H αγορά της Τουρκίας

1. H αγορά της Τουρκίας Ευγενία Κέππα Γραμματέας ΟΕΥ A΄

2. ΟIKONOMIA* • 2001 οικ. κρίση / 2002-2008 επανάκαμψη • 2008-9 η διεθνής οικονομική κρίσηεπηρεάσε και την τ/οικονομία (πτώση ζήτησης, βιομ. παραγωγής, απασχόλησης / μεταβολή ΑΕΠ 2009 -4,7%) • 2010 - 2011 επανάκαμψη της οικονομίας • Μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ 2002-2010 : 5,1% • 2011: ανάπτυξη κατά τομείς δραστηριότητας: χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες (+15,8%), κατασκευαστικός τομέας (+12,7%), μεταφορές-τηλεπικοινωνίες (9,7%), χονδρεμπόριο-λιανεμπόριο (+9,6%), real estate (9,4%), βιομηχανία (8,9%) • υψηλό ποσοστό «ανεπίσημης οικονομίας» * Πηγή: ΤurkStat

3. Βασικοί δείκτες

4. Πηγή Τurk Stat Q1-Q3 2011 : μεταβολή ΑΕΠ +9,6% - 2ος υψηλότερος ρυθμός ανάπτυξης στον κόσμο συνέβαλαν κυρίως ιδιωτική κατανάλωση, ιδιωτικές επενδύσεις Q3 2011: μεταβολή ΑΕΠ +8,2%

5. Πηγή:YASED

6. ΑΕΠ • υπηρεσίες - σημαντικότεροι τομείς:μεταφορές/επικοινωνίες (22%), εμπόριο (19%), χρηματοπιστωτικόςτομέας (16%) • Μεταποίηση – σημαντικότεροι τομείς: κλάδος υφαντουργικών/ ρουχισμού (16%), διύλιση (15%), τροφίμων (11%)

7. Άλλα βασικά μεγέθη • δείκτης βιομηχανικής παραγωγής: +3,7% ε.β., +2,7% μ.β. (Δεκ. 2011) • δείκτης κύκλου εργασιών βιομηχανίας: +28,5% ε.β., -13,6% μ.β. (Δεκ.2011) • δείκτης βιομ. παραγγελιών: +28,5% ε.β., -11,7% μ.β. (Δεκ.2011) • δείκτης αξιοποίησης δυναμικού (βιομηχανία): 74,7% (Ιαν.2012) - σταθερός • ανεργία: 9,1% -Οκτ. 2011 έναντι 11,2% (Οκτ. 2010) και 8,8% (Σεπτ. 2011) • Έλλειμμα προϋπολογισμού: 1,4% ΑΕΠ (εκτίμηση)- μείωση-πρωτ.πλεόνασμα • έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών: 9,8% ΑΕΠ (ιστορικό υψηλό – διεύρυνση εμπορικού ελλείμματος σε 106 δισ. USD) • πληθωρισμός: 10,45% (Δεκ. 2011) /στόχος ΜΠ 5,5% - 10,61% (Ιαν. 2012) • βασικό επιτόκιο χαμηλό : 5,75% • ρυθμός αύξησης δανειοδότησης υψηλός (38% το 2010) Ερώτημα: Θα συνεχιστεί η ανάπτυξη και αν ναι, με ποιους ρυθμούς;

8. EΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

9. Τα ενδιάμεσα προϊόντα αποτελούν το 72% των εισαγωγών και παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση το 2011

