Bài giảng Ngữ văn 9 - Văn bản: Sang thu

1. Sang thu - HữuThỉnh -

2. TÌM TỪ KHÓA TRONG CÁC Ô CHỮ SAU Điền từ còn thiếu trong câu thơ sau: “Ngày ngày…đị qua trên lăng Thấy một …trong lăng rất đỏ” 1 1 M Ặ T T R Ờ I Trong câu thơ: “Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân” tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? 2 H O Á N D Ụ 3 Tác giả Viễn Phương quê ở đâu? A N G I A N G 4 Đây là hình ảnh mở đầu và kết thúc bài thơ “Viếng lăng Bác”? H À N G T R E 5 Ai là tác giả của bài thơ “Viếng lăng Bác”?A V I Ễ N P H Ư Ơ N G 6 Ẩ N D Ụ Đây là một biện pháp nghệ thuật được tác giả sử dụng trong bài thơ?. TỪ KHÓA: M U A T H U

3. I. Tìmhiểuchung

4. 1. Tácgiả - HữuThỉnh (1942), quêVĩnhPhúc. - Năm1963 ôngvàoquânđộivàsángtácthơ. • Viếtvềvẻđẹptĩnhlặng, thanhbìnhcủathiênnhiênvàcuộcsống. - Thơôngtrongsáng, nhẹnhàng, giàucảmxúc. HữuThỉnh

5. Tácphẩmtiêubiểu

6. 2. Tácphẩm Hoàncảnhsángtác - Viếtcuốinăm 1977, khiđấtnướcđãthốngnhất b. Xuấtxứ - In trongtập “Từchiếnhàođếnthànhphố” c. Thểthơ - Thơ 5 chữ

7. “Năm 1977, tôithamgiatrạiviếtvănquânđội ở mộtlàngngoại ô HàNội (nay làKhươngHạ, ThanhXuân, HàNội). Đấtnước ta lúcnàyvừatrải qua chiếntranh, cuộcsốngthanhbìnhđãtrởlại. Trongcáimơhồphảngphấtgióthuvàláthuđangngảmàu, nhàthơđãtrèolêncâyổichínvàngtrongcảmộtvườnổibạtngàn ở nơinày. Khôngcógìđặchơn, sánhhơncáimàu, cáimùiổichínvàngnhuốmtrongcáinắngvàngcủamùathu. Khônggiancaovút, sâuthẳm, yêntĩnh…” (LờitựbạchcủaHữuThỉnh)

8. d. Mạchcảmxúc Ngẫmngợi, nghĩsuy Ngỡngàng, bângkhuâng Say sưa, ngâyngất

9. Nhanđề “Sang thu” Nhanđềsửdụngphépđảongữ. Tácgiảđảođộngtừ “sang” lêntrướcdanhtừ “thu” đểnhằmnhấnmạnhsựvậnđộng, chuyểnbiếncủađấttrờicũngnhưsựvậnđộngtrongcảmxúccủa con ngườitronggiâyphútgiaomùatừhạ sang thu.

10. e. Bốcục Bỗngnhậnrahươngổi Phảvàotronggió se Sươngchùngchình qua ngõ Hìnhnhưthuđãvề Tínhiệu sang thu Sôngđượclúcdềnhdàng Chimbắtđầuvộivã Cóđámmâymùahạ Vắtnửamình sang thu Không gian đât trời sang thu Vẫncònbaonhiêunắng Đãvơidầncơnmưa Sấmcũngbớtbấtngờ Trênhàngcâyđúngtuổi. Suyngẫmlúc sang thu

11. II. Đọc-hiểuvănbản

12. 1. Nhữngtínhiệu sang thu Bỗngnhậnrahươngổi Phảvàotronggió se Sươngchùngchình qua ngõ Hìnhnhưthuđãvề

13. - Hìnhảnh: Hươngổi, gió se, sương.=> Tínhiệuđặctrưngcủathờikhắcgiaomùatừhạ sang thu. - Từ “bỗng”: Độtngột, bấtngờ.- Từláy, nhânhóa “Sươngchùngchình”  Sươngthucó ý chậmlại, quấnquýtbênđườngthônngõxóm. => Bằngcácgiácquan: khứugiác, xúcgiácvàthịgiác, nhàthơcảmnhậnsựbiếnđổicủađấttrờilúc sang thubằngmộttâmhồntinhtế, gắnbóvớicuộcsốnglàngquê

