Zhvillimi

1. Zhvillimi Prof. Erlehta MATO Leksioni 3

2. Zhvillimi • Karakteristikat fizike (pesha, gjatesia, levizjet motore, periudhat si puberteti apo plakja? • Konjitive (te menduarit, kujtesa, gjuha dhe problemzgjidhja) • Personaliteti dhe zhvillimi Social (ndryshimet qe ndodhin ne personalitetin e individit ne funksionet sociale dhe emocionale • 2 lloj ndryshimesh: sasiore (gjat.pesha, etj) dhe cilesore (zhvillimi i te folurit, etj)

3. Zhvillimi prenatal dhelindja • Zhv. prenatal eshterritja e njeindividiprejngjizjesderi ne lindje • Tremuajt e pare teshtatzanisekonsiderohenkritikedhekerkojnekujdestenenes (kundrasemundjevengjitese, rrezeve X teteperta, pijevealkolike, drogesdhepirjes se duhanit) • Diferencimiseksualndodh ne javen e shtateteshtatzanise • Stadi fetal zgjatprejjaves se tetederi ne lindje • Ne muajt e funditfemijakthetnormalisht me kokeposhte • Abortidhelindjetnatyraleapo me operacion

4. Foshnjeria • Zhvillimi shqisor – degjimi qe ne ditet e para, dallimi i zerave • te shijuarit dhe te nuhaturit /shija dhe aroma e qumeshtit te nenes • Femijet e sapolindur shohin ne distanca te aferta/mjediset e pasura ndihmojne ne zhvillimin e qelizave trunore dhe krijimin e lidhjeve nervore

5. Zhvillimiisjelljesmotorike Reflekset (reagime automatike ndaj nje ngacmuesi) • Refleksi i kerkimit • Refleksi i gelltitjes • Refleksi i thithjes • Refleksi MORO (i levizjes se papritur) Zhvillimi motorik (normat e zhvillimit) Gatishmeria per te mesuar

6. Zhvillimiipersonalitetit • Temperamenti (menyrat e reagimit ndaj mjedisit) lidhet me vemendjen, pershtatshmerine, intensitetin , cilesine e humorit dhe pragun e reagimit • Koha e lindjes (femijet e pare si me inteligjente, shpirt konkurrence dhe vetevleresues dhe femijet e vetem me shume vetkontroll) • Rolet gjinore (djemte me te lire dhe vajzat me te kontrolluara, lodrat e ndryshme, etj)

7. Atashimi • Procesi ne tecilinindividishfaqsjelljeqendihmojne per tevendosurkontaktin me nje person specifik • Mbajtja e nenesngafemija ne kontakttengushte • Atashimikonfuz (foshnjatpelqejnetembahenhopa pa ikushtuarvemendje se ngakush) • Atashimiishumefishte (10-12 muaj)me vellezerit, motrat, gjyshen, etj • Roliinenave ne atashim-ndarja, etj

8. Femijeria. Zhvillimi social • Identifikimi (4-5 vjec) imitojne prinderit • Zhvillimi i konceptit per veten (merren me karakteristikat e emrit te tyre, shtepise, shokeve, te afremeve, etj) • Ndikimet e hershme sociale (6-10 vjec)nga shkolla, librat, klubet, mjediset e lojerave, etj • Shoqeria (ne 3 vjec quajne shok kedo qe luan me ta dhe ne 9 vjec quajne ate qe ata duan)

9. Teoria e Frojditmbizhvillimin e personalitetit Stadetpsikoseksuale • Stadi oral- deri ne 1 vjec(arrinkenaqesinenepermjetthithjes) • Stadi anal-2deri 3 vjec (impulse seksualenepermjetveshjesdhecveshjes) • Stadi fallik-4 vjec (arrinkenaqesinepermesstimulimitteorganevegjenitale • Stadlatence- 6 vjecderi ne pubertetprovonpaknevojaerotike • Stadgjenital (kurindividikryenmarredhenieseksuale me tetjeret)

