Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài: Cảnh ngày xuân

1. CẢNH CHỊ EM KIỀU ĐI DU XUÂN

3. Cảnhngàyxuân Dậpdìutàitửgiainhân, Ngựaxenhưnướcáoquầnnhưnêm. Ngổnnganggòđốngkéolên, Thoivàngvórắctrotiềngiấy bay. Tàtàbóngngảvềtây, Chịemthơthẩndantayravề. Bướcdầntheongọntiểukhê, Giờxemphongcảnhcóbềthanhthanh. Naonaodòngnướcuốnquanh, Dịpcầunhonhỏcuốighềnhbắcngang. (Nguyễn Du- TruyệnKiều) Ngàyxuân con énđưathoi, Thiềuquangchínchụcđãngoàisáumươi. Cỏ non xanhtậnchântrời, Cànhlêtrắngđiểmmộtvàibônghoa. Thanh minh trongtiếtthángba, Lễlàtảomộhộilàđạpthanh. Gầnxanônứcyếnanh, Chịemsắmsửabộhànhchơixuân.

4. I. TÌM HIỂU CHUNG 1. VÞ trÝ ®o¹n trÝch: - Gåm 18 c©uth¬ lôcb¸t. Tõcâu 39 ®Õncâu 56 trong 3254 c©u. - ThuécphÇn I – GÆpgì vµ ®Ýnh ­íc. 2. Bècôc: - 4 c©u ®Çu: Khungcảnhthiªnnhiªnngµyxu©n. - 8 c©utiÕp: Khungcảnhlễhộitrongtiếtthanhminh - 6 c©ucuèi: C¶nhchịemKiều du xu©ntrëvÒ. tr×nh tù thêi gian. 3. Phư­¬ngthøcbiÓu ®¹t chÝnh: Miªu t¶, tựsự, biểucảm

5. Những chi tiết nào gợi lên đặc điểm riêng của mùa xuân? (chú ý những đường nét, hình ảnh, màu sắc, khí trời và cảnh vật.)

6. Ngàyxuâncon énđưathoi, Thiềuquangchínchụcđãngoàisáumươi. Cỏ non xanhtậnchântrời, Cànhlêtrắngđiểmmộtvàibônghoa.

7. Ngày xuân con én đưa thoi Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi Cỏ non xanhtậnchân trời Cành lê trắng điểm một vài bông hoa

8. II. TÌM HIỂU VĂN BẢN • Khungcảnhthiênnhiênmùaxuân: Ngàyxuân con énđưathoi Thiềuquang chin chụcđãngoàisáumươi -Thờigian: Ngàyxuân thángba thángcuốicủamùaxuân . -“Con énđưathoi”  gợihình, NT ẩndụ, so sánh - Hai câuđầuvừatảthờigianvừagợikhônggian. Ngàyxuânthấmthoáttrôimau, tiếttrờiđãbước sang thángba- thángcuốicùngcủamùaxuân. Trongthángcuốicủamùaxuân, nhữngcánhchiménvẫnrộn rang bay liệngnhưthoiđưagiữabầutrờitrongsáng,

9. II. TÌM HIỂU VĂN BẢN • Khungcảnhthiênnhiênmùaxuân: “ Cỏ non xanhtậnchântrời Cànhlêtrắngđiểmmộtvàibônghoa” - Bứchoạtuyệtđẹpcủamùaxuânđược ND điểmxuyếnbằngnhữnghìnhảnh “ cỏ non xanh, cànhlê, bônghoa”. Thảmcỏ non trảirộngtậnchântrờilà gam màunềnchobứctranhxuân, trênnềnmàuxanh non ấyđiểmxuyếtmộtvàibônghoalêtrắng . Màusắccósựhàihoàtớimứctuyệtdiệu. Chữ “ điểm” làmchocảnhtrởnênsinhdộng, nênthơ , đẹpđẽ , cóhồnchứkhôngtĩnhlặng. Tấtcảgợilênvẻđẹpriêngcủamùaxuân: mớimẻ , tinhkhôi , giàusứcsống, khoángđạt, trongtrẻo, nhẹnhàngthanhkhiết.

