Giáo dục đạo đức, kĩ năng sống trong môn Ngữ văn

1. PHÒNG GD VÀ ĐT THOẠI SƠN TRƯỜNG THCS….. CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc …………, ngày tháng năm 20...... BÁO CÁO Kết quả thực hiện sáng kiến I- Sơ lược lý lịch tác giả: - Họ và tên: …………………………. Nam, nữ: ………….. - Ngày tháng năm sinh: …………………….. - Nơi thường trú: ……………………………………….. - Đơn vị công tác: ………………………………... - Chức vụ hiện nay: ………………………………….. - Trình độ chuyên môn: …………………………………………………. - Lĩnh vực công tác:………………………………………………………….. II- Sơ lược đặc điểm tình hình đơn vị: 2.1. Thuận lợi: Đổi mới giáo dục hiện nayvới mục tiêu: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”, mỗi giáo viên cần đổi mới phương pháp dạy học để giáo dục học sinh một cách toàn diện. Môn Ngữ văn là môn học có nhiều giá trị nhân vănnhưyêu con người, yêu quê hương, đất nước…Vì vậy, đây là môn học giúp học sinh hình thành và phát triển ở học sinh năng lực sử dụng tiếng Việt, có những hiểu biết về xã hội, văn hóa, văn học, lịch sử, đời sống nội tâm con người mà còn giúp các em bồi dưỡng năng lực tư duy, làm giàu cảm xúc, thẩm mĩ và định hướng thị hiếu để hoàn thiện nhân cách. Như vậy, môn Ngữ văn không chỉ giáo dục tình cảm tốt đẹp mà còn giáo dục kĩ năng sống cần thiết để tạo điều kiện giúp học sinh nâng cao năng lực lĩnh hội trong học tập, hình thành thái độ, hành vi, có động lực tìm hiểu, cân nhắc, lựa chọn và có quyết định đúng đắn để giải quyết mọi vấn đề. 1 https://baigiangdientu.com.vn/

2. Mỗi giáo viên cần thấy được vai trò và tầm quan trọng giáo dục đạo đức, kĩ năng sống trong môn Ngữ văn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, nhằm hình thành nhân cách và phẩm chất tốt đẹp cho học sinh. 2.2. Khó khăn Ở lứa tuổi học sinh THCS có sự phát triển mạnh mẽ, thiếu cân đối về mặt tâm sinh lí, sự biến đổi của cơ thể, sự tự ý thức, các kiểu quan hệ với người lớn,bạn bè, hoạt động học tập… Đây là lứa tuổi đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi, khám phá song còn thiếu hiểu biết sâu sắc về xã hội, còn thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị lôi kéo, kích động….Đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cơ chế thị trường hiện nay, thế hệ trẻ thường xuyên chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực có, tiêu cực cũng có. Nếu không được giáo dục đạo đức, kĩ năng sống, các em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực, vào lối sống ích kỉ, thực dụng, dễ bị phát triển lệch lạc nhân cách. Hoc sinh thuộc gia đình lao động, có nhiều phụ huynh đi làm xa để cácem lại ở với bà, với cậu mợ …không được giáo dục chu đáo. Nhiều học sinh họcyếu, chưa ngoan, ham chơi điện tử, chưa tự giác trong học tập. Vài em có hành vi đạo đức không tốt, nhà trường không thể kết hợp với gia đìnhđể giáo dục.Một số phụ huynh xem nhẹ việc học còn phó mặc cho nhà trường nên giáo viên gặp khó trong việc giáo dục các em. Vì vậy, tôi cũng như bao đồng nghiệp khác luôn trăn trở làm sao để giáo dục có hiệu quả khi lồng ghép nội dung giáo dục đạo đức và kĩ năng sống vào trong phân môn mình được phân công giảng dạy.Đây là lý dokhi tôi chọnđề tài này. - Tên sáng kiến: GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC, KĨ NĂNG SỐNG TRONG MÔN NGỮ VĂN - Lĩnh vực: Giảng dạy Ngữvăn III. Mục đích yêu cầu của đề tài, sáng kiến: 1. Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến Giáo viên luôn có tâm huyết với nghề, tận tụy, hết lòng vì học sinh nhưng kếtquả giáo dục vẫn chưa cao. Vì ngoài những học sinhcó đạo đức tốt, biết nghe lời cha mẹ, thầy cô,nghiêm chỉnh chấp hành các quy định của lớp, nội quy của trường, biết sống tốt vàsống đẹp.Một số bộ phận không ít học sinh có biểu hiện chán nản, không thích học, thường xuyên gây mất trật tự trong lớp, nói tục, vô lễ với thầy cô, nói dốithầy cô và bạn bè, giao lưu với đối tượng xấu bên ngoài, đánh nhau. Nguyên nhân tiêu cực: - Khách quan: + Do sự bất ổn của gia đình, cha mẹ đi làm ăn xa các em phải ở với nội, ngoại thiếu sự quan tâm và quản lý các em. 2 https://baigiangdientu.com.vn/

3. + Cha mẹ giàu có, nuông chiều cho tiền nhiều, thiếu sự kiểm tra và giáo dục. - Chủ quan: + Ý thức đạo đức của học sinh chưa cao, kĩ năng vận dụng chuẩn mực đạo đức còn thấp, chưa phân định được ranh giới giữa cái xấu và cái tốt. + Khả năng tự chủ chưa cao, khi vi phạm đạo đức sửa chữa chậm hoặc không chịu sửa chữa. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để tất cả học sinh luôn chấphành tốt nội quy của nhà trường, tích cực, tự giác trong học tập và tham gia các hoạt động dotrường tổ chức. Qua nhiều năm đứng lớp, quan sát và đúc kết kinh nghiệm, kiến thứctừ thực tiễn, từ sách báo và bạn bè đồng nghiệp để góp phần giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh phù hợp với đặc điểm trường Trung học cơ sở thông qua giờ học Ngữ văn tôi tiếnhành khảo sát thực nghiệm hai lớp mà tôi đã dạy. Đầu năm học 2017 –2018, tôi được Ban giám hiệu phân công dạy môn Ngữ văn 7. Do các em sống ở nông thôn, vài em có hoàn cảnh sống khókhăn do cha, mẹ đi làm xa ít thời gian quan tâm các em, chưa có ý thức học tập còn ham chơi. Thực tế học sinh còn những hạn chế vềkĩ năng giao tiếp, ứng xử sau: - Chưa mạnh dạn thể hiện kĩ năng của bản thân. - Ngại nói, ngại bộc lộ chia sẻ. - Kĩ năng phản hồi ý kiến còn hạn chế. * Kết quảđầu năm học sinh như sau: Học sinh Sốlượng Tỉ lệ Hạnh kiểm tốt Hạnh kiểm khá Hạnh kiểm trung bình Số lượng 10 Sốlượng Tỉ lệ Tỉ lệ 34 10 29.4% 14 41.2% 29.4% 2/ Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến: Thực tế hiện nay, có một bộ phận học sinh trongtrường thiếu hụt hiểu biết về môi trường xung quanh, lúng túng khi ứng xử trong cuộc sống. Điều này cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến những bất cập trong hành vi, lối sống đạo đức cư xử chưa phù hợp một số em học sinh. Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài về giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh đã giúp cho giáo viên sự quan tâm đúng mực trong việc giáo dục học sinh trong môi trường giáo dục thấy được nhiệm vụ quan trọng của việc dạy chữđi đôi việc dạy người nhằm giáo dục các em phát triển toàn diện cả tài lẫn đức. Vì thế lồng ghép giáo dục đạo đức, kĩ năng sống trong môn Ngữ văn nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức, thái độ, kĩ năng phù hợp. Trên cơ sở đó hình thành cho các em những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực, loại bỏ hành vi và thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ, tình huống và hoạt động hằng ngày như: 3 https://baigiangdientu.com.vn/