14. “…giữacáikhoảnhkhắcgiaomùakìlạthìđiềukhiếntâmhồntôiphải lay động, phảigiậtmìnhđểnhậnra, đóchínhlàhươngổi. Vớitôi, thậmchívớinhiềungườikhácthìmùihươngđógợinhớđếntuổiấuthơ, gợinhớnhữngđứatrẻẩnhiệntrongtriềnổichínvensông…Hươngổitựnóxộcthẳngvàonhữngmiềnthơấuthânthiếttrongtâmhồnchúng ta.” (Lờitựbạch)

15. 2. Khônggianđấttrời sang thu Sôngđượclúcdềnhdàng Chimbắtđầuvộivã Cóđámmâymùahạ Vắtnửamình sang thu

16. Nghệthuậtnhânhóa, từláy Hìnhảnhđốilập: “dềnhdàng” >< “vộivã” Nhânhóa “đámmây” Hìnhảnhsángtạođộcđáo => Ranhgiớimùahạvớimùathu => Thiênnhiêntrongthờikhắcchuyểnmùađượccụthểhoábằngnhữngđổithaycủavạnvật.

17. "Mâymùahạthườngchứanhiềumàusắc, thậmchí là giôngbão, tựahồnhữngướcmơkhaokhátcủatuổitrẻ...Tuynhiên, giữaướcmơvàthựctại là haithếgiớiluônđốilậpnhauvàchẳngphảiướcmơnàocũngthànhhiệnthực...Sựdangdở, sựmấtmát là mộthiệnthựcbuộcchúng ta phảichấpnhậntrongcuộcsốngcủamình. Ngaycảngườilínhcũngvậy. Rấtnhiềuđồngđộicủatôiđãnằmlại ở tuổicònrấttrẻ, ở ngưỡngcủamùađẹpnhấtcủacuộcđời. Vìthếnênđámmâytrongthơấychỉ "vắtnửamình sang thu" thôi, nửacònlạiđãtrởthànhkíức… » (Lờitựbạch)

18. 3. Suyngẫmlúc sang thu Vẫncònbaonhiêunắng Sấmcũngbớtbấtngờ Trênhàngcâyđứngtuổi Đãvơidầncơnmưa

19. Nắng: vẫncòn Mưa: vơidần Sấm: bớt Hạnhạtdần,thuđậmnéthơn.

20. - Nhữngcâycổthụvàothukhôngcònbấtngờbởitiếngsấm. - Sấm là hiện tượng tựnhiên thường xuất hiện trong những cơn mưa, cuối mùa thì ít đi. - Sấm là những vang động bất thường của ngoại cảnh của cuộc đời. - Những con người từng trải, qua tuổi thanh niên bồng bột. NT ẩndụ -> Câu thơ mang đậm tính suy ngẫm, triết lí : Vẻ chín chắn, điềm tĩnh của hàng cây trước nắng, mưa, sấm ... vào lúc sang thu hay đó là sự từng trải, chín chắn của con người sau những mưa, nắng, vang động của cuộc đời.

21. TỔNG KẾT Vớithểthơ 5 chữphùhợpđểdiễntảdòngcảmxúcmiên man; giọngthơnhẹnhàng, sâulắng; nhiềuhìnhảnhthơđẹp,giàusứcbiểucảm;sửdụnghiệuquảcácbiệnpháptutừ,cùngvớinhữngcảmnhậntinhtế, tácgiảHữuThỉnhđãdiểntảnhữngbiếnchuyểnnhẹnhàngmàrõrệtcủađấttrờitừcuốihạ sang đầuthu.

