “CONSTITUTION- AL REVOLUTION iii. The Constitution”, Ency- clopædia Iranica, online edition, 2011, (accessed on 4 April 2021). (20) Arminjon Hachem, 2013, 38. تسایسمشیرجههبدعبهباجنیازااهﺦیراتواهلاس (۲۱) .دوشﺢیرصتهکنیارگم اتراجاقطوقسزا :هاشاضرندمآربوناریا،ینغسوریس (۲۲) .۴۱9 .ص،۱۳۸۵،نارهت،یولهپندیسرتردقهب .۴۴ .ص،۱۳7۸،نارهت،هیقفتیلاو،ینیمخللهاحور (۲۳) ْنَمَوِ ﱠللهاَلوُسَراَی :َلیِق .ﯽِئاَفَلُخْمَحْراﱠمُهﱠللا» :یوبنﺚیدح «.یتﱠنُسَوﯽِثیِدَحَنوُوْرَیيِدْعَبْنِمَنوُتْﺄَیَنیِذﱠلا :َلاَق؟َکُؤاَفَلُخ یافلخ :دندیسرپ .امنمحرنمنانیشناجرب !ایادخ» :همجرت ودنیآیمنمزاسپهکیدارفا :دومرف؟دنتسهیناسکهچامش .«دننکیمتیاورارمتنسوﺚیدح .7۵ .ص،نامه (۲۴) ،رصم،ﮥینیدلاتایلاولاوﮥیناطلسلاماکحﻷا،یدروام .گن (۲۵) .7 .ص،.ق.ه۱۳9۳ ،موخوب،ناریاردتیناحورنیونمظن،یجلخیدهم (۲6) .۴۰ .ص،۱۳۸9 .۴۱ .ص،نامه (۲7) ناریایهطورشمیساسانوناقیهسیاقمرد،هنومنیارب (۲۸) نوناقنیودتوشراگنیوگلاهککیژلبیساسانوناقاب یساسانوناقردهننقمیهوقتردقهبناوتیمدوبناریایساسا یهدشیرگنزابیهخسنرد۴۸لصارد .درکهراشاهطورشم :تساهدشهتشون۱۳۲۸بوصمهطورشمیساسانوناق سلجمزاکیرهدناوتیمیهاشنهاشنویامهترضحیلعا» ردارسلجمودرهایوهناگادجارانسسلجمویلمیاروش یساسانوناقممتمهیلوایهخسنرد «.دیامنلحنمدحاونآ :تشادنیقلطمرایتخانینچهاشداپ،۱۲۸6بوصمهطورشم تیرثکاابانسسلجمودشنلصاحءارآقافتازابرگا…» دندومنبیوصتاریلمیاروشسلجملاصفناءارآﺚلﺛود اریلمیاروشسلجملاصفناهناگادجمهءارزوتایهو یلمیاروشسلجملاصفناهبینویامهنامرفدندومنبیوصت هبمکحنامرفنامهردینویامهترضحیلعاودوشیمرداص نیبختنمتشاددنهاوخقحمدرمودنیامرفیمتاباختنادیدجت ردکیژلبیساسانوناقرد .«.دننکباختناًاددجمارقباس درادنارناگدنیامنسلجمللاحناقحهاشداپ» :هدمآ۴6لصا )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 38

41. هیقف ی هبطخ ات هاش ی هباطخ زا رد یا هنماخ للها تیآ و هاشاضردمحم زادنا مشچ ی هلباقم اه ینارنخس نتم برع اضر نخسهرهشهبدرمدوشهرهش تساتنجیزربهرنخسهرهش ملعوبوخنخسزاباتمیور تساتباباروتیارسودهبودنیاک بوخیاهنخسهبناجشرورپ تساتبسحنیهمدنمدرخیوس تاعلاطم زکرم رد میقم رگشهوژپ برع اضر رتکد .تسایلارتسا ثیفیرگ هاگشناد رد یعامتجا و یگنهرف یسانش نابز ،یعامتجا یسانش نابز وا یشهوژپ هزوح تیلاعف هنیشیپ وا .تسا نابز یسانشدربراک و ،یا هرکیپ رد یسانشراک عطقم رد لیصحت نیح ییوجشناد یسایس للع هب برع اضر .دراد ار ناردنزام هاگشناد همادا یارب و دنامزاب ناریا رد یلیمکت تلایصحت زا سومسارا ی هیسروب کمک هب .تفر اپورا هب لیصحت هتشر رد دشرا یسانشراک عطقم ،اپورا هیداحتا زا و درک مامت ناتسهل رد وشرو هاگشناد رد ار یسانش نابز یسانش نابز یارتکد عطقم رد لیصحت و شهوژپ یارب .درک ترجاهم ایلارتسا هب ،ثیفیرگ هاگشناد رد ۳۴یهرامشیهدیصق،ورسخرصان دمآرد شیپ .۱ هکتساییاههدیانیرتهداسزا «دنتسهمهماههژاو» ﺚحابمرتشیبناینبودرادیسرتسدنآهبنابزربراکره نابزتاعلاطمرد (semantics) یسانشانعمزاهدمآرب تاعلاطمساساربمهویدوهشییانبمزامه .تسا )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 3۹

42. .تساهدش رایسبدنربیمراکبناربهرهکییاههژاومینادیمینامتفگ دنرادهارمههبهکیسایسِیناعمﺚیحزاهچ؛دنتسهمهم .یمومعراکفاربریﺛاترظنزاهچو یاعدامغرهبیاهنماخیلعللهاتیآرگیدفرطزا فرطزاهژیوهب،ًلاومعم،واینادنابزبابردشناراداوه فیصوتزیمآنیهوتتایبداابیربهرتروصهب،شنادقتنم یدرفناونعهب،یناوجرد،وازاهکنیادوجواب .تساهدش هشیمهزینشدوخوهدشتیاوررونخسوتسودبدا هدیدنیفلﺆمرگیدوارعش،ناگبخنرانکردهتشادشلات یوسزانادبداایبیداکیناونعهبزگرهاما،دوش .تساهدشنهتفرگیدجبدایلاها هتشون «یربهربسانمنابز» بابردیددعتمبتک ءزجناریدمزایاهریادردنآنابطاخمهکتساهدش تسادیعب .دنوشیمفیرعتیسایسناربهراتییارجا زادناهتسشنیسایسیاهماظنسأررداهلاسهکیناسک هدافتسامدرمعانقاوجییهت،جیسبیاربهکیتاملکتیمها یناگژاوقیقدیسرربلیلدنیمههب .