Dış Ticaret İşlemleri ve Muhasebesi

1. Dış Ticaret İşlemleri ve Muhasebesi • Dış ticaret işlemleri ve mevzuatı • İhracat işlemleri • İthalat işlemeleri

2. Dış Ticaret Tanımı Dış ticaret,bağımsız ülkeler arasında gerçekleştirilen mal ve hizmet hareketlerinin sonucunda ekonomilerin olumlu yönde etkilenmesini sağlamak amaç ve çabasındadır.

3. Dış ticaret,ithalat ve ihracat hareketlerinin toplamından oluşmaktadır.Daha geniş bir kavram olan uluslararası ekonomik ilişkilerin içerisine giren sermaye ve teknoloji hareketleri dış ticaretin konusuna girmez.

4. Dış Ticaret Çeşitleri Dış ticaret,normal ticaret,bağlı ticaret,sınır ticareti ve serbest bölge ticareti olmak üzere sınıflandırılabilir.

5. Türk Parası ve Döviz işlemleri (32 s.karar) Türkiye’de yerleşik kişiler ile,dışarıda yerleşik kişiler, bankalar vasıtasıyla yurtdışına serbestçe Türk parası gönderebilirler. Yolcuların beraberlerinde en çok 5.000,-ABD Doları karşılığı Türk parasını yurtdışına çıkarmaları serbesttir. Türkiye’de yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin,bankalar vasıtasıyla yurtdışına döviz transfer ettirmeleri serbesttir

6. Bankalar, ithalat, ihracat ve görünmeyen işlemler dışındaki yurtdışına yapılan 50.000,- ABD Doları ve eşiti dövizi aşan transferlereilişkin bilgileri, transfer tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili kurumlara bildirirler. .

7. Yolcular 5.000 ABD Doları veya eşitine kadar efektifi beraberlerinde yurtdışına çıkarabilirler. Dışarıda yerleşik kişiler yurda girişlerinde beyan etmiş olmak,Türkiye’de yerleşik kişiler ise döviz satın aldıklarını tevsik etmek kaydıyla 5.000 ABD Doları veya eşitini aşan miktarlardaki efektifi beraberlerinde yurtdışına serbestçe çıkarabilirler.

8. Krediler Türkiye’de yerleşik kişiler, yurtdışından sağladıkları kredileri bankalar aracılığı ile kullanırlar. Yurtdışından temin edilen kredilerin kullanımı için borçlunun, kullanıma aracılık eden bankaya başvurması gereklidir. Yurtdışından sağlanan prefinansman kredilerinin vadeleri azami 18 aydır. Bankalar,Türkiye’de yerleşik kişilere, kredi kartlarını yurtdışındaki harcamaları için $ 50.000,- lık limit içerisinde rotatif kullandırabilirler.

9. Yurtdışında yerleşik kurumlardan sağlanan kredilerin Türkiye’de KDV’ye tabi olup olmayacağına karar verilirken işlemin öncelikle BSMV karşısındaki durumuna bakılmalıdır.Eğer söz konusu işlem Türkiye’de yapıldığında BSMV kapsamına giriyorsa bu durumda işlem KDV’ye tabii olmayacaktır,değilse KDV’ye tabii olacaktır.

10. Yurt dışında yerleşik kuruma ödenen faiz tutarları ,ilgili kurumun esas faaliyet konularından birinin kredi vermek olması ve ilgili ülke Mevzuatı gereğince kredi vermeye yetkili kuruluş olduğunun tevsik edilmesi kaydıyla sorumlu sıfatı ile katma değer vergisine tabii olmayacaktır.Aksi durumda kredi işlemlerine ilişkin faiz,komisyon ve kur farkları KDV’ye tabi olacak ,sorumlu sıfatıyla 2 no.lu KDV beyannamesi ile beyan edilerek ödenecektir

11. DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ Dış ticaret işlemlerinde konvertibl dövizler esas olmak üzere kullanılan ödeme şekilleri şunlardır; -Peşin Ödeme -Mal Mukabili Ödeme -Vesaik Mukabili Ödeme -Kabul Kredili Ödeme -Akreditifli Ödeme

12. PEŞİN ÖDEME Peşin ödeme,ithalatçının ihracat gerçekleşmeden önce mal bedelini ihracatçıya ödemesidir.İhracatçı mal bedelini tahsil ettikten sonra malları sevk eder.Bu ödeme şeklinde ithalatçı risk altındadır. İhracatçının hiçbir riski yoktur. Peşin ödeme ihracatçı açısından en ideal ödeme şeklidir.

