Slide Môi trường sinh thái toàn cầu - Thách thức và hiểm họa

1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP KHOA: SP KHOA HỌC TỰ NHIÊN LỚP : ĐHSSINH21_L2 SINH THÁI ỨNG DỤNG CHỦ ĐỀ: MÔI TRƯỜNG SINH THÁI TOÀN CẦU – THÁCH THỨC VÀ HIỂM HỌA GVHD: TS. TRẦN ĐỨC TƯỜNG

2. CÁC THÀNH VIÊN NHÓM 4: BÙI VĂN NỮA NGUYỄN VĂN ỪA TRẦN BÍCH NGỌC NGUYỄN THỊ THÚY ÂN

3. CHỦ ĐỀ: MÔI TRƯỜNG SINH THÁI TOÀN CẦU – THÁCH THỨC VÀ HIỂM HỌA I. MỞ ĐẦU II. NỘI DUNG 1. Ô nhiễmđất 2. Ô nhiễmmôitrườngnước 3. Ô nhiễmkhôngkhí 4. Tàinguyênbiểnđangbịkhaithácbừabải, rừngbịthuhẹpdầncùngvớisựgia tang đấtbịsamạchóa III. KẾT LUẬN

4. I. MỞ ĐẦU Hiệnnay, vấnnạn ô nhiễmmôitrườngsống, sựđedọacủacuộckhủnghoảngsinhtháitoàncầuđãvàđangđặtrachonhânloạinhiệmvụhếtsứccấpbách, đólàcầnphảithayđổitưduycũngnhưtháiđộ, hành vi, nhấtlàthayđổinhữnghànhđộngcụthểtrongviệcứngxửvớigiớitựnhiên. Cónhưvậy, con ngườimớicóthểngănchặnđượccuộckhủnghoảngmôitrườngtoàncầuvàtừđóhìnhthànhđượcvăn minh sinhthái. Vậynhưng, môitrườngtoàncầuđangcóchiềuhướngngàycàngxấuđivàcóảnhhưởngnhấtđịnhđếnsựtồnvongcủa con người. Và con ngườiđangđứngtrướcnhữngtháchthứclớnvềmôitrườngtoàncầu.

5. II. NỘI DUNG 1. Ô nhiễmđất Trêntoànthếgiớiđangcóxuhướngtănghiệntượngđấtbị ô nhiễm, bởi: mộtlà, do con ngườiquálạmdụnghoặc do tácđộngphụcủaviệcsửdụngphânhóahọc, thuốctrừsâu, chấtdiệtcỏvàcácchấtkíchthíchsinhtrưởngkhác. Mỗinăm, trênthếgiớicóhàngnghìnhóachấtmớiđượcđưavàosửdụngtrongkhi con ngườivẫnchưahiểubiếthếttácđộngphụcủachúngđốivớihệsinhvật.Hailà, khôngxửlýđúngkỹthuậtcácchấtthảicôngnghiệpvàsinhhoạtkháccủangườivàsúcvật, hoặccácxácsinhvậtchếtgâyra... Ô nhiễmđấtlàmgiảmnăngsuấtvàchấtlượngcâytrồng, hủydiệtsựsốngmộtsốsinhvậttrongnhữngkhuvực ô nhiễmnặng, đồngthờicònđedọađếnsứckhỏe con ngườithông qua vậtnuôi, câytrồng, thậmchígâyranhữngbiếndạngsinhtháivà di truyềnnặngnềchohệsinhsống.

6. Hiện nay, tổng diện tích đất tự nhiên ở Việt Nam là hơn 33 triệu ha. Trong đó, 68,83% tổng diện tích đất (hơn 22 triệu ha) đang được sử dụng, còn lại khoảng 10 triệu ha đất chưa sử dụng. Diện tích đất sử dụng trong nông nghiệp chiếm khoảng 7-8 triệu ha. Việt Nam nằm trong vùng nhiệt đới với đặc trưng mưa nhiều và tập trung, nên quá trình khoáng hóa trong đất diễn ra rất mạnh. Bên cạnh đó, với đặc điểm địa hình đồi núi chiếm ¾ lãnh thổ khiến đất dễ bị rửa trôi, xói mòn, thoái hóa do hạn chế về chất hữu cơ và chất dinh dưỡng. Những năm trở lại đây, Việt Nam đã xuất hiện nhiều dấu hiệu về tình trạng ô nhiễm nguồn đất, từ ô nhiễm môi trường đất ở nông thôn cho đến các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM và các tỉnh thành khác.