دنشابهاگآاندننکیم یهدننکنشوردناهدرکهدافتسااهلاسلوطرداهنآهک ًاضعبیتحهکتسایکیژولوئدیایاهتیولواوینیبناهج .دنتسینفرتعمنادبینارنخسیهظحلرددوخ للهاتیآوهاشاضردمحم) دارفانیایودرهزا هب .تساهدنامنیدقتنمدایهبهژیویتلامج (یاهنماخ هاشهکتسانایمردیددعتمیاهتیاورهنومنناونع ارشتروپساپدوشیمنریخاتسربزحوضعهکرههتفگ یترابعنیرتدنت،ینارنخسنامهرد .دوربناریازاودریگب یدرف» :تسانیادروآیمنابزربنیفلاخمیاربهاشهک حلاطصاهبینعی،ینوناقریغتلایکشتکیهبقلعتمتسا ابونامدوخحلاطصاهبزابینعی”یاهدوت“نامدوخ یتحهکیلاحرد .(۲۵۳۳/۱۲/۱۱) .«نطویب :تابﺛاتردق ودنکیمنییوگتشردشنادقتنمهبهاش،ینارنخسنآرد زاولممیاهنماخیاهینارنخس،دروآیمننابزربییازسان .تسازیمآنیهوتودنت،تشردتارابع ردرتاوتمناگژاویسرربهبهلاقمنیارداذل یلعللهاتیآویولهپهاشاضردمحمیاهینارنخس عوضومیاتساررد،اتدشدهاوخهتخادرپیاهنماخ عونکیزاراذگتیمهاهب،نودیرفیهرامشنیایروحم تروصهب (دادمهاوخناشننابزردارنآهک) ینیبناهج یراگزاسیناریایاهشزراابهکینیبناهجزایرگید .دوشدیکات،درادیرتشیب یملاسایروهمجماظنیزادناربترورضیهرابرد یگنهرفویداصتقا،یعامتجا،یسایسیاهزادنامشچزا هب - رتمکنونکاتهکیزادنامشچ .تساهدشهتشونررکم ،هتفرگرارقهجوتدروم – کیژولودتمویملعتروص دوخیهبونهبنیا .تساناریاردیسایسناربهرنابز ،ناریامدرمتسدهب،ناریاربیناربهربصنترورض یاهیگژیووینیبناهج،شنادزاهکدنکیمهتسجربار ینغیندمتابیتلمیهتسیاشهکدنشابرادروخربیاینابز نامتفگ یا هرکیپ یسررب .۲ بابرداهلیلحترتشیبودمآلاابردهکیدراوممامت هتفرگراکبیاهنماخایوهاشاضردمحمطسوتهکینابز دناهدوبنامتفگلیلحتهزوحردویدرومیتاعلاطم،هدش دروماهینارنخسزایخربرداههژاوزایضعباهنآردهک هکیایناگژاوتیلکردهقادمیلو؛دناهتفرگرارقهجوت ،دربیمراکباهلاسرذگرد (یسایسربهرهژیوهب) درفکی هاگتسدوینیبناهجدناوتیمیرگیدکحمرهزارتهب ارشتیریدمتحتمتسیسووانهذربمکاحیژولوئدیا .تساعونتمیگنهرفو یوسزاهژیوهب،ًلاومعمیولهپهاشاضردمحم هدشفیصوتارگناریایربهرتماقرد،شناهاوخاوه ،یسرافهبواﺢیصفوناورنایبزاییاهوئدیوهب .تسا وینابزفارشارباتدوشیمدانتسایوسنارفویسیلگنا دوخیاهوجتسجردهدنراگن .دوشدیکاتوارخافنابز هبهاشنایبزرطایینابزتراهمهکدروخنربیدرومهب رارقوانیفلاخماینیدقتنمرخسمتایدقندرومیسراف .دهدباتزاب زایاهعومجمهکتسانیاهبزاینراکنیایارب رازفامرنابوهدشیروآعمجاهلاسیطدرفکیناگژاو نیاردهدنراگن،اتسارنیارد .دوشیسررببسانم لاس۱۰ردهاشاضردمحمیاهینارنخسمامت،شهوژپ هدرکیروآدرگار (۱۳۵7و۱۳۴7نیب) شتموکحینایاپ نیبیاهنماخللهاتیآیاهینارنخسمامت،لباقمرد .تسا ینابزیهعومجمنیاهب .دشجارختسازین۱۳97و۱۳۸7 هبودنیوگیم «نابزیهرکیپ» یسانشنابزحلاطصارد Corpus) «یاهرکیپیسانشنابز» شهوژپزاکبسنیا .دریگ نیدقتنمرخسمتدرومهشیمهاماینیمخللهاتیآنابز زاییاهوئدیوریخایاهلاسرد .تساهدوبوانیفلاخمو وایهنارگشاخرپوماجسنادقاف،موهفمانیاهینارنخس ﺢضاوتلعهبینیمخورنیازا .دنوشیمتسدهبتسد فذحهلاقمنیاعوضومزا،شیپزاهسیاقمیهجیتنندوب )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 4۰

43. ینارنخس .تساینارنخسِینابزِتاناکما،مودلیلد دهاوخیمهکیبلاطمهبهکدهدیمدرفهبارناکمانیا تارابعوتاملکباختناردودشیدنیبشیپزادنکلقتنم هب – شیاهینارنخسزایدایزدادعتردهاش .دنکتقد ارینارنخسنتم – یللملانیبویمسرمسارمصوصخ ،یدنوخآیهشیپیاضتقاهب،یاهنماخاما .دناوخیمورزا ذغاکیورلصفرستروصهبارشیاهینارنخسنتم هاگناهنآهبشیاهتبحصیطردبترمودسیونیم سلاجانوچمهیرامشمکیاههنومنردیاهنماخ .دنکیم شاینارنخسنتم۱۳9۱لاسرددهعتمدعشبنجنارس کیتیلکدناوتیمیاهرکیپیسانشنابز .(Linguistics لیلحتکییاربکیژولودتمیرازباایدشابشهوژپ .هناسانشهعماجایهناسانشناور،ینامتفگ یاهرکیپیسانشنابزیاهکینکتزایریگهرهباب و،یسرربارهژاواهنویلیمابینابزیاههعومجمناوتیم تروصهبینابزیاههدادمامتیتقو .درکلیلحتوهیزجت نیلانآلاتروپایرازفامرنرد،دشهریخذبسانملیافکی لاتروپزا،شهوژپنیارد .دوشیمیراذگراببسانم زایعونتمیاهلیلحت .تساهدشهدافتسانیجناﭻکسا ناگژاویمامتزایتسیلًلاثم؛دروآتسدهبناوتیماههداد راتفاب،ناگژاوینیشنمه،(رتاوت) دماسبساساربهتفرراکب یارب .