11. Εισαγωγές – Εμπ. ΈλλειμμαΣχόλια • Οι εισαγωγές αυξάνονται με υψηλότερο ρυθμό απο τις εξαγωγές • Οι εισαγωγές αφορούν κυρίως ενδιάμεσα προϊόντα • Το εμπορικό έλλειμμα το 2011 κατέγραψε ιστορικό υψηλό, αλλά παρουσιάζει ενδειξεις βελτίωσης από τον Νοέμβριο 2011 (Σεπτ-Δεκ. συρρίκνωση εισαγωγών κατά 11,2%, Δεκέμβριος: εισαγωγές +0,15% ε.β.) • Όσο αυξάνεται η παραγωγή αυξάνεται το εμπ. έλλειμμα (εξάρτηση από ενέργεια /20-25% εισαγωγών-, πρώτες ύλες, ημιεπεξεργασμένα προϊόντα) • ΕΕ κυριότερος εμπορικός εταίρος αλλά με τάση μείωσης ποσοστού εμπορίου - εξαγωγές: από 46,3% του συνόλου το 2010 σε 46,2% το 2011 - εισαγωγές: από 38,9% του συνόλου το 2010 σε 37,8% % το 2011 • Κυριότεροι εξαγωγικοί εταίροι: Γερμανία, Ιράκ, Η.Β., ΗΠΑ, ΙταλίαΚυριότεροι εισαγωγικοί εταίροι: Ρωσσία, Γερμανία, Κίνα, ΗΠΑ, Ιταλία

15. Ελληνικές εξαγωγές – 20 κυριότερα προϊόντα 2011

16. Σύνθεση ελλ. εξαγωγών κατά κατηγορία προϊόντων -αξία

18. Αγορά Δημογραφικά Χαρακτηριστικά • πληθυσμός 74,7 εκ. • μέσος όρος ηλικίας 29,2 έτη (67,2%: 15-64 ετών οικονομικά ενεργός πληθυσμός- 39,4%: 20-44 ετών) • αστικοποίηση- 75% κατοικεί σε αστικές περιοχές • κυριότερες πόλεις: Κων/πολη-13,5 εκ., Άγκυρα-4,8 εκ., Σμύρνη-3,9 εκ., Προύσσα -2,6 εκ., Άδανα- 2,1 εκ., Γκαζιαντέπ-1,2 εκ., Καισάρεια, Ικόνιο • έντονες διαφοροποιήσεις: εισόδημα, Ανατολή-Δύση, παράλια-ηπειρωτική χώρα, τουριστικές-μη τουριστικές περιοχές

19. Αγορά λιανικών πωλήσεων (1) • 11.588 καταστήματα αλυσίδων και supermarket • 291 shopping malls 2011 / 129 το 2006 • λιανική τροφίμων 96 δισ.USD – 52% συνόλου λιανικής (2010) • Οργανωμένο λιανεμπόριο 40% συνόλου – οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων 30% με τάσεις ενίσχυσης • Δομή λιανικής τροφίμων: μεγάλες αλυσίδες (εγχώριες, πολυεθνικές) εθνικής εμβέλειας (21) - τοπικές αλυσίδες (168), παντοπωλεία-καταστήματα γειτονιάς, ανοιχτές αγορές • Από πλευράς αρ .καταστημάτων υπερτερούν τουρκικές: ΒΙΜ, SΟK, A101 κ.ά. • Από πλευράς κύκλου εργασιών υπερτερούν οι πολυεθνικές

20. 10 κυριότερες αλυσίδες λιανικής

21. Αγορά λιανικών πωλήσεων (2) • Εισαγόμενα τυποποιημένα προϊόντα κυρίως σε μεγάλες αλυσίδες (όχι σε τοπικές αλυσίδες και discount stores), μεσαία-ανώτερα εισοδήματα • Διανομή: παραγωγός/εισαγωγέας- χονδρέμπορος/διανομέας -λιανική • Μεγάλες αλυσίδες προμηθεύονται κυρίως μέσω εισαγωγέων-χονδρεμπόρων και σπανιότερα κάνουν απευθείας εισαγωγές • Τάση συγκεντρωποίησης ενισχύει θέση αλυσίδων → υψηλές τιμές ραφιού • Προτιμότερη είσοδος στην αγορά μέσω εισαγωγέα με εκτεταμένο δίκτυο διανομής

