ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ EGIT215

1. ÖĞRETİM İLKE VEYÖNTEMLERİ EGIT215 2012-13 Bahar Eğitim Bilimleri Bölümü

2. ÖĞRETİM STRATEJİLERİ Kuram: Öğretimin örgütlenmesinde temele alınan felsefeyi yada merkeze alınan öğretiyi ifade eden bakış açısıdır (ör. Yapılandırmacılık). Strateji: Hedeflere ulaşmak amacıyla, kullanılacak yöntem, teknik, araç ve gereçlerin belirlenmesine yön verecek genel yoldur (ör: buluş yoluyla öğretim). Yöntem: Bir konuyu öğrenmek ya da öğretmenk için bilinçli olarak seçilen ve izlenen yoldur (ör: tartışma, örnek olay) Teknik: Bir öğretme yöntemini uygulamaya koyma biçimi ya da sınıf içinde yapılan işlemlerin bütünüdür (ör: soru - cevap, beyin fırtınası)

4. Yöntem: Öğretim yöntemi, öğrencilere kazandırılacak davranışların belli bir plana ve düzene göre yapılmasını sağlayan yol olarak tanımlanır. Sınıf içinde öğretmenin kullanacağı yöntem seçimini belirleyen farktörler şunlardır (Yalın, 2003): • Kazandırılacak danranışlar • Sınıftaki öğrenci sayısı • Zaman • Öğretim Ortamı • Araç-gereç durumu • Öğretmenin yeterliliği ve tutumu ÖR: Anlatım, drama, gösterip yaptırma, işbirliğine dayalı öğretim, oyunla öğretim, örnek olay, probleme dayalı öğretim, proje geliştirme, soru cevap (Güyer, 2011)

5. Teknik • Altı şapkalı düşünme • Benzetim • Beyin fırtınası • Deney gözlem • Drama • Gösteri • Tartışma • Rol oynama • Simülasyon • Çalıştay • vs

6. Bloom’un Bilişsel alan taksonomisi

7. Bloom’un Duyuşsal alan taksonomisi

8. Bloom’un Psikomotor (Devinişsel) alan taksonomisi

9. Hedef, Strateji, Yöntem ve Teknik İlişkisi

10. Etkili Öğretim Sürecinin İlkeleri 1. Küçük gruplarda işbirliğine dayalı öğrenme 2. Öğretim süreci başında öğrenci kendinden beklenen yeterlilikleri bilmesi 3. Öğrencinin önceki bilgiyle ilişki kurarak yeni bilginin anlamlandırması 4. Öğrenci- öğretim materyali etkileşiminin sağlanması 5. Dönüt verilmesi 6. Öğrenciden yüksek başarı beklentisinin olması 7. Öğretimin bireysel farklılıklara göre planlanması 8. Öğretmenin derse davranış ve tutumlarıyla önem vermesi 9. Öğretim ortamının güven ve dürüstlük essasına dayanması 10. Kuramsal bilgi ve uygulama arasında yeterli süre verilmesi

11. Öğretim Stratejileri 1. Buluş Yoluyla Öğretim (Jerome Bruner) 2. Alış/Sunuş Yoluyla Öğrenme (Ausubel) 3. Araştırma - İnceleme Yoluyla Öğretim 4. İşbirliğine Dayalı Öğrenme/ Kubaşık Öğrenme 5.Tam Öğrenme Modeli (B. Bloom)

12. 1. BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM (BYÖ)

13. BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM (BYÖ)

14. BYÖ Aşamaları Öğretmen örneği sunar. Öğrenci örneği tanımlar. Öğretmen ek örnekler sunar. Öğrenci örnekleri tanımlar ve önceki örneklerle ilişkilendirir. Öğretmen ek örnekler ve örnek olmayanlar sunar. Öğrenci örnekleri karşılaştırır ve örnek olmayanları belirler. Öğrenci örnekleri ilişkilendirir ve yorumlar. Öğrenci tanımlara, ilke ve genellemelere ulaşır. Öğrencilerden ek örnekler istenir.

15. BYÖ ‘nün kullanıldığı durumlar • Kavrama ve daha üst düzey hedeflerin gerçekleştirilmesinde • İlke ve genellemlere öğrencinin ulaşılması istenen durumlarda • Derslerin geliştirme boyutunda kullanılır.