10. Teoria e Pizhese per zhvilliminkonjitiv • Zhvillimi konjitiv vjen si rezultat i kontakteve te femijeve me kerkesat e mjedisit • Asimilimi dhe • Akomodimi • Periudha sensomotorike (deri ne moshen 1 vjec e gjysem) • Periudha e te menduarit paraoperacional (2-7 vjec) • Periudha e operacioneve konkrete (7-11 vjec) • Periudha e operacioneve formale

11. Teoria e Kolbergutdhezhvillimi moral 6 stadetterenditura ne trenivele I. Moraliparakonvencional (arsyetimi moral mbeshtetet ne pritjen e shperblimevedhendeshkimeve) 10 vjec • Femija u bindetrregullaveqeteshmangendeshkimet • Konformohet me rregullat e shoqeriseqetemarreshperblime

12. Teoria e Kolbergutdhezhvillimi moral II. Moralikonvencionalbazohet ne konformizmindhestandardet morale (13 vjec) 3. Individisillet ne menyrenqetatjerettamiratojne ate 4. Konformizmindajautoritetitbehetqeteshmangetndjenja e fajitdhecenzura III. Moralipaskonvencional-siniv me ilarte e itemenduarit moral 5.Individi interesohet per tedrejtat e tijdhemenyratdemokratike 6.Individi udhehiqetplotesishtngavetedija

13. Adoleshenca . Zhvillimifizikdhepuberteti • Rritja e adoleshentit • Zhvillimi seksual i femres (11 vjec) • Zhvillimi seksual i meshkujve (13-14 vjec)

14. Personalitetidhezhvillimi social • Zhvillimi i identitetit (Kush jam Une?) • Marredheniet familjare • Shoqeria • Marredheniet seksuale te adoleshentit • Problemet serize te moshes (perdorimi i drogave, alkolit, duhanit, anoreksia nervore, etj)

15. Teoria e Eriksonitdhezhvillimipsikosocial • Stadi 1. Besimikundrejtmosbesimit ne 1 vjec • Stadi 2. Autonomikunderdyshimit ne 2 vjec • Stadi 3. Iniciativakundrejtndjenjes se fajit ne 3-5 vjec • Stadi 4. Te qenitpunetordhesistematikkundrejtinferioritetit ne 6-11 vjec • Stadi 5. Identitetikundrejtpeshtjellimitteroleve ne 11 -18 vjec • Stadi 6. Intimitetikundrejtizolimit • Stadi 7. Produktivitetioseveteabsorbimi • Stadi 8. Integritetikundrejtdeshperimit

16. Mosha e rritur. Zhvillimifizik • Mosha e rritur e hershme • Mosha e rritur e mesme • Mosha e rritur e vone • Teorite e plakjes

17. Personalitetiiterrituritdhezhvillimi social • Teoria e Levinsonit (karriera, krijimi i familjes, etj) • Teoria e Goulld (besimi se prinderit ndihmojne gjithe jeten dhe se femijet duhet te perballen me vdekjen e njerezve te tyre te dashur) • Martesa dhe familja • Puna • Pensioni

18. Zhvillimikonjitivitemoshuarve • Proceset biologjike shpien ne nje renie graduale te inteligjences fluide (zgjidhjes se problemeve te reja • Nuk kane efekt mbi inteligjencen e kristalizuar • Semundja e Alsainerit-crregullim degjenerues i trurit qe con ne humbje te kujteses

19. Stadetpsikologjiketeprocesittevdekjes • Mohimi (nuk beson se do te vdese) • Zemerimi (shprehin zemerim me ata qe kane perreth) • Fazat e marreveshjes (flet me mjeket, te aferimit, zotin • Depresioni (ndihen keq dhe te vetmuar) • Pranimi • 3 faza: akute, kronike dhe shkeputja • Levizja e hospizmit-ndihme per ata qe jane duke vdekur