7. Trong đó, vấn đề ô nhiễm môi trường đất ở Hà Nội chủ yếu là do hàm lượng kim loại nặng cao, xuất phát từ các hoạt động sản xuất ở một số khu công nghiệp, khu đô thị và những làng nghề nổi tiếng như Khu công nghiệp An Khánh, Khu đô thị Nam Thăng Long, Làng nghề dệt vải Hà Đông,... Thực trạng ô nhiễm môi trường đất ở TPHCM cũng không mấy khả quan. Phần lớn là do các chất thải đô thị và dư lượng của thuốc bảo vệ thực vật,... Thực tế, các khu công nghiệp tại TPHCM mỗi ngày sẽ thải ra hơn 600 nghìn m³ nước thải. Tại Thái Nguyên, quá trình khai thác khoáng sản đã thải ra một khối lượng lớn đất đá. Điều này làm suy giảm lớn diện tích đất canh tác. Hơn nữa, các hoạt động khai thác đa phần đều sử dụng những công nghệ lạc hậu và theo kiểu lộ thiên nên môi trường đất tại Thái Nguyên đang bị ô nhiễm nghiêm trọng. Tại Lâm Đồng, vào năm 2009, đoàn nghiên cứu đã thực hiện quan trắc môi trường. Kết quả thu được cho thấy đất ở đây vừa có tính Acid vừa có tính kiềm, do bị ảnh hưởng nhiều từ việc dùng phân bón trong nông nghiệp.

8. Hìnhảnh ô nhiễmđất

9. 2. Ô nhiễmnguồnnước Sựô nhiễmcácnguồnnướcđangcónguycơgiatăng do thiếubiệnphápxửlýcầnthiếtcácloạirácthảisinhhoạtvàcôngnghiệp; do cáchóachấtdùngtrongnôngnghiệpvàcácnguồnnhiễmxạ, nhiễmbẩntừcácnguyênvậtliệukhácdùngtrongsảnxuất; ô nhiễm do cácloàithựcvậtnổitrênmặtnướcsinhsôimạnhlàmđộngvậtbiểnchếthàngloạt do thiếuoxy. Mộtvàiloàithựcvậtnổicòncóthểsinhrađộctốnguyhiểmchohệđộngvậtvàcả con người; ô nhiễm do khaithácđáybiểnlấydầukhívàcácloạikhoángsảnquíhiếmkhác; ô nhiễmcòn do cácchấtthảitrongthiênnhiên (ướctínhmỗinămcóhơn 60 vạntấnchấtthảitừkhôngtrungrơixuốngnhấtlàchất hydro cacbuatừkhíquyển - gọilàmưakhíquyển).

10. Hiệnnay, cótừ 40-50% lưulượngổnđịnhcủacácdòngsôngtrênquảđấtbị ô nhiễm. Độ ô nhiễmnguồnnướctrênthếgiớicóthểtăng 10 lầntrongvòng 25 nămtới. Bêncạnhđó, theoướctínhcủagiớikhoahọcthì, ướctínhcókhoảng 96,5% nướctrênquảđấtlànướcmặnnằmtrongcácđạidương. Chỉcó 2,53% tổnglượngnướclànướcngọtcóthểdùngđượcchotrồngtrọtvàsinhhoạtcủa con người. Thếnhưngnhucầutiêudùngnướcsạchngàycàngtăngnhanh do sựgiatăngdânsốvàyêucầupháttriểnsảnxuất. Cóthểnói, saunguycơvềdầumỏ, loàingườiđã, đangvàsẽphảiđốimặtvớinguycơphổbiếnlàthiếunguồnnướcsạchcầnthiếtđểduytrìvàpháttriểnđờisốngkinhtế - xãhộicủamình.

