Bài giảng Ngữ văn Lớp 10 - Văn bản: Thần trụ trời

1. KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINH Giáoviên:…………

2. KHỞI ĐỘNG

3. KểtênmộtsốtruyệnhoặcbộphimcónhânvậtchínhlàcácvịthầnKểtênmộtsốtruyệnhoặcbộphimcónhânvậtchínhlàcácvịthần Kể tên các thần thoại lí giải về hiện tượng tự nhiên mà em biết

4. Tiết: 1,2 • TÌM HIỂU TRI THỨC NGỮ VĂN ĐỌC VĂN BẢN THẦN TRỤ TRỜI Giáoviên:…………

5. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

6. I. Khámphá Tri thứcngữvăn

7. Thần thoại Làmộttrongnhữngthểloạitruyệndângian Ra đờitrongxãhộinguyênthủy Thần thoại Kểvềsựtíchcácvịthần Khát vọng hiểu biết, chinh phục tự nhiên và ước mơ về cuộc sống tốt đẹp

9. Các yếu tố Khônggian Thờigian Các yếu tố Cốttruyện Nhânvật

10. Các yếu tố Khônggian: khônggianvũtrụđangtrongquátrìnhtạolập, khôngxácđịnhnơichốncụthể. Thờigian: Là thời gian cổ sơ, không xác định và mang tính vĩnh hằng. Các yếu tố Cốttruyện: Xoay quanh quá trình thực hiện việc sáng tạo thế giới, con người và muôn loài của các vị thần. Nhânvật: Thường là thần, có sức mạnh phi thường để thực hiện công việc sáng tạo thế giới và sáng tạo văn hóa.

11. II. Đọcvănbản

12. HS biết cách đọc thầm, trả lời được các câu hỏi trong hộp chỉ dẫn

13. III. Suyngẫmvàphảnhồi

15. Câu 1

17. Câu 2. Dựavàonhữngdấuhiệucủathầnthoại, khônggian, cốttruyện, nhânvậttrongThầnTrụtrờiđểxácđịnhđâylàmộtthầnthoại. TruyệnkểvềvịthầnTrụtrờitrongquátrìnhtạorathếgiới, nguồngốccủacácsựvậtvà con người. Khônggian: trờivàđất, vũtrụđangtrongquátrìnhtạolập, khôngxácđịnhnơichốncụthể. Thờigian: “Thủaấy” cổsơ, khôngxácđịnh. Cốttruyện: làchuỗisựkiệnxoayquanhquátrìnhtạonêntrờiđất, cácsựvậttựnhiên, làsựxuấthiệnhànhđộngcủacácvịthần. Nhânvật: làcácvịthần, cósứcmạnh phi thường, cócôngtạo ta thếgiới

19. Câu 3,4 - Thần Trụ trời tự mình đào đất, đập đá, đắp thành một cái vừa cao, vừa to để chống trời. Kể về việc vị thần Trụ Trời đắp cột chống trời, tạo lập nên trời và đất Thần Trụ trời là người có năng lực phi thường, mạnh mẽ và đã có công tạo ra trời, đất. - Cột được đắp cao lên bao nhiêu thì trời được nâng lên dần chừng ấy là vòm trời được đẩy lên cao. - Khi trời cao và khô, thần phá cột, lấy đất đá ném tung đi khắp nơi à tạo ra hòn núi, hòn đảo, gò, đống, những dải đồi cao à mặt đất ngày nay thường không bằng phẳng. - Chỗ thần đào đất, đào đá đắp cột là biển rộng.

20. Câu 3,4

21. Nhận xét về cách giải thích quá trình tạo lập thế giới của tác giả dân gian. Ngày nay, cách giải thích ấy có còn phù hợp không? Vì sao?