22. III. Luyệnđềđọc – hiểu

23. Phiếusố 1 Câu 4: Hìnhảnhngõtrongđoạnthơtrêncóthểhiểulàcầunốithờigiangiữahaimùa. Trongkhồthứhaicủabài “Sang thu” cũngcómộthìnhảnhmang ý nghĩatươngtự. Đólàhìnhảnhnào? Nêucảmnhậncủaemvềhìnhảnhđó. Câu 5: Phântíchkhổthơtrênbằngđoạnvănquynạpkhoảng 12 câuđểlàmrõnhữngcảmnhậntinhtếcủatácgiảtrướcbiếnchuyểncủađấttrờitừhạ sang thu. Trongđócósửdụngcâubịđộngvàcâucóthànhphầnkhởingữ (gạchchân). Câu 6: Dựavàohiểubiếtvềtácphẩm, bằngđoạnvăndiễndịchkhoảng 12 câuhãylàmrõnhữngcảmnhậntinhtếcủatácgiảvềđấttrờilúc sang thu. Trongđoạnvăncósửdụngphépthểđểliênkếtcâuvàcâucảmthán. Mởđầubàithơ “Sang thu”, HữuThỉnhviết: “Bỗngnhậnrahươngổi Phảvàotronggió se Sươngchùngchình qua ngõ Hìnhnhưthuđãvề.” Câu 1: Xácđịnhthànhphầntìnhtháitrongđoạnthơtrên? Giảinghĩatừ “chùngchình”. Câu 2: Nhậnxétcáchtổchức, sắpxếptrậttựtừtrongnhanđềbàithơ “Sang thu”? Cho biếtphươngthứcbiểuđạtchínhcủađoạnthơ? Câu 3: Câuthơ: “Sươngchùngchình qua ngõ” sửdụngphéptutừnào? Nêutácdụngcủaphéptutừđó? ChépmộtcâuthơhoặcmộtkhổthơkháctrongmộtbàithơđãhọctrongchươngtrìnhNgữVăn 9 cũngcócáchsửdụngnhưvậy? (ghirõtêntácgiả,, tácphẩm).

24. Câu 1: Xácđịnhthànhphầntìnhtháitrongđoạnthơtrên? Giảinghĩatừ “chùngchình”. Thànhphầntìnhthái, giảinghĩatừ: - Câuchứathànhphầntìnhthái: "Hìnhnhưthuđãvề”. Thànhphầntìnhtháilà: “Hìnhnhư” - “Chùngchình”: cố ý làmchậmlạiđểkéodàithờigian

25. Câu 2: Nhậnxétcáchtổchức, sắpxếptrậttựtừtrongnhanđềbàithơ “Sang thu”? Cho biếtphươngthứcbiểuđạtchínhcủađoạnthơ? Cáchsắpnhanđềbàithơ “Sang thu”, phươngthứcbiểuđạtkhổthơđầu: - Cáchsắpxếpnhanđề: Đặtđộngtừlêntrướcdanhtừ. Nhấnmạnhsựcảmnhậntinhtếcủatácgiảvềsựchuyểnbiếncủathiênnhiênđấttrờitrongthờiđiểmgiaomùa. - Phươngthứcbiểuđạtchínhkhổđầu: Biểucảm

26. Câu 3: Câuthơ: “Sươngchùngchình qua ngõ” sửdụngphéptutừnào? Nêutácdụngcủaphéptutừđó? ChépmộtcâuthơhoặcmộtkhổthơkháctrongmộtbàithơđãhọctrongchươngtrìnhNgữVăn 9 cũngcócáchsửdụngnhưvậy? (ghirõtêntácgiả,, tácphẩm). Bỉệnpháptutừcâuthơ: “Sươngchùngchình qua ngõ”: - Phépnhẩnhóa: “sươngchùngchình” - Tácdụng: + Gợivẻđẹplànsươngđẩuthu... + Cảnhvật sang thuthấpthoánghồnngười sang thubịnrịn, lưuluyến... + Tănggiátrịgợicảmchocâuthơ, gợikhungcảnhlângquêêmđềm, thơmộng. - Chépcâuthơ (khổthơ) bấtkì: “Sóngđãcài then đêmsậpcửa” - Têntácgiả - tácphẩm: Đoànthuyềnđánhcá, tácgiảHuyCận