4. - Bồi dưỡng cho học sinh các giá trị tốt đẹp trong các tác phẩm văn học - Giúp học sinh mạnh dạn phát biểu, thảo luận và chia sẻ trong giờ học. Từđó, các em ý thức được giá trị của bản thân trong mối quan hệ xã hội, có hành vi và thói quen ứng xử có văn hóa. - Những biện pháp giáo dục kĩ năngứng xử tốt của học sinh với môi trường xung quanh, tự chủ, độc lập, tự tin khi giải quyết những vấn đề trong thực tiễn. 3/ Nội dung sáng kiến : 3.1. Giáo dục những giá trị tốt đẹp trong các tác phẩm văn học Để xây dựng nhân cách cho học sinh, người thầy cần phải tôn trọng nhân cách các em đồng thời đề ra yêu cầungày càng cao đốivới học sinh.Tôn trọng học sinh, thể hiện lòng tin đối với học sinh là một yếu tố tinh thầncó sức mạnh động viên học sinh không ngừng vươn lên rèn luyện hành vi đạo đức.Khi học sinh tiến bộ về đạo đức cần kịp thời rèn luyện thêm các kĩ năng sống giao tiếp với bạn bè, môi trường xung quanh. Giúp HS ý thức được giá trị của bản thân trong mối quan hệ xã hội, giúp HS hiểu biết về thể chất, tinh thần của bản thân mình, có hành vi, thói quen ứng xử có văn hóa, hiểu biết và chấp hành pháp luật…Tuynhiên, giáo dục kĩ năng sống đểđạt hiệu quả đòi hỏi nhiều yếu tố chưa không chỉ từ bài giảng.Giáo viên phải nắm vững một số kĩ năng sống được lồng ghép trong môn Ngữ văn: Kĩ năng tự nhận thức, kĩ năng thể hiện sự tự tin, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng lắng nghe tích cực, kĩ năng thểhiện sự cảm thông, kĩ năng tự giải quyết vấn đề, kĩ năng đảm nhận trách nhiệm... Do đặc điểm tâm lý của học sinh Trung học cơ sở là thích được khen, thích đượcthầy, bạn bè, cha mẹ biết đến những mặt tốt, những ưu điểm, những thành tích củamình. Nếu giáo dục đạo đức quá nhấn mạnh về khuyết điểm của học sinh, luôn nêu cái xấu, những cái chưa tốt trong đạo đức của các em thì sẽ đẩy các em vào tình trạngtiêu cực, chán nản, thiếu tự tin, thiếu sức vươn lên.Để thực hiện nguyên tắc này đòi hỏi người thầy phải hết sức trân trọng nhữngmặt tốt, những thành tích của học sinh dù chỉ là những thành tích nhỏ, dùng nhữnggương tốt của học sinh trong trường và những tấm gương người tốt việc tốt khác đểgiáo dục các em. Ở học sinh lớp 7, đã xuất hiện một chuyển biến đángkể về năng lực cảm thụ văn học. Sự đánh giá nhìn nhận của các em đã bắt đầu hìnhthành, các em gái đã bắt đầu tập làm thơ, viết nhật kí, tình cảm yêu đương. Tư chất cánhân từng học sinh đã hình thành khá rõ nét, năng khiếucủa các em bộc lộ rất dễ nhậnra. Với tập thể các em đã biết đoàn kết, bao che cho nhau kể cả những saitrái. Từnhững đặc điểm tâm lí của học sinh người giáo viên phải đề ra cho mình nhữngphương hướng cụ thể, ngoài công tác chủ nhiệm như thông qua giờ chào cờ, sinh hoạtlớp, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Đặc biệtthông qua các giờ học ngữ văngiáo viên lồng giáo dục đạo đức một cách khéo léo, linh hoạt để uốn nắn các em. Khi giáo dục đạo đức cho học sinh cần phải chú ý đến đặcđiểm tâm sinh lý của học sinh Trung học cơ sở là quáđộ, phức tạp và nhiều mâu thuẫnđể từ đó có hình thức, biệnpháp thích hợp đến cá tính, giới tính của các em. Đối với từng em,học sinh gái, học sinh trai cần có những phương phápgiáo dục thích hợp, không nênđối xử sư phạm đồng loạt với mọi học sinh. Muốn vậy người thầy phải quan tâm sâu sắc họcsinh, nắm chắc từng em, hiểu rõ cá tính để có những biện pháp giáo dục phù 4 https://baigiangdientu.com.vn/

5. hợp.Trong công tác giáo dục đạo đức, người thầy cần phải có nhân cách mẫu mực và phải đảm bảo sự thống nhất giữa các ảnh hưởng giáo dục đối với học sinh. Kết quả công tác giáo dục đạo đức học sinh trong trường Trung học cơ sở phụthuộc rất lớn vào nhân cách của thầy cô giáo. Lời dạy của thầy cô dù hay đến đâu,phương pháp sư phạm dù khéo léo đến đâu cũngkhông thay thế được những ảnhhưởng trực tiếp của nhân cách người thầy với học sinh. Lúc sinh thời Bác Hồ đã cólời dạy chúng ta về rèn luyện đạo đức cách mạng, đạo đức công dân: “ … Giáo viênphải chú ý cả tài, cả đức, tài là văn hóa chuyên môn, đức là chính trị. Muốn chohọc sinh có đức thì giáo viên phải có đức…Cho nênthầy giáo, cô giáo phải gươngmẫu, nhất là đối với trẻ con”. ( trích các lời dạy của Bác về rèn luyện đạo đức cách mạng,đạo đức công dân). Trong giờ học Ngữ văn, giáo viên cầnphát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của người học, phải tạotâm lí thoải mái, nhẹ nhàng cho học sinh trên nhiều phương diện: giọng nói nhẹnhàng, lượng kiến thức nhẹ nhàng, lượng câu hỏi vừa phải, học sinh có giây phútđược lắng đọng trong cảm xúc của tác phẩm, được suy nghĩ về một vấn đề mà các em muốn tự mình khám phá…hoạt động của giờ học phải diễn ra thật tự nhiên không hềgò ép, miễn cưỡng. Giáo viên phải làm sao khơi gợi hứng thú say mê, có nhu cầukhám phá cho học sinh. Nói như nhà văn Tạ Duy Anh thì “ bản chất của việc học vănlà khám phá những bí mật về vẻ đẹp, khám phá những bí mật về con người, khám phásự kì lạ của ngôn ngữ… khi đó mỗi giờ học văn giống như một cuộc thám hiểm vàonhững miền đất mới luôn hứa hẹn vô số bất ngờ, thú vị”. Người thầy phải là ngườihướng các em đi đến những miền đất ấy. Giáo viên cần luôn đổi mới phương phápdạy họchiện đại: phương pháp trải nghiệm, phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp kiến tạo, phương pháp dạy học ứng dụng công nghệ thông tin…lồng vào bài dạy nhằm phát huy năng lựchọc tập và khả năngtư duy, sáng tạo của học sinh. Khi dạy phương phápgiải quyết vấn đề: Giáo viên cần phát hiện và giải quyết vấn đềlà PPDH trong đó GV tạo ra những tình huống có vấn đề, điều kiện học sinh phát hiện vấn đề, hoạt động tự giác, tích cực, chủđộng, sáng tạo để giải quyết vấn đề, thông qua đó chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện kĩ năng và đạt được những mục đích học tập khác. Khi dạy học tình huống có vấn đề nhằm rèn luyện tư duy phê phán, tư duy sáng tạo của học sinh. Khi giáo viên dạy bài Lượm ( Ngữvăn 6- tập II ), đặt câu hỏi tình huống: Vì sao sự hi sinh của chú bé Lượm đã trở thành bất tử , sống mãi trong lòng mọi người ? Học sinh sẽsuy nghĩ trao đổi thảo luận với bạn bè để tìm ra vấn đề tốt nhất. Em bé đã hi sinh anh dũng trong nhiệm vụ liên lạc, lúc tuổi còn thiếu niên để lại hình ảnh đẹp trong lòng người đọc, hình ảnh em còn sống mãi với quê hương đất nước với tâm trí của tác giả. Thông qua tình huống có vấn đề trong bài học giúp học sinh khắc sâu kiến thức và phát huy được năng lực giải quyết vấn đề của học sinh trong thực tiễn cuộc sống. 5 https://baigiangdientu.com.vn/