16. BYÖ’nün avantajları

17. BYÖ’nün sınırlılıkları

18. 2. Alış/Sunuş Yoluyla Öğrenme

19. A/S YÖ Aşamaları Öğrencilerin dikkatini çekme ve öğrenme hedeflerinden haberdar etme Ön koşul öğrenmeleri gözden geçirme Kazandırılacak hedef davranışlarla ilgili uyarıcı materyali sunma Öğrencilerin öğrenip öğrenmediğini denetleme Öğrencilerin bağımsız alıştırma yapmalarını sağlama Performansı değerlendirme ve dönüt verme Kalıcılığı ve transferi sağlama, gelecek derse yönelik hedef belirleme

20. A/S YÖ aşamaları • Ön organize edicilerin sunulması (başlangıç) • Öğrenilecek yeni konunun, materyalin sunulması (gelişme) • Bilişsel yapının güçlendirilmesi

21. I. Ön Organize Edicinin Sunulması • Dersin amacının açıklanması • Organize edicinin sunumu • Organize ediciyi tanımlanması • Uygun olan yerlerde örnekler verilmesi veya şekillerle anlatılması • Öğrencilere tekrar ettirilmesi

22. II. Öğrenilecek yeni konunun, materyalin sunulması • Bilgi biriminin sunumu • Bilgi biriminin özelliklerinin sıralanması • Bilgi biriminin organize edicilerle ilişkilendirilmesi

23. III. Bilişsel yapının güçlendirilmesi - Konu içeriğine eleştirel bir bakış açısı getirilmesi • Farklı tanımlama ve düşüncelerin açıklanması • Öğrencilerden örnek durumlar istenmesi • Öğrencilerden örnek olmayan durumlar istenmesi • Örneklenen ve tanımlanan bilgi birimini cümle, parça gibi bütün bir yapıda kullandırarak tekrar ettirilmesi

24. Öğrenci dikkatini toplama yolları: Fiziksel uyarıcılar: öğretmenin mimikler, ses tonu, resim tepegöz vs. Aykırı (zıt) uyarıcılar: olmayacak durumu örneklemek, bilerek yanlış yapmak vs. Duygusal uyarıcılar: duyguları kamçılayacak örnekler ve durumları kullanmak Emir verici uyarıcılar: öğrencilerin dikkatini bir noktada tutacak uyarıcılar (bu kısımın altını çizin ve önemini hep hatılrayınız)

25. S/A YÖ Özellikleri 1. Öğretmen-öğrenci arasında yoğun etkileşim gerektirir. 2- Sunuş yoluyla öğretme, soyut kavramların anlamlı hale getirilmesi için bol örnek vermeyi, resimlerle, şemalarla somutlaştırmayı ; kısaca tüm duyu organlarına hitap eden uyarıcıların kullanılmasını gerektirir. (kavramların,ilkelerin somut yollarla ve anlamlı bir biçimde öğrenilmesine yardım eder. (Kavram haritaraları) 3- Sunuş yoluyla öğretme, genelden → özele doğru hiyerarşik bir yol izler.Daha sonra ayrıntılar temel çerçevenin içine yerleştirilir. 4- Öğrencilerin önce ve yeni öğrendikleri arasında yatay ve dikey ilişkiler kurması sağlanarak anlamlı öğrenmeleri gerçekleştirilir. (Örgütleyiciler)

26. S/A YÖ Sınırlılıkları Öğretmen merkezlidir. Ezbere dayalı ve yüzeysel öğrenmeler gerçekleşebilir. Öğrenciler tam anlamıyla aktif değildir. Yaratıcılığı ve bağımsız düşünceyi sınırlandırabilir. Üst düzey hedeflerin (analiz-senez vs) gerçekleşmesinde etkili değildir.

27. 3. Araştırma - İnceleme Yoluyla Öğretim

28. A-İ YÖ süreci 1. Problemin hissedilmesi, tanımlanması 2. Denencelerin kurulması 3. Verilerin toplanması 4. Verilerin analizi ve denenecelerin sınanması

29. A-İ YÖ Üstün Yönleri 1. Problem çözme becerilerini geliştirir 2. Bağımsız düşünme ve bilimsel düşünme becerilerini geliştirir. 3. Problem çözme (bilimsel düşünme) adımları gerçek hayattaki sorunların çözümünde kullanılır. 4. Tümdengelim, tümevarım (hipotetik dediktüf) akıl yürütme süreci gelişir.

30. A-İ YÖ Sınırlılıkları Uzun zaman alır. Sınıf dışı çalışmalar gerektirir. Araştırmanın sınırı iyi çizilmezse hedeflerden sapabilir. Her konunun öğretiminde kullanılmaz. Önkoşul öğrenmelerin eksik olduğu durumlarda kullanıulmaz. Kalabalık sınıflarda etkili kullanılamaz.