رگیدتیلباقاههدو،ییانعمیاههریاد،تاملکینتم یراذگهناشناراههدادنتمدیابرتهتفرشیپیاهوجتسج هکیاهنیمزیوگلازاهدنراگن .(tagging) درکیروتسد یاربهکدرکهدافتساتشادیسرافنابززالاتروپِدوخ .دناوخیمورزاار ،هرکیپودیاههدادندرکنوگمهیارب،هجیتنرد واهمایپوهدیزگرباروایاهینارنخسطقفهاشزا سردیاههبطخواهمایپنیچمه .دشفذحاههبحاصم یمومعیاهینارنخسهباهنتوفذحمهیاهنماخجراخ .دشهدنسب .تساهدنسبهلاقمنیافده یاهینارنخسلاس۱۰یهرکیپ،فیصوتنیااب یاهنماخیاهینارنخسلاس۱۰یهرکیپوهاشاضردمحم زاهرکیپودرههلاقمنیارد .دشهدافتساهدامآویراذگراب تساهدشباختناودرهتموکحموسیههدیاهلاس ونابززاﺢطسنیرتهدشتیبثتردرظنهبودرهاریز ویربهرزاﺢطسنیاردًلاومعم .دنتسهدوخِنامتفگ ویربهرِنابزفیارظابدرف،ینارمکحههدهسزاسپ تاظحلردوتسانشآشیپزاشیبتاملکیراذگریﺛات لبقیاهههدردهک – ینابزیاهتراهمواهدرگشزا،مهم نابز لیلحت .۳ شایمومعیاهینارنخسمامتردلاس۱۰لوطردهاش یاهنماخ .تساهدرکتبحصهملکرازه۳۰۰زارتمکیکدنا یمکشایمومعیاهینارنخسمامترد،لاس۱۰یطرد ردینعی؛تساهتفگهملکرازه6۰۰ونویلیمکیزاشیب ردهاشزارتشیبرباربجنپیاهنماخناسکیینامزهزابکی عومجمردهاش .تساهدزفرحیمومعیاهینارنخس ینارنخس۵۸۴یاهنماخوینارنخس۳۵۵،لاس۱۰نیارد نیارگنایبدادعانیا،یّمکیزادنامشچزا .تساهتشاد ارمدرمهکدنیبیمزاینهاشزاشیبیاهنماخهکدنتسه روطهبهکیناگژاودادعترظنزامه؛دهدرارقباطخ ظاحلزامهودنکیمهدافتساینارنخسرهردنیگنایم .دنیبیمینارنخسهبزاینهکییاهنامزرامش .دریگیمهرهب – هتخومآ دهاشدهدیمششوپارهاشیهرکیپهکیلاس۱۰رد یهرکیپرد،لباقمرد .میتسهزین۵7لاسمهمیاهدادخر هنیمزردوانانخسومیرادار۸۸لاسیاهدادخریاهنماخ .واهیلعاهراعشویمدرمیاهشبنج »ناریا« .۱.۳ هدنسباهینارنخسیروآعمجهباهنت،هعلاطمنیایارب یهزوحردنابزدربراکزایعوندیاب،ًلاوااریز؛تساهدش ًلاثم .دناهدربراکهبودرههکدشیمهدیزگربیمومع یلخادویجراخناراگنربخابیدایزیاههبحاصمهاش رارقشسرپدروموندادهبحاصملهایاهنماخامادراد جراخیاهسردیاهنماخرگیدیوسزا .تسیننتفرگ هجیتنرد .دنرادنهاشیهرکیپردیلداعمهکدرادهقفزا .دشهلباقمللهاتیآیاهینارنخسابهاشیاهینارنخس ایهمارلاجمنیادنتسناوتیمزینهاشیاههبحاصمهنرگو هنوگچهدشنینیبشیپًلاماکطیارشتحتوامینیببهکدننک .تساهدزیمتسدناگژاوباختناهب ردتاملکنیرتلوادتمجیاتن،ریزلودج رپیعیبطروطهب .دهدیمناشنارهاشیاهینارنخس ناگژاو،نابززایعیبطیهرکیپرهردناگژاونیرتدماسب ،ام) ریامض،(... واب،زا) هفاضایاهفرحدننامیروتسد تسا،دوب،دشاب) یدانسا/یکمکیاهلعف،(... ونآ،امش .دنتسههریغو (... و ونیرتدماسبرپ،یروتسدناگژاونتفرگهدیداناب راب۲۲۳۴ابتسا «ناریا» هاشیاربهژاونیرترتاوتم «روشک» .وایاهملکرازه۳۰۰یهرکیپمامتردرارکت «مدرم» ،(۸۵۱) «تلم» ،(۱۰۸۱) «تکلمم» ،(راب۱۸۳۲) )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 41

44. هاشهرکیپردرتاوتمناگژاو۱لودج یهدنهدناشنناگژاونیا .دنتسهتفنو،هعسوت،ﺦیرات هکدناهدوبهاشیاربمیهافموتاعوضومیخربتیمها .تساهدششیاهینارنخسرداهنآرارکتبجوم «یناریا» ،(۵۵۲) «بلاقنا» ،(۵۸۳) «یلم» ،(76۲) ناگژاو .دنیآیمنآیپرد (۴7۵) «ناهج» و،(۵۲6) ،یعامتجا،یداصتقانوچییاههنومن،نیسپسلوادتم ،یللملانیب،تلود،یراکمه،هعماج،یگدنز،تفرشیپ للهاتیآهرکیپردرتاوتمناگژاو۲لودج )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 42

45. ناریایراکمهویتسودتیوقتدوخنخسنایاپرد»ناریایراکمهویتسودتیوقتدوخنخسنایاپرد» یروهمجسیئرترضحتداعسوتملاسودنلانفو وزرآاردنلانفتسودتلمنوزفازوریقرتوونابو ۳9۵۱یاهنماخنابزرد «ناریا» ،شجنسیوسنآرد ناگژاونیرتلوادتم .(نییاپلودج) تساهدشرارکتراب ،(6۵۲۲) «مدرم» ،(7۴9۸) «روشک» لماشللهاتیآیارب «نمشد» ،(۳7۳6) «بلاقنا» ،(6۰۱9) «یملاسا» .دنوشیم (۲۳۲9) «اکیرمآ» و،(۲۳۵۱) «ماما» ،(۲۸۲۸) .(۱۳۴9/۴/۲) .«منکیم تسارتمسنیشنمهنیرتدماسبرپ،رگیدیوسزا لاماکروطهب،یاهنماخنابزرد «ناریا» یهژاویارب زالبقراب۱۵۰دودحهکدوب «یملاسا» ،ینیبشیپلباق دعبناریاابیاهملکهستابیکرترد .تساهتسشن «ناریا» ،«ناریازیزعتلم» راب۴۴،«ناریایملاسایروهمج» زا ،«ناریانمومتلم» رابجنپ،«ناریاگرزبتلم» راب۴۰ ررکمروطهب .