6. Dạy học trải nghiệm : Là những hoạt động giáo dục được tổ chức ngoài giờ học các môn văn hóa còn là hoạt động nối tiếp hoạt động dạy học trên lớp. Nó quan hệ chặt chẽ với hoạt động dạy học và hoạt động giáo dục trong nhà trường, nhằm tạo môi trường cho người học gắn lí thuyết với thực hành, thống nhất giữa nhận thức và hành động, người học có cơ hội trải nghiệm hành vi ứng xử của mình. Đó là một cách học thông qua làm, với quan niệm việc học là quá trình tạo ra tri thức mới trên cơ sở trải nghiệm thực tế, dựa trên những đánh giá, phân tích trên những kinh nghiệm, kiến thức sẵn có. Học sinh tiếp thu kinh nghiệm qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo như sắm vai, diễn kịch một tình huống trong tác phẩm văn học.. giúp học sinh hào hứng, yêu thích môn học. Phương pháp học tập kiến tạo: Kiểu bài học có chức năngtích cực hóa người học vào quá trình học tập định hướng người học vào hoạt động tìm tòi, suy ngẫm, chủ động khai thác tiếp nhận đánh giá thông tin, xử lí các sự kiện và tình huống, tự giác với quá trình học tập của mình, lấy học sinh làm trung tâm, học tập qua vấn đề, học tập qua dự án, học tập qua trải nghiệm, học tập qua khám phá, học tập gợi mở, học tập theo nhóm. Trong đó, dạy học ứng dụng CNTT như tranh ảnh, video..với âm thanh, văn bản, biểu đồ… được trình bày qua máy tính được soạn ra theo giáo án nhằm đạt hiệu quả tối đa phát huy tính tự giác, sáng tạo của học sinh trong học tập. Dạy học ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông: Công nghệ thông tin mở ra triển vọng lớn trong việc đổi mới các phương pháp và hình thức dạy học. Những phương pháp dạy học ( PPDH ) theo cách tiếp cận kiến tạo, PPDH theo dự án, dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề càng có nhiều điều kiện đểứng dụng rộng rãi. Các hình thức dạy học nhóm, dạy học cá nhân cũng có đổi mới môi trường công nghệ thông tin và truyền thông. Chẳng hạn dạy học với máy tính, dạy học hình thức lớp học qua mạng, dạy học qua truyền hình nhằm phát triển năng lực sáng tạo của học sinh. Như vậy, việc dạy học lấy học sinh làm trung tâm sẽ giúp học sinh khắc sâu kiến thức phát huy khảnăng tư duy sáng tạo. Khi dạy ứng dụng bài Cảnh khuya trong ( Ngữvăn 7- tập I ) sẽ cho học sinh thấy nhiều tranh ảnh về Bác, suối Lê-Nin, hang Pác Bó, khung cảnh ở chiến khu Việt Bắc giúp học sinh hiểu hơn vềthơ Bác, tấm lòng yêu nước của Bác về cuộc chiến tranh gian khổkiên cường của dân tộc ta. Dạy học tích hợp liên môn: Dạy học những nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều môn học. Dạy học tích hợp chỉ là lồng ghép những nội dung giáo dục liên quan vào quá trình dạy học một môn học: lồng ghép giáo dục, đạo đức, lối sống; giáo dục pháp luật; giáo dục chủ quyền biên giới, Biển - Đảo …. đảm bảo cho học sinh vận dụng kiến thức đó để giải quyết các vấn đề trong học tập, trong cuộc sống. Chủ đề tích hợp liên môn là những chủđề có nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều môn học, thể hiện sựứng dụng của chúng trong cùng một hiện tượng, quá trình trong tự nhiên hay xã hội. Trong bài Sông núi nước Nam ( Ngữvăn 7- tập I ), giáo viên đặt câu hỏi tích hợp bảo vệ chủ quyền Biển- Đảo của đất nước. Câu nói khẳng định chủ quyền về lãnh thổ của đất nước của Lý Thường Kiệt và nêu cao ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền đó 6 https://baigiangdientu.com.vn/

7. trước mọi kẻthù xâm lược. Giáo viên lồng ghép tích hợp qua môn giáo dục liên hệ trách nhiệm của thế hệ trẻ trong xây dựng và bảo vệ chủ quyền Biển - Đảo của đất nước. Đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, tôi là giáo viên dạy môn Ngữvăn luôn đổi mới các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực nhưng hiệu quảchưa cao. Kết hợp tốt các phương pháp dạy học truyền thống với các phương pháp dạy học tích cực. Xác định các phương pháp dạy học theo đặc thù bộ môn bên canh những phương pháp dạy học truyền thống cần chú ý các phương pháp dạy học tích cực như: phương pháp trực quan, phương pháp làm việc theo nhóm, phương pháp đóng vai…Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học và CNTT hợp lý hỗ trợ dạy học nhằm phát huy hiệu quả trong giảng dạy, giúp học sinh phát huy được năng lực học tập phù hợp phát triển toàn cầu hóa giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Giáo viên phải bồi dưỡng cho học sinh những tình cảm tốt đẹp như lòng thương người, yêu nước, giá trị nhân dân, giá trị nhân đạo, ghét những thói tầm thường, giả tạo …mà tác phẩm đề cập, phản ánh. Qua đó hình thành cho học sinh những tình cảm tốt đẹp, ngoài ra còn giáo dục kĩ năng sống và hành vi ứng xử của con người, cảm thông, chia sẽ nhữngcảnh đời bất hạnh trong xã hội phong kiến. - Qua các tác phẩm văn biểu cảm: Những câu ca dao-dân ca : + Những câu hát về tình cảm gia đình: Cho học sinh thấy được công ơn sinh thành của cha,mẹ, tình anh em ruột thịt qua lờiru nồng ấm của bà, của mẹ mặc dù đơn sơ nhưng ấm áp nghĩa tình. Ví dụ: Qua bài ca dao: Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông. Núi cao biển rộng mênh mông, Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi! Giáo viên nói thêm cho học sinh hiểu công lao to lớn trời biển cha, mẹ đối với con cái và bổn phận làm con đối với công lao to lớn ấy. ? Em làm gì để thể hiện lòng biết ơn với cha, mẹ, ông, bà..? Học sinh: Biết lễ phép, vâng lời, hiếu thảo, chăm ngoan, học tốt để cha mẹ vui. + Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước: Biết thêm các cảnh đẹp của quê hương, đất nước, lời hỏi đáp ngọt ngào, lời chào mời, nhắn nhủ. Từ đó khơi gợi lòng tự hào, yêu quê hương, đất nước. Qua bài ca dao: Đường vô xứ Huế quanh quanh, Non xanh nước biếc như tranh họa đồ. Ai vô xứ Huế thì vô…. Giáo viên: Ca ngợi vẻ đẹp của xứ Huế như tranh họa đồ và lời mời du khách đến chơi xứ Huế. ? Tình yêu quê hương được thể hiện ra sao trong bài ca dao trên ? 7 https://baigiangdientu.com.vn/

8. Học sinh: Tình yêu quê hương được thể hiện qua lời ca, tiếng hát ca ngợi vẻ đẹp của quê hương, em thêm yêu quí và tự hào quê hương. ? Để quê hương em càng giàu đẹp, em phải làm gì? HS: Em sẽ học tốt, bảo vệ và giữ gìn những nét đẹp và phong tục tập quán quê hương. + Qua bài ca dao những câu hát than thân và châm biếm.Cảm thông với nỗi vất vả, cơ cực của người nông dân, đặc biệt là thân phận củangười phụ nữ trong xã hội phong kiến. Phê phán xã hội phong kiến bất công với sốphận con người, những thói hư tật xấu của những hạng người và sự việc đáng cười. Bài ca dao: Thân em như trái bần trôi, Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu. Giáo viên: Bài ca dao nói về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến trôi nổi, vô định, sống lệ thuộc vào người khác không làm chủ được số phận. ? Qua bài ca dao than thân, cho em thấy được tinh thần gì mà tác giả muốn gửi gắm đến ? Học sinh:Tinh thần nhân đạo, cảm thông, chia sẽ với những người cảnh ngộ khó khăn, khổ - Các tác phẩm thơ: Học sinh thấy được vẻ đẹp của quê hương, đất nước, con người, thiên nhiên…. Từ đó thêm yêu quí, tự hào những tình cảm, những con người chí khí như Lý Thường Kiệt, Trần Quang Khải, Trần Nhân Tông, Nguyễn Trãi… Cảm xúctrước nỗi buồn của người phụ nữ như Hồ Xuân Hương, bà Huyện Thanh Quan, tự hàovề tình bạn đậm đà thắm thiết của Nguyễn Khuyến, hay tình yêu thiên nhiên và yêu quê hương trong thơcủa Lí Bạch, Hồ Chí Minh, lòng yêu thương con người đến độ quên mình của ĐỗPhủ. Qua bài thơ Bạn đến chơi nhàcủa Nguyễn Khuyến: Giúp các em hiểu hơn về giá trị tình bạn đậm đà, thắm thiết của tác giả vượt lên giá trị vật chất. ? Theo em, tình bạn đẹp là như thế nào? Học sinh: Giúp nhau học tốt, không lợi dụng,nói xấu nhau, bao chê lỗicủa bạn, đôi bạn cùng tiến Qua đó giáo dục cho học sinh tình cảm đạo đức tốt đẹp, rèn luyện kĩ năng sống yêu con người, yêu thiên nhiên, biết cảm thông, chia sẽ trước cảnh đời bất hạnh trong cuộc sống bằng những việc làm thiết thực và có ý nghĩa nhưtrồng cây xanh, chăm sóc bồn hoa, giúp đỡ bạn bè lúc khó khăn. Khi dạy các văn bản nhật dụng, giáo viên cần cho học sinh thấygiá trị trong các phẩm văn học: - “ Cổng trường mở ra”: Học sinh thấy được tấm lòng thương yêu, tìnhcảm sâu nặng của người mẹ đối với con, kỉ niệm ngày đầu tiên đếntrường luôn là kỉ niệm đẹp, khó phai trong lòng mỗi con người và cho thấy vai trò to lớn của nhà trường trong giáo dục thế hệ trẻ. ? Qua văn bản cổng trường mở ra, cho em thấy sự quan tâm của gia đình và xã hội trong giáo dục thế hệ trẻ, em phải gì để thực hiện tốt nhiệm vụ học tập ? cực. 8 https://baigiangdientu.com.vn/

