Podstawowe wiadomości o spółkach

1. Podstawowe wiadomości o spółkach

2. Plan zajęć • Wprowadzenie • Rodzaje spółek • Spółka cywilna • Spółka jawna • Spółka partnerska • Spółka komandytowa • Spółka komandytowo-akcyjna • Spółka z ograniczona odpowiedzialnością • Spółka akcyjna

3. 1. Wstęp czyli uwagi ogólne Spółka – prawna forma współdziałania dwóch lub większej ilości osób dla osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. W formie spółek występuje większość przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych, usługowych, transportowych i innych, a także banków, instytucji ubezpieczeniowych itp.

4. 2. Rodzaje spółek • Z punktu widzenia źródeł prawa regulującego powstanie i działalność spółek dzieli się je na: • cywilne (spółki prawa cywilnego) • handlowe (spółki prawa handlowego) Podział ten ma małe znaczenie praktyczne. Spółka cywilna jest bardzo podobna do spółki jawnej.

5. 2. Rodzaje spółek Spółki dzielimy jeszcze na: • Osobowe – cywilna, jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna • Kapitałowe – z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna.

6. 2. Rodzaje spółek Najważniejsze różnice między spółkami osobowymi a kapitałowymi: • Spółki kapitałowe są osobami prawnymi, spółki osobowe nie mają osobowości prawnej • Struktura organizacyjna w spółkach kapitałowych jest określona ramowo w kodeksie prawa handlowego, osobowa może mieć dowolną strukturę organizacyjną • Majątek spółki w spółce kapitałowej jest własnością spółki, w spółce osobowej – własnością wspólników • Spółka kapitałowa jest prowadzona przez jej organy (zarząd), osobowa – bezpośrednio przez wspólników.

7. 3. Spółka cywilna • Spółka cywilna to umowa, w której wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w ustalony sposób, w szczególności przez wniesienie wkładów. Jej organizację i sposób działania regulują przepisy Kodeksu cywilnego. • Do prowadzenia spraw spółki uprawniony i zobowiązany jest każdy wspólnik. Nie należy mu się z tego tytułu dodatkowe wynagrodzenie, ale może żądać od spółki zwrotu poniesionych wydatków. • Wymaga wpisu do ewidencji.

8. 3. Spółka cywilna • Nie ma osobowości prawnej, czyli nie może sama nabywać praw ani zaciągać obowiązków - zawsze czynią to jej wspólnicy w swoim imieniu. • W odróżnieniu od pozostałych spółek nie jest przedsiębiorcą - przedsiębiorcami są jej wspólnicy, którzy muszą (każdy z osobna) zgłosić prowadzenie działalności w formie spółki w gminnej ewidencji działalności gospodarczej.

9. 3. Spółka cywilna • Umowa spółki może być zawarta w dowolnej formie, także ustnie. • W umowie spółki można dowolnie określić wartość wkładów, a także czas jej obowiązywania (czyli trwania spółki).

10. 3. Spółka cywilna • Jako wkład można wnieść do spółki własność rzeczy lub tylko prawo do ich używania (np. używania samochodu, użytkowania lokalu, najmu, dzierżawy). prawo, a także inne prawa (np. patenty). • Można także zobowiązać się do świadczenia określonych usług na rzecz spółki.

11. 3. Spółka cywilna Zalety: • łatwość utworzenia spółki i późniejszego jej prowadzenia, • niskie koszty związane z założeniem spółki, • duża dowolność w kształtowaniu postanowień umowy spółki, • brak wymogów prawnych co do rodzaju i wielkości wnoszonych wkładów.

12. 3. Spółka cywilna Wady: • za ewentualne długi spółki odpowiadają solidarnie wspólnicy i to całym swoim majątkiem - wierzyciel może dowolnie wybrać wspólnika lub wspólników, od których będzie dochodzić zapłaty całości lub części należności; • odpowiedzialności solidarnej nie można wyłączyć ani ograniczyć w umowie spółki, • brak możliwości zaciągania zobowiązań i nabywania uprawnień przez spółkę.

13. 3. Spółka cywilna • Uznawana jest za przydatną dla małych i średnich przedsiębiorstw, np. • warsztatów rzemieślniczych • mniejszych przedsiębiorstw wytwórczych, handlowych i usługowych • lecznic i przychodni lekarskich • kancelarii adwokackich, notarialnych • Realizacji współpracy artystycznej, naukowej, itp.

14. 3. Spółka cywilna Dla kogo? Sprawdza się, gdy chcemy współpracować z kimś, kto dostarczy nam kapitału lub posiada jakieś cenne umiejętności. Nadaje się do prowadzenia działalności gospodarczej o stosunkowo niewielkiej skali i w gronie zaufanych osób, np. firmy rodzinnej. Nie zawieraj takiej umowy z niepewnymi osobami - może się bowiem okazać, że za Twoimi plecami zaciągną długi, które potem Ty będziesz musiał spłacać!

15. 4. Spółka jawna • Jest to taka spółka, która prowadzi we wspólnym imieniu przedsiębiorstwo i nie jest inną spółką prawa handlowego. • To osobowa spółka handlowa.