10. Phântích, so sánhcảnhmùaxuântrongcâuthơcổTrungQuốc: “ Phươngthảoliênthiênbích Lê chi sổđiểmhoa.” ( Dịch: Cỏthơmliềnvớitrờixanh Trêncànhlêcómấybônghoa.) vớicảnhmùaxuântronghaicâuthơ: “Cỏ non xanhtậnchântrời, Cànhlêtrắngđiểmmộtvàibônghoa.” đểthấyđượcsựtiếpthuvàsángtạocủaNguyễn Du. Tronghaicâuthơcổchỉnóiđếnhoalêmàkhônghềtảmàusắc. Nguyễn Du thêmvàođómộttừ “trắng” . Từ “trắng” khiếnchođộngtừ “điểm” cóthầnhơn. Chínhnhờsựxuấthiệncủasắctrắngmàsắc “ xanh” của “ cỏ non” ở câuthơtrướcđượctôđậmthêmhơn, xanhtươihơn. Sắc“xanh”vàsắc“ trắng” cùngtônlênnhau. Cảnhsắcmùaxuânvìthếtrởnênsinhđộng, sắcnét, đặcbiệtlàrấtgợicảm.

11. 2. Khungcảnhlễhộitrongtiếtthanhminh Thanh minhtrongtiếtthángba, Lễlàtảomộhộilàđạpthanh. Gầnxanônứcyếnanh, Chịemsắmsửabộhànhchơixuân. Dậpdìutàitửgiainhân, Ngựaxenhưnướcáoquầnnhưnêm, Ngổnnganggòđốngkéolên, Thoi vàngvórắctrotiềngiấy bay.

12. Lễ hội chùa Hương

13. Lễtảomộ

14. II. TÌM HIỂU VĂN BẢN • Cảnhlễhội du xuân • - Lễtảomộ:thămviếng , sửa sang lạiphầnmộchongườithân • - Hộiđạpthanh: Đichơixuân ở chốnđồngquê , bàyranhiềutròvuichơiđếnnỗicỏxanhbịgiẫmnát

15. Thanh minh trong tiết tháng ba, Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh. Gần xa nô nức yến anh , Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân. Dập dìu tài tử giai nhân, • Ngựa xe như nước / áo quần nhưnêm. Ngổn ngang gò đống kéo lên, Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.

16. - C¸ctõH¸nViÖt: Thanh minh, t¶omé, đ¹p thanh, giainh©n • - C¸ctõghÐp, tõl¸y: • + Danhtõ: YÕnanh,chÞem, tàitử , giainh©n gợitảsựđ«ngvui, nhiềungườicungđếndựhội . • + Đéngtõ: S¾m söa, dậpdìu gợitảsựrénrµng, n¸onhiÖtcủangàyhội. • + TÝnhtõ: gÇnxa, n« nøc  T©m tr¹ng vuit­ư¬i, phÊnkhëicủangườiđidựhội.

17. Biệnphápẩndụ: • +yếnanh=> chiméntừngđànbáo tin xuân Nam thanhnữtú + nônức => namnữnônứcđitrẩyhội • - Biệnpháp so sánh:Ngựaxenhưnước, áoquầnnhưnêm. •  Cáchnóiẩndụ, gợilênhìnhảnhtừngđoànngườinhộnnhịpđichơixuânnhưchiménchimoanhríurít, đôngvuitròchuyện. Tronglễhộimùaxuânấy, thìtấpnậpnhộnnhịpnhấtlànamthanhnữtú “ tàitử, giainhân”.Dòngngườiđitrẩyhộiđôngđúc, tấpnập, gợilêncảnhmùaxuântưngbừng • => Khắchoạtruyềnthốnglễhộivănhoáxaxưatrongtiếtthanhminh: đôngvui, nhộnnhịp, náonứcvàcũngrấtthiêngliêngđểtưởngnhớngườiđãkhuất.

18. Tàtàbóngngảvềtây • Chịemthơthẩndantayravề • Bướcdầntheongọntiểukhê • Giờxemphongcảnhcóbềthanhthanh • Naonaodòngnướcuốnquanh • Dịpcầunhonhỏcuốighềnhbắcngang. • Thảoluậnnhóm: 3 phút • Nhóm 1: Nguyễn Du dùnghìnhảnhnàođểtảphongcảnh? Cảnhvậtkhôngkhí ở 6 câunàycógìkhácvới 4 câuđầu? Vìsao? • Nhóm 2: Tìmtừláytrongđoạnthơ, cóphảitừláychỉcótácdụngmiêutảcảnhvật hay cònbộclộtâmtrạng con người. • Nhóm 3: Cảmnhậncủaemvềkhungcảnhthiênnhiênvàtâmtrạngcủa con người.

