İZMİR YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ

1. İZMİR YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanlığı Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri

2. SINAV KAYGISI

3. KAYGI NEDİR? • Üzüntü, endişe duyulan düşünce, tasa. • Bireylerin, toplumsal kümelerin herhangi bir güçlü istek ya da güdülerinin gerçekleşememesi olasılığı karşısında duydukları tedirginlik.

4. SINAV KAYGISI • Öğrencinin sınav öncesinde ya da sınav sırasında deneyimlediği zihinsel, duygusal, fiziksel bir takım belirtileri içeren duruma özgü bir kaygı problemidir.

5. BELİRTİLER • Huzursuzluk • Endişe • Korku • Konsantrasyon kaybı • Unutkanlık • Dikkatsizlik • Düşüncelerin bloke olması • Kalp çarpıntısı • Mide bulantısı • Titreme • Yüzün kızarması • Solunumun hızlanması • Baş dönmesi • Halsizlik, yorgunluk

6. Sınav Kaygısının Etkileri • Sınav sorularını okuma ve anlama güçlüğü • Düşünceleri organize etmekte zorluklar • Kavram ve sözcüklerin hatırlanmasında zorluklar • Konuya yeterli hazırlık yapılmış olmasına karşın sınavda başarısız olma • Soruları yanıtsız bırakma

7. Birkaç Kaygılı İfade • Başaramayacağım • Hiçbir şey hatırlamıyorum • Zamanım az kaldı, bitiremeyeceğim • İyi öğrenci yüksek puan alır • Bu sınav çok zor olacakmış • Başarısız olursam ailemi hayal kırıklığına uğratacağım, bana çok kızacaklar

8. Birkaç Kaygılı İfade • Arkadaşlarım daha yüksek puan alacak • Sınavda ellerim titreyecek, yüzüm kızaracak, herkes korktuğumu anlayacak • Herkes yapıyor ben yapamıyorum • Midem bulanacak, hiçbir şey yapamayacağım

9. Mandler ve Sarason (1952) herhangi bir sınavın, öğrenilmiş kaygı dürtüsünü ortaya çıkardığını ileri sürerler. Bu durum, aşağıdaki tepkilerin ortaya çıkmasını sağlar: a) yetersizlik duyguları, b) çaresizlik , c) ceza beklentisi, d) benlik saygısının azalması, e) durumu terk etme girişimleri, f) artan somatik belirtiler

10. Normal düzeydeki bir kaygı kişiye, istek duyma, karar alma, alınan kararlar doğrultusunda enerji üretme ve bu enerjiyi kullanarak performansını yükseltme açısından yardımcı olur. • Örneğin, bir konferans ya da bir konuşma için yaşadığımız orta düzeydeki bir kaygı, bu konuşmaya daha iyi hazırlanmamıza ve daha iyi bir performans göstermemize yardımcıdır. Hiç kaygı yaşamadığımız durumlarda ise, yapılacak olan işi elden geldiğince iyi yapmak için içimizde bir istek oluşmadığından sonuç genellikle olumsuz olur.

11. Kaygı düzeyi normal olan kişiler sınav durumlarını, başarılarının test edileceği bir fırsat olarak değerlendirirken, kaygısı normalin üzerinde olan kişiler bu durumları bir tehdit olarak algılarlar. • Kaygısı yüksek olan kişiler, sınavla ilgili durumlarda kendileriyle olumsuz bir diyalog içine girerler. Gerçek dışı ve karamsar bir düşünce tarzını seçerler. • Normal düzeyde kaygı yaşayan kişiler, bu uyarımı sınavda daha fazla çaba göstermeye yönelik bir ipucu olarak algılarken, kaygısı yüksek olanlar yaşadıkları endişe yüzünden, bunu olumsuz bir durum olarak görmektedirler.

12. Endişenin (sınav durumuna ve sınav sonucuna ilişkin olumsuz düşünce, inanç ve beklentiler) sınav başarısına olan etkisi, fiziksel sinyallerin yarattığı etkiden daha fazla engelleyicidir. Sınav kaygısının sınav sırasında yarattığı olumsuz ve ketleyici etkinin odağı dikkat mekanizmasıdır.

13. Ayrıca, kaygısı yüksek olan kişilerin kaygısı düşük olanlara kıyasla ders çalışmaya daha çok zaman ayırdıkları görülmektedir. • Bu bulgular da sonuçtaki düşük performansın, bu kişilerin ders çalışma sürelerindeki yetersizliğe değil, olumsuz düşüncelerinin kendilerinde yarattığı, başa çıkılamaz derecedeki kaygıya bağlanabileceğini göstermektedir.