11. Hiệnnay, ướctínhcótrên 1/2 quốcgiavàkhuvựctrênthếgiớiđangbịthiếunướcvớicácmứcđộkhácnhau, trongđócókhoảng 50 quốcgiathiếunướcnghiêmtrọng. Cótới 80% bệnhtậtliênquantrựctiếp do nguồnnướcbịnhiễmbẩn, mỗinămcó 25 triệutrẻemđãchếtvìdùngnướckhôngsạch. Sựcốtràndầutrênbiển

12. Hìnhảnh ô nhiễmnguồnnước

13. 3. Ô nhiễmkhôngkhí Sựpháttriểncôngnghiệpvàđờisốngđôthịdựatrên “nềnvăn minh dầumỏ” đanglàmkhôngkhíbị ô nhiễmbởicácchấtthảikhí SO2, NO2, CO, hơichì, trovàcácchấtbụilơlửngkhácsinhratrongquátrìnhđốtcháynhiênliệu hay cácchấtcháykhác...Đólà do từkhibắtđầucuộccáchmạngcôngnghiệpchođến nay, con ngườiđã san phẳngcácdảirừngnguyênsinhđểlấyđấtxâydựngnhàmáy. Cácngànhcôngnghiệpđãsửdụngmộtlượngrấtlớncácloạinhiênliệuhóathạch, như than đá, dầumỏ, khítựnhiên, bởichorằngchúnglàvôtận, khôngbaogiờcạnkiệt. Song, chínhviệc “hạsát” rừngnguyênsinh, việcsửdụngsốlượnglớncácnhiênliệuhóathạchkhôngchỉthảiraquánhiều CO2 cùngcácchấtgây ô nhiễmkhôngkhívàcácchấtgây ô nhiễmkhác, màcòndẫnđếnsựcạnkiệtnhanhchóngcácnguồntàinguyênnày.

14. Cácngànhcôngnghiệp, nhưnhiệtđiện, luyệnkim, dệt, nhuộm, điệntử, chếbiếnnhựa,... ở nhiềunước, nhấtlà ở cácnướcđangpháttriểnvậnhànhvớicôngnghệlạchậu, cònthảiramôitrườngnhữngloạihóachấtvàrácthảichưađượcxửlýcựckỳnguyhạiđãlàm ô nhiễmtrầmtrọngđấtđai, cácnguồnnước, bầukhíquyểnvàcảđạidương. Cùngvớiquátrìnhđôthịhóa, cácngànhcôngnghiệpthảiramộtlượnglớn CO2 vàrấtnhiềuchấtgây ô nhiễmkhác. Việccáckhurừngtựnhiênsaumộtthờigiannắngnóngkéodàidễbịcháy do sétgâyra, hoặc do con ngườiđốtđểlấyđấtlàmnươngrẫy, thìlượng CO2 thoátra “cònlớnhơnlượngphátthảicủatoànbộcácphươngtiệngiaothôngtrênthếgiớicộnglại, baogồm ô tô con, xetải, máy bay, tàuhỏavàtàuthủy”

15. Đặcbiệtlànạnphárừnglấygỗ, đốt than đãlàmchotìnhtrạngbiếnđổikhíhậungàycàngtrởnêntrầmtrọnghơn. Nhiệtđộtráiđấttănglênđãlàmchonhiềuvùngtrêntráiđấttrởnênkhôhạnhơn. Bêncạnhđó, việcbăng tan nhanh ở Grin-len (Greenland) dẫnđếnnướcbiểndângcaođanglàmchokhíhậu, thờitiếtngàycàngtrởnênvôcùngkhóđoánđịnh. Mộtnguyênnhângây ô nhiễmnghiêmtrọngkhácvàcóảnhhưởngrấtlâudài qua nhiềuthếhệlàcáccuộcchiếntranhvàcácvụthửnhiềuloạivũkhí ở nhiềukhuvựctrênthếgiới, nhấtlàvũkhíhóahọc, vũkhísinhhọc, vũkhínguyêntử. Đólànhữngloạivũkhíkhôngchỉgâychếtngười, màcòntiêudiệttấtcảsựsống ở nhữngnơichúngđượcdùng. Đâylàloạitộiácđãđượcthếgiớigọilà “ecocide”, tứclà “sựpháhủyhệsinhthái, nhânloạivàsựsống”.