22. Câu 5 Dựatrêntrítượngtượng, sángtạo Dựavàosựquansáttựnhiênchưacóđầyđủcăncứ Cáchgiảithíchquátrìnhtạolậpthếgiớicủatácgiảdângian Khôngcóminhchứngvềđộchínhxác, chứađựngnhữngyếutốhưcấu

23. Câu 5 Dựatrêntrítượngtượng, sángtạo Dựavàosựquansáttựnhiênchưacóđầyđủcăncứ Ngày nay, với sự phát triển của khoa học thì cách giải thích ấy không còn phù hợp. Khôngcóminhchứngvềđộchínhxác, chứađựngnhữngyếutốhưcấu

24. Cách hình dung và miêu tả đất, trời trong câu “đất phẳng như cái mâm vuông, trời trùm lên như cái bát úp…” trong truyện Thần Trụ trời gợi cho bạn nhớ đến truyền thuyết nào của người Việt Nam? Hãy tóm tắt truyền thuyết ấy và chỉ ra điểm tương đồng giữa hai tác phẩm.

25. Câu 6 Cách hình dung và miêu tả đất, trời trong câu “đất phẳng như cái mâm vuông, trời trùm lên như cái bát úp,…” Gợi nhớ đến truyền thuyết “Sự tích bánh chưng, bánh dày” của người Việt Nam.

26. Tómtắt + VuaHùngthứsáucóhaimươingười con trai, cảhaimươingười con, ai cũngđềugiỏigiangnênvuakhôngthểlựachọnđượcngườisẽnốinghiệpmình. Nhàvualuônnóivớinhữngngười con traicủamìnhrằng, ngườiđượclựachọnkhôngnhấtthiếtphảilà con trưởng, người con nàolàmvừa ý nhàvuatronglễTiênvươngcủamìnhthìsẽđượcđứcvuatruyềnngôicho. + Các lang đềuđuanhausắmnhữnglễvậtthậthậu, thậtngonvàđộcnhấtvônhị, đâyđềulànhữngsảnvậtđượccác lang chongườiđikhắpnơitìmkiếmchỉvớimongmuốnlấyđượclòngcủanhàvua. Nhưngchỉduynhấtcóngười con traithứmườitámcủađứcvualà Lang Liêu, chàngvẫnrấtbuồnvìchàngrấtnghèo, chàngkhôngcóđủtiềnđểtìmkiếmsảnvậtnhưcácanhtraicủamìnhđược. Do ngàybánmặtchođất, bánlưngchotrờimàchàngkhôngcócủađể, thứduynhấtchàngcólàlúa. Vìsuynghĩquánhiềumàchàngđãthiếpđi, tronggiấcmơ, mộtvịthầnđãbảovớichàngcáchlàmlễvật. Tỉnhdậy, chànglấygạonếp, đậuxanhvàthịtlợnlàmthànhhaithứ bánh, mộtloại bánh tròntượngtrưngchotrời, mộtloại bánh vuông, tượngtrưngchođất. Bánh trònchàngđặttênlà bánh giầy, bánh hìnhvuônglà bánh chưng. Nhàvuarấthàilòngvềlễvậtcủa Lang Liêudânglênnênngàiđãquyếtđịnhnhườngngôichochàng. + CũngbởivậymàtrongngàytếtcổtruyềncủaViệt Nam khôngthểnàothiếu 2 món bánh đơngiảnnhưngđầy ý nghĩatrênbànthờtổtiên.

27. Điểm tương đồng giữa hai tác phẩm • Đều đưa ra lí giải sự xuất hiện của một hiện tượng hay truyền thống. • Xuất hiện hình ảnh vị thần, mang tính hư cấu, tưởng tượng như trời hình tròn, đất hình vuông. • Thời gian và không gian không xác định.

28. IV. Tổngkết

29. + Theo em, chủ đề của văn bản là gì? • + Nghệ thuật đặc sắc được thể hiện qua văn bản?