13. 1-Alıcı firma kendi bankasına mal bedeli ile ilgili ödemeyi yapar, 2-Alıcının bankası transferi satıcının bankasına gönderir, 3-Satıcının bankası ödemeyi satıcı firmaya yapar, 4-Satıcı firma malları alıcı firmaya sevk eder.

14. MAL MUKABİLİ ÖDEME Mal mukabili ödeme şeklinde,mallar ihracatçı tarafından hiçbir tahsilat yapılmadan ithalatçıya gönderilmektedir. İthalatçı tarafından mallar gümrükten çekilmekte ve ödemesi daha sonra yapılmaktadır.

15. Bu ödeme şeklinde ithalatçı mal bedelini vadesinde nakit ödemeyip ihracatçının göndermiş olduğu poliçeyi kabul ederse ödeme şekli “Kabul Kredili Mal Mukabili”olur. 1- Satıcı firma malları alıcı firmaya gönderir, 2- Alıcı firma mal bedelini kendi bankasına öder, 3- Alıcının bankası transferi satıcının bankasına gönderir, 4- Satıcının bankası ödemeyi satıcı firmaya yapar.

16. VESAİK MUKABİLİ ÖDEME Bu ödeme şeklinde ihracatçı malları sevk etmekte ve mallar ile ilgili vesaiki tahsil emri ile kendi bankasına veya ithalatçının bankasına vermektedir.İthalatçı,tahsil emrinde belirtilen koşullarda mal bedelini bankasına ödeyerek vesaiki teslim alır ve malları gümrükten çeker.

17. Bu ödeme şeklinde ithalatçı mal bedelini nakit olarak ödemeyip,ihracatçının düzenlediği poliçeyi kabul ederse ödeme şekli “Kabul Kredili Vesaik Mukabili”olur. 1- Satıcı firma mallar ile ilgili yükleme işlemini tamamlar, 2- Satıcı firma kendi bankasına vesaiki ibraz eder, 3- Satıcının bankası vesaiki alıcının bankasına gönderir,

18. 4- Alıcı firma ödemeyi kendi bankasına yapar, 5- Alıcı firma bankasından vesaiki teslim alır, 6- Alıcının bankası mal bedelini satıcının bankasına gönderir, 7- Satıcının bankası satıcı firmaya ödemeyi yapar.

19. AKREDİTİFLİ ÖDEME Akreditif,ithalatçının talebine dayanarak bir banka tarafından ihracatçıya verilen belirli şartların yerine getirilmesi koşulu ile sattığı mal ve hizmetlerin bedelini ödeyeceğini garanti eden bir taahhüttür.Bu şartlar genellikle malların sevk edildiğini gösteren vesaikin ibrazıdır.

20. Akreditif ithalatçının bankası tarafından açılır.Akreditifte istenen şartlar küşat mektubu adı verilen bir belge ile ihracatçının bankasına bildirilir.İhracatçı sevkıyatı yapıp, akreditifte belirtilen koşulları yerine getirip gerekli vesaiki bankaya ibraz ettiğinde mal bedelini tahsil eder.

21. AKREDİTİFTE TARAFLAR Akreditif Amiri Akreditif Lehdarı Amir Banka Aracı Banka (İhbar Bankası,Teyid Bankası- Ödeyen Banka)

22. AKREDİTİF TÜRLERİ Cayılamaz Akreditif (Gayri Kabili Rücu Akreditif) Cayılabilir Akreditif (Kabili Rücu Akreditif) Teyidli Akreditif Teyidsiz Akreditif Bir Defa kullanılmakla hükmünü kaybedip kaybetmemesine göre Akreditif Adi Akreditif Rotatif (Devreden) Akreditif Devredilebilir Akreditif Bölünebilir Akreditif

23. Ödeme Şekline Göre Akreditif; İbrazında Ödemeli Akreditif Kabul Kredili Akreditif Vadeli Akreditif Süreli Akreditif Süresiz Akreditif Karşılıklı Akreditif Red Clause Akreditif Green Clause Akreditif

24. İHRACAT İhracat,yasak mallar dışında her türlü ürünün ihracat ve gümrük mevzuatı kapsamında yurtdışına veya serbest bölgelere veya yetkili gümrük antreposuna çıkartılması ve bedellerinin kambiyo mevzuatı kapsamında yurda getirilmesidir.