16. Theo thốngkêcủaLiênHiệpQuốc, hiệncótới 50% dânsốthànhthịtrênthếgiớisốngtrongmôitrườngkhôngkhícómứckhí SO2 vượtquátiêuchuẩnvàhơn 1 tỉngườiđangsốngtrongmôitrườngcóbụi than, bụiphấnvượtquátiêuchuẩnchophép. Nhữngnămgầnđây, lượngkhíthảingàycàngtănglên (trongvòng 20 nămtớisẽtănggấp 15 lần so vớihiện nay). Sự ô nhiễmkhôngkhícóthểtrựctiếpgiếtchếthoặchủyhoạisứckhỏecácsinhvậtsống, gâyra “hiệuứngnhàkính” vàcáctrậnmưaaxit khôngbiêngiớilàmbiếndạngvàsuythoáimôitrường, hủydiệthệsinhthái.Vấnnạn ô nhiễmmôitrườngđangbáohiệumộtcuộckhủnghoảngsinhtháitoàncầungàycànggầnhơn, vớitốcđộnhanhhơnvànguyhiểmhơnđốivới con người

17. Hìnhảnh ô nhiễmkhôngkhí

18. 4. Tàinguyênbiểnđangbịkhaithácbừabãi, rừngbịthuhẹpdầncùngvớisựgiatăngđấtbịsamạchóa Biểncàngngàycàngtrởthànhcáithùngráclớnnhấtcủaquảđấtnênngàycàngbị ô nhiễmnặng. Thêmvàođólàsựkhaithácbừabãi, mùquángquámứcchophépcủa con người. Hiện nay, trướcsứcépcủacácvấnđềkinhtế-xãhội, cácnướcđãvàđangđồngloạttiếnquânrađạidươngnênsựcạnkiệttàinguyênbiểnvàvấnđề ô nhiễmđangngàycàngtrởnêntrầmtrọng.

19. Hiện Việt Nam đứng thứ tư trên thế giới về ô nhiễm rác thải biển (marine debris), đặc biệt là rác thải nhựa. Một số khu biển ven bờ và cửa sông bị ô nhiễm dầu, chất hữu cơ liên quan tới chất thải sinh hoạt. Đặc biệt là tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa. Hay còn có những khu vực rừng ngập mặn tràn ngập túi rác thải nilon. Ngoài ra, hiện lượng chất thải rắn chất thải rắn sinh hoạt phát sinh của 28 tỉnh ven biển nước Việt Nam vào khoảng 14,03 triệu tấn/năm (khoảng 38.500 tấn/ngày). Tuy nhiên, không chỉ riêng Việt Nam, vấn đề khai thác tài nguyên và bảo vệ môi trường biển ở nhiều khu vực, quốc gia đang đứng trước những thách thức. Nguồn tài nguyên bị khai thác cạn kiệt, môi trường biển nhiều nơi bị ô nhiễm đến mức báo động. Gây ra thiệt hại nghiêm trọng, cản trở sự phát triển kinh tế – xã hội của nhiều quốc gia.

20. Hìnhảnhsuythoáihệsinhtháibiển

21. Cùngvớibiển, rừngđangngàycàngbịthuhẹpdần. Tốcđộphárừng ở nhiềuquốcgiatrênthếgiớiđang ở mứcđộchóngmặt. Rừngbịthuhẹpkéotheonhững tai họakhổnglồmangtínhchấttoàncầunhưlàmbiếndạnghệsinhthái, tăngnguycơ khan hiếmnước, thayđổikhíhậuvàgiatăngcác tai họathiênnhiên. Cháyrừngdữdộitại bang California, Mỹ 2020

22. Ở nước ta, nạnphárừngđầunguồn, rừngphònghộđểxâydựngcácnhàmáythủyđiện ở mộtsốnơinhưngkhôngtínhđếnđiềukiệntựnhiêncùngvớinạnchặtphá, đốtrừngđểlấyđấtcanhtác, nạnkhaitháctrộmgỗquý ở cáccánhrừngnguyênsinhgâynêntìnhtrạnglụtlội, lũống, lũquét, sạtlởđấtđáthờigian qua đãvàđanghủyhoạinơisinhsốngcủacácloàisinhvậtvàđedọanghiêmtrọngsựsốngcủacả con người. Theo TổngcụcLâmnghiệp, trongnăm 2017 vànăm 2018, toànkhuvựcTâyNguyênđãxảyrahơn 1.800 vụphárừngtráiphép; trongđócótrên 1.200 vụphárừngđểchiếmđấtlàmnươngrẫy, gâythiệthạihơn 700ha rừngcácloại. Riêngtrong 4 thángđầunăm 2019, cơquanchứcnăngcáctỉnhTâyNguyênđãpháthiệngần 200 vụphárừngvớimụcđíchlấnchiếmlàmđấtrừngđểsảnxuất.