31. Öğrenme Stilleri Öğrencilerin, örenme çevresini nasıl algıladıkları, bu çevreyle nasıl etkileşim kurduklarını, nasıl tepki verdiklerini ortaya koyan bireysel özellikler ve tercihler olarak tanımlanmaktadır (Veznedaroğlu ve Öykün, 2005). Bireyin öğrenmeye yönelik eğilimlerini ya da tercihlerini gösteren özelliklerdir. Bu özellikler bireyin ya da öğrencinin öğrenmeyi nasıl algıladığını, çevresiyle nasıl etkileşimde bulunduğunu ve çevresindeki öğelere nasıl tepkide bulunduğunu gösterir. Öğrenci, bu özellikleri belli bir tutarlılık ve süreklilik içinde yerine getirir. Kişiye özgüdür. (Özer, )

32. Keefe (1979) öğrenme stilini “öğrenenin öğrenme çevresini nasıl algıladığını, bu çevre ile nasıl etkileşime girdiğini ve bu çevreye nasıl tepki gösterdiğini belirleyen görece kararlı bilişsel, duyuşsal ve psikolojik etmenler bütünü” olarak tanımlamaktadır.

34. Öğrenme Stillerin özellikleri: • Doğuştan getirdiğimiz karakteristik özelliklerimizdir ve kişinin imzası gibidir. • Yaşamımızın her yönünü etkiler. • Her birey kendi kabiliyetine göre öğrenme stili tercih etme eğilimindedir. • Her bireyin kendisini güçlü hissettiği öğrenme stiliyle öğrenmesine uygun ortamlar sağlanmalıdır. • Öğrenme stillerini önceden belirleyerek, sınıfı sessiz, gürültülü, aydınlık, görsel materyallerle donanımlı ya da grup çalışmasına elverişli bir düzene koyup bireyin öğrenmesini kolaylaştırabiliriz.

35. Öğrenme Stratejileri Bireyin kendi kendine öğrenmesini kolaylaştıran tekniklerin her biridir. Bu teknikler, öğrenen birey tarafından öğrenme sırasında bilgi işleme sürecini etkilemesi için kullanılan davranış ve düşünceleri kapsar. (Özer, Öğrenme stratejileriyle, öğrenenin bilgiyi işleyerek ve kalıcı biçimde öğrenmesini sağlamak amaçlanır.

36. Bu nedenle öğrenme stratejileri, öğrenenin, öğretilecek yeni bilgiyi seçme, düzenleme ve bütünleştirme biçimini etkilemesi beklenen davranış ve düşüncelerden oluşur (Büyüköztürk vd., 2004).

37. Öğrenme stratejilerinin işlevleri Öğrencinin • kolay ve kalıcı öğrenmesini sağlar. • bilinçli öğrenici durumuna gelmesine katkıda bulunur. • bağımsız öğrenebilme yeterliliğine erişmesini sağlar. • isteyerek ve zevk alarak öğrenmesine katkıda bulunur. • okul sonrası öğrenmelerine temel hazırlar.

38. Öğrenme Stratejileri Bilişsel stratejiler • Bilginin belleğe alınmasını, bellekte saklanmasını, ve geri getirilmesini (hatırlanmasını) sağlar. • Ne?, Nasıl? soruları • Yineleme St. • Anlamlandırma St. • Örgütleme St. Biliş bilgisi stratejileri • Öğrenme işlemlerinin denetimini ve yönetimini sağlar. • Ne zaman?, Nerede? Öğrenmeye ilişkin işlemler • Planlanır • İzlenir • Yönlendirilir • Gerektiğinde düzeltilir

39. Öğrenme Stratejileri 1. Yineleme Stratejileri • amaç: bilginin olduğu gibi hatırlanması • Genelde temel öğrenmeler için kullanılır • Ör: aynen yineleme, sesli okuma, satır altını çizme, değiştirmeden yazma, vs 2. Anlamlandırma stratejileri • Eski bilgi ve yeni bilginin ilişkilendirilerek anlamlandırılması • Ör: zihinsel imgeleme, cümlede kullanma, başka sözcüklerle anlatma, özetleme, not alma, vs

40. 3. Örgütleme stratejileri • Bilginin yeniden düzenlenerek yapılandırılıp öğrenilmesi. • Bilgiler anlamlandırılıp öğrenilir. • Karmaşık öğrenmeler için uygundur. • Ör: kümelendirme/gruplama, zaman dizinsel/ kronolojik sıra yapma, grafiksel düzenleyiciler oluşturma, çizelgeleştirme 4. Anlamayı izleme stratejileri • Öğrencinin öğrenmesini düzenlemesi ve yön vermesinde kullanılır. • Biliş bilgisi stratejileri (her bireyde farklıdır) kullanılır. • Ör: çalışmayı planlama, kendini sorgulama ve değerlendirme, hata düzeltme

