Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Ôn tập văn bản Đồng chí

1. ÔN TẬP VĂN BẢN: ĐỒNG CHÍ - ChínhHữu -

2. PHIẾU BÀI TẬP SỐ 1 Cho câuthơsau: “Quêhươnganhnướcmặn, đồngchua” Câu 1: Chéptiếpđểhoànthànhkhổthơtrên. Cho biếttênvàhoàncảnhsángtácbàithơ. Câu 2: GiảithíchtừHánViệt “tri kỷ” vàtìmmộttừthuầnViệtđồngnghĩavớinó. Theo em, cóthểthaytừthuầnViệtđóchotừ “tri kỷ” đượckhông? Vìsao? Câu 3: Câuthơthứsáucùađoạnthơtrêncótừ “tri kỷ”. MộtbàithơđãhọctrongchươngtrìnhNgữvănlớp 9 - Tập I cũngcócâuthơdùngtừ “tri kỷ”. Emhãychéplạicâuthơđóvàchobiếttênbàithơ. Cáchsửdụngtừ “tri kỷ” ở haibàithơcógìkhácnhau? Câu 4: Nếuphânloạitheocấutạongữpháp, dòngthơcuốilàkiểucâugì? Nêutácdụngcủaviệcsửdụngkiểucâuđótrongvăncảnhtrên? Câu 5: ĐoạnthơtrênđãchothấycơsởhìnhthànhtìnhđồngchígiữanhữngngườilínhCáchmạngthờikìkhángchiếnchốngPháp. Emhãychobiếttìnhđồngchíđóđượcxâydựngdựatrênnhữngcơsởnào? Câu 6: BằngmộtđoạnvănTổng - Phân - Hợp (khoảng 12 câu), hãylàmrõnội dung đoạnthơvừachép. Trongđoạnvăncósửdụngmộtcâubịđộngvàmộtcâughép. Câu 7: Từcảmnhậnvềđoạnthơtrên, hãyphátbiểusuynghĩcủaemvềmộttìnhbạnđẹp. (Trìnhbàybằngmộtđoạnvănkhoảng 8-10 câu).

3. Câu 1: Chéptiếpđểhoànthànhkhổthơtrên. Cho biếttênvàhoàncảnhsángtácbàithơ. Câu 1: Chéptiếpđểhoànthànhkhổthơ: “QuêhươnganhnướcmặnđồngchuaLàngtôinghèođấtcàylênsỏiđá.Anhvớitôiđôingườixalạ”Tựphươngtrờichẳnghẹnquennhau, Súngbênsúng, đầusátbênđâu, Đêmrétchungchănthànhđôi tri kỉ. Đồngchí!’’ - Bàithơ “Đồngchí” củatácgiảChínhHữu. - Hoàncảnhsángtác: Bàithơsángtácnăm 1948, thờikìđầucủacuộckhángchiếnchốngThựcdânPháp, khitácgiảlàchínhtrịviênĐạiđộithamgiachiếndịchViệtBắc 1947.

4. Câu 2: GiảithíchtừHánViệt “tri kỷ” vàtìmmộttừthuầnViệtđồngnghĩavớinó. Theo em, cóthểthaytừthuầnViệtđóchotừ “tri kỷ” đượckhông? Vìsao? Câu 2: Giảithíchtừ “tri kỷ” - Tri kỷ: (xéttrongcâuthơ) thânthiết, hiểubạnnhưhiểumình. TừthuầnViệtđồngnghĩavớitừ tri kỷlà “bạnthân” - Khôngthềthaytừ “bạnthân” chotừ “tri kỷ” vìnếuthaysẽlàmmấtđisựtrangtrọng, thiêngliêng...

5. Câu 3: Câuthơthứsáucùađoạnthơtrêncótừ “tri kỷ”. MộtbàithơđãhọctrongchươngtrìnhNgữvănlớp 9 - Tập I cũngcócâuthơdùngtừ “tri kỷ”. Emhãychéplạicâuthơđóvàchobiếttênbàithơ. Cáchsửdụngtừ “tri kỷ” ở haibàithơcógìkhácnhau? Câu 3: Trong “Ánhtrăng” NguyễnDuycũngsửdụngtừ “tri kỷ”. “hồichiếntranh ở rừngvầngtrăngthành tri kỷ” Cáchdùngtừ: Từ "tri kỷ" tronghaicâuthơcócùngnghĩachỉđôibạnthânthiết, thấuhiểutâmtưtìnhcảmcùanhau. Nhưngtrongmỗitrườnghợpcụthểcónétnghĩakhácnhau, ở câuthơcủaChínhHữu: "tri kỷ" chỉtìnhcảmgiữangườivớingười. CòncâuthơcùaNguyễnDuy: “tri kỷ” lạichỉtìnhbạngiữavầngtrăngvớingười.