27. Câu 4: Hìnhảnhngõtrongđoạnthơtrêncóthểhiểulàcầunốithờigiangiữahaimùa. Trongkhồthứhaicủabài “Sang thu” cũngcómộthìnhảnhmang ý nghĩatươngtự. Đólàhìnhảnhnào? Nêucảmnhậncủaemvềhìnhảnhđó. Hìnhảnh “ngõ” trongđoạnthơgiúpliêntưởng: - Hìnhảnhđámmây - Tácgiảđãsửdụngnghệthuậtnhânhóa, cáchdiễnđạtđầyấntượng “Cóđámmâymuahạ/Vắtnửamình sang thu”. Chữ “vắt” đãlàmlạhóavàảohóahìnhảnhđámmây. - Hìnhảnhđámmâycòn: + Gợihìnhảnhlãngmạn: đámmâynhưmộttấmkhănvoantrongsuốt, nhẹnhàng, buônglơigiữabầutrời. + Đámmâytrởthànhnhịpcầuthờigianduyêndáng, yểuđiệunốigiữahaimùa. + Gợiđượctìnhngườidùngdằng, bịnrịn, nửanhưlưuluyếnmùahèđầynắng, nửanhưrộngmởđểđónnhậnvẻtươimátcủathu.

28. Câu 5: Phântíchkhổthơtrênbằngđoạnvănquynạpkhoảng 12 câuđểlàmrõnhữngcảmnhậntinhtếcủatácgiảtrướcbiếnchuyểncủađấttrờitừhạ sang thu. Trongđócósửdụngcâubịđộngvàcâucóthànhphầnkhởingữ (gạchchân). - Sựbiếnchuyểncủatạovậtvớinhữngđặctrưngcủathuvềđãđánhthứccảmgiácquantinhtếcủanhàthơ. Bắtđầubằnghươngổithơmnáonức “phả” vàotrong “gió se”, cơngióđặctrưngcủamùathuđấtBắc. -Từ “phả” gợihươngthơmnhưsánhlại, đậmđà, luồnvàotronggiólàmthứcdậycảkhônggianvườnngõ. Ở đâycósựchuyểnđổitừkhứugiác sang xúcgiácgiúpngườiđọccảmnhậnhươngthơmnhưsánhlại, luồnvàotronggió. Từ “bỗng” thểhiệnsựbấtngờ, độtngộtcóphầnngỡngàng, ngạcnhiêncủatácgiảtrướcsựthayđổicủathờitiết, thiênnhiên.

29. - Tínhiệuthuvềkhôngchỉlàgió, làhươngổi, màcònlàsương “Sươngchùngchình qua ngõ”. “Chùngchình” làcố ý đichậmlại, giăngmắcnhẹnơiđườngthônngõxóm. Biệnphápnhânhóakhiếnlànsươngtrởnêncótâmtrạng, bângkhuâng, bịnrịn, ngậpngừng, lưuluyến, làmchocảnhthêmhữutình. Cái “ngõ” màsương “chùngchìnhđi qua vừacóthểlảngõthực, vừacóthểlàcáingõthờigianthônggiữahaimùa. - Bướcchânmùathuthậtmềmmại, thuđếnthậtnhẹnhàngkhiếnchotácgiảbốirối “Hìnhnhưthuđãvề”. Tìnhtháitừ “hìnhnhư” làmơhồ, chưarõràng, chưachắcchắn, đãmiêutảđượctâmtrạngngỡngàngcủathisĩtrướcsựthoángđibátchợtcủamùathu. => Tâmhồnthisĩđãchuyểnbiếnnhịpnhàngcủngphútgiaomùa, nhàthơđãmởrộngcácgiácquanđểcảmnhậnthuvề.

30. Câu 6: Dựavàohiểubiếtvềtácphẩm, bằngđoạnvăndiễndịchkhoảng 12 câuhãylàmrõnhữngcảmnhậntinhtếcủatácgiảvềđấttrờilúc sang thu. Trongđoạnvăncósửdụngphépthểđểliênkếtcâuvàcâucảmthán. - Nhữngcảmnhậncủatácgiảvềđấttrờilúc sang thuthểhiện qua nhiềuyếutố, bằngnhiềugiácquanvàsự rung độngtinhtế. - Sựcảmnhậntinhtếcủanhàthơvềtínhiệuthuđãvề (qua khứugiác, xúcgiácvàthịgiác, hươngổi, gió se vàsương qua ngõ; cảmxúc: bỗng, Hìnhnhư...) (khổ 1) - Cảmnhậntinhtếcùanhàthơvềbiếnchuyểncủađấttrời (từvườn, ngõ, sông, mây, sấm, hàngcây...) (Trảiđềucáckhổ). - Đặcsắcnghệthuật: Sửdụngtừngữgợihình, biệnpháptutừ, nghệthuậtđối... => Sựquansáttinhtế, tâmhồnnhạycảm, tàinăngnghệthuậtthơcủanhàthơ