9. Học sinh: Em phấn đấu học tốt, tham gia tốt phong trào, không lười học, ham chơi. “Mẹ tôi”: Học sinh thấy được sự hi sinh to lớn của cha mẹ trong việcnuôi nấng, dạy bảo con cái. Từ đó con cái phải yêu thương, kính trọng cha mẹ không nên có những hành vi thiếu lễ độ đối với cha mẹ.Bất bình trước những hành vi vô lễ của con cái trước cha mẹ mình.Rèn luyện cho học sinh hành vi ứng xử có lễ phép vớingười lớn như ông ,bà, cha, mẹ. ? Qua văn bản trên, muốn nhắc nhở em cư xử đúng mực trong gia đình, nhà trường và xã hội ra sao? Học sinh: Lễ phép với cha, mẹ, thầy, cô, đoàn kết với bạn bè, thể hiện lối sống văn minh. - “Cuộc chia tay của những con búp bê”:Học sinh biết thương hoàn cảnhcủa Thành và Thủy. Anh em phải xa nhau vì bố mẹ chia tay, buồn vìngười lớn sống ích kỉ không nghĩ đến cảm xúc của trẻ thơ…Các em biết thông cảm, chia sẻ với những bạn không may rơi vào hoàn cảnh như thế. Biết trân trọng tình cảm tronggia đình, sống có trách nhiệmhơn biết kính trọng cha, mẹ, giúp đỡ gia đình. ? Qua cuộc chia tay giữa Thành và Thủy, giúp em hiểu hơn điều gì? Học sinh: Cảm thông, chia sẽ cho những bạn sống trong hoàn cảnh gia đình không hạnh phúc, phải biết yêu quí gia đình, phấn đấu học tốt. - “ Ca Huế trên Sông Hương”: Học sinh thêm những âm nhạc cung đình Huế và yêu các làn dân ca quê mình, trân trọng, giữ gìn bản sắc văn hóadân tộc. Phát huy phong trào văn nghệ của trường qua ca hát, diễn kịch, sắm vai…. Âm nhạc cung đình Huế được UNECO công nhậnlà di sản phi vật thểquốc gia, đó là niềmtự hào của dân tộc ta. ? Ở địa phương em, có những làn điệu dân ca nào cần được giữ gìn và phát huy ? Học sinh: Những điệu hò, điệu lí quê hương: lí cây bông, lí con sáo.., đàn ca tài tử, em sẽ tham gia tiết mục văn nghệ của trường để bảo tồn những làn điệu dân ca quê em. Các phẩm văn nghị luận: Tinh thần yêu nước của nhân dân ta;Đức tính giản dị của BácHồ: Giáo dục học sinh lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc, giáo dục lốisống giản dị thanh cao theo gương Bác Hồ bằng cách đưa thêm nhữngdẫn chứng sinh động như những câu thơ, lời văn, lời nói của Bác nhằmbồi đắp thêm phần nào tình cảm của các em đối với Bác.Qua đó, giúp học sinh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh thể hiện lối sống giản dị, tránh xa hoa lãng phí, chăm ngoan, học tốt xác định được mục đích sống đúng đắn, có lí tưởng, hoài bảothế hệ trẻ trong xây dựng và bảo vệ đất nước. Qua văn bản Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, giúp em hiểu hơn lòng yêu nước là truyền thống quí báu của dân tộc ta, phát huy tinh thần đoàn kết dân tộc đánh tan mọi kẻ thù xâm lược. ? Em làm gì để thể hiện lòng yêu nước trong thực tiễn? Học sinh: Em sẽ chăm ngoan, học tốt, thực hiện tốt nội qui trường, lớp, trở thành người có ích cho xã hội, phê phán hành vi sai trái,chấp hành tốt chủ trương, chính sách của nhà nước. 9 https://baigiangdientu.com.vn/

10. - Văn bản Sự giàu đẹp của tiếng Việt; Ý nghĩavăn chương: Giáo dục học sinhphải biết trân trọng và giữ gìn tiếng nói dân tộc, thấy được sức mạnhcủa văn chương và sự cần thiết của văn chương đối với con người…Rèn cho học sinh kĩ năng viết đúng chính tả, đọc diễn cảm ca dao- dân ca, qua phong trào báo tập ở trường như vẽ tranh, làm thơ, truyện cười, tranh phòng chống tệ nạn xã hội… Văn bản Ý nghĩa văn chương cho em thấy được vai trò và sức mạnh to lớn của văn chương qua các câu chuyện, bài báo, tin tức, phóng sựtrên báo, đài…mang đến thông tin cho người đọc, người xem. ? Theo em làm sao để văn chương mang lại tình cảm và lòng vị tha ? HS: Khi đọc các câu ca dao, tục ngữ, bài thơ hay câu chuyện.. ta sẽ hiểu được những tình cảm mà điều tác giả muốn nói đến trong tác phẩm. ? Qua đề văn giải thích ý nghĩa câu tục ngữ: Thất bại là mẹ thành công, em sẽ viết bài văn như thế nào giúp người khác hiểu rõ điều muốn nói đến ? HS: Em giải thích các cụm từ thất bại, thành công, vì sao thất bại là mẹ thành công Vì đúc kết kinh nghiệm từ những lần thất bại mới làm nên thành công. Đó là một lời khuyên quí giá khi gặp khó khăn hay một bài toán khó không nên bỏ cuộc mà cần phải kiên trì mới thành công. Khi giảng dạy môn Ngữ văn giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, linh họat hơn trong đặt các câu hỏi dẫn dắt các em thảo luận để giải quyết vấn đề tích cực, đưa các tình huống để học sinh sắm vai và khám phá ra vấn đề cần giải quyết, tổ chức trò chơi để học sinh rèn luyện kĩ năng sống, giúp các em xây dựng năng lực xã hội để giải quyết hiệu quả các vấn đề của mình. Ngoài bồi đắp những tình cảm tốt đẹp trong các tác phẩm văn học, còn rèn kĩ năng giao tiếp giải quyết vấn đề trong thực tiễn qua các bài làm văn và kĩ năng sử dụng từ ngữ trong tiếng Việt. Giáo viên chọn những kĩ năng phù hợp, gần gũi, thiết thực với học sinh để các em có khả năng thực hành kĩ năng sau khi tiếp cận.Trong các tiết Luyện nói, giáo viên chọn kĩ năng giao tiếp, kĩ năng thể hiện sự tự tin giúp học sinh ứng xử lịch sự, xưng hô đúng mực trong giao tiếp, nói năng lưu loát trước tập thể.Trong các tiết tiếng Việt ( từ láy, từ ghép, từ Hán Việt…), giáo viên chọnkĩ năng ra quyết định lựa chọn cách dùng từ theo những tình huống cụ thể, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng đặt mục tiêu để các em … không lạm dụng từ Hán Việt vừa đểgiữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt vừa đạt được hiệu quảgiao tiếp như mong muốn.Khi học tiết Chương trình Ngữ văn địa phương, viết đúng chính tả, sưu tầm ca dao- dân ca, giáo viên chọn kĩ thuật động não để học sinh suy nghĩ, phân tích các ví dụ để rút ra những bài học thiết thực về cách sử dụng từ địa phương, chọn kĩ năng giao tiếp, chia sẻ, để các emtự tin tương tác chia sẻ học hỏi những kinh nghiệm cá nhân về cách dùng từ địa phương… Khi làm các thểvăn biểu cảm về sự vật, sự việc như loài cây em yêu, cảm nghĩ về dòng sông, mái trường…Giúp học sinh bộc lộđược những tình cảm, cảm xúc đối với cảnh vật xung quanh, thêm yêu cuộc sống và bảo vệmôi trường, phê phán những hành vi sai trái như phá rừng, vứt rác, không đánh bắt động vật quí hiếm…Qua các bài văn nghị luận như chứng minh như bảo vệ rừng, bảo vệmôi trường sống,…hay giải thích làm sáng tỏ một vấn đềnhư câu tục ngữ, ca dao, câu danh ngôn. Từđó giúp 10 https://baigiangdientu.com.vn/