6. Câu 4: Nếuphânloạitheocấutạongữpháp, dòngthơcuốilàkiểucâugì? Nêutácdụngcủaviệcsửdụngkiểucâuđótrongvăncảnhtrên? Câu 4: Cấutạovàtácdụngcủacâuthơ “Đồngchí” - Cấutạo: Dòngthơcuốithuộckiểucâuđặcbiệt - Tácdụng: Câuđặcbiệtnhưmộtlờikhẳngđịnh, mộtpháthiệnsựkếttinhtìnhcảmcủangườilính. Câuđặcbiệt con nhưbảnlềgắnkếthaikhổthơ —> Bộclộchủđềtácphẩm.

7. Câu 5: ĐoạnthơtrênđãchothấycơsởhìnhthànhtìnhđồngchígiữanhữngngườilínhCáchmạngthờikìkhángchiếnchốngPháp. Emhãychobiếttìnhđồngchíđóđượcxâydựngdựatrênnhữngcơsởnào? Câu 5: Cơsởhìnhthànhtìnhđồngchí: - Sựtươngđồngcảnhngộnghèokhó - Chung lítưởng, mụcđíchcaocả: chiếnđấugiànhđộclập, tự do choTổquốc - Chung hoàncảnhkhókhăn, thiếuthốncủađờilính

8. Câu 6: BằngmộtđoạnvănTổng - Phân - Hợp (khoảng 12 câu), hãylàmrõnội dung đoạnthơvừachép. Trongđoạnvăncósửdụngmộtcâubịđộngvàmộtcâughép. Viếtđoạnvăn, cầnđảmbảocác ý sau: - Mởđầubằnghaicâuthơđốinhaurấtchỉnh: “QuêhươnganhnướcmặnđồngchuaLàngtôinghèođấtcàylênsỏiđá" - Nhữngngườilínhđềulà con emnôngdântừcácmiềnquênghèohộitụvềđâytrongmộtđộingũcùnghoàncảnhnghèokhó. “AnhvớitôiđôingườixalạTựphươngtrờichẳnghẹnquennhau” - Từ “đôi” chỉhaingười, haiđốitượngchẳngthểtáchrờinhaukếthợpvớitừ “xalạ” làmcho ý xalạđượcnhấnmạnhhơn. - “Tựphươngtrời” tuychẳngquennhaunhưngcùngđồngđiệutrongnhịpđậpcủatráitim, cùngthamgiachiếnđấụ, giữahọđãnảynởthứtìnhcảmcaođẹp: Tìnhđồngchí - tìnhcảmấykhôngphảichỉlàcùngcảnhngộmàcònlàsựgắnkếttrọnvẹncảvềlýtrí, lýtưởngvàmụcđíchcaocả: chiếnđấugiànhđộclậptự do choTổquốc. “Súngbênsúng, đầusátbênđầuĐêmrétchungchănthànhđôi tri kỉ. Đồngchí!” - Từ “chung” baohàmnhiều ý: chungcảnhngộ, chunggiaicấp, chungchíhướng, chungmộtkhátvọng... - Câuđặcbiệt “Đồngchí” làmchođoạnthơkếtthúcthậtđặcbiệt, sâulắng => nhưmộtnốtnhạclàmbừngsángcảbàithơ, làkếttinhcủamộttìnhcảmcáchmạngmớimẻchỉcó ở thờiđạimới.