تساهدمآ «ناریاناملسمتلم» رابجنپو فرحناریامدرمبناجزا - هاشابتوافتم – یاهنماخ راب۲۴۰۰دودحو «ناریامدرم» راب69هجیتنرد .دنزیم ردبلغاهکهتفرراکبشیاهینارنخسرد «ناریاتلم» یهمه» :نوچمه،دناهتسشنتلامجلماعولعافماقم لثمیتیصخشهبدنرختفم - کیدزنورودزا - ناریامدرم روضحارناریاتلمتمظع» ،(۱۳۸7/۲/۱6) .«ناملس اما» و،(۱۳۸۸/۱/۱) «دهدیمناشنتاباختناردمدرم .(۱۳9۰/۱/۱) «دزناشنهدیوتناریاتلم،بخ ۲۱یاهنماخیارب،لاس۱۰رد «ناریا» یهژاودربراک دادعانیا .تسادصردمهد69هاشیاربودصردمهد هاشهجوتهکدنتسهنیارگنایب،یرگنشورلاماکزرطهب ینعی .تساهدوبیاهنماخزارتشیبرایسبناریاهبهراشارد ،تساهدوبواینارنخسعوضومرتشیبناریازاتبحص نابزرد «ناریا» هژاوابهکیلوادتمتابیکرتهبرگاهژیوب ینیشنمهﺚیحزا .دوشرظندنوشیمهارمهمادکره نیرترتاوتم «مدرم» و «تلم» ،ناگژاو (Collocation) نیشنمه «ناریا» ابهاشنانخسردهکدنتسهاههژاو زادعبراب۱۵ «ناریا» هژاو،هاشیاربنینچمه .دنتسه فیصوتیاربناریازااهنامزرگیدرد .تساهدمآ «هدنیآ» ،«ناریاشزومآ» نوچمههدشهدافتسافونصوعیانص .هریغو «ناریایزاسلیبموتا» ابراب۱۰ «ناریا» هژاو،نینچمههاشنانخسرد ( یاهملکهسیاهبیکرت) رگیدهژاوکیو «بلاقنا» یعامتجابلاقنا» ترابعنوچمه؛تساهدشبیکرت بلاقناعورشزاهکیهاتوکتدم» :هلمجنیارد «ناریا ماظنساسااتتساهدوبیفاکدرذگیمناریایعامتجا ،دوبنراگزاسونرصعتایضتقمابهکاریناریاهعماجنهک .(۲۵۳7/۲/۳) «دنکنوگرگدیلکهب راکهبار «ناریابلاقنا» ﻆفلراب9۵هاشنینچمه دوخهکتساهدوبیتاحلاصاهبهراشاردرتشیبهکهدرب ناریابلاقنازاهکیلاس9رد» ًلاثم .تساهدوبنآیرجم نآ» ،(۱۳۵۰/۲/۲۸) «؟تساهداتفایتاقافتاهچ،درذگیم ،میاهدادرارقناریابلاقناساساامهکاریعاسمکارتشا .(۲۵۳۵/6/۱۳) .«دیهدبناشنیبوخهبمهاجنیارد یزیچناریامدرمهکهدرکاعدایاهنماخراب9نینچمه ساسحاناریاتلمزورما» ًلاثم «دناهدرکساسحا» ار .(۱۳9۰/۱/۱۴) «دننکیمصخشتساسحا،دننکیمتزع هدافتسا «ناریایادفمناج» ترابعزارابهسیاهنماخ زاهکیترابع؛تساهدوبرخسمتیاربرابهسرهوهدرک هنومنناونعهب .دوبهدشهدافتساینابایخنیضرتعمیوس یهدروخیزابیاههراچیبنیاتقونآ» :دیوگیمیاهنماخ یادفمناج» دنتفگفرطکیزا،لخادردهایسورِتخبدب اهلقعیب .دندزشتآارناریامچرپفرطکیزا،«ناریا [دنتفگ] دزاسیمنمهابهکاتودنیابخهکدندیمهفن دیوربناریانابرقللهاءاشنالااحبخ؛«ناریایادفمناج» .(۱۳96ید۱9) «امش نیایهعلاطمدروملاس۱۰ردهاشیاهینارنخسرد نینچ (ﺢلسمنافلاخمیتحای) نیفلاخمهبتبسن،شهوژپ میقتسمهراشازاهکیدروماهنت .دشنهدیدییاهنیهوت ینارنخسنامهتسادوجوماههدادردنیفلاخمهبهاش زاهکتسا (۲۵۳۳/۱۲/۱۱) زیخاتسربزحهبطوبرم نافلاخمفیصوتیارب «نطویب» و «یاهدوت» تارابع هاشنانخسرد «بلاقنا» و «ناریا» رتاوتمبیکرت یتحهکتسانامزنآیسایسیاضفرگنایبًلاامتحا هکنانچ؛دنیببیبلاقنااردوخدرادیماومهارهاشصخش دناوخیم «بلاقنا» ارشایعامتجا - یسایستاحلاصا .دنکیمدیکاتنآربیگنررپتروصهبو شیپ «یهانشنهاش» ای «هاش» راب76،نیاربهولاع گنهرف» راب۴6،«ناریاﺦیرات» راب۵۲و،هدمآ «ناریا» زا ویتسود» زاراب۲۰،«ناریاتفن» راب۲۳،«ناریا .دناهدمآمهاب «ناریایناتساب» راب۱۰و،«ناریایراکمه ًابلاغهکتسییاههژاودیلکزایکی «یراکمهویتسود» :دننام،دناهدشنایبیجراخیاهتلودنارسابرادیدرد .دنکیمهدافتسا »یدازآ« .۲.۳ وتساهدشرارکتراب۱۰۴هاشنابزرد «یدازآ» )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 43

46. .تسایملاسایروهمجیاربیراذگتسایسویزیرهمانرب .تسایملاسایروهمجیاربیراذگتسایسویزیرهمانرب هجوتبلاجینامزوانانخسردتلادعیگتفاینققحتنیا یملاسایروهمجمراهچههدمیروایبدایهبهکدوشیم مان «تفرشیپوتلادع» یههد (دشمامتیگزاتهبهک) دوبهدشماجناوادوخیوسزایراذگماننیاوتشاد ردیدازآﺢیرصتاییدازآتیمهاربدیکاتیاربیگمه هب،ﺢلصﻆفحیاربمیروبجم» :هنومنیارب .دناهدوبناریا .«میشابیکتمتردقهبویدازآولقعهب،عبطیانغتسا زینیهاشنهاشنیارگیدتنسابًانیقی» ،(۱۳۵۲/۵/۲) راذگناینبهلیسوهبنیازاشیپلاسدصناپورازهودهک حورنآودیرادییانشآ،دشملاعاریبکشوروکنآ وهشیدناوهدیقعیدازآویناسناقوقحهبقیمعمارتحا امش» و،(۱۳۵۰/۱/۱) .