11. học sinh thể hiện được một quan điểm, lối sống lành mạnh, biết phê phán, đấu tranh những điều chưa đúng, rèn kĩ năng giao tiếp, trình bày, suy nghĩ của bản thân, phát huy tính tư duy sáng tạo khi giải quyết các vần đề trong thực tiễn cuộc sống. Tóm lại, khi giảng dạy môn Ngữvăn lồng ghép giáo dục đạo đức và kĩ năng sống giúp học sinh bồi dưỡng thêm những tình cảm tốt đẹp lòng yêu con người, yêu quê hương, đất nước…. Từđó, rèn cho học sinh kĩ nắng ứng xửcó văn hóa trong gia đình, xã hội, kĩ năng giao tiếp, tự tin khi giải quyết các vấn đề trong thực tiễn. 3. 2. Những biện pháp để giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh. a) Vai trò nhà trường, gia đình và xã hội Nhà trường, gia đình và xã hội có vai trò giáo dục khác nhau đối với sự hình thành và phát triển phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của HS. Trong mối quan hệđó thì nhà trường được xem là trung tâm, chủđộng, định hướng trong việc phối hợp với gia đình và xã hội. Nhà trường là môi trường giáo dục toàn diện nhất, là cơ quan nhà nước thực hiện chức năng giáo dục chuyên nghiệp nhất nên trường là lực lượng giáo dục có hiệu quả nhất, hội tụđủ những yếu tố cần thiết để có thểhuy động sức mạnh giáo dục từphía gia đình và xã hội. Có một thực trạng tồn tại là các tệ nạn xã hội như sốđề, cờ bạc, nghiện hút … cũng xuất hiện, làm đảo lộn vẫn đục môi trường giáo dục đạo đức, không ngừng ảnh hưởng đến đạo đức, nhân cách và lối sống của HS. Nhà trường dù là một pháo đài vững chắc nhưng vẫn có thể bị "tập kích" từphía ngoài. Nhà trường không phải là một ốc đảo tách khỏi xã hội, tách xa thực tiễn. Thực tiễn cuộc sống, nhất là cuộc sống xã hội đang có các nhân tố của kinh tế thịtrường tác động đến nhà trường, có lúc nhẹ nhàng, có khi sôi động dồn dập. Xã hội ô nhiễm, luồng văn hoá ngoại lai, đồi trụy, bạo lực... len lỏi vào mọi tầng lớp nhân dân đã rất dễ gây ấn tượng và phản ánh sâu đậm đối với trẻ. Giáo viên giáo dục cho học sinh vềđạo đức, lối sống, lồng ghép trong các bài dạy Ngữvăn nói vềlòng yêu nước, lòng yêu thiên nhiên, bảo vệmôi trường.... Giáo viên cần liên hệ tình hình thực tế của đất nước, tin tức thời sự, chính trịtrong nước và thế giới, giáo dục cho học sinh, về quyền tự do, dân chủ và trách nhiệm công dân; bồi dưỡng một số kĩnăng sống cần thiết cho học sinh. b) Tổ chức các hoạt động tập thể và các trò chơi vui tươi lành mạnh Để kiểm tra lại những điều đã thực hiện và xem mức độ nhận thức của học sinh như thế nào? Tôi đã đưa ra một số tình huống xoay quanh những vấn đề về gia đình,tình yêu thương ông bà, cha mẹ, tình yêu thương giữa con người với con người, tình yêu quê hương, đất nước…trong lớp học. Các em đã có cái nhìn đúng mực hơn, thể hiện tình yêu thương sâu sắc với con người, quê hương….qua cách trả lời của các em, tôi nhận thấy sự chân thực mà các em tự bộc lộ. Các em đã thể hiện bằng hành động cụ thể “nhặt của rơi trả lại người đánh mất” có em nhặt cả trăm nghìn vẫn mang lên nộp cho giáo viên để trả lại, hay tự giác đóng quĩ trong lớp cho những bạn nghèo, làm thơ ca ngợi quê hương… Cần phối hợp với các họạtđộng của nhà trường tham gia các buổi sinh hoạt ngoại khóa như ngày trung thu tổ chức đêm hội trăng rằm và các trò chơi tập thể, hội khỏe Phù Đổng như cờ vua, bóng đá..., vào ngày lễ nhà giáo 20/11 phát động các 11 https://baigiangdientu.com.vn/

12. phong trào văn nghệ, cắm hoa, vẽ tranh, thi đấu bóng đá và một số trò chơi dân gian... ngày 26/3 ngày thành lập Đoàn phát động phong trào gánh hàng rong, tổ chức du khảo về nguồn cho học sinh tìm hiểu các di tích lịch sử. Từ đó, giúp các em rèn luyện năng khiếu của bản thân, giáo dục kĩ năng sống trong môi trường tập thể. Thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp được tổ chức sinh hoạt tập thể dưới sân trường hai tuần một lần, giúp học sinh giao lưu với nhau, mỗi lớp thiết kế một chương trình hoạt động phù hợp với chủ đề đã gây hứng thú cho học sinh tham gia như ca hát, kể chuyện,.... Tổ chức cho học sinh ôn luyện kiến thức bằng các trò chơi như: Hội thi rung chuông vàng, thi tìm hiểu về An toàn giao thông, bông hoa nhỏ...Nội dung thi được tôi soạn bằng chương trình powerPoint nên gây được sự thích thú, hào hứng cho học sinh mỗi lần tham gia. Mỗi lớp tổ chức phong trào: nuôi heo đất,gây quỹ hỗ trợ các bạn đóng bảohiểm y tế, trang trí lớp, làm đồ dùng học tập và làm báo tường, vẽ tranh chào mừng các ngày lễ lớn, quyên sách cho thư viện, bảovệ môi trường, uống nước nhớ nguồn... Bảo vệ môi trường 12 https://baigiangdientu.com.vn/

13. Quyên góp sách cho thư viện Uống nước nhớ nguồn Vì vậy, khi tổ chức cho các em sinh hoạt tập thể và tham gia các trò chơi là giáo viên đã giúp các em “học mà chơi, chơi mà học”, có kiến thức và kĩ năng phát huy năng khiếu bản thân. Giúp các em phát triển và hoàn thiện nhân cách, bồi dưỡng năng khiếu và tài năng sáng tạo. Thông qua các hoạt động tập thể sẽ kết nối, đoàn kết các em lại với nhau. Nhờ thường xuyên tổ chức các hoạt động sinh hoạt tập thể và các trò chơi cho cả lớp nên các em trở nên rất tự tin, rất năng động sáng tạo. Và điều quan trọng là tôi đã thực sự xây dựng được một môi trường học tập thân thiện, học sinh tích cực. Học sinh tham gia tốt các phong trào, thi đua học tốt, sẽ hạn chế tình trạng học sinh ham chơi, bỏ học, bi lôi kéo thói xấu bên ngoài nhà trường. Ngoài ra để nâng cao hiệu quả trong giáo dục đạo đức cho học sinh giáo viên lòng yêu nghề, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp để nâng cao chất lượng giáo dục. Khi dạy môn Ngữvăn giáo viên cần quan sát hành vi, thái độ học tập của học sinh để kịp giáo dục, uốn nắn cho học sinh cá biệt, kết hợp với giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh học sinh và các đoàn thể trong giáo dục học sinh. Tùy từng tác phẩm văn học, từng bài tiếng Việt và tập làm văn mà giáo viên vận dụng vào bài học của mình những kiến thức cho phù hợp để học sinh cảm thụ và tiếp nhận . 13 https://baigiangdientu.com.vn/

14. Giáo dục nhân cách học sinh thông qua giờ học Ngữ văn nhằm giúp các em phát triển toàn diện trí lực và nhân cách. Vì vậy khi nhận xét , đánh giá những kiến thứctrong tác phẩm người giáo viên cần làm sáng tỏ nội dung của tác phẩm, từ đó đưa vàothực tế cuộc sống hiện tại để học sinh có cái nhìn phù hợp trong tiết dạy học minh họa sau: BÀI MINH HỌA Tuần:22 Thứ…..ngày….tháng…….năm……… Tiết 92 Lớp………….. Phần Văn bản ĐỨC TÍNH GIẢN DỊ CỦA BÁC HỒ A. Mục tiêu cần đạt 1. Kiến thức - Sơ giản về tác giả Phạm Văn Đồng . - Đức tính giản dị của Bác Hồ được biểu hiện trong lối sống, trong quan hệ với mọi người, trong việc làm và trong sử dụng ngônngữ nói, viết hằng ngày . - Cách nêu dẫn chứng và bình luận : giọng văn sôi nổi và nhiệt tình của tác giả . - Giáo dục đạo đức cho HS về tấm gương đạo đức HCM 2. Kĩ năng - Đọc –hiểu văn bản nghị luận xãhội . - Đọc diễn cảm và phân tích nghệ thuật nêu luận điểm và luận chứng trong văn bản nghị luận . - Tích hợp kĩ năng sống : - Tự nhận thức được những đức tính giản dị bản thân cần học ở Bác - Làm chủ bản thân: xác định được mục tiêu phấn đấu, rèn luyện về lối sống của bản theo tấm gương của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi bước vào thể kỉ mới. - Giao tiếp, trao đổi, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng, cảm nhận của bản thân về lối sống giản dị của Bác 3. Thái độ - Yêu mến và kính phục Bác - Mong muốn học tập theo tấm gương của Bác B. Chuẩn bị - GV: SGK, SGV, Chuẩn kiến thức, kĩ năng, soạn giáo án, tư liệu có liên quan. - HS: SGK, chuẩn bị bài trước theo sự hướng dẫn của GV. C. Phương pháp. - Phương pháp vấn đáp, gợi tìm, phân tích, bình giảng … 14 https://baigiangdientu.com.vn/