31. Cho câuthơsau: “Vẫncònbaonhiêunắng” Câu 1: Chépchínhxácbacâuthơcuối. Tạisaotácgiảđặttênlà "Sang thu” màkhôngphảilà “Thu sang”? Câu 2: Tronghaicâuthơcuốiđoạnthơvừachép, tácgiảđãsửdụngcácbiệnphápnghệthuậtnào? Tácdụngcủacácbiệnphápnghệthuậtnàytrongviệcthểhiệnchủđềtácphẩm? Cũngtrongbàithơ “Sang thu”, cácbiệnphápnghệthuậtđóđãđượcsửdụng ở câuthơnàokhác? Cáu 3: Tácgiảmuốngửigắmsuyngẫm, triếtlínào qua haicâuthơcuối? Hãynêusuynghĩcủaemvề ý nghĩacủanhữngsuyngẫm, triếtlíấy. Câu 4: Từkhổthơtrênkếthợpnhữnghiểubiếtcủaemvềxãhội, chúng ta nhậnthấytrongcuộcsốngkhôngchỉcónhữngthuậnlợimàcòngặprấtnhiềunhữngkhókhănthửtháchtrên con đườngđời. Hãynêunhữngsuynghĩvàcáchứngphócủaemtrướcnhữngkhókhănthửtháchấy?

32. Câu 1: Chépchínhxácbacâuthơcuối. Tạisaotácgiảđặttênlà "Sang thu” màkhôngphảilà “Thu sang”? + “Sang thu”: Sang thunhàthơsửdụngnghệthuậtđảongữ, nhấnmạnhđộngtừ sang khiếnngườiđọcthấyđượccảnhvậtthiênnhiênđangchuyểndần sang mùathuvàđấttrờithiênnhiênnhưcònvươngvấnlưuluyếnmùahạ. Nhưvậyđặttên “Sang thu” gợiđượccảmgiácchuyểnmùatừhạ sang thumỗilúcmộtrõdần. Cònnếu “Thu sang” nghĩalàmùathuđãhiệnhữurồivàđang ở thếtĩnh. - Cũngtừnhanđề sang thutácgiảgửigắmvàođómộttriếtlí: ở tuổi sang thu con ngườivữngvàngđiềmtĩnhhơntrướcnhữngbiếnđộngbấtthườngcủangoạicảnh, củacuộcđời. “Đãvơidầncơnmưa Sấmcũngbớtbấtngờ Trênhàngcâyđứngtuổi” - Sựkhácnhaugiữanhanđề “Sang thu” và “Thu sang”: + “Thu sang”: Thu sang ngườiđọcnhậnthấycảnhvậtthiênnhiênđãchuyển sang mùathukhôngcòndấuhiệucủamùahạtừđónóthểhiệnkhônghếtcảmxúc ý tưởngcủatácgiả.

33. Câu 2: Tronghaicâuthơcuốiđoạnthơvừachép, tácgiảđãsửdụngcácbiệnphápnghệthuậtnào? Tácdụngcủacácbiệnphápnghệthuậtnàytrongviệcthểhiệnchủđềtácphẩm? Cũngtrongbàithơ “Sang thu”, cácbiệnphápnghệthuậtđóđãđượcsửdụng ở câuthơnàokhác? Biệnphápnghệthuậthaicâucuối: - Tronghaicâuthơcuốiđoạnthơvừachép, tácgiảđãsửdụngcácbiệnphápnghệthuật: nhânhóavàẩndụ. - Tácdụng: Câuthơmangnhiềutầnglớpnghĩa: + Nghĩathực: Tiếngsấmkhi sang thukhôngcònđủsức lay độnghàngcâyđãbaomùathaylá. + Nghĩaẩndụ: Con ngườiđãtừngtrải, từngvượt qua nhữngkhókhănthăngtrầmcủacuộcsống -> vữngvànghơn, chínchắn, điềmtĩnhhơntrướcnhữngtácđộngbấtthườngcủangoạicảnh, củacuộcđời - Câuthơcũngcósửdụnghìnhảnhnhânhóavàẩndụ: “Sươngchùngchình qua ngõ”