25. İhracatçı, iç piyasada ticaret yapma yetkisine sahip,ana sözleşmesinde “dış ticaret yapar” ibaresi olan ve ihracatçı birliklerine üyelik yaptırmış gerçek ve tüzel kişilerdir. • a. İmalatçı – ihracatçı firma • b. İhraç kaydı ile satış yapan firma • c. İhracatçı firma

26. Gümrük idaresi tarafından ihracat beyannamesinin tüm işlemleri tamamlanarak ihracata konu olan malın Türkiye Gümrük Bölgesini terk etmesi fiili ihracattır. • Fiili ihracat tarihi,İhracata konu olan malın Türkiye Gümrük Bölgesini terk ettiğinin gümrük idaresi tarafından beyan edildiği tarihtir.Fiili ihracat tarihi uygulamasında Gümrük Müsteşarlığı 01.05.2007 tarihinden itibaren geçerli olan 2007/19 sayılı genelgeyi yayımlamıştır. Bu genelgeye göre alınan vedop tarihi fiili ihraç tarihidir.

27. 06.06.2006 tarih 26190 sayılı resmi gazetede yayınlanan “ihracat yönetmeliği” ile ihracat çeşitleri yeniden düzenlenmiştir. Bu yönetmeliğe göre ihracat çeşitleri aşağıdaki gibidir.

28. 1.Ön izne bağlı ihracat, 2.Kayda bağlı ihracat, 3.Transit Ticaret ile ihracat, 4.Konsinye ihracat, 5.İthal edilmiş malların ihracatı, 6.Bedelsiz ihracat, 7.Ticari kiralama şeklinde ihracat, 8.Müteahhitlik hizmetleri ihracatı, 9.Bağlı muamele şeklinde ihracat, 10. Serbest bölgelere yapılan ihracat, 11.Yurt dışı fuar ve sergilere katılım yoluyla ihracat, 12.Geçici ihracat, 13.Dahilde işleme rejimi ile ihracat, 14.e-ticaret” yoluyla ihracat

29. Transit Ticaret Transit ticaret, yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmadan ya da gümrük antreposundan satın alınan malın, ülkemiz üzerinden transit olarak veya doğrudan yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmaya ya da antrepoya satılmasıdır. Milli olmayan bir malın satın alınmasıve malın millileştirmeden satılması işlemidir.

30. KDV Kanunu’nun 1 nci maddesi uyarınca, Türkiye’de gerçekleştirilen mal teslimleri KDV’sinin konusuna girmektedir. Transit ticarete konu mal genelde Türkiye haricindeki bir ülkeden temin edilmekte ve yine Türkiye haricindeki bir ülkeye teslim edilmektedir. Bu ticarete konu mallar sevkiyat sırasında transit olarak Türkiye gümrük sahasına girip çıksa dahi, KDV’nin konusuna girmeyecektir. Transit ticarete konu malların alım ve teslimi sırasında KDV beyannamesine her hangi bir şekilde dahil edilmeyecektir.

31. Türkiye’deki bir serbest bölgeden satın alınan bir mal, yine Türkiye’deki başka bir serbest bölgeye satılması bir transit ticarettir. İki Serbest bölge arasındaki nakliye işlemi yurt içi taşıma işlemi olduğundan KDV’ye tabidir. Yüklenilen KDV’si indirim konusu yapılamaz.

32. Transit ticaret, ilgili mevzuat hükümleri uyarınca,ithalat veya ihracat işlemi değildir.Bunun için (Ba)ve (Bs) formlarına intikal etmemesi gerekmektedir. Ancak İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı 01.07.2010 tarihli özelgesinde ‘’ transit ticaret kapsamındaki şirketiniz tarafından yapılan işlemlerin belgelendirilmesi halinde Ba-Bs bildirim formlarına dahil edilmesi gerekmektedir.’’ibaresi yer almıştır

33. Konsinye İhracat Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere dış alıcılara,komisyonculara,vb mal gönderilmesi şeklinde yapılan ihracat biçimidir. İhracatçı Gümrük Beyannamesi ile ilgili İhracatçılar Birliği’ne başvurur.İhracatçı Birliği’nin 30 gün içerisinde kullanılması kaydıyla verdiği izinle Gümrük İdaresine başvurulur.