15. D. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học 1. Kiểm tra bài cũ (3’) - Kiểm tra sự chuẩn bị bài của HS. 2. Bài mới: ( 39’) Hoạt động 1: Giới thiệu bài Phạm Văn Đồng là một trong những người học trò xuất sắc và cộng sự gần gũi của Chủ Tịch Hồ Chí Minh. Suốt trong mấy chục năm, ông được sống và làm việc bên cạnh Bác Hồ. Vì vậy, ông đã viết nhiều bài và sách về Chủ Tịch Hồ Chí Minh bằng sự hiểu biết tường tận và tình cảm yêu kính chân thành, thắm thiết của mình. Bài “Đức tính giản dị của Bác Hồ” là một trong những bài viết của ông ca ngợi tính cách giản dị của Chủ Tịch Hồ Chí Minh. Để làm sáng tỏ, các em sẽ tìm hiểu bài học hôm nay. HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH BÀI HỌC SINH GHI Gv: Lưu ý câu hỏi cho hs Tb được kí hiệu ( ?), câu hỏi cho hs khá, giỏi được kí hiệu ( ?*) Hoạt động 2: Tìm hiểu chung về văn bản Em hãydựa vào chú thích SGK/54 nêu vài nét về tác giả? Xem tranh về tác giả Phạm Văn Đồng. I- Tìm hiểu chung 1- Tác giả - Phạm Văn Đồng (1906-2000). Quê : Quảng Ngãi . - Là nhà Cách mạng nổi tiếng ,nhà văn hóa lớn . - Từng là thủ tướng, là học trò, là người cộng sự gần gũi của chủ tịch Hồ Chí Minh . 2- Tác phẩm - Thể loại:Văn nghị luận chứng minh - Xuất xứ: SGK trang 54 - Luận điểm: Đức tính giản dị của Bác Hồ. - Bố cục:2 phần: II- Đọc –hiểu văn bản 1- Nhận định vềđức tính giản dị của Bác - Sự nhất quán …….của Bác Hồ - Phẩm chất cao quý trong sáng, thanh bạch tuyệt đẹp - HS trả lời Bài văn thuộc thể loại gì? -Văn nghị luận Nêu xuất xứ của bài văn? -“Đức tính giản dị của Bác Hồ” được trích từ bài diễn văn của Phạm Văn Đồng trong lễ kỹ niệm 80 năm ngày sinh Chủ Tịch Hồ Chí Minh (19/05/1970) + GV hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu những từ khó - Đọc rõ ràng, chú ý ngắt câu - GV đọc mẫu một đoạn, gọi học sinh đọc tiếp Hoạt động 3 : HDHS tìm hiểu chi tiết văn bản ? Em hãy tìm hiểu trình tự lập luận của tác giả trong bài và trên cơ sởđó nêu bố cục của bài văn? - Bài văn này chỉ là một đoạn trích nên không có đầy đủ các phần như bố cục thông thường của một bài văn nghị luận hoàn chỉnh. Tuy nhiên, trình tự lập luận được trình bày chặt chẽ với những chứng cứ cụ thể và nhận xét sâu sắc, thấm đượm tình cảm chân thành 15 https://baigiangdientu.com.vn/

16. -Bố cục: 2 phần: + Phần đầu (Mở bài) Sự nhất quán giữa cuộc đời cách mạng và cuộc sống giản dị của Bác Hồ + Phần 2: (Thân bài): Chứng minh sự giản dị của Bác Hồ trong sinh hoạt, lối sống, làm việc + MB: “Điều rất quan trọng … tuyệt đẹp” . -> Sự nhất quán giữa cuộc đời Cách Mạng và cuộc sống giản dị, thanh bạch của Bác Hồ. + TB: “Con người của Bác …. Cách mạng .” -> Chứng minh sự giản dị của Bác Hồ trong sinh hoạt, lối sống, việc làm. ( Không có kết bài vì là đoạn trích.) ? Nêu luận điểm chính của toàn bài trong đoạn mở đầu? -Luận đểm chính của toàn bài trong đoạn mởđầu là đức tính vô cùng giản dị của Bác Hồ ? Qua phần đầu, tác giảđã nhận định vềđức tính giản dị của Bác Hồở câu thứ nhất là gì?* -Sự nhất quán giữa đời hoạt động chính trị với đời sống bình thường vô cùng giản dị và khiêm tốn ? Trong đời sống hàng ngày, đức tính giản dị của Bác Hồđược bộc lộ. Vậy, phần đầu văn bản đức tính này được tác giả nhận định như thế nào?* -Phẩm chất cao quý … trong sáng, thanh bạch, tuyệt đẹp → Nhận định và giải thích đức tính giản dị của Bác Giáo viên: Ở phần đầu, tác giảđã khẳng định vềđức tính giản dị của Bác Hồ. Vậy đức tính đó được thể hiện như thế nào ta sẽ tìm hiểu và chứng minh ở phần 2 ? Đểlàm rõ đức tính giản dị của Bác Hồ, tác giảđã chứng minh ởphương diện nào trong đời sống và con người của Bác?* - Đức tính giản dị của Bác được chứng minh cụ thể: Giản dịtrong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong lời nói và bài viết GV: Cho HS xem tranh 2- Chứng minh sự giản dị của Bác a) Giản dị trong lối sống: - Bữa cơm: Vài ba món … - Nhà sàn: Vẻn vẹn vài ba phòng … - Cách làm việc: Suốt đời làm việc suốt ngày. Làm việc từ việc lớn đến việc nhỏ → Chứng minh giàu sức thuyết phục, luận cứ toàn diện, dẫn chứng phong phú, cụ thể xác thực b) Giản dị trong lối nói và viết: - Vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu được, nhớđược, làm được. →Lời giải thích làm suy tôn phẩm chất cao quý của Bác.Thể hiện sự cảm phục, ngợi ca chn thnh và nồng nhiệt của tác giả đối với Bác + Tóm lại: - Đức tính giản dị của Bác được biểu hiện trong đời sống, trong quan hệ với mọi người,trong lời nĩi v bi ? Đức tính giản dị của Bác được thể hiện trong lối sống như thế nào?* (Giáo viên gợi ý) - Bữa cơm: 16 https://baigiangdientu.com.vn/

17. + Chỉ vài ba món giản đơn + Lúc ăn không đểrơi vãi một hạt cơm + Ăn xong cái bát bao giờcũng sạch và thức ăn còn lại thì được sắp xếp tươm tất → Tác giảđưa ra một nhận xét, bình luận vềý nghĩa sâu xa của sự giản dị trong bữa cơm của Bác: “Ở việc làm nhỏ đó, chúng ta càng thấy Bác quý trọng biết bao kết quả sản xuất của con người và kính trọng người phục vụ” - Nhà sàn: Vẻn vẹn vài ba phòng luôn lộng gió và ánh sáng, phản phất hương thơm của hoa vườn - Cách làm việc: Suốt đời làm việc suốt ngày. Làm việc từ việc lớn đến việc nhỏ. Việc gì Bác làm được thì không cần ai giúp ? Những chứng cứ tác giảđưa ra để chứng minh có sức thuyết phục không?* Vì sao? - Chứng minh giàu sức thuyết phục vì luận cứ toàn diện, dẫn chứng phong phú, cụ thể, xác thực. Mối quan hệ giữa tác giả và Bác rất gần gũi gắng bó Giáo viên có thể nêu thêm: Bộ quần áo nâu, đôi dép cao su đã trở nên rất quen thuộc với Bác ? Đoạn văn “Nhưng chớ hiểu lầm rằng … trong thế giới ngày nay” tác giả dùng phép lập luận nào đểngười đọc hiểu sâu sắc hơn vềđức tính giản dị của Bác Hồ?* Thảo luận - Lập luận nhân quả, lập luận tương phản ? Vì sao tác giả lại cho rằng đời sống của Bác như thế đó là đời sống thực sựvăn minh ?* GV cho hs thảo luận nhóm  Cuộc sống phong phú, cao đẹp về tinh thần mà không màn đến hưởng thụ vật chất. ? Bác Hồ không chỉ giản dịtrong đời sống mà còn giản dị trong cách nói và viết. Luận điểm này được tác già làm sáng tỏnhư thế nào?* Tác giả dẫn chứng bằng 2 câu nói nổi tiếng của Bác, 2 câu nói đó đã trở thành chân lí lớn lao của dân tộc với thời đại chúng ta: “Không có gì ….” -Vì muốn quần chúng nhân dân hiểu được, nhớđược, làm được → Lời giải thích này càng làm suy tôn phẩm chất cao quý của người chiến sĩ cách mạng ? Thái độ của tg dành cho Bác?* Thể hiện sự cảm phục, ngợi ca chân thành nồng nhiệt của tác giả đối với Bác + Tích hợp giáo dục đạo đức qua tấm gương HCM Gv: Xem tranh về Bác viết. - Phẩm chất cao đẹp của Bác với đời sống tinh thần phong phú và tình cảm làm nên tầm vóc văn hóa của Người. 3. Nghệ thuật. -Có dẫn chứng cụ thể, lí lẽ bình luận sâu sắc, thuyết phục. Lập luận theo trình tự hợp lí. 17 https://baigiangdientu.com.vn/