9. Câu 7: Suynghĩcủaemvềmộttìnhbạnđẹpa. Khẳngđịnh: TìnhđồngchítrongbàithơcùngtêncủanhàthơChínhHữulàmộtbiểuhiệncủatìnhbạnđẹp.b. Giảithíchkháiniệm: - Tìnhbạnlàtìnhcảmgắnbóthânthiếtgiữanhữngngườicónétchungvềsởthích, tínhtình, ướcmơ, lýtưởng... - Tìnhbạnđẹplàtìnhbạngắnbó, yêuthương, sẻ chia, đồngcảm, tráchnhiệmvàgiúpđỡnhautrongcuộcsống. Tìnhbạnđẹpphảitrêncơsởtôntrọng, chânthànhvà tin cậylẫnnhau.c. Biểuhiện: - Luôn chia sẻvớinhaumọiniềmvui, nỗibuồn, biếtđộngviên, an ủi, khíchlệ.. - Giúpđỡnhautrongcuộcsống, tronghọctập, biếtchỉrakhuyếtđiểm, sailầmđểbạnsửachữa, không a dua, chegiấuchokhuyếtđiểmcủabạn, luônmongmuốnbạntiếnbộ...d. Ý nghĩa: - Làmchocuộcsốngcó ý nghĩahơn, manglạiniềmvui, - Trởthànhđộnglựcgiúpnhauthànhcônge. Lênántìnhbạnchưađẹp: - Dângiancócâu “Giàuvìbạn, sang vìvợ” nhưngcũngcócâu “Tin bạnmấtbò” bởilẽcónhiềungườitưởngnhưlàbạnnhưngthậtralạilợidụng ta đểmưucầulợiíchcánhân. - Chọnngườibạntốtmàchơiđểtránhxanhữngkẻtrụclợi, lừathầyphảnbạnf. Khẳngđịnh, liênhệhànhđộng:Suynghĩ, hànhđộngbảnthân: có ý thứcvàcóhànhđộngcụthểđểxâydựngvàgiữgìntìnhbạnđẹp. Câu 7: Từcảmnhậnvềđoạnthơtrên, hãyphátbiểusuynghĩcủaemvềmộttìnhbạnđẹp. (Trìnhbàybằngmộtđoạnvănkhoảng 8-10 câu).

10. TrongbàithơĐồngchí, ChínhHữuđãviếtrấtxúcđộngvềngườichiếnsỹthờikhángchiếnchốngPháp: [...] RuộngnươnganhgửibạnthâncàyGiannhàkhông, mặckệgió lung lay Giếngnướcgốcđanhớngườiralính.Anhvớitôibiếttừngcơnớnlạnh Sốt run ngườivừngtránướtmồhôi. ÁoanhráchvaiquầntôicóvàimảnhváMiệngcườibuốtgiáChânkhônggiày Thươngnhautaynắmlấybàntay. Câu 1:TừĐồngchínghĩalàgì? Theo em, vìsaotácgiảlạiđặttênbàithơcủamìnhlàĐồngchí? Câu 2:Trongcâuthơ “Giếngnướcgốcđanhớngườiralính”, nhàthơđãsửdụngphéptutừgì? Nêurõhiệuquảnghệthuậtcủabiệnpháptutừấy. Câu 3:Dựavàođoạnthơtrên, hãyviêtmộtđoạnvăn (khoảng 10 câu) theocáchlậpluậntồnghợp - phântích - tổnghợptrongđócósửdụngphépthếvàmộtcâuphủđịnhđềlàmrõsựđồngcảm, sẻ chia giữanhữngngườiđồngđội (Gạchdướicâuphủđịnhvànhữngtừngữlàmphépthế). PHIẾU SỐ 2

11. TừĐồngchínghĩalàgì? Theo em, vìsaotácgiảlạiđặttênbàithơcủamìnhlàĐồngchí? Câu 1: Giảinghĩatự “Đồngchí” và ý nghĩanhanđề: - Giảinghĩatừ “Đồngchí”: ngườicócungchíhướng, lítưởng. Ngườicùng ở trongmộtđoànthềchínhtrị hay mộttổchứccáchmạngthườnggọinhaulà “đồngchí”. TừsauCáchmạngthángTám 1945, “đồngchí” trởthànhtừxưnghôquenthuộctrongcáccơquan, đoànthể, đơnvịbộđội. - Ý nghĩanhanđề: Bàithơđượcđặttên “Đồngchí” nhằmnhấnmạnhsứcmạnhvàvèđẹptinhthầncủangườilínhcáchmạng - nhữngngườicócùngchungcảnhngộ, lítưởngchiếnđấu, gắnbókeosơntrongchiếnđấugiankhổthờichốngPháp. Tinhđồngchívừalàtìnhchiếnđấu, vừalàtìnhthân. Cảhaiđềulàmáuthịt, hữucơ, nólàsinhmạng con ngườicầmsúng. Nócònlàlờinhắngửi, lờikítháccủanhàthơvớingười, vớimình, nólàtiếnggọisâuthẳm, thiêngliêng, nólàvậtbáuphảigiữgìntrântrọng.