34. Câu 3: Tácgiảmuốngửigắmsuyngẫm, triếtlínào qua haicâuthơcuối? Hãynêusuynghĩcủaemvề ý nghĩacủanhữngsuyngẫm, triếtlíấy. - Nhữngsuyngẫm, triếtlívềcuộcđờívà con người qua haicâuthơcuối: Con ngườicầnphảitrải qua nhữngkhókhănthăngtrầmcủacuộcsống -> vữngvànghơn, chínchắn, điềmtĩnhhơn. - Trongtìnhhìnhđấtnướchiện nay có ý nghĩaquantrọng: + Đấtnướcđãtừngtrải qua nhữngnămthángchiếntranhgiankhổ, ácliệt, đauthương —> vẫnvữngvàngvượt qua mọisónggió, pháttriểnkhôngngừng. + Hiệntạivẫnphảiđốimặtvớithiếuthốnvềvậtchất, khókhănvềkinhtế, sựlăm le nhòmngóchủquyềndântộccủacácthếlựcthùđịch... ---> Kiêncường, giữvững ý chí, niềm tin, bảovệchủquyềndântộcvàđưađấtnướcpháttriểnmạnhmẽhơn. - Suynghĩ, hànhđộng: khâmphục, tựhào, tiếpnốipháthuytruyềnthống, họctậpvàrènluyệnđạođức, sứckhỏe... đểtrởthànhcôngdâncóích ...

35. Câu 4: Từkhổthơtrênkếthợpnhữnghiểubiếtcủaemvềxãhội, chúng ta nhậnthấytrongcuộcsốngkhôngchỉcónhữngthuậnlợimàcòngặprấtnhiềunhữngkhókhănthửtháchtrên con đườngđời. Hãynêunhữngsuynghĩvàcáchứngphócủaemtrướcnhữngkhókhănthửtháchấy? a.Giảithíchkháiniệm: - Khókhănlànhữngtrởngại, sónggióbiếncốbấtthườngmà ta gặpphải - Thửtháchlànhữngtìnhhuống, việclàmkhókhăn, giankhổ, đòihỏi con ngườicónghịlực, ý chí, khảnăngmớicóthểvượt qua. - Khókhănthửtháchluônhiệndiệnquanh ta: Gặpmộtbàitoánkhó, nếu ta khôngkiêntrìsuynghĩthìlàmsaogiảiđược? Bạnbèlôikéorủrênếumỗichúng ta khôngcóbảnlĩnhthìsẽdễbịsangã, dễrơivàocáctệnạnxãhội. - Trongbàithơ Sang thu, khókhănđólànhữngbiếnđộngbấtthườngcủangoạicảnhcuộcđời.

36. b. Tạisaocầnvượt qua khókhănthửthách? - Cuộcsốngluônchứađựngnhiềukhókhăn, thửthách. Cuộcsốngchínhlàmôitrườngtốtnhấtđểthếhệtrẻtựrènluyện. - Vượt qua khókhănthửtháchchúng ta sẽđiđếnthànhcông, sẽcómộttươnglaitươiđẹp. - Thửtháchgiúpchúng ta tựmìnhbứtphárakhỏinhữngkhuônkhổ, nhữnglốimònsẵncó, pháttriểncátínhriêng, khaimởnhững con đườngmới. Qua khókhăn, thửthách, cuộcsốngmanglạichochúng ta nhữngcơhộithậtbấtngờthậttuyệtvời. Nếukhôngcóthửthách, sẽchẳngbaogiờtrưởngthànhvàtrảinghiệm. - Vượtkhókhănthửtháchchúng ta sẽrènluyệnđược ý chínghịlựcbảnlĩnhvữngvàngtrướcmọigian nan. c. Tuổitrẻcầnvượtkhókhănnhưthếnào? - Ông cha ta dạy: Chớthấysóngcảmàngãtaychèo. - Khôngbuôngxuôi, khôngsợvấpngãphải can đảmđươngđầuvớikhókhănđểtrưởngthành. d. Liênhệbảnthân: họcsinhtựliênhệ