30. 1. Nội dung

31. 2. Nghệthuật

32. LUYỆN TẬP

33. VÒNG QUAY VĂN HỌC 20 30 40 1 2 3 10 50 80 4 5 6 60 70 7 8 9 QUAY

34. Câu 1: Thần Trụ Trời thuộc A. ThầnthoạiViệt Nam • B. Thần thoại Hi Lạp C. Thầnthoạicổđại D. Thầnthoạithiênnhiên QUAY VỀ

35. Câu 2: Thần thoại là • A. Một trong những thể loại thơ dân gian ra đời trong xã hội nguyên thủy, kể về sự tích các vị thần sáng tạo thế giới tự nhiên và văn hóa • B. Một trong những thể loại truyện dân gian ra đời trong xã hội nguyên thủy, kể về sự tích các vị thần sáng tạo thế giới tự nhiên và văn hóa • C. Một trong những thể loại thơ dân gian ra đời trong xã hội nguyên thủy, kể về sự tích các vị anh hùng có công trong lịch sử • D. Cả A, B,C đều đúng QUAY VỀ

36. Câu 3: Không gian trong thần thoại là • A. Không gian hiện thực • B. Không gian kì bí • D. Không gian vũ trụ đang trong quá trình tạo lập, không xác định nơi chốn cụ thể • C. Không gian cụ thể QUAY VỀ

37. Câu 4: Thời gian trong thần thoại là • A. Thời gian tuyến tính. • B. Thời gian tâm lí • C. Thời gian cổ sơ, không xác định và mang tính vĩnh hằng • D. Thời gian cụ thể QUAY VỀ

38. Câu 5: Truyện thần thoại thể hiện • A. Nhận thức và lí giải thế giới còn thô sơ của con người cổ • B. Thể hiện khát vọng hiểu biết, chinh phục tự nhiên • D. Cả A,B,C • C. Mơ ước về xã hội tốt đẹp QUAY VỀ

39. Câu 6: Nhân vật trong thần thoại là • A. Đồ vật B. Thầnlinh C. Câycối D. Con người QUAY VỀ

40. Câu 7: Sau khi có cột chống trời, trời thay đổi như thế nào? • A. Trời phẳng như cái mâm vuông • B. Trời trùm lên như cái bát úp • C. Trời là một vùng hỗn độn, tối tăm • D. Cả A,B,C đều đúng QUAY VỀ

41. Câu 8. Nhân vật chính trongvănbảnlà A. Thầnnúi B. Thầntrụtrời D. Thầnsét C. Thầnmưa QUAY VỀ

42. Câu 9. Khônggiantrongtruyệnlà A. Vũtrụ B. Vũphu C. Vũcông D. Bao la QUAY VỀ

43. VẬN DỤNG

44. 1. Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi ở dưới: NỮ THẦN MẶT TRỜI VÀ MẶT TRĂNG Vua trên trời là Ngọc Hoàng có hai cô con gái đẹp. Ngọc Hoàng yêu quý hai nàng nên cho các nàng hàng ngày luân phiên nhau đi xem xét mọi việc của hạ giới để báo lại cho nhà Trời. Cô gái đầu tên là Mặt Trời được ngồi kiệu hoa có bốn người khiêng. Bốn người này chia làm hai tốp: một tốp già và một tốp trẻ. Tốp các cụ già khiêng kiệu luôn luôn lo làm trọn phận sự, chăm chỉ vào công việc nên cô Mặt Trời thường đi một vòng rất nhanh. Còn tốp trẻ bản tính la cà nên những lần được phân công khiêng kiệu thường về muộn. Vì thế, mỗi lần Mặt Trời đi với tốp trẻ thì ngày dài và đi với tốp già thì ngày lại ngắn. Mặt Trăng là cô em tính tình nóng nảy còn hơn cả cô chị. Sức nóng của cô đã làm hại cho con người và muôn vật khá nhiều, ấy thế mà cô vẫn cứ chỏng lỏn, đi đâu cũng sà vào khiến cho người dân vô cùng kinh hãi. Trần gian khổ sở vì cô Mặt Trăng, họ đã kêu ca rất nhiều, tiếng kêu thấu lên Thượng giới khiến cho bà mẹ đã định lấy tro mà bôi lên mặt cô để giảm bớt sức nóng đi. Nhưng Ngọc Hoàng chiều con, nên không để cho vợ làm việc ấy.