«تسادارفاهمهیندمیاهیدازآ داجیاونانزیدازآهنیمزردهلمجزادراومیرایسبرد ،ناوتمکمدرمیاهزاینققحتویعامتجاهافریاهنامزاس .«دیاهتشادربیتیگردارتسخنیاهماگناکمادحرسات (۸۸/۱/۱ینارنخس) راب7ار «یتیسنجتلادع» بیکرتنینچمهیاهنماخ هدیانیارخسمتایدریاربهشیمههکتساهدربراکهب ویتیسنجتلادعناونعنیا» :هنومنناونعهب .تساهدوب دنکادخ» :ای،(96/۱۲/۱7) .«تسافرحمهاهنیادننام ،دنروآیمیتّیسنجتلادعمسالخادردهکیناسکنیا حرطمیتیسنجیرباربناونعهبهکیزیچنیاناشدارم .(۱۳۵۳/7/۸) .(9۵/۱۲/۲9) .«دشابن،هدش ردهکهدرکهدافتسا «یدازآ» زاراب۳7۰یاهنماخ یدازآ» ،«یدازآنادیم» نوچمهیدراومزج) دراومرتشیب اریدازآزادوخفیرعتهدرکشلات (هریغو «رهشمرخ ناریاردیدازآدرومردهاگرهرتقیقدروطهب .دنکهئارا ناریاردیدازآموهفموانعماتدنکیمشلاتهدرکتبحص زاریغیدازآ» :ًلاثم .دهدهولجتوافتمیلونیرتهبار زا؛دننکیمیفاصنایبیاهّدع» ،(9۳/۱/۱) «تسایراگنلو یدازآدنیوگیمغوردبودننکیمهدافتسادوجومیدازآ رد- دندرکیملایخیاهّدعکی» ،(97/۱/۱) «درادندوجو درمونزطابتراودرمونزیدازآهکبرغرد -لبقیاهلاس اباریدازآام» ،(9۵/۳/6) «تسارتمکاهسوه،تسه ام» ،(۸۸/6/۸) «میرادلوبقشدوخیملاساموهفمنامه اما،میرادلوبقمهاریدازآ،میرادلوبقاریرلااسمدرم ملاسارد» و،(9۰/7/۲۲)«.میرادنلوبقاریسارکومدلاربیل .(9۱/۸/۲۳) «تسادیحوت،ناسنایدازآیلصایانبم .تساهدشرارکتراب۱۳9هاشیاهینارنخسردتلادع ﺢطسهبراختفایاربرتشیبهاشنامتفگرد «تلادع» دربراک ﺢیرشتایوتساشتموکحتحتروشکردتلادعنیمات :دننام .بولطمکیتارکومدماظنکیردتلادعتیمها هناوتشپکیناونعهبامروشکوامیوردناوتیمایند» یعقاویارجا» ،(۲۵۳۵/۱/۱) «دنکباسحتلادعوقح یسارکومدویندمقوقحنیمﺄت،ییاضقتلادعرﺛﺆمو جنپ» و،(۱۳۴7/۲/۲) «یعامتجاتلادعابهارمهیسایس جنپنیمﺄت،یسارکومدنینچرارقتسایاربیرورضلصا ،نکسم،کاشوپ،اذغ،یعامتجاتلادعیرورضلصا «تساریذپانبانتجایساساطرششزومآوتشادهب رگیدزا «قح» و،«ساسا» ،«لوصا» .(۲۵۳6/6/۳) نانخسرد «تلادع» ابیرتشیبینیشنمههکدنایتاملک .دناهتشادهاش هتفگیدازآهرابردیاهنماخهکیدراوممامتنایمزا زانآردیاهنماخهکدراددوجوهنومنکیاهنتتسا هئارالابندهبوهدرکتیامحطرشودیقیب،یدازآِتساوخ راب۱۰هکهنومننیا؛تساهدوبننآزاشدوخفیرعت .تسانیطسلفیدازآابطابترارد،تساهدشرارکت هدافتسا «یعامتجاتلادع» بیکرتزازینراب7۰هاش هکتسانیاهیضقرهاظ» :هنومنناونعهب .تساهدرک لیمهبدرفو،هتفرگتروصیدازآلامکردزیچهمه هزاجانیاامیعامتجاتلادعاما،هدشمدختسمشدوخ یرگیدرامثتسادرومزرطنیدبیتحیسکهکدهدیمنار رببلاقنالوصابلغا» :ایو (۱۳۴۸/۵/۲9) «دوشعقاو .(۲۵۳7/۳/۱7) «تسایعامتجاتلادعهفسلفساسا »تلادع« .۳.۳ .تساهدرکهدافتسا «تلادع» هژاوزاراب۵9۵یاهنماخ هشیمهیناریاماکحوناهاشهکتسییاهیگزیوزالدع راب۲۱وا .دناهدشیروادمدرمیوسزانآهبهجوتاب «تلادع» .تساهتفگ «تلادعرارقتسا» تساوخزامه «تفرشیپ» ابیاهنماخیهلمجکیردیتقوًلاومعم ؛دوشیمیقلتتفرشیپمزلاطرشهشیمه،دوشیمهارمه ،دشابنهارمهتلادعابرگاتفرشیپ» :هنومنناونعهب نیاردوا .(۸۸/۱/۱) .«تسینملاسارظندرومِتفرشیپ هلحرمردزونهراگناهکدیوگیمنخسیاهنوگهبدراوم »نمشد« .۴.۳ «نمشد» هرابردیاهنماخمهوتوساوسوهرابرد .دشدهاوخهتشوناهباتکهدنیآردوهدشهتشونرتشیپ ردهژاونیادربراکررکتهبهکدوبمزلاوبلاجاجنیارد «نمشد» .دوشهجوتینامزهزابنیاردوایاهینارنخس رارکتراب۲۸۲۸یاهداعلاقراخروطهبیاهنماخنابزرد .تسادصردمهد۱۵اینویلیمرد۱۵۰۰لداعمهکهدش )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 44