18. 4. Ý nghĩa văn bản. - Ca ngợi phẩm chất cao đẹp, đức tính giản dị của Bác. - Bài học về việc học tập rèn luyện noi theo tấm gương của Bác. III – Tổng kết: =>Ghi nhớ: SGK / 55 IV. Luyện tập Bài tập 1: Một số ví dụ về sự giản dị trong thơ văn của Bác Sáng ra bờ suối tối vào hang Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng Cuộc đời cách mạng thật là sang (Tức cảnh PắcPó) Ăn khoẻ, ngủ ngon, làm việc khoẻ Trần gian như thế kém gì Tiên (Sáu mươi tuổi) Qua văn bản em thấy Bác là người giản dịở những phương diện nào ? ->Bác sống giản dịtrong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong lòi nói, bài viết ? Là HS em sẽ học tập ở Bác những điều gì ? -> Sống giản dị, hòa đồng với mọi người, tiết kiệm, không xa hoa, lãng phí GV: Nhận xét ? Theo em, đặc sắc trong nghệ thuật nghị luận của bài văn này là gì? -Dẫn chứng cụ thể -Nhận xét, bình luận sâu sắc -Lời văn thấm đượm tình cảm chân thành của người viết ? VB có ý nghĩa gì ? Hs trình bày theo sự cảm nhận Tích hợp kĩ năng sống : - Qua tấm gương của Bác, em biết về lối sống giản dị , em sẽ làm gì bảo vệ tài sản nhàtrường ? -> Tiết kiệm điện, nước trong trường, dụng cụ học tập, đồ dùng trong sinh hoạt chung Em cư xử ra sao khi thấy bạn với sống xa hoa, lãng phí ? -> Em khuyên bạn sống lãng phí không tốt, vì xã hội còn những người có hoàn cảnh khó khăn cần giúp đỡ có thể đem tặng hoặc cho quần áo hay sách cũ . - GV nhận xét Hoạt động 4: Hệ thống kiến thức đã tìm hiểu qua bài học Hãy nêu những nét chính về nội dung và nghệ thuật của văn bản? - HS đọc ghi nhớ Sgk HDHS luyện tập - Học sinh trình bày phần sưu tầmmẩu chuyện về tấm gương giản dị của Bácở nhà - GV nhận xét, chốt ý 18 https://baigiangdientu.com.vn/

19. Hoạt động 5 : Hướng dẫn HS học bài ở nhà và chuẩn bị bài mới (3’) 1 Hướng dẫn HS học bài ở nhà - Sưu tầm một số tác phẩm,bài viết về sự giản dị của Bác. - Học thuộc lòng những câu văn hay trong VB. 2. Chuẩn bị bài mới “Chuyển đổi câu chủ động thành bị động” - Câu chủ động là gì? - Câu bị động là gì? - Mục đích của việc chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động? Sau tiết học, tôi thấy các em hiểu hơnvề Bác với cương vị là chủ tịch nước mà Bác sống giản dị trong đời sống: cái nhà sàn chỉ vài ba phòng, bữaăn đơn giản vài món; Bác tự làm không cần người phục vụ; trong quan hệ với mọi người thì gần gũi, trong lời nói, bài viết rất ngắn gọn, dễ hiểu.Học sinh học tập qua tấm gương của Bác về lối sống giản dị, sống hòa đồng, tiết kiệm, không xa hoa lãng phí. Biết phê phán những hành vi sai trái phá hoại của công, sống lãng phí, bảo vệ tài sản nhà trường và nơi công cộng. IV- Hiệu quảđạt được Qua đề tài sáng kiến trên, tôi đã đạt được kết quả rất khả quan, kết quả học tập của học sinh ngày càng tiến bộ rõ rệt, các em ngày càng chăm ngoan. Phần lớn các em có được những hiểu biết ban đầu về một sốchuẩn mực hành vi đạo đức, từng buớc hình thành thái độ tự tin vào khả năng của bảnthân, có trách nhiệm với hành động của mình, yêu thương, tôn trọng con người, mongmuốn đem lại niềm vui, hạnh phúc cho mọi người, lên án những hành vi sai trái. Tuy nhiên vẫn còn vài học sinh chưa ngoan, hay vi phạmnội quy học sinh. - Phải đảm bảo sự nhất trí cao về yêu cầu giáo dục đạo đức giữa các thành viên trong nội bộ nhà trường và sự thống nhất phối hợp giáo dục học sinh giữa nhà trường,gia đình và xã hội. - Nhà trường và Đoàn –Đội phát huy nhiều phong trào cho học sinh tham gia lồng ghép giáo dục đạo đức và kĩ năng sống trong các hoạt động của trường như văn nghệ, thể thao, kể chuyện Bác Hồ, nói lời hay làm việc tốt…Học sinh tham gia tích cực đạt nhiều thành tích trong phong trào như văn nghệ, thể thao. - Góp phần xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực, để học sinh ứng xử có văn hóa,đoàn kết giúp bạn, trồng cây, bảo vệtrường em xanh- sạch- đẹp, tham gia các hoạt động xã hội như an toàn giao thông, phòng chống tệ nạn, xã hội, bảo vệ môi trường… - Ban giám hiệu cần đề rakế hoạch cụ thể về công tác chủ nhiệm, có chỉ tiêu rèn luyện phấn đấuphù hợp với thực trạng của trường. - Thường xuyên thu nhận thông tin về tình hình diễn biến đạo đức của học sinh do GVCN cung cấp, có biện pháp kịp thời nhằm ngăn chặn những tình huốngxấu xảy ra. 19 https://baigiangdientu.com.vn/