34. Malın kesin satışı sonrası ihracatçı ,30 gün içerisinde kesin satış faturası ve diğer belgelerle durumu ilgili İhracatçı Birliği’ne ve ihracat bedelinin geleceği aracı bankaya bildirir. Malın fiili ihraç tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde satılması gerekmektedir. Haklı nedenlerle bu süre 2 yıl daha uzatılabilir.Bu süreler içinde malın satılmaması halinde yurda getirilmesi gerekir.

35. Yurt dışı Fuar ve Sergilere Katılım ve İhracat Ülkemizi temsilen katılınacak yurtdışı fuar ve sergiler Müsteşarlık tarafından belirlenir. Gönderilecek bedelli veya bedelsiz malların yurt dışına çıkışıyla ilgili başvurular doğrudan ilgili gümrük idarelerine yapılır.Gümrük idareleri talepleri ilgili mevzuat çerçevesinde inceleyip sonuçlandırır. Gümrük idareleri ,gümrük beyannamelerinin onaylı bir örneğini en geç onbeş gün içinde firmanın beyan ettiği İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine gönderir.

36. Sergilenmek üzere yurt dışına çıkarılan malların kesin satışına ilişkin talepler ,geçici çıkışa esas gümrük beyannamesinin İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince onaylanmasını müteakip gümrük idarelerince sonuçlandırılır.

37. Dahilde İşleme Rejimi Dahilde işleme rejimi ve geçici kabul rejimleri ihraç edilecek olan malların üretiminde kullanılacak girdilerin ithal edilmesi halinde bu girdilere ilişkin olarak ithalde ödenmesi gereken vergilerin ödenmeyerek teminata bağlamak suretiyle ertelenmesini ve bu girdiler kullanılmak suretiyle imal edilen malların ihraç edildiğinin tevsiki halinde daha önce ertelenen vergilerin terkin edilerek bunlarla ilgili olarak verilen teminatların çözülmesini sağlamaya yönelik düzenlemeler bütünüdür.

38. Firmalar malların üretiminde kullanacakları girdileri vergisiz olarak ithal edebilmek için ithalat işleminden önce ,Gümrük Birliği kapsamında Avrupa Topluluğu’na dahil ülkelerden yapacakları ithalat için ‘’Dahilde İşleme İzin Belgesi’’ ni bu ülkeler dışındaki üçüncü ülkelerden yapacakları ithalatları için ise Geçici Kabul İzin Belgesi’ni almak zorundadırlar.

39. İhracat İstinası İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler,yurtdışındaki müşteriler için yapılan hizmetler,serbest bölgelerdeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ve yurt dışındaki müşteriler için Türkiye’de verilen roaming hizmetleri ,KDV’den müstesnadır.

40. Türkiye’de ikametgahı,işyeri,kanuni ve iş merkezi bulunmayanların taşımacılık Faaliyetlerine ilişkin olarak satın alacakları mal ve hizmetleri ile fuar ,panayır ve sergilere katılımları dolayısıyla satın alacakları mal ve hizmetler nedeniyle ödedikleri katma değer vergisi (karşılıklı olmak kaydıyla) iade edilir.

41. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından onaylanan sinematografik eserlere ilişkin yabancılar tarafından satın alınacak (Vergi Usul Kanununun 232’inci maddesinde yer alan haddin üzerindeki) mal ve hizmetler nedeniyle ödenen katma değer vergisi yapımcılara iade olunur.

42. Mal İhracı Bir teslimin ihracat sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır: a)Teslim yurt dışındaki müşteriye veya bir serbest bölgedeki alıcıya ya da yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılmalı veya mallar gümrük antreposu işleticisine tevdi edilmelidir. b)Teslim konusu mal Türkiye Cumhuriyeti Gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye vasıl olmalı ya da gümrük antreposuna konulmalıdır.

43. Hizmet İhracı Yurt dışındaki müşteri tabiri ;ikametgahı,işyeri,kanuni ve iş merkezi yurt dışında olan alıcıları ifade eder . Bir hizmetin yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmet sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır. a) Hizmetin Türkiye’de yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olması, b) Fatura ve benzeri nitelikteki belgenin yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmesi, c) Hizmet bedelinin,döviz olarak Türkiye’ye getirilmesi d)Hizmetten yurt dışında faydalanılması gerekmektedir.