45. Bấy giờ ở dưới trần có một chàng trai tên là Quải. Quải là con mổ côi nhưng lại có một thân thể cực kì to lớn và sức khoẻ tuyệt vời. Trước những hành động tai ác của cô Mặt Trăng, Quải quyết tâm trị cho một mẻ. Anh ta đón đường cô Trăng trên một đỉnh núi cao và trữ sẵn một đống cát thật lớn. Hôm ấy, cô Mặt Trăng vẫn quen thói cũ vừa đi vừa sà xuống để nhìn muôn vật. Quải chờ cho cô ta đến gần rồi bất thình lình bốc cát ném túi bụi vào mắt, vào mặt mũi cô. Cô Trăng đang rong chơi, bị tấn công đột ngột, nhắm mắt lại nhưng đất đã dính đầy mặt và chui cả trong mắt. Cô ta hốt hoảng vội vụt bay lên cao, lánh ra xa chỗ Quải đứng. Từ đó trở đi cô không dám sà xuống gần mặt đất nữa. Mặt mũi cô bị cát dính chặt nên không còn sáng được như xưa. Sau này tính tình của cô trở nên dịu dàng, hiền lành hơn, ở dưới trần ai cũng thích. Người ta nói mỗi lần cô ngoảnh mặt xuống nhân gian thì lúc đó là trăng rằm, cô quay lưng tức là ba mươi, mùng một, còn cô trở sang trái, sang phải tức là thời kì trăng hạ huyển hoặc thượng huyển. Còn những khi trăng quầng, ấy là lúc cát bụi trát mặt bị gió thổi bay tung ra. (Theo Viện Văn học, Tuyển tập văn học dân gian Việt Nam, tập I: Thần thoại - truyền thuỵểt NXB Giáo dục, 1999, tr.61 - 62)

46. Câu 1: Hãynêunội dung chínhcùatruyệnNữthầnMặtTrờỉvàMặtTrăng. Câu 2: Trongtruyện, nữthẩnMặtTrời, MặtTrăngđượcNgọcHoànggiaonhiệmvụgì? Câu 3: Qua hainữthần, tácgiảdângianđãgiảithíchcáchiệntượngtựnhiênnào? Câu 4: Theo anh/chị, chi tiếtQuảinémcáttúibụivàoMặtTrăngđượctácgiảdângianxâydựngnhằmmụcđíchgì? Câu 5: Theo anh/chị, cáchgiảithíchhiệntượngtựnhiêntrongtruyệnNữthầnMặtTrờivàMặtTrăngcógiốngvớicáchgiảithíchmàanh/chịbiếtkhông? Vìsao?

47. Câu 1: Nội dung vănbản: + TruyệnNữthầnMặtTrờivàMặtTrànggiảithíchnguồngốc, đặcđiểm, quyluậtcủacáchiệntượngtựnhiên. + Truyệncònthểhiệnkhátvọngchếngự, chinhphụctựnhiêncủa con ngườithờicổ. Câu 2: Trongtruyện, nữthầnMặtTrời, MặtTrăngđượcNgọcHoànggiaochonhiệmvụ “hàngngàyluânphiênnhauđixemxétmọiviệccủahạgiớiđểbáolạichonhàTrời”.

48. Câu 4: + Hành động Quải tìm cách ném cát vào Mặt Trăng là chi tiết được tác giả dân gian xây dựng nhằm mục đích mô tả mối xung đột giữa con người với tự nhiên, + Đồng thời thể hiện ước mơ chế ngự tự nhiên của con người trong thời đại thần thoại. Câu 5: + Bằng hiểu biết của bản thân, học sinh trình bày quan điểm cá nhân vê' việc giải thích hiện tượng tự nhiên trong truyện Nữ thần Mặt Trời và Mặt Trăng. + Trên thực tế, cách giải thích mà học sinh biết chủ yếu dựa trên kiến thức khoa học, khác hoàn toàn với cách giải thích mang đậm yếu tố chủ quan, thể hiện trình độ nhận thức còn “ngây thơ”, “non nớt” của con người trong truyện thần thoại

49. 2. Đọc thêm bài báo http://khoavanhoc-ngonngu.edu.vn/dao-tao/2537-thn-thoi-cac-dan-tc-vit-nam-th-loi-va-bn-cht.html

50. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC Bàicũ: Hệthốngbàihọcbằngsơđồ Bàimới: hoànthànhphiếuhọctậpbàiPrô-mê-têvàloàingười