1 / 28

ESPANIAKO MONARKIAREN GORALDIA

ESPANIAKO MONARKIAREN GORALDIA. 13. GAIA. DBH 2. ESPAINIAKO MONARKIA. 1469an, Isabel I eta Fernando II ezkondu Gaztela eta Aragoiko errege-erreginak bihurtu Erresuma bakoitzak bere mugak. Legeak eta erakunde atxikiak Helburuak: Beren boterea sendotu

zasha
Download Presentation

ESPANIAKO MONARKIAREN GORALDIA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. ESPANIAKO MONARKIAREN GORALDIA 13. GAIA DBH 2

  2. ESPAINIAKO MONARKIA • 1469an, Isabel I eta Fernando II ezkondu • Gaztela eta Aragoiko errege-erreginak bihurtu • Erresuma bakoitzak bere mugak. • Legeak eta erakunde atxikiak • Helburuak: • Beren boterea sendotu • Nobleziari nahiz kleroari beren aginpidea onarrarazi • Horrela estatu modernoaren oinarriak ezarri

  3. 1504an Isabel hil • Dinastien batasuna arriskuan • Joana eroak hartu Gaztelako koroa (buru-osasun makal) • Fernando IIak (Juanan aita) erregeordetza hartu • 1516an Fernando hil • Karlos Iak tronua hartu • Gaztelan nobleak menperatu ≠ Aragoin noble nahiz burgesek garrantzi handiko rola

  4. Errege-erregina katolikoen politikak lau ardatz: • Lurraldearen hedapena • 1492an Granadako Erresuma konkista • 1496an Kanariar uharteen konkista • 1519an Nafarroa inbaditu • Erlijio-batasuna • Inkisizioaren Epaitegia eratu • Juduak kristau bihurtzera behartu • 1502tik bataiatzera edo erresumatik alde egitera behartu mudejarrak • Erakunde berriak • Errege kontseilua (auzitegiak) • Errege audientzia (ordena publikoa zaintzeko) • Korrejidorea (erregeak udalerrian zuen ordezkaria) • Atzerri-politikoa • Ezkontza bidezko aliantzak diseinatu Europan paper garrantzitsua izateko • Espedizioak bidali

  5. Kolon Indiara iritsi zela sinetsi • Lurraldeei India deitu • Biztanleei indiarrak (Koloniaurreko kulturak) • Ameriko Vespuzio italiarrak Amerika kontinentea esploratu = Amerika izena eman kontinenteari • Esplorazio eta konkistek 50 urte iraun • Lurrak Gaztelako koroari gehitu normalean • Merkataritza-guneak + meategiak + nekazaritza ustiategiak sortu • Indigenak urritu = gaixotasun eta lan-baldintza gogorrengatik • Espainiarrek klimara moldatzeko zailtasunak • Konkistatzaileei lurren zati bat eman eta beraien artean banatu mozkinak • Indigenak errez garaitu = nagusitasun militarra baitzuten • Espainiarrak: Su-armak, zaldia, burdina eta armadurak • Indigenek: lantzak eta geziak.

  6. Ipar Amerikako konkistatzaileak • Ponce de León (Florida, Texas eta Kalifornia) • Cabeza de vaca (Florida, Texas eta Kalifornia) • Vázquez de Coronado (Florida, Texas eta Kalifornia)

  7. Erdialdeko Amerikako konkistatzaileak • Núñez de Balboa (Panama, Guatemala eta Honduras) • Alvarado (Panama, Guatemala eta Honduras) • Olid (Panama, Guatemala eta Honduras) • Hernán Cortés (México) • Veracruz hiri fundatu • Azteken inperio handia aurkitu • Tenochtitlán hiriburua konkistatu = Moctezuma enperadorea preso hartu

  8. Hego Amerikako konkistatzaileak • Almagro (Txile) • Valdivia (Txile) • Mendoza (Argentina) • Orellana (Amazonas) • Francisco Pizarro (Peru) • Inken inperioa konkistatu Diego Almagro kapitainiaren laguntzaz • 1533an Cuzco hiriburua konkistatu = Atahualpa enperadorea hil