14. Yapılan araştırmalar, sınav kaygısı yüksek olan kişiler için en büyük sorunun, daha önce öğrenilenleri sınav sırasında hatırlayamamak olduğunu ortaya çıkarmaktadır. • Yine yapılan araştırmalar, sınav kaygısının kızlarda, erkeklere oranla daha fazla olduğunu göstermektedir.

15. Aile Tutumları • Bireyin sınav kaygısını ele alırken aile tutumlarının üzerinde durmakta da yarar vardır • Ailenin beklenti ve tutumları ile çocuğunkiler farklı olabilir. Örneğin, aile çocuğun dinlenme davranışını tembellik, sınav kaygısını «kontrol dışı» ya da «çocuğun başına gelen bir felaket» olarak adlandırabilmektedir

16. Aile Tutumları • Anne ve babanın farklı tutumlara sahip olması çocuğun kötüye kullanabileceği durumlar ortaya çıkarabilmektedir • Babanın yoğun baskısı, bunun karşılığında annenin koruma iç güdüsü ile çocukla ittifak yapması sağlıksız aile içi davranış örüntülerine neden olabilmektedir

17. Aile Tutumları • Sınava hazırlık süreci, çocuk kadar aile için de sıkıntılı bir süreçtir. Aile çocuğu için elinden gelen her şeyi yaptığını ve bunun karşılığını istediğini sözel ya da davranışsal olarak sıklıkla vurgular • Başarısı normal düzeyde seyreden bir çocuktan çok iyi dereceler beklemek sınav kaygısını arttıran etkenlerden biridir • En önemli sorun: Benim çocuk çok zeki ama çalışmıyor!

18. Aile Tutumları • Ailenin dolaylı ya da doğrudan baskısı, imaları sınav kaygısını arttırır Bu yıl sık dişini seneye istediğini yaparsın (Bu ifade lise sınavlarını kazanmak, üniversite sınavını kazanmak veya üniversiteyi bitirip işe başlamak konularına rahatlıkla uyarlanmaktadır) Kaygının daha az yaşanması için birey dengeli bir hayat yaşamak durumundadır

19. Aile Tutumları • Ailenin çocuğunu diğer arkadaşları ile karşılaştırması sık yapılan hatalardan biridir, olumsuz duygulara neden olur • Ailenin yaşamını sınava girecek çocuğa göre düzenlemesi panik ve kaygı durumlarını arttırmakta, bireye gereksiz yük bindirmektedir

20. Gerekli Bilgiler • Sınava iyi bir şekilde hazırlanmak önemlidir. Bilginize duyduğunuz güven, kaygınızı azaltacaktır • Kaygıya neden olan sınav değil, sınava yüklediğimiz anlamlardır • Sınavlarınızı var oluş-yok oluş göstergesi olarak düşünmeyin. Yaşam sürekli gelişen ve değişen bir süreçtir • Önemli olan konuların ne kadarını bilmediğiniz değil, ne kadarını bildiğinizdir

21. Gerekli Bilgiler • Gerekli çaba sarf edildikten sonra «elimden geleni yaptım» düşüncesini benimsemek sizi rahatlatacaktır • Sınavda aldığınız puan sizin insan olarak değerinizi ölçmez. • Sınav geleceğinizin tek belirleyicisi değildir. Dolayısıyla «yapmalıyım», «başarmalıyım» gibi zorunluluk kelimeleri yerine «yapmak istiyorum», «kazanmak istiyorum» kelimelerini kullanmalıyız

22. Gerekli Bilgiler • Spor yapmaya zaman ayırın • Soruları çözerken diğer öğrencileri gözlemlemek yarar sağlamaz, onların tüm soruları yapabildiğini düşünmeye neden olur. Siz kafanızı eğdiğinizde onun kaldırıp kaldırmadığını bilemezsiniz • Çevreye odaklanmamak yararlıdır

23. Gerekli Bilgiler • Gevşeme egzersizleri yapmak ve doğru nefes alıp vermeyi öğrenmek kaygıyla başa çıkmada önemli rol oynamaktadır.

24. TEŞEKKÜRLER

25. Kaynakça: • Kapıkıran Ş. (2002). Üniversite öğrencilerinin sınav kaygısının bazı psikososyal değişkenlerle ilişkisi üzerine bir inceleme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl:2002 (1) Sayı:11 • Çırakoğlu O. C. (2011). Sınav kaygısı ve başa çıkma yolları eğitim notları.