22. Δομή λιανικού εμπορίου – τάσεις • Ενίσχυση οργανωμένου λιανεμπορίου • συγκεντρωποίηση → ισχυροποίηση έναντι προμηθευτών → συγκεντρωποίηση δικτύων διανομής • Μεγάλες αλυσίδες νέες προσεγγίσεις: fast shopping, gourmet, boutique stores... • Παντοπωλεία: προϊόντα μεγάλης κυκλοφορίας, τοπικά-παραδοσιακά προϊόντα • Συνένωση τοπικών αλυσίδων

23. Κατάναλωση • Μέση καταναλωτική δαπάνη 6.977 USD το 2010, αναμένεται 12.948 USD to 2014 • Λιανικές πωλήσεις, καταναλωτική δαπάνη στα προ της κρίσης επίπεδα • Δυτικοποίηση καταναλωτικών προτύπων • Καταναλωτές πιο προσεκτικοί σχέση τιμής/αξίας→ αύξηση discount stores, αύξηση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας • Προϊόντα υψηλής κατανάλωσης: προτιμούνται οι οικογενειακές συσκευασίες • Προτίμηση για επώνυμα προϊόντα (μεσαία-ανώτερα εισοδήματα)

26. Τρόφιμα - Παρατηρήσεις • ΦΠΑ: Συνήθως 8% (ή 1%) • Πιστοποιητικά εισαγωγής αναλαμβάνει εισαγωγέας • Προϊόντα με θετικές προοπτικές: κακάο, σοκολατοειδή – καφές – κρασί – κατεψυγμένα – βιιολογικά – έτοιμα για μαγείρεμα ή για κατανάλωση τρόφιμα – gourmet – εθνικά προϊόντα – προϊόντα υγιεινής διατροφής

27. ΠΟΤΑ (1) • Υψηλός ΕΦΚ: (κρασιά 2,94 τ.λ./λ., τσίπουρα- 87,95 τ.λ./λ. λικέρ- 96,74 τ.λ./λ., ούζο 105,8 τ.λ./λ.) • μέση ετήσια κατανάλωση αλκοόλ μόλις 1,4 λίτρα • Αυξητική τάση στην κατανάλωση αλκοολούχων 2009-10: συνολικά +1,5%, κρασιού +28,9% • αγορά-στόχος για μεγάλες εταιρείες (DIAGEO: εξαγορά MEY ICKI -ΥENI RAKI- εκτεταμένο δίκτυο διανομής) • (-): υψηλή φορολόγηση, περιορισμοί στη διαφήμιση, ειδική άδεια πώλησης, περιορισμένα σημεία πώλησης • (+): άνοδος εισοδήματος, τουρισμός, χαμηλός μ.ο. ηλικίας

28. ΠΟΤΑ (2)

29. (-) • υψηλοί δασμοί εισαγωγής (από ΕΕ: κρασί 50%, ελαιόλαδο 31,2%, ελιές 39%, πορτοκάλια 54%, ντομάτες 48,6%, τυριά, άλευρα... - ποσοστώσεις) • αλκοολούχα: υψηλός ΕΦΚ • διαδικασίες εισαγωγής • υψηλές τιμές ραφιού • κίνδυνος αντιγραφής προϊόντων

30. (+) • οικονομία σε αναπτυξιακή τροχιά • χαμηλός μ.ο. ηλικίας • αύξηση εισοδήματος • ενίσχυση οργανωμέου λιανεμπορίου • ενδιαφέρον για νέα προϊόντα • υψηλό τουριστικό ρεύμα

31. Κατασκευαστικός τομέας – Δομικά υλικά Τ/ κατασκευαστικός τομέας: • Δυναμικός- 2ος παγκοσμίως • Αντιπροσωπεύει το 6% του ΑΕΠ της Τουρκίας • Απασχόληση κ.τ.: 1,86 απασχολούμενοι, 7,5% απασχόλησης • γρήγορη ανάπτυξη δεκαετία του ΄80 - συρρίκωνση την περίδο 1993-2001 - 2002 ανάκαμψη με εξαίρεση περίοδο 2008-9 • Q3 2011-: ανάπτυξη 10,7% (9,7% επενδύσεις δημόσιου τ., 11,6% ιδιωτικού τ.) - αριθμός κατοικιών που πωλήθηκαν αυξήθηκε κατά 21,57% σε ε.β. αλλά μειώθηκε κατά 5,18% σε μ.β. • 2010 πωλήθηκαν περίπου 500.000 κατοικίες – αύξηση κατά 25% ε.β. • Q3 2011: αύξηση τιμών δομικών υλικών κατά 5%