19. 3. CảnhhaichịemThuýKiều du xuântrởvề • Tàtàbóngngảvềtây • Chịemthơthẩn dan tayravề • Bướcdầntheongọntiểukhê • Giờxemphongcảnhcóbềthanhthanh • Nao naodòngnướcuốnquanh • Dịpcầunhonhỏcuốighềnhbắcngang. Khôngkhínhộnnhịpnhạtdầntheothờigian, khônggiankhôngcònđôngvuitấpnập.

20. Tà tà bóng ngả về tây • Chị em thơ thẩn dan tay ra về • Bước dần theo ngọn tiểu khê • Giờ xem phong cảnh có bề thanh thanh • Nao nao dòng nước uốn quanh • Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang. Tả sắc thái cảnh vật, bộc lộ tâm trạng buồn bâng khuâng, nối tiếc.

21. 3. CảnhchịemKiều du xuântrởvề • Thờigian: Chiềutối • -> Cảnhchiều tan hội : khôngkhínhộnnhịp , rộnràngcủalễhộikhôngcònnữa , tấtcảlắngxuống , nhạtdầnvàtrờiđã “ ngảvềtây”. Cảnh lễ hội tan được gợi tả qua những chi tiết thời gian và không gian điển hình nào? • Khônggian: • + Dòngnước – naonao • + Dịpcầu – nhonhỏ • + Phongcảnh - thanhthanh • + Chịem – thơthẩn -> Bộclộtâmtrạng con người. Cảmgiácbângkhuângvềmộtngàyvuiđangcònmànhưlinhcảmđiềugìsắpxảyra. T¶ c¶nh ngô t×nh

22. Tà tà bóng ngả về tây Chị em thơ thẩn dan tay ra về Bước dần theo ngọn tiểu khê Giờ xem phong cảnh có bề thanh thanh Nao nao dòng nước uốnquanh Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang. Khungcảnhnhuốmmàutâmtrạngcủa con người, tâmtrạngbuồnđếnnaolòng, linhcảmvềnhữngđiềukhôngtốtđẹpsắpxảyra.

25. Cảnh sắc thiên nhiên được đại thi hào Nguyễn Du khắc họa bằng ngôn từ chọn lọc, giàu chất tạo hình nghệ thuật tảcảnh điểm xuyết chấm phá...Đặc biệt là nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đặc sắc. Đào Duy Anh- Từ điển Truyện Kiều

26. IV. Bàitập Bài 1: Trongbàithơ:’’ MùaxuânChín’’ củaHànMạcTửcócâuviếttảvềmùaxuân: ‘’Sóngcỏxanhtươigợntớitrời’’. A, ChéplạicâuthơcủaNguyễn Du tảcảnhngàyxuâncó ý tươngtự B, NétđặcsắctrongcâuthơcủaNguyễn Du Trả lời A, Cỏ non xanh tận chân trời Cành lê trắng điểm một vài bông hoa B, - Màu sắc : cảnh rộng lớn khoáng đạt ứng với sự trong trẻo cảnh vật tinh khôi của mùa xuân - Sức sống: căng tràn mở bung ra ứng đúng với màu sắc của cảnh vật mùa xuân

27. IV. Bài tập Bài 2:Tà tà bóng ngả về tây Chị em thơ thẩn dan tay ra về • Bước dần theo ngọn tiểu khê • Giờ xem phong cảnh có bề thanh thanh • Nao nao dòng nước uốn quanh • Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang. • A, Sáu câu thơ trên nằm ở phần nào tác phẩm truyện Kiều • B, Từ láy ‘’nao nao’’ để chỉ tâm trạng của con người vậy mà Nguyễn Du lại viết:’’ Nao nao dòng nước uốn quanh’’ cách dùng này mang ý nghĩa gì? • C, Viết đoạn văn nêu cảm nhận của em về thiên nhiên và tâm trạng của con người trong đoạn trích.

28. IV. Bài tập Câu 2: A, Nằm ở phần I: Gặp gỡ và đính ước • B, Từ ‘’nao nao’’ là cảm giác buồn đến nao lòng không biết làm thế nào để thoát ra được. • Dùng bút pháp tả cảnh ngụ tình: cảnh vật nhuốm màu tâm trạng buồn hụt hẫng của chị em Thúy Kiều du xuân trở về.

29. KínhchúcsứckhỏevàcảmơnthầycôcùngcácemhọcsinhKínhchúcsứckhỏevàcảmơnthầycôcùngcácemhọcsinh