44. Serbest Bölgelerdeki Müşterilere yapılan fason hizmetler Serbest bölgelerdeki müşterilere yapılan fason hizmetlerin ihracaat istisnası kapsamında KDV’den müstesna olması için,aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır. a) Fason hizmet serbest bölgelerde faaliyet gösteren müşteriler için yapılmış olmalıdır. b) Fason hizmetten serbest bölgelerde faydalanılmalıdır.

45. İhraç Edilecek Malların Üretiminde Kullanılacak Kalıplar ihraç edilen ürünlerin üretimi için gerekli olan ve yurt dışındaki firma tarafından imal ettirilen,faturası yurt dışındaki müşteri adına düzenlenen,bedeli de yurt dışındaki firma tarafından ödenen model kalıpların,ihraç edilen mallar için verilen hizmet kapsamında değerlendirilmesi ve gerekli belgelerin ibraz edilmesi şartıyla,ihracat istisnası kapsamında işlem yapılması mümkün bulunmaktadır.

46. Hizmet ihracında yurt dışındaki müşteriler için ifa edilen hizmetlerin ifa edildiği dönemde ,bedelin döviz olarak Türkiye’ye gelmesi beklenilmeden ihracat istisnası kapsamında beyan edilecektir. Dolayısıyla KDV hesaplanmayacaktır. Beyan edilen işlemlerle ilgili yüklenilen ve indirim konusu yapılmayan vergilerin KDV Kanunun 32’nci maddesi kapsamında iadesi hizmet bedelinin döviz olarak Türkiye’ye geldiği dönemde talep edilecektir.

47. Hizmet İhracı Teşviki Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler ,işyeri ve iş merkezi yurt dışında bulunan gerçek ve tüzel kişilere verilen aşağıda sayılan hizmetlerden elde edilen gelirlerin %50 si gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. İstisna kapsamına ;Türkiye’de verilen ,özellikle ve sadece yurt dışında yararlanılan mimarlık,mühendislik,tasarım,yazılım tıbbi raporlama, muhasebe,kaydı tutma ,çağrı merkezi,veri saklama,eğitim ve sağlık hizmetleri girmektedir. İstisnadan bütün gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilecektir.

48. Bedelsiz İhracat KDV İadesi ‘’ Bedelsiz İhracata ilişkin Tebliğ (İhracat 2008/12) uyarınca ,bedel yürürlükteki Kambiyo mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekli olmaksızın yurt dışına kesin olarak mal çıkarılması bedelsiz ihracat olarak tanımlanmaktadır.Buna göre, karşılığında yurda herhangi bir bedel getirilmeksizin yurtdışına yapılan teslimler ; ihracatın gerçekleştirildiğinin ve bedelsiz yapıldığının gümrük beyannamesi ve ilgili makamlardan alınan izin yazıısı ile tevsiki şartıyla işlem görebileceklerdir’’ Bu mallara ilişkin yüklenilen KDV’de KDV kanunu’nun 11 ve 12.maddeleri kapsamında istisna hükümleri doğrultusunda iadeye tabi olacaktır.

49. Yurtiçinde Gümrüksüz Satış Mağazalarına Yapılacak Teslimler Gümrük mevzuatına göre gümrük antreposu sayılan gümrüksüz satış mağazalarının T.C gümrük bölgesi için faaliyet gösterdikleri kabul edilmektedir. Bu çerçevede,söz konusu mağazalara yurt içinden yapılan teslimler T.C gümrük bölgesinden geçerek yurt dışındaki bir müşteriye vasıl olmadığından Hukuken ihracat teslimi sayılmamaktadır. Dolayısıyla gümrüksüz satış mağazalarına yurt içinden yapılacak teslimler KDV ‘ye tabii bulunmaktadır.

50. İthalat İşlemleri ve Gümrüksüz Satış Mağazalarının Teslimleri Gümrük mevzuatına göre gümrük antreposu sayılan gümrüksüz satış mağazalarının İthalat işlemleri KDV’den istisna edilmiştir. Gümrük mevzuatı uyarınca gümrük antreposu sayılan gümrüksüz satış mağazalarının gerçekleştirdikleri mal teslimleri KDV Kanunun 16/1-c maddesi uyarınca KDV’den müstesnadır. Ayrıca gerçek kişiler tarafından gümrüksüz satış mağazalarından KDV ‘den istisna olarak satın alınan bu malların ithali de KDV’ye tabii değildir.