16. 4. Spółka jawna Jest odpowiednikiem spółki cywilnej, tyle, że wskazana jest dla przedsiębiorstwa o większych rozmiarach (choćby z uwagi na koszty związane z jej rejestracją). Główna różnica między spółką cywilną a jawną polega na subsydiarnej odpowiedzialności wspólnika i obowiązku ujawnienia w nazwie firmy nazwiskaco najmniej jednego ze wspólników.

17. Subsydiarna odpowiedzialność Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jawnej bez ograniczenia całym swoim majątkiem i solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia. Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań powstałych przed wpisem do rejestru.

18. Powstawanie spółki Spółka jawna powstaje w drodze umowy. Umowa te może być następnie zmieniona tylko za zgodą wszystkich jej wspólników. Powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

19. Umowa spółki musi zawierać: • nazwę firmy i siedzibę spółki, • wkłady wnoszone przez każdego wspólnika i ich wartość, • przedmiot działalności spółki, • czas trwania spółki (jeżeli spółka ma działać w określonym czasie np. tylko przez 2 lata).

20. Zalety: • duża swoboda kształtowania postanowień umowy spółki, • możliwość reprezentacji spółki przez każdego wspólnika, ale również możliwość wyłączenia w umowie wspólnika (bądź niektórych tylko wspólników) z reprezentacji, • możliwość ujawnienia w nazwie firmy nazwiska jednego tylko wspólnika (np. Jan Kowalski i spółka), • brak określonych wymagań kapitałowych (majątek spółki nie musi być duży), • stosunkowo niskie koszty rejestracji.

21. Wady: Odpowiedzialność całym majątkiem osobistym za zobowiązania firmy, jeżeli zobowiązania nie można zaspokoić z majątku firmy.

22. Spółka partnerska • Jest to spółka osobowa, którą mogą utworzyć wspólnicy (zwani partnerami), wykonujący wolny zawód.(Raczej nie dla absolwentów szkół średnich.) • Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby uprawnione do wykonywania zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, inżyniera budownictwa, księgowego, lekarza, lekarza stomatologa, lekarza weterynarza, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego oraz zawodów wymienionych w odrębnych ustawach.

23. Każdy z partnerów odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem i solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. • Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.

24. Nazwa firmy spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce (może więc brzmieć np. "Kowalski i partnerzy"). Dopuszczalne jest używanie skrótu "sp.p.".

25. Umowa spółki musi zawierać: • określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki, • przedmiot działalności spółki, • nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, • firmę i siedzibę spółki, • czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, • określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.

26. 6. Spółka komandytowa Jest to spółka mająca na celu prowadzenie w większym rozmiarze przedsiębiorstwa pod wspólną firmą, w której przynajmniej jeden wspólnik (komplementariusz) odpowiada wobec wierzycieli za zobowiązania spółki bez ograniczeń, a drugi (komandytariusz) odpowiada z ograniczoną odpowiedzialnością).

27. 6. Spółka komandytowa • Pozwala prowadzić działalność w szerokim zakresie i dowolnym rozmiarze, dając jednocześnie wspólnikom bardzo dużą swobodę w kształtowaniu odpowiedzialności za sprawy spółki i jej zobowiązania. • W prosty sposób umożliwia wyłączenie odpowiedzialności części wspólników za zobowiązania spółki, stąd jest świetną formą pozyskiwania kapitału do różnych przedsięwzięć.

28. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej (czyli określonej kwoty, odpowiadającej wysokości wniesionych przez siebie wkładów), a komplementariusz całym swoim majątkiem.

29. W nazwie firmy musi być ujawnione nazwisko co najmniej jednego komplementariusza. Nazwa firmy może brzmieć np. "Jan Kowalski i wspólnicy - spółka komandytowa". Można używać skrótu "sp.k."Komandytariusz, który ujawni swoje nazwisko w nazwie firmy, odpowiada za zobowiązania spółki tak samo jak komplementariusz.

30. Umowa spółki powinna zawierać: • nazwę firmy i siedzibę spółki, • przedmiot działalności spółki, • czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, • oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, • oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową).

31. Zalety: • ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania do wysokości sumy komandytowej, • komandytariusze mogą działać w imieniu spółki wyłącznie jako pełnomocnicy, • brak określonych wymagań odnośnie sumy komandytowej.

32. Wady: • Konieczność sporządzenia umowy w postaci aktu notarialnego.

33. Dla kogo? • Dla przedsiębiorcy bez kapitału, ale z pomysłem, albo dla przedsiębiorstwa, które wymaga dofinansowania.

34. 7. Spółka komandytowo-akcyjna • Jest to spółka osobowa, mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. • Szczególna forma spółki komandytowej.