23. RừngnguyênsinhcủađạingànTrườngSơn, rừngtạicácVườnquốcgiaPhongNha - KẻBàng, Vườnquốcgia Tam Đảo,... cũngnằmtrongtìnhtrạngbịchặtphánặngnề. Cùngvớicácvụphárừng, cảnướccũngđãxảyrahàngchụcvụcháythiêuhủyhàngtrămhéc-ta cảrừngtrồngvàrừngnguyênsinh. Tuynhiên, cóthểthấy, nạn ô nhiễmmôitrườngtrênthếgiớivà ở nước ta chủyếu do cácngànhsảnxuất, nhấtlà do sảnxuấtcôngnghiệp, gâyra.Đólàcácdạng ô nhiễmđất, nước, khôngkhí do cácloạichấtthảimànhiềuloạitrongsốđóbằngmắtthường con ngườikhôngthểnhìnthấyđược. Tìnhtrạng ô nhiễmmôitrườngđanglàmgiatăngvàpháttánnhanhchóngcácloạibệnhtậtbệnhquáiác, thậmchídẫntớinhữngđạidịchđedọasựsốngcủa con người.

24. Tìnhtrạngsamạchóakéotheonhiềuhệlụykhólường. Ngoàira, vấnđề ô nhiễmtiếngồn, ô nhiễmphóngxạ, bứcxạ, sựmấtổnđịnhvềkhíhậu... đềugâyhạitrựctiếpvàlâudàiđếnsứckhỏevà di truyềncủasinhvật, thựcvậtsống, trongđócó con người. Hậuquảsẽthậtkhủngkhiếpvàkhólường. Nhữngtổnthấtvề con ngườivàvậtchất do môitrườngsuythoáigâyrađãvàđangvượtquátổnthấtvềngườivàcủa do cácbiếnđộngxãhộivàtừchiếntranh. Dựbáo, nhữngnămđầuthếkỷnày, sốnạnnhâncủamôitrườngsẽlênđếnítnhất 50 triệungười. Con ngườiđangđứngtrướcsựcảnhbáomới : Trừchiếntranhhạtnhân, thìsựbiếnđổicủakhíhậusẽlàmốiđedọalớnnhấtvớisựtồnvongcủaloàingườivàtươnglaicủaquảđất. Đólànhữnglờicảnhbáođể con ngườimauchóngcónhữnghànhđộngtíchcựcvớimôitrường, vìmôitrườngvàvìsựsốngcủachínhmình.

25. III. KẾT LUẬN Nhữngtácđộngcủa con ngườiđanghủyhoạidầncáchệsinhtháitựnhiênvànhấtlàsựđadạngsinhhọc. Đadạngsinhhọccóquanhệtrựctiếpvớinhữngyếutố phi sinhvậttrêntráiđất - gồmhệthốngkhíquyển, đạidương, nướcngọt, thànhphầnđịachấtvàđấtđai - qua đótạonênmộthệthốngvĩđại, phụthuộclẫnnhau, đólàsinhquyển”. Chínhcáchệsinhtháitựnhiênvàsựđadạngsinhhọccóvaitròhếtsứcquantrọngmànhiềukhi con ngườikhôngthấyhết, hoặckhôngbiếtrõtácdụngcủachúng. Sựđadạngsinhhọcmấtđibiểuhiệnđứtđoạnnguyhiểmchutrìnhsinhhọccủacácloàisốngtrêntráiđất. Chínhnhữnghànhđộngthiếu ý thức, vôtráchnhiệm, thiếukiếnthứcvàlòngthamcủa con ngườilànhữngnguyênnhânchủyếudẫnđếncuộckhủnghoảngsinhtháitrênquymôtoàncầu.