41. 5. Duyuşsal stratejiler • Güdüsel ve duygusal engelleri ortadan kaldırmaya yardım eder. • Ör: dikkat toplamayı sağlama, güdülenmeyi sağlama, kaygıyla baş etme, zamanı etkili kullanma 6. Bellek destekleyiciler • Anahtar sözcük yönetimi (tie – tay) • Baş harflerle düzenleme stratejileri (Fıstıkçı şahap) (Semenoğlu, 1999)

42. Gagne’in Öğrenme Ürünleri Taksonomisi Rober Gagne’ye göre etkili öğrenmeyi sağlayacak 9 basamak vardır.

43. Öğretme Olayları 1. Dikkati sağlama 2.Amaçlar dan haberdar etme 3. Öncekibilgivebecerilerin hatırlanması 4. Uyarıcımateryallerinsunulması 5. Öğrenciyerehberliketme Öğrenme Olayları Dikkati verme Yönetici-kontrol mekanizmanın harakete geçmesi (Expectancy) Daha önce öğrenilmiş bilgileri usun süreli bellekten kısa süreli belleğe getiirme Seçici algı için önemli noktaların görülmesi Bilgiye anlam verme ve kodlama Öğretimme faaliyetlerinin öğrenme ile ilişkisi

44. 6. Davranışıortayaçıkarma 7. Dönüt verme 8. Davranışları değerlendirme 9. Kalıcılığı ve transferi sağlama Davranış oluşturucuların harakete geçirilmesi Pekiştirmeyi oluşturma Geri getirme mekanizmasını harakete geçirme ve Pekiştirmeyi mümkün kılma Geri gerirme mekanizması için ipuçları ve stratejileri sağlama ve harakete geçirme

45. ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ • Yöntem: Öğretim yöntemi, öğrencilere kazandırılacak davranışların belli bir plana ve düzene göre yapılmasını sağlayan yol olarak tanımlanır. Sınıf içinde öğretmenin kullanacağı yöntem seçimini belirleyen farktörler şunlardır (Yalın, 2003): • Kazandırılacak danranışlar • Sınıftaki öğrenci sayısı • Zaman • Öğretim Ortamı • Araç-gereç durumu • Öğretmenin yeterliliği ve tutumu ÖR: Anlatım, drama, gösterip yaptırma, işbirliğine dayalı öğretim, oyunla öğretim, örnek olay, probleme dayalı öğretim, proje geliştirme, soru cevap (Güyer, 2011)

46. ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ

47. BÜYÜK GRUBA YÖNELİK YÖNTEMLER ANLATIM Öğretmenmerkezlibiröğretmeyöntemiolupdahaçoköğretmeninbilgiyiöğrenenlereaktarmasısüreciniiçermektedir. Geleneksel yöntemdir. Daha çok sunuş yoluyla öğrt. Str. ve bilgi düzeyindeki hedeflerin kazandırılmasında kullanılır. Amacı bilginin süratli ve sistemli şekilde öğrenciye aktarılmasıdır. Öğretmen aktif aktaran öğrenci ise pasif diinleyendir.

48. Anlatımyöntemininüstünlükleri Zaman, emek ve maliyet yönünden ekonomiktir. Hazırlanması ve uygulanması kolay ve ekonomiktir. Her türlübilgi, gözlem, araştırmaveincelemebuyollaöğrencilereaktarılabilir. Konuların belli bir sıra ve düzende sunulmasını sağlar. Dinleyereköğrenmeyedahayatkınolankişileriçin en verimliöğrenmemetodudur. Aynıandaçoksayıdakişiyehitapedebilir. Diğerbütünmetotlarlabirliktekullanılabilir.

49. Anlatım yönteminin sınırlılıkları Anlatmayöntemidahaçokişitmeorganınıkullanmaktadır. Öğrenciderseaktifolarakkatılmadığıiçindersidinlemeyebilir. Eğeröğretmen; bilgisi, sestonu, vurgulamaları, kullanacağıçeşitlitekniklerledersidinlenilebilirbir hale getirmezse, öğrencilerkısazamandasıkılır, motivasyonlarıdüşervederstenkoparlar. Öğrencilerin problem çözme, akıl yürütme,araştırmayeterliklerini engeller. Öğrencileri hazır bilgi almaya ve ezbere yöneltir ...

50. EKİPLE ÖĞRETİM YÖNTEMİ * İki veya daha fazla öğretmenin eşgüdümünde gerçekleşen öğretim sürecini içerir. • ÜSTÜN YÖNLERİ: - Ders hazırlık süresi kısalır. - Takım ve ekip çalışması • ZAYIF YÖNLERİ: • İletişim tek yönlüdür. • Öğrenci söz almaya çekinebilir. • Dar makanda etkili gerçekleşmez.