32. Ανάπτυξη κατασκευαστικού τομέα

33. Κατασκευστικός κλάδος • Περίπου 100 εργοληπτικές εταιρείεςέχουν αναλάβει το 90% των έργων. Πολλές από αυτές ανήκουν σε μεγάλες holding c.με διάφορους τομείς δραστηριότητας (ενέργεια, τουρισμός, υγεία...) • 2011: 31 τ/ κατασκευαστικές εταιρείες περιλαμβάνονταν στον κατάλογο “The World’s Top 225 International Contractors" σύμφωνα με του περιοδικού "ENR - Engineering News Record« - Τουρκία 2η στον κόσμο • Αιτίες ανάπτυξης: οικονομική σταθερότητα, χαμηλά επιτόκια δανεισμού και σχετική ευκολία χορήγησης δανείων, αύξηση πληθυσμού - μεγάλη τάση αστικοποίησης- νέος πληθυσμός που επιθυμεί να αποκτήσει κατοικία, αύξηση εισοδήματος, προτίμηση για απόκτηση κατοικίας αντί ενοικίασης, επιθετική πολιτική ΤΟΚΙ

34. 'Εντονη δραστηριοποίηση των τ/ κατασκευαστικών εταιρειών σε τρίτες χώρες.

35. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ -ΤΑΣΕΙΣ • Θετικές προοπτικές ανάπτυξης, αλλά με συγκράτηση του ρυθμού ανάπτυξης, λόγω: του μεγάλου αριθμού αδιάθετων κατοικιών, του περιορισμού χορήγησης δανείων, συγκρατημένων προσδοκιών καταναλωτών • Πραγματοποίηση έργων υποδομών (αυτοκινητόδρομοι, σιδηροδρομικό δίκτυο, λιμάνια, σήραγγες, μετρό, ενέργεια). Η χρηματοδότησή τους σε μεγάλο βαθμό προέρχεται και από το εξωτερικό • Αλλοδαπές εταιρείες αναλαμβάνουν σχετικά έργα μέσω κοινοπραξιών με αντίστοιχες τουρκικές. • Κατασκευή κατοικιών, εμπορικών κέντρων, έργων που σχετίζονται με τον τουριστικό τομέα, έργων αναπαλαίωσης και ανοικοδόμησης στο ιστορικό κέντρο πόλεων • Δυνατότητες στον τομέα υπηρεσιών και έργων που προσανατολίζονται προς τη μείωση του κόστους ενέργειας, την ανάγκη μεγαλύτερης ενεργειακής επάρκειας, την ανάγκη μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων • Μετά το σεισμό Βαν (Α. Τουρκία) η κυβέρνηση προτίθεται να υλοποιήσει ευρύτατο πρόγραμμα κατασκευής κατοικιών με αντισεισμική προστασία • Μεσαία-ανώτερα στρώματα έχουν και δεύτερη κατοικία και αναζητούν καλύτερη ποιότητα κατασκευής • Μεγάλα έργα δρομολογούνται: αυτοκινητόδρομος Κων/πολης-Σμύρνης (αυτοκινητόδρομοι, γέφυρες), δορυφορικές πόλεις σε Σμύρνη-Κων/πολη-Άγκυρα, 3η γέφυρα Βοσπόρου, μεγάλα έργα στην Άγκυρα (μετρό κ.ά.), αυτοκινητόδρομοι, σιδηροδρομικό δίκτυο, λιμάνια/μαρίνες, έργα στο χώρο της υγείας μέσω συμβάσεων ΡΡΡ, έργα που σχετίζονται με την ανάδειξη της Τουρκίας ως ενεργειακού κόμβου