12. Câu 2:Trongcâuthơ “Giếngnướcgốcđanhớngườiralính”, nhàthơđãsửdụngphéptutừgì? Nêurõhiệuquảnghệthuậtcủabiệnpháptutừấy. Câu 2: Câuthơ “Giếngnướcgốcđanhớngườiralính” - Câuthơ “Giếngnươcgốcđanhớngườiralính” diễntảtìnhcảmcủa con ngườimộtcáchgiántiếp, kínđáo qua cácsựvậttrongnhữngmô tip rấtquenthuộcvềlàngquêcủa ca dao: “giếngnướcgốcđa”. - Câuthơsửdụngbiệnphápnghệthuậtẩndụvànhânhóađãgópphầnthểhiệnmộtcáchsâusắctìnhcảmcủaquêhương, cùangườihậuphươngđốivớingườibộđội. Ngoàiracácbiệnphápnghệthuậtđócònlàmcholờithơvừacósắctháidângian, vừahiệnđại.

13. Câu 3:Dựavàođoạnthơtrên, hãyviêtmộtđoạnvăn (khoảng 10 câu) theocáchlậpluậntồnghợp - phântích - tổnghợptrongđócósửdụngphépthếvàmộtcâuphủđịnhđềlàmrõsựđồngcảm, sẻ chia giữanhữngngườiđồngđội (Gạchdướicâuphủđịnhvànhữngtừngữlàmphépthế). Câu 3: Viếtđoạnvăn, đảmbảocácnội dung sau: - Tìnhđồngchícaođẹpđãmanglạisựđồngcảm, chia sẻsâusắcgiữanhữngngườiđồngđội. - Tuyxuấtthântừnhữnglàngquêcụthểkhácnhaunhưngnhữngngườichiếnsĩấyđãcócùngmộtcảnhngộ. - Họđãphảitừgiãruộngnương, làngmạcđểbướcchânvàoquânngũ. - Họđểlạisaulưngnhữngngườithânvớicuộcsốngkhókhăn, vấtvả, vớinhữngtìnhcảmnhớthươngthathiết. - Bướcchânvàocuộcchiếnđấutronggiaiđoạnđầugiankhổ, nhữngngườilínhkhôngcócảnhữngtrangphụcbìnhthường, quenthuộccủamộtngườibộđội. - Áothìráchvaiquầnthìcóvàimảnhvá, chânthìkhônggiày. - Nhưngtinhthầncủahọvẫnlạcquan: miệngcườibuốtgiá. - Họlạiyêuthương, đoànkết, gắnbónhautronghoàncảnhthiếuthốnấy: “Thươngnhautaynắmlấybàntay”. - Tìnhđồngchínhưmộtngọnlửanồngđãsưởiấmtâmhồn, cuộcsốngcủanhữngngườivệquốcquânViệt Nam. - ChínhtìnhđồngchícaođẹpđóđãmanglạisứcmạnhvàlàmnênchiếnthắngcủacuộckhángchiếnchốngPháp.

14. PHIẾU BÀI TẬP SỐ 3 Đọcđoạnthơsauvàtrảlờicáccâuhỏi: “Đêm nay rừnghoangsươngmuốiĐứngcạnhbênnhauchờgiặctớiĐầusúngtrăngtreo”. (Đồngchí - ChínhHữu, Ngữvăn 9) Câu 1: KhinêuxuấtxứvàhoàncảnhsángtáccủabàithơĐồngchí, cóbạnhọcsinhviết: “Bàithơ “Đồngchí” củaChínhHữutríchtừtậpthơ “Vầngtrăngquầnglửa” vàđượcsángtáctrongthờikìkhángchiếnchốngMĩ’.Emhãysửalỗikiếnthứccủacâuvăntrên. Câu 2:Hãyghilạitênmộttácphẩmđãhọc (ghirõtêntácgiả) sángtáccùngnămvớibàithơĐồngchí. Câu 3:Vềcâuthơcuốicùabàithơ, nhàthơChínhHữukểrằnglúcđâuôngviếtlà “Đầusúngmảnhtrăngtreo”, sauđóbớtđimộtchữ. Chữnàotrongcâuthơđãđượcbớtđi? Theo em, vìsaotácgiảlạibớtđinhưvậy? Câu 4:Hãyviếtmộtđoạnvănkhoảng 12 câutheocáchlậpluậntổng - phân - hợpvớichủđề: Ba câukếtthúcbàithơlàbứctranhđẹpvềtìnhđồngchí, làbiểutượngđẹpvềcuộcđờingườichiếnsĩ. Trongđoạncósửdụngcâucảmthánvàphépnốiđểliênkết (gạchdướicâucảmthánvàtừngữdùnglàmphépnối).