47. للها تیآ هرکیپ رد »نمشد« هژاو رتاوت ویمسریامنیسردهچ،موسرمهنوتسازیاجهنکیکر .یمسرریغیریوصتتادیلوتهچ هژاوزارابجنپاهنتهکمینکهسیاقمهاشابارنیارگا ۰/۰۰۱۵اینویلیمرد۱۵لداعم) هدرکهدافتسا «نمشد» .دربمیهاوخیپرتشیبیاهنماخِیروجنرناورهب (دصرد ردنارادمتسایسینابزتحاصفوینخسشوخ مدرمیوسزانانآشجنسرایعمزایشخببلغاناریا یهدافتساهبنانابزیسرافیخیراتهجوتیهیاسرد .تسا یهاگنشخبنیاردنامکاحطسوتیسرافنابززالااو .تشادمیهاوخهلﺌسمنیاهبیاهسیاقم کیرد «نمشد» هژاوزاهاشیهدافتسا،لاثمیارب هکیولاسگویزاوارادید؛تساهدوبیجراخرادید یزانناملآهیلعگنجهبهراشاابواهنآهبباطخوا کنیاودیتساخربنمشدابهناناجیراکیپهب» :دیوگیم اما .(۱۳۵۲/۳/۱۱) «دینکیمﻎیلبتایندمدرمیاربارﺢلص دشابهتشادینارنخسیاهنماخهکدیآیمشیپمکرایسب یاهتلودلماشهکدنکن «نمشد» موهفمهبیاهراشاو یتحویسایسیاههورگ،یللملانیبیاهنامزاس،یجراخ ردام» :هنومنیارب .دوشیمناریاتلمزاییاهشخب بولغمامنمشداجنیاات .میتفرولجیلیخلاسیسنیا یملاسایروهمجماظننمشد» ،(۱۳۸7/۱/۱) «تساهدش ،تسینویهصیاهرادهیامرس،ربکتسمیاهتلود؟تسیک «کافسورادغیسوساجیاههاگتسد،رشبنانمشد اهتلملخادردرصانعهنوگنیازانمشد» ،(۱۳۸9/۱/۱) «دنتسهیناسکروجنیامهامتلملخادرد؛دراد ناشناریدروم۲۸۲۸زایدادعتریزریوصت .(۱۳۸۸/9/۴) هژاوزاهراشادرومِلاس۱۰یطردیاهنماخهکدهدیم :تساهدرکهدافتسا «نمشد» رهردینهددبویبدایبﺚیحزااعطقیاهنماخ هب» ﻆفلزارابتفهواًلاثم .تسادمآرسیاهسیاقم ،تساهدرکهدافتسایمسریاهینارنخسردطقف «کرد هب .تساهدربنراکباریظفلنینچزگرههاشهکیلاحرد [اروت] ناشدوخلوقهب»:دیوگیمیاهنماخهنومنناونع .(۱۳9۵/۱۲/۵) «!کردهب .دننکیوزنم ار «نانمشد» ایلیئارسا،اکیرمآرابجنپیاهنماخ یدجونیگنسیانعمیهقفتایبداردهکهدناوخ «سجن» ِ سحنیاهتسینویهصلباقمرد» :هنومنناونعهب .دراد رد .(۱۳9۲/۸/۲9) «دننکبعضاوتویکچوکراهظاسجن «سجن» یروشکاییسکزگرههاشینابزیهرکیپمامت .تساهدشنباطخ ندادرارقباطخیارب «گس» ﻆفلزایتحیاهنماخ یدجییازسانیسرافنابزردهکهدرکهدافتسانارگید ایدارفاراب۱۰یاهنماخ .دوشیمدادملقنﺄشزارودو :هنومنناونعهب؛دنکیمباطخ «گس» ارییاهروشک یارباییسرزابیاربامهکدننکیماعدااهتسینویهص» اهنیایاهیتشکدراو،دیئاینهزغتمسهبمیئوگبهکنیا ،(۱۳۸9/۳/۱۴) «!دنیوگیمغوردگسلثمهتبلاهک - میدش کیکر ظافلا و مانشد .۵.۳ رددربراکمغریلع،مانشدوکیکرظافلازاهدافتسا .تسایسرافیمسرنابزردﺢبقیارادزونه،نابایخ تیاعروینابزتمرحربدیکاتهشیمه «یسرافبدا» ،اهروشکرگیدیامنیسابهسیاقمردًلاثم .درادنخسبادآ ظافلاویشاحفزایزاسریوصتناریایامنیسردزونه )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 45

48. هدافتسا «طلغ» زارابجنپاهنتهاش .دشیسرربزینهاش :هنومنناونعهب؛تساهدوبنمانشدیاربمادکﭻیههکهدرک ارنآًاروفوتساطلغهکدینکتباﺛدیابتساطلغرگا» مهیتقو» [هقطنمنامکاحرگیدوهاشهبهراشااب] «؛دنراذگیمنشهبمهگسلحمرگید،تفرهک گسهکتسایتسینویهصمیژر» و،(۱۳۸9/۱۱/۲7) اهنت «گس» یهژاو .(۱۳9۴/۱/۳) «تسااکیرمآیریجنز مهنآودشهدهاشمهاشیاهینارنخسیهرکیپردرابکی هزاوآدنلبرعاش – یولومزاتیبکیزاوایریگهرهبرد وعوعگسوروندناشفهم» :دیوگیمهک - نابزیسراف .(۱۳۵۳/۲/7) «دیهدبرییغت رگید یاه توافت .۶.۳ هراشاهبهاشهجوت،رگیدیهتسجربیاهتوافتزا .تساشاینابزیدنببیکرتردواشقنوشرسمههب ردشیاهینارنخسرددروم۱۰۱ردهاش،صاخروطهب هراشا «ونابهش» ناونعتحتشرسمههب،ینامزهزابنیا نیاونابهشونم» :هنومنناونعهب .تساهدرکمیقتسم ناریامدرمهمههبوامشهببلقمیمصزاارتیقفوم ردهکتسایلاحردنیا .(۱۳۴7/۳/۱) «مییوگیمکیربت یاضعایتحایرسمههبیاهراشازگرهیاهنماخنانخس هتفرگنتروصهعلاطمنیایهلاس۱۰یهرکیپردهداوناخ ریسفتلباقنزهبهعیشتیناحورهاگنهبهجوتابنیاو .(۲۵۳6/۱۲/۸) «.دنک و «دیدرکطلغ» زاتاعفدهبیاهنماخنینچمه ییوگتشردتهجلعفنیایفرصرگیدیاهتروص گنجهبارامتاقوایهاگ» هنومنیارب .دنکیمهدافتسا دیدهتمهاهزیچنیادنناموهلمحونارابمبوتخس یهاگ» ،(۱۳9۵/۲/۱) «دننکیمیدایزطلغاّمادننکیم دیدرکطلغامش؛میدادناریاهبدرایلیم۱۵۰دنیوگیم دینیبیمامشهکایندیاهتردق» ،(۱۳97/۲/۳) «!دیداد طلغ،دنیوگیمروز،دننزیمفرحتفلکیادصاب «دننکیمییوگروزودننزیمدبیاهفرح،دننکیم رّصقمارامدینکیمطلغامشبخ» ،(۱۳9۵/۱/۱۱) [ییاکیرمآرادمتسایس] واهّتبلا» ،(۱۳97/۸/۱۲) «دینادیم اذل - هدرکطلغهکتساهدربراکهب «یروتارپما» ریبعت ّمهمنمشدونامدوخلباقماریملاساناریادیابام ؟دننکیمدیدهتارچ» ،(۱۳9۴/۳/۱۴) «مینادبنامدوخ هکًلاّوا» ،(۱۳9۴/۲/۱6) «؟دننکیمیدایزطلغارچ طلغامش !پمارتیاقآ» ،(۱۳9۴/۲/۱6) «دینکیمطلغ لیدبتزورما [یملاساماظن]» ،(۱۳97/۲/۱9) «دینکیم طلغ؟