36. Δομικά υλικά • Ο κλάδος παραγωγής δομικών υλικών είναι ο τρίτος μεγαλύτερος στην Τουρκία • Η Τουρκία κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις στον κόσμο στην παραγωγή και στις εξαγωγές: τσιμέντου, έτοιμου σκυροδέματος, αεριζόμενου σκυροδέματος, σωλήνων από χάλυβα, υαλοπινάκων, υαλοπετασμάτων, κεραμικών υλικών επιχρίσματος, κεραμικών ειδών υγιεινής, δομικών επιχρισμάτων, φυσικών λίδων, ακατέργαστου μαρμάρου – τραβερτίνη, πλαστικών κουφωμάτων παραθύρων, πλαστικών προκατασκευασμένων στοιχείων, δομικών υλικών από αλουμίνιο • Προοπτικές εισαγωγής: κυρίως για πιο εξελιγμένα προϊόντα Τομείς:κατασκευή πατωμάτων , μονωτικά, κουφώματα, προκατασεκυασμένα στοιχεία για τοίχους, ταπετσαρίες, κουφώματα για πόρτες-παράθυρα, είδη υγιεινής, υλικά κατασκευής οροφών, θερμαντικά σώματα, υλικά αλουμινίου, ΟSB.

38. Φαρμακευτικά* • αγορά φαρμάκων: 6,96 δισ. € (2010) • κατά κεφαλήν κατανάλωση 144 USD (2009)- ιδιαίτερα χαμηλή • 43 παραγωγικές εταιρείες (εγχώριες, πολυεθνικές) • σημαντική εγχώρια παραγωγή αλλά με χαμηλές επιδόσεις στην έρευνα και τεχνολογία – εξάρτηση από εισαγωγές (κυρίως πρωτότυπα) – εγχώρια (κυρίως γενόσημα) • μη συνταγογραφούμενα: χαμηλό ποσοστό (περίπου 10%) • λειτουργούν 1.350 νοσοκομεία 72,5% των οποίων είναι δημόσια (διενεργούν τα ίδια διαγωνισμούς για προμήθειες) • 23.000 φαρμακεία (1/.3000 κατοίκους) και 500 φαρμακαποθήκες • Τιμολόγηση: τιμή αναφοράς (100% για πρωτότυπα, 66% γενόσημα)+κέρδος χονδρ., φαρμακείου+ ΦΠΑ 8%. Εξαιρέσεις • Οι εισαγωγείς και οι παραγωγοί παραχωρούν υποχρεωτικά εκπτώσεις για αποζημίωση φαρμάκων * Πηγή: ΤurkStat, IEIS

40. Σύμφωνα με τον όγκο: 48,6% πρωτότυπα / γενόσημα 51,4% με τάση ενίσχυσης γενόσημων (2010)

41. Κατανάλωση ανά κατηγορία φαρμάκου

42. ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ • εξάρτηση από εισαγωγές (22,6% του όγκου, 51% της αξίας) • εισαγωγές 4,697 δισ.USD – άυξηση 6,5% εξαγωγές 0,6 δισ.USD (2011) • εισαγωγές: κυρίως πρωτότυπα φάρμακα • Οι εισαγωγές πρώτων υλών και ημιέτοιμων προϊόντων αποτελούν το ¼ των συνολικών εισαγωγών • Δεν επιβάλλονται δασμοί εισαγωγής από ΕΕ • Καταχώρηση από τουρκικά φυσικά/νομικά πρόσωπα • Απαιτούνται: πιστοποιητικό συμμόρφωσης (conformity certificate Υπ. Υγείας), πιστοποιητικό Ορθής Παραγωγικής Πρακτικής (GMP) - καθυστερήσεις

43. Εισαγωγές φαρμακευτικών

44. Εισαγωγές φαρμακευτικώνμερίδια αγοράς εισαγόμενα – εγχώριας παρ.