15. Câu 1: Sửalạixuấtxứvàhoàncảnhsángtác: “Bàithơ “Đồngchí” củaChínhHữutríchtưtậpthơ “Đầusúngtrăngtreo” vàđượcsángtáctrongthờikìkhángchiếnchốngPháp”. Câu 1: KhinêuxuấtxứvàhoàncảnhsángtáccủabàithơĐồngchí, cóbạnhọcsinhviết: “Bàithơ “Đồngchí” củaChínhHữutríchtừtậpthơ “Vầngtrăngquầnglửa” vàđượcsángtáctrongthờikìkhángchiếnchốngMĩ’.Emhãysửalỗikiếnthứccủacâuvăntrên.

16. Câu 2:Hãyghilạitênmộttácphẩmđãhọc (ghirõtêntácgiả) sángtáccùngnămvớibàithơĐồngchí. Câu 2: Tácphẩmcócùngnămsángtác (1948): - Tácphẩm: Làng - Tácgiả: Kim Lân

17. Câu 3:Vềcâuthơcuốicùabàithơ, nhàthơChínhHữukểrằnglúcđâuôngviếtlà “Đầusúngmảnhtrăngtreo”, sauđóbớtđimộtchữ. Chữnàotrongcâuthơđãđượcbớtđi? Theo em, vìsaotácgiảlạibớtđinhưvậy? Câu 3: Việcbớtđitừ “mảnh” trongcâuthơ “Đầusúngtrăngtreo” có ý nghĩa: - Chữđượcbớtlà: “mảnh” - Tácdụng: Tácgiảbớtchữ “mảnh” bởicâuthơ “Đầusúngtrăngtreo” vẫngợiđượchìnhảnhvầngtrăngtreotrênđầumũisúng. Hơnnữa, khibớtđimộtchữ, câuthơtrởnêngọn, chắc, giàunhịpđiệu. Bốnchữnàycónhịpđiệunhưnhịplắccủamộtcáigìlơlửng, chôngchênh; gópphầndiễntảsinhđộnghìnhảnhvầngtrăngtreolơlửngtrênđầumũisúng.

18. Câu 4:Hãyviếtmộtđoạnvănkhoảng 12 câutheocáchlậpluậntổng - phân - hợpvớichủđề: Ba câukếtthúcbàithơlàbứctranhđẹpvềtìnhđồngchí, làbiểutượngđẹpvềcuộcđờingườichiếnsĩ. Trongđoạncósửdụngcâucảmthánvàphépnốiđểliênkết (gạchdướicâucảmthánvàtừngữdùnglàmphépnối). Câu 4: Viếtđoạnvăn: cầnđảmbáocácnội dung sau: - Trongcảnh “rừnghoangsươngmuối” - rừngmùađông ở ViệtBắcsươngmuốiphủđầytrời, nhữngngườilínhvẫnđựngcạnhbênnhau, imlặng, phụckíchchờgiặctới. Từ “chờ” làtưthếchủđộngcủangườilính - Hai câuthơđốinhauthậtchỉnhvàgợicảmgiữakhungcảnhvàtoàncảnh. Khungcảnhlạnhlẽo, buốtgiá. Toàncảnhlàtinhcảmấmnồngcủangườilínhvớiđồngđội. Sứcmạnhcủatìnhđồngđộiđãgiúpngườilínhvượtlêntấtcảsựkhắcnghiệtcủathờitiết. Chínhtìnhđồngchíđãsưởiấmcácanhgiữarừnghoangmùađôngvàsươngmuốibuốtgiá. - Hìnhảnh “Đầusúngtrăngtreo” làcóthậttrongcảmgiác, đượcnhậnratừnhữngđêmhànhquân, phụckíchchờgiặc. Đâylàhìnhảnhđẹpnhất, gợibaoliêntưởngphongphú: Súngvàtrănglàgầnvàxa, làchiếnsĩvảthisĩ, làthựctạivàmơmộng. Tấtcảđãhòaquyện, bổ sung chonhautrongcuộcđờingườilínhcáchmạng. Câuthơnhưnhãntựcủacảbài, vừamangtínhhiệnthực, vừamangsắctháilãngmạn. - Ba câuthơlàbứctranhđẹp, làbiểutượngđẹpgiàuchấtthơvềtìnhđồngchí, đồngđội.