35. Spółka ta jest podobna do spółki komandytowej, ale też wykazuje pewne podobieństwa do spółki akcyjnej (część wspólników dostaje bowiem akcje). • Przeznaczona jest raczej do wykonywania działalności w większym rozmiarze - musi mieć bowiem minimalny kapitał zakładowy wynoszący co najmniej 50 000 zł (co najmniej tyle wspólnicy muszą wnieść do spółki - w postaci pieniędzy lub innych wkładów, by mogła ona zacząć działać). • Aktem, który reguluje wewnętrzne stosunki w spółce, jest statut, a nie umowa spółki (jak w pozostałych spółkach osobowych). Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Powinni go podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze. Musi on zostać sporządzony w formie aktu notarialnego.

36. Statut spółki powinien zawierać: • nazwę firmy i siedzibę spółki, • przedmiot jej działalności, • czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, • oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość, • wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela, • liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia,* nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń,* organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej.

37. 8. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest formą spółki kapitałowej, wyposażoną w odpowiedzialność prawną. Może być jednoosobowa - jest to wyjątek od zasady, że wspólników w spółce musi być co najmniej dwóch. W razie potrzeby bez wielkich komplikacji można też do niej przyjąć nowego wspólnika. Spółka może uzyskiwać koncesje i zezwolenia.

38. Zasadniczo wspólnicy spółki z o.o. nie odpowiadają za jej zobowiązania osobistym majątkiem. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, za jej zobowiązania odpowiadają członkowie zarządu solidarnie całym swoim majątkiem.

39. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – wbrew swej nazwie – odpowiada wobec wierzycieli całym swoim majątkiem!

40. Członek zarządu może się jednak uwolnić od odpowiedzialności pod pewnymi warunkami (m.in. jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości albo, że mimo nie zgłoszenia tego wniosku wierzyciel nie poniósł szkody)

41. W odróżnieniu od innych spółka z o.o. ma osobowość prawną i jest spółką kapitałową. W jej imieniu działa zarząd, a nie wspólnicy. Przy zawieraniu umów między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. • Aby założyć taką spółkę trzeba dysponować kapitałem o wartości co najmniej 50 000 zł. Udziały w spółce obejmuje się w zamian za wniesienie wkładów (w postaci pieniądza, rzeczy - np. maszyn, budynków, lub praw - np. prawa wieczystego użytkowania gruntów, prawa do znaków towarowych). Tworzą one kapitał zakładowy spółki.

42. Umowa spółki z o.o. sporządzana jest w formie aktu notarialnego i powinna określać co najmniej: • nazwę firmy i siedzibę spółki, • przedmiot jej działalności, • wysokość kapitału zakładowego, • czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, • liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników, • czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

43. Zalety: • wyłączenie odpowiedzialności wspólnika za zobowiązania spółki, • możliwość pozyskania kapitału poprzez przyjęcie nowego wspólnika, • możliwość pokrycia udziału w kapitale wkładem rzeczowym (maszyny, urządzenia, budynki).

44. Wady: • wysoki minimalny kapitał zakładowy, • kosztowna procedura rejestracyjna, • brak możliwości zawierania umów o pracę z członkami zarządu będącymi jednocześnie wspólnikami bez powołania pełnomocnika lub rady nadzorczej.

45. Dla kogo? • Gdy planujemy duże, wymagające sporego kapitału i bardzo ryzykowne przedsięwzięcie. • Sprawdza się też przy niewielkim biznesie.

46. 9. Spółka akcyjna Spółka akcyjna jest rozwiniętą formą spółki kapitałowej. Podstawową cechą spółki akcyjnej jest wyłącznie majątkowy charakter stosunków między spółką a udziałowcami.

47. Jest formą działalności przeznaczoną dla średnich i dużych firm. Do jej założenia wymagany jest kapitał wynoszący minimalnie 500 000 zł. Spółka akcyjna kumuluje kapitały wielu osób lub firm. Choć może ją założyć tylko jedna osoba, to jest ona przeznaczona do zebrania kapitału od wielu akcjonariuszy. W jednej spółce akcyjnej mogą być zaangażowane duże kapitały należące do tzw. inwestorów wiodących, jak i niewielkie kapitały drobnych akcjonariuszy. Fi

48. Ma ona osobowość prawną, co oznacza, że jest wyodrębnionym organizacyjnie i majątkowo podmiotem prawa. • Do jej założenia i prowadzenia zaleca się zatrudnianie profesjonalnej obsługi księgowej i prawnej. • Firma spółki może brzmieć dowolnie, powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka akcyjna (np. "Malwa spółka akcyjna"). Powszechnie używa się skrótu "S.A.".

49. Zalety: • łatwość kumulacji kapitału oraz proste metody pozyskiwania kapitałów w trakcie trwania działalności przez emisję akcji, obligacji i innych instrumentów finansowych, • brak odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki, • łatwe sprawdzenie wiarygodności spółki przez potencjalnych kontrahentów (jawność danych finansowych spółki).

50. Wady: • drogi, skomplikowany i czasochłonny proces rejestracji, • duże wymagania formalne dotyczące działalności spółki, • konieczność prowadzenia pełnej księgowości, • konieczność zatrudniania specjalistycznej obsługi prawnej, finansowej i zarządczej, • brak wpływu na działalność spółki przez mniejszych udziałowców, • skomplikowany proces likwidacji.