45. Εισαγωγές φαρμακευτικών – προέλευση (2010)

47. Αγοράκαλλυντικών – ειδών προσωπικής περιποίησης (1) • ρυθμοί ανάπτυξης αγοράς 10% περίπου ετησίως και το μέγεθός της υπολογίζεται σε $2,5 δις(2009) • Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρήθηκε είσοδος ξένων επενδυτών και πολυεθνικών εταιρειών στην τοπική αγορά • Ανάπτυξη εγχώριας βιομηχανίας αλλά με έντονη εξάρτηση από εισαγόμενες πρώτες ύλες • Υψηλός ανταγωνισμός αγοράς - οι μεγαλύτερες πολυεθνικές δραστηριοποιούνται και στην τ/ αγορά καλύπτοντας μεγάλο μερίδιο αγοράς • Παράγοντες ανάπτυξης: ο αυξανόμενος αριθμός των εργαζόμενων γυναικών, ο νεαρός πληθυσμός, η αλλαγή στα καταναλωτικά πρότυπα, η ανάπτυξση κέντρων wellness & spa

48. Αγοράκαλλυντικών – ειδών προσωπικής περιποίησης (2) • Το 1/3 της αγοράς αφορά προϊόντα περιποίησης μαλλιών (56% σαμπουάν, styling). Επίσης, δυναμική παρουσιάζουν προϊόντα ανδρικής περιποίησης, αποτριχωτικά, μακιγιάζ ματιών, κραγιόν, οδοντόπαστες, αποσμητικά, προϊοντα υγιεινής-περιποίησης μωρών • Ενδιαφέρον για τα φυσικά προϊόντα • Άνοδος αντιηλιακά (ενημέρωση, τουρισμός) • Ευαισθησία σχέση τιμής/αξίας Λιανική πώληση • Αλυσίδες λιανικής καλλυντικών:Sevil Kozmetiks, Tekin Acar, Αltug Parfumeri, επίσης Sephora, MAC, Body Shop, Clinique, Lush, Yves Rocher, L’ occitane • πωλήσεις στα super market • φαρμακεία, πώληση όχι διαδεδομένη

49. Εισαγωγέςκαλλυντικών – ειδών προσωπικής περιποίησης • Η αξία των εισαγωγών έφθασε το 1δισ. USD το 2011 – διπλασιάστηκε σχεδόν από το 2004. • Οι κυριότερες χώρες εισαγωγής είναι οι: Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ελβετία, Πολωνία, ΗΠΑ, Ιταλία , Αγγλία, Ισπανία. • Τα κυριότερα εισαγόμενα προϊόντα είναι: σαμπουάν, κρέμες-λάδια για την περιποίηση του δέρματος, οδοντόπαστες, κολώνιες, βαφές μαλλιών, μακιγιάζ ματιών, αποσμητικά σώματος • δεν επιβάλλεται δασμολογική επιβάρυνση • ΦΠΑ 8% ή 18% και για ορισμένα προϊόντα ΕΦΚ • απαιτούνται πιστοποιητικά για την εισαγωγή (αναλαμβάνει εισαγωγέας)

50. Διμερές εμπόριο • ΔΚ 33 ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ ΚΑΙ ΡΗΤΙΝΟΕΙΔΗ. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΡΩΜΑΤΟΠΟΙΙΑΣ ή ΚΑΛΛΩΠΙΣΜΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΑ ΚΑΙ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ • Το 2011 αύξηση εξαγωγών μας 67% σε σχέση με το 2010, σχεδόν διπλασιάστηκαν την τελευταία τριετία   • Κυριότερα προϊόντα: Προϊόντα για τη φροντίδα δέρματος 2.280.076 € Σαμπουάν 1.109.927 € Διάφορα μείγματα ευωδών ουσιών – πρώτες ύλες 910.751 € Παρασκευάσματα για περιποίηση μαλλιών (εκτός σαμπουάν) 497.908 € Κολώνιες 217.332 € ΣΥΝΟΛΟ 5.603.344 € • Εξαγωγές Τουρκίας προς Ελλάδα: 3.349.016 € (2011)