دننَکبدنناوتیم [رگم] ؛روانتتخردکیهبهدش ارشتمسقکی [نانمشد]» ،(۱۳96/۳/۲۸) «دننکیم زورما» ،(۱۳9۱/۱۱/۲۸) «دندرکطلغ،دندیمهفطلغ «دشاببلاقناندنکفاربرکفهبهکدنکیمطلغنمشد فرحنیادننکیمطلغ [نانمشد] اهنآ» ،(۱۳9۴/۱۲/۲۸) نظءوسدندرکطلغ،بوخ» ،(۱۳۸۸/۳/۲9) «دننزیمار نیا،دننزیمارفلانیابخ» ،(۱۳۸9/7/۲9) «دنراد کنابنیابخ» و،(۱۳9۴/۱/۳۰) «دننکیماریدایزطلغ .(۱۳97/6/7) «[هدرک] اریراکنینچکیهکدنکیمطلغ .تسا «دننکیمطلغ» زایاهنماخررکمهدافتساهبلاابرد ،نیاربهولاع .دشهراشانآیفرصیاهتروصرگیدو «طلغ» هژاودوخزاراب۴۰۴لاسهدنیاردیاهنماخ هکتسانیانتفگیاربدراومرثکاردهکهدرکهدافتسا ناشن «طلغ» زاهدافتسایلاابرتاوت .تساطلغیراک وتسایضارانزیچهمهزاًلامعواهکتسانآیهدنهد یارب «طلغ» زایاهنماخهدافتسا .دنادیم «طلغ» اراهنآ دوشیمماجنایملاسایروهمجردهکتسیرومارتشیب یوگلا» نوچمه؛(تسانآلوﺌسموادوخهکیلاحرد) رکف» ،«طلغمهف» ،«طلغتسایس» ،«طلغفرصم .«طلغهاگن» و «طلغلیلحت» ،«طلغفرح» ،«طلغ یراعوهناربمایپزادنامشچرگنایبنینچمهنیا هکییوگدنکهظعومهمههبدیابهکتسوایاطخزا میسقتهبیتحواهنومنناونعهب .تسالکیاناد هدشاجنیالّوازا» :دنکیمدراودقنییایفارغجیاهیدنب ایسآبرغاجنیا؛تساطلغهنایمرواخمسا؛«هنایمرواخ» .(۱۳9۴/۵/۲6) «تسا بدایهلﺌسمناریارددشهراشالاابردهکروطنامه یناریایاههداوناخزایلیخردزونه .تسامهمرایسب زادنهدیمنهزاجادوخهباهرتگرزبلباقمرداهرتکچوک دربراکودننکهدافتسا «دنکیم/دننکیمطلغ» نوچیظفل مانشدوشاخرپیاربًامومعماعﻶمردیظافلانینچ واهکدهدیمناشنیاهنماخنابزیسررباما .دراددربراک یتحارهبودرادن «یناریابدا» یهلوقمهبینادنچتافتلا .دهدیممانشدایدنکیمییوگتشردشیاهینارنخسرد نایبار «تساطلغنیا» ترابعاهنتراب۴۰یاهنماخ ریزودادعتنیاامهکنیاهبراختفا» :هنومنناونعهب .دنکیم یاهشخبِنواعمدادعتنیا،نزیهدنیامندادعتنیا،نز ،میرادنزیراجتِتاسّسﺆمسیئردادعتنیا،نزِفلتخم دیفمام» :ایو (۱۳9۲/۲/۲۱) «تساطلغنیاهبراختفا هبارمامالوصااما،مینککسمتمامامساهبهکمینادیمن .(۱۳9۲/۳/۱۴) «تساطلغنیا؛میرپسبیشومارف یاهینارنخسرد «طلغ» یهژاودماسب،هسیاقمبابزا )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 46

49. ار «طلغردناطلغ» ترابعمهرابششیاهنماخ یلیخشرظنردیاهیوراییراکدهدناشنهکهدربراکب ندرکاهریانعمهبلوحت» :هنومنناونعهب .تساطلغ وملعتومیلعتردهزوحدمآراکرایسبِیتنسیاههویش زورماِیهاگشنادجئاریاههویشهباههویشنیالیدبت ردناطلغیاینوگرگدورییغتولوحتنینچنیا؛تسین .(۱۳۸9/7/۲9) «تسادرگبقعنیا؛تساطلغ نابزرد (راب۲۸۳) «تفن» دننام،تساهنامزحور اما .یاهنماخنابزرد (راب۲۳۲9) «اکیرمآ» ایهاش زااهنتیاهنماخنابزرد «نمشد» یهداعلاقراخرارکت هدرپرهتشپردهکدنکیمتیاکحوایروجنرناور یاهنامرآققحتمدعزایشخب .دنیبیمراکردارینمشد ندرگهبهشیمهمهارشبولطمِیملاساِناریایاربوا اکیرمآدناوتیممهشیاربنمشد .دزادنایمنمشدِینمشد رههصلاخو،یناسنامولعایونابایخردمدرمای،دشاب .دنکیراذگهناشناریملاسایروهمجِتسبنبهکهچنآ وایعافدمسیناکمدناوتیمهﺌطوتمهوتِیرامیبنیمه هب .دشابزینیملاسایروهمجیاهتسکشهیجوتیارب ندیمانطلغودنادیم «طلغ» اراهزیچرثکاوالیلدنیمه یروهمجردشناراکمهیتح) نارگیدیاههاگنوروما .تسوانابزردتارابعنیرترتاوتمزا (یملاسا دماسبنیرتشیبهکیاهملکهستابیکرتیاهنماخیارب و،رارکت6۲۸ابتسا «یملاسایروهمجماظن» دنرادار بیکرتیاهنماخ .رارکت۴69اب «مکیلعملاسلاو» سپس مهدزیسهدرردهکهدرکرارکتراب۳6۰ار «نمرظنهب» .دریگیمرارقوانابزردیاهملکهستارابعنیرتدماسبرپ یاربدراومرتشیبرد «نمرظنهب» و «هکتسانیا» ررکت یروهمجماظنیسایستخاسردهکتسوارظننایب هتفرگرظنردباطخلاالصفومکحناونعهبیملاسا ناورنیمهدناوتیمیاهنماخینهددبلیلادهلمجزا یگنهرفتخاسردوالاسونسهبیدرف .دشابواروجنر وااما .دشابفقاو «بدا» یهلوقمهبرایسبدیابناریا ییوگتشردودیوگیممانشد «نانمشد» هبهاگآدوخان نابزردزین «تفرشیپ» ،«یسارکومد» ،«یدازآ» .دنکیم هکهنوگنآاراهنآواهکنیارگمدنرادنییاجیاهنماخ ﭻیهوانابزردزینوارسمهیتح .دنکفیرعتدهاوخیم .تساروتسمهشیمهودرادنییاج .دوشیم یریگ هجیتن .