20. - Kết hợpvới chính quyền địa phương đểđảm bảo nề nếp học tốt trong và ngoài trườngtrong giáo dục học sinh. - Tập thể tổ nhiệt tình trao đổi kinh nghiệm qua giờ họp,dự thao giảngtổ, dạy học đổi mới phương pháp để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh. - GVCN phải xây dựng tập thể lớp vững mạnh, bầu những cán sự lớp gương mẫu, quan tâm nhắc nhở học sinh trong học tập và tham gia phong trào của trường. - Tập thể lớp tốt, có những học sinh tiến bộ hỗ trợ cho học sinh học yếu, luôn biết ủng hộ cái tốt, cái tiến bộ, phê phán cái sai, cái lạc hậu, có phong trào thi đua sôi nổi đúng thực chất. - GVBM kết hợp GVCN giáo dục đạo đức, kĩ năng sống phù hợp đối tượng học sinh nhằm phát huy tính chủ động tích cực của học sinh, giúp các em phát huy cao độ trí tuệ, cảm xúc, năng động, sáng tạo trong học tập và giao tiếp. - Thường xuyên động viên những học sinh lười học, thường vi phạm nội quy trường kết hợp phụ huynh học sinh trong giáo dục đạo đức học sinh. - Khi giảng dạy, mỗi giáo viên cần vận dụng linh hoạt lồng ghép giáo dục đạo đức, kĩ năng sống vào bài học trên lớp là giáo viên phải tìm ra được mối quan hệ giữa kĩ thuật dạy học với nội dung rèn luyện kĩ năng sống. Chẳng hạn để hình thành kĩ năng tự nhận thức(nhận thức bản thân), xây dựng kế hoạch, xác định điểm mạnh, điểm yếu của bản thân, khắc phục khó khăn để đạt mục tiêu, tư duy tích cực và tư duy sáng tạo… giáo viên cần sáng tạo nhiều câu hỏi, tình huống trong bài học để học sinh qua đó hình thành các kĩ năng sống. Để làm tốt nhiệm vụ này, đòi hỏi ở giáo viên một tinh thần trách nhiệm và khả năng sáng tạo cao. - Giáo dục đạo đức, kĩ năng sống chỉ thật sự có hiệu quảkhi người thầy có lòng yêu nghề, có tâm huyết, sự kiên nhẫn và nhất là phải đầu tư thời gian soạn giáo án, có phương pháp hợp lí, sinh động dạy vừa đủ, vừa thấm, không dư, không thiếu. - Tôi quan tâm hơn đến những học sinh cá biệt trong lớp, gọi các em trình bàyý kiến của mình từ đó điều chỉnh, uốn nắn kịp thời nếu các em có suy nghĩchưa thấu đáo. - Khen, tuyên dương kịp thời nếu các em có ý kiến hay. - Với cách làm như trên không những gây hứng thú cho học sinh trong giờ họcvăn mà còn cho các em thấy rằng ở giờ văn các em không chỉ tiếp thu kiếnthức về môn học mà các em còn nhận ra đượcnhững điều tốt đẹp trong cuộcsống, những tình cảm có giá trị nhân văn, hướng các em tới chân-thiện-mĩ. - Bồi dưỡng những tình cảm tự nhiên, trong sáng ở các em: yêu quê hương , đất nước, yêu gia đình , làng xóm, yêu những tình cảm tốt đẹp, ghét cái ác, cái xấu. - Học sinh biết đoàn kết giúp đỡ bạn, nhặt của rơi trả lại,lễ phép với thầy, cô… - Học sinh yêu thích học môn Ngữ văn, năng cao chất lượng giáo dục. - Các em không còn rụt rè, e ngại, thiếu tự tin khi dứng trước đám đông mà luôn tự tin, thái độ cởi mởhơn trong giao tiếp. - Những học sinh cá biệt bước đầu có cái nhìn, cách ứng xử đúng đắn hơn đốivới thầy cô, bạn bè và mọi người xung quanh. - Không khí lớp học có sự hào hứng sôi nổi, các em thích được bộc lộ những điều mình suy nghĩ để chia sẽ cùng các bạn. Kết quả cụ thể sau khi nghiên cứu đề tài: 20 https://baigiangdientu.com.vn/

21. Đềtài này được thực hiện trong năm học 2017-2018 và được tiếp tục thực hiện trong năm học này. Kết quả cuối năm học sinh đạt hạnh kiểm như sau: Học sinh Hạnh kiểm tốt Hạnh kiểm khá Hạnh bình Sốlượng kiểm trung Số lượng 22 Tỉ lệ Sốlượng Tỉ lệ Tỉ lệ 34 64,7% 10 29.4 % 2 5.9% Giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh phải tiến hành thường xuyên, mọi lúc, mọi nơi mới có hiệu quả thiết thực, giúp học sinh ý thức thấy được giá trị của bản thân trong mối quan hệ xã hội, có hành vi, thói quen ứng xửcó văn hóa…Tuy nhiên, giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh đểđạt hiệu quảđòi hỏi nhiều yếu tố chứ không phải chỉ từ các bài giảng. Cả quá trình giáo dục kết hợp giữa nhà trường với các lực lượng giáo dục trong đó thầy, cô giáo là người truyền đạt kiến thức cho học sinh còn yếu tố cộng đồng chính là các bậc phụhuynh, người thân trong gia đình, thôn xóm và chính quyền địa phương. V- Mức độảnh hưởng: - Đề tài này được áp dụng vào năm học 2017-2018 ở trường THCS, thông qua đề tài giáo dục đạo đức, kĩ năng sốngtrong môn Ngữ vănđã giúp các em chăm ngoan, học tốt, nhằm nâng cao chất lượng dạy học phù hợp đổi mới giáo dục toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thểchất, thẩm mỹ và rèn các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người mới và trách nhiệm công dân. - Học sinh tham gia tích cực trong phong trào của trường như văn nghệ, thểthao đạt nhiều thành tích tốt, yêu thích môn Ngữvăn, phát huy tính tư duy, sáng tạo, rèn luyện kĩ năng viết bài văn mạch lạc. - Xây dựng môi trường học tập lành mạnh, có bốn không : không bạo lực, không nói tục, không vi phạm nội quy trường, lớp, không cờ bạc, ma túy VI - Kết luận: Thật vậy, muốn trở thành giáo viên giỏi hay một nhà sư phạm, phải khéo léo, tinh tế trong ứng xử và thành công trong việc giáo dục học sinh thì mỗi người giáo viên cần phải có những biện pháp sư phạm, những tìnhhuống tâm lí phù hợp để khi cần áp dụng, người giáo viên phải áp dụng cho thật khéoléo đối với từng đối tượng học sinh, tùy thuộc vào mụctiêu của từng bài học và từngtình huống phát sinh. Nghệ thuật khéo léo của người giáo viên đứng lớp thể hiện niềmtin vào những phẩm chất tốt đẹp trong nhân cách của học sinh. Nó gợi lên trong tâmhồn các em những tình cảm, cảm xúc mới. Nó được thểhiện ngay trong bản thân, tậpthể lớp của các em. Đó là tình cảm kính yêu ông bà, cha mẹ, thầy cô, bạn bè….là sựđoàn kết thương yêu giúp đỡ lẫn nhau. Để sau này lớn lên dù có làm ngành nghề gì các em cũng là người có nhân cách, đạo đức tốt, có ích cho xã hội. Đó là điều cần thiết để cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. 21 https://baigiangdientu.com.vn/

22. Giáo dục thế hệ trẻ không chỉ chú trọng “dạy chữ” mà còn phải quan tâm đúng mức đến nhiệm vụ “dạy người”. Con người không chỉ có tri thức mà còn phải biết sống đúng, sống đẹp, sống có ích. Vì học sinh chính là chủ nhân tương lai của đất nước, là những người sẽquyết định sự phát triển của đất nước. Các em cần có những phẩm chất và kĩ năng tốt đẹp đểluôn vững vàng trước thử thách, biết ứng xử, giải quyết vấn đề một cách tích cực và phù hợp, làm chủ được chính mình. Ngược lại nếu thiếu kĩ năng sống , các em sẽ thường bị vấp váp, dễ thất bại, chậm trễ trong khâu tự quyết định nên hay lỡ mất cơ hội… Trong phạm vi cấp học phổ thông, việc tích hợp giáo dụcđạo đức,kĩ năng sống cho học sinh bước đầuhình thành và phát triển cho các em khả năng ứng xử phù hợp, phát huy tính tích cực, tự giác, tự chủ, tư duy, sáng tạo, cóý thức vươn lên trong học tập.Đây chính là chìa khóa giúp các em thành công trong cuộc sống sau này. Trên đây là một số giải pháp về việc giáo dục đạo đứckĩ năng sốngcho học sinh trong môn Ngữ văn. Đây là vấn đề lâu dài,giáo viên phải kiên trì áp dụng mới cóhiệu quả. Để đạt được kết quả tốt, đòi hỏi giáo viên phải linh hoạt, khéo léo qua mỗitiết dạy, mỗi giờ lên lớp. Tôi hi vọng rằng qua tháng năm mỗi giáo viên sẽ đúc kết cho mình những kinh nghiệm để góp phần giáo dục đạođức học sinh đạt hiệu quả tốtnhất. Tôi cam đoan những nội dung báo cáo là đúng sự thật. Xác nhận của đơn vị áp dụng sáng kiến Người viết sáng kiến 22 https://baigiangdientu.com.vn/

23. MỤC LỤC IV- Hiệu quảđạt được V - Mức độảnh hưởng VI - Kết luận Nội dung I- Sơ lược lý lịch tác giả II- Sơ lược đặc điểm tình hình đơn vị: 2.1. Thuận lợi: 2.2. `Khó khăn - Tên sáng kiến/đề tài giải pháp: Giáo dục đạo đức, kĩ năng sống trong môn Ngữ văn. - Lĩnh vực: Giảng dạy Ngữ văn III- Mục đích yêu cầu của sáng kiến 1/ Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến 2/ Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến 3/ Nội dung sáng kiến 3.1. Giáo dục những giá trị tốt đẹp trong các tác phẩm văn học 3.2. Những biện pháp để giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh Trang 01 01 02 02 02-18 03 04 04-18 04-11 11-19 19-21 21 21-22 23 https://baigiangdientu.com.vn/

24. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1.Đặc điểm tâm lí lứa tuổi THCS 2.Tài liệu bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp GVTHCS 3.SGK, Ngữvăn 7 24 https://baigiangdientu.com.vn/