۴ ًلاماکدزاسیملآهدیاناریازاللهاتیآهکیریوصت .تخاسیمبولطمناریازاهاشهکتسایزیچنآفلاخ هدنیآیارباهنآتافتلاوشلاتدهدیمناشنودنیانابز .تساهدوبزکرمتمیمیهافمولئاسمهچیورناریا نابزابیاهنماخنابزیهسیاقمابشهوژپنیارد ینیبناهجهکدوشهدادناشندششلات،هاشیمومع واِنابزهکلبتسینارگناریاینیبناهجکیاهنتهنیاهنماخ یاههناشنوانابزرد .تسینناریایهتسیاشناونعﭻیههب .دراددوجویناوریاهیراجنهانصیخشتیاربیددعتم ییاههناشنیارادیاهنماخهکدهدیمناشنوانابزیسررب زایتاجردو (Conspiracy delusion) هﺌطوتمهوتزا ؛تساهناربمایپ (Grandiose delusion) ینیبگرزبدوخ رد «طلغ» ار (اهلیلحتولامعا،راتفر) زیچهمههکنانچ هناشنودنیاروضحتساراودیماهدنراگن .دریگیمرظن دروموهدرکیسرربصصختمناسانشناوراریاهنماخرد ردارناریاشیاهینارنخسردهاش،هنومنناونعهب ،یدازآققحتزاودنکیمریوصتندشکیتارکومدریسم یاهنماخ .دیوگیمشیاهینارنخسردتفرشیپوتلادع صاخفیرعت،دیوگیمنخسیسارکومدهیلعهشیمهاما ققحتمدعربهشیمهودنکیمهئارااریدازآزاشدوخ ییوگ؛دنکیمدراودقن،دوخرظندرومتفرشیپوتلادع .تسینزیچﭻیهلوﺌسمیملاسایروهمجردوادوخهک یاهنماخللهاتیآنابزرد «ناریایملاسایروهمج» ،ناریاﺦیراتوایفارغجربدرادتیحجراوتیولواهشیمه هشیمهناریادنلبﺦیراتهبتبسنواهکورنآزارتشیب نینچمهو) واعقاورد .دوشیموربوریداقتنایدیداب دنچرهودنتسهناریاﺦیراتتائانثتسا (ینیمخللهاتیآ امادناهدرکلیدبتمسیناطلسزایعونهبارهیقفتیلاو زاهکلبدناهتفرگنناریاگنهرفزاارناشتیعورشمزگره و «هیقفیلو» اردوخیعیشهقفزاهدمآربیعرشیداینب «ناریا» ،اما،هاشنابزرد .دننادیمینارمکحقحبحاص .تسانیرفآراختفایخیراتوایفارغجهشیمه .دنهدرارقﺚحب رد (Inclusive) ریگارفیمظنواهداهنسیسات،راذگ اجنآرد – شروجنرناورعونزامهنآ – ادخهکینیمزرس «نوتگنیتناهلئوماس» ارنیاوتسیننکمم،تسارازس ناشنیبوخهبیناهجمظنیزاسزابواهندمتدروخربرد فذحیهمزلا،یملاسایروهمجندزسپ .تساهداد • .تساناریاردینونکتیعضوزایسایسدادسنا یهدنهدناشناهنآرتاوتهکدنتسهناگژاویخرب )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 47

50. ؛دازآ ناملراپ و لقتسم یزکرم کناب ناریا رد یتفن تیریدم هارهاش روصنم نسح رتکد اب یدجن انحوی رتکد یوگتفگ ناونع هب انحوی باختنا یارب ار نودیرف هچنآ همان نایاپ عوضوم درک قیاش رتشیب هدننک هبحاصم یتفن یاهدمآرد« :دراد یناونع نینچ هک دوب وا یرتکد عوضوم نامه ینعی ؛»ناریا رد یسارکومد هب راذگ و هسسوم« ییارجا ریدم نونکا مه یدجن انحوی .وگتفگ .تسا زین ناملآ رد »زاب هعماج جیورت یسایس داصتقا نلاک ثحابم ریگیپ هک یناسک یارب هب زاین و تسانشآ مان یا هرهچ روصنم نسح دنتسه نونکا هک یزیربت نادداصتقا نیا .درادن ینادنچ یفرعم هداشگ یور اب دنک یم یگدنز ندنل رد تساه لاس اب میدوب نآ رب .تفریذپ ار نودیرف یوگتفگ تساوخرد یملاسا یروهمج زا سپ یادرف رد تفن هرابرد ناشیا .مینک وگتفگ شیاشگ زا شیپ ،نودیرف دنلب یاهوگتفگ رد زا مه یمک ناگدنوش هبحاصم دوش یم شلات ،عوضوم رت باذج بطاخم یارب مه لاامتحا هنوگنیا .دنیوگب دوخ !دوش یم کبس ام راب یمک مه و تسا و دنراد یصصخت هیوس نودیرف دنلب یاهوگتفگ یوگتفگ فرط یناسک دوش یم شلات ساسا نیارب نف لها عوضوم نآ رد دوخ هک دنریگب رارق ناسانشراک »یدجن انحوی« رتکد زا نودیرف وگتفگ نیا یارب .دنشاب روضح هدننک هبحاصم ناونع هب هک درک تساوخرد .تفریذپ هناراوگرزب زین یدجن رتکد .دشاب هتشاد یمک .وگتفگ شریذپ زا ساپس روصنم رتکد بانج .دییوگب ناتدوخ زا داصتقا رگشهوژپ و راگن همانزور ،یدجن انحوی راک رد یدیشروخ 8۰ ههد لئاوا زا .تسا یسایس هدنسیون ناونع هب زین نونکا و تسا هدوب یراگن همانزور انحوی .دنک یم یراکمه »ادرف ویدار« اب رگشهوژپ و لاس رد ار شا یسایس داصتقا یرتکد کردم یدجن .درک تفایرد یزلام USMهاگشناد زا یدلایم 2۰15 ،هطسوتمعطقمنایاپزاسپ .مدمآایندهبزیربترد قوف،رامآویتیبرتمولعهتشرردومدشهاگشناددراو سپس .متفرگسناسیلیسیلگناتایبداهتشرردوملپید مولعهسسومرد .مدنارذگنارهتردارسناسیلقوفعطقم کیتدمهبناتسودنهردانوپهاگشنادهلکوگیداصتقا )۱۴۰۰( ۲۵۸۰راهب ،۱ هرامش 48