  9. AMERIKAKO KULTURAK • Amerikako kontinentea 20.000 bat urte lehenagotik zegoen jendeztatuta

  10. AZTEKEN ZIBILIZAZIOA • Azteken inperioa XII-XVI. Mendera (gaur egungo Mexikoko lurraldearen zati handi bat) • Hainbat hiriz osatutako federazioa • Garrantzitsuena: Tenochtitlán (1325) • Buruzagia: Enperadorea • Ekonomia: • Artoaren laborantza, eskulangintza eta merkataritza • Azpiratutako herriei kobratzen zizkieten zergak • Gizartea: • Tributan antolatuta • Bereizten ziren taldeak: apaizak, nobleak, gizaki askeak eta esklaboak • Erlijioa (jainkoak): • Lurraren sortzailea: Quetzalcoatl • Eguzkiaren eta gerraren jainkoa: Huitzilopochtli • Arkitektura • Piramide mailakatu formako jauregi eta tenpluak

  11. TENOCHTITLAN

  12. MAIEN ZIBILIZAZIOA • IV-XVI medera arte (Yucatángo penintsula Mexikoko hegoaldean) • Espainiarrak sartzean gainbehera • Hiri-estatutan antolatuta • Hiri bakoitzak agintari militar eta erlijioso bat: halach-uinic • Astronomiari eta matematikari buruzko ezagupen sakonak = egutegi zehatza egin • Idazkera hieroglifiko konplexua • Ekonomia: • Artoa, kakaoa, eta barazkiak • Eskulangintza + merkataritza • Gizartea: • Taldetan banatua: apaizak, nobleak, eskulangileak, nekazariak eta esklaboak • Erlijioa (jainkoak): • Euriaren jainkoa: Chac • Haizearen jainkoa: Kukulkán • Eguzkiaren jainkoa: Kinich Anau • Sakrifizioak, dantzak eta jokoak egiten zituzten haien omenez • Arkitektura • Piramide mailakatu formako jauregi eta tenpluak (Chichén Itzá)

  13. CHICHEN ITZA

  14. INKEN ZIBILIZAZIOA • Ekonomia: • Ureztatze-sistemak sortu • Laborantzako terrazak egin leku menditsuetan: artoa eta patata hazten zituzten • Abeltzantza: llamak eta alpaka hazi eta artilea lortu • Merkataritza: zeramika-lanak eta urrezko nahiz zilarreko gauzak • Gizartea: • Klanetan antolatuta • Taldeak: aristokrazia (apaizak, nobleak eta gerlariak), herri xehea (nekazari eta eskulangileak) eta esklaboak • Erlijioa (jainkoak): • Eguzkiaren jainkoa eta jainko nagusia: Viracocha • Eskaintzak eta sakrifizioak egiten zituzten • Arkitektura • Harrizko eraikin eta gotorleku handiak (Machu Picchu: erlijio santutegia XV. mendean eraikia, 2500metrotan)

  15. MACHU PICHU

  16. AMERIKAREN KOLONIZAZIOA • Gaztelako legeak aplikatzen zituzten konkistatutako lurretan • Erakundeak sortu koloniak gobernatzeko: • Indietako Kontseilua: • Koloniak gobernatu • Beharrezko legeez arduratu • Erregeordeak: erregeen ordezkariak • Gobernadoreak: Erregeorderrietako probintziak gobernatzea • Audientziak: • Legeak betearazi • Justizia administratu • Kontratazio Etxea: Sevillan egoitza • Indietako merkataritza arautu eta administratu

  17. Espainiarren interesak: • Produktu berriak exportatu: artoa, kakaoa, patata, tomatea,larrua… • Inportazioak: behiak, ardiak, txerriak, zaldiak, garia, lekaleak, arroza, ardoa, armak… • Metal baliotsuak erautsi • Meatzeak ustiatu:urrea eta zilarra • Zacatecas (Mexiko) • Potosi (Bolivia) • *Frai Bartolomé de las Casasek indigenen esplotazioa salatu • Kolonietako gizartea • Kreolak: konkistatzaileen ondorengoak (goi-maila) • Mestizoak: espainiar eta indigenen seme-alabak (arteko lekua zuten gizartean) • Indiarrak: bertakoak; eskulana egin, bidegabekeria jasan • Esklabo beltzak: egoerarik txarrenean (Afrikarrak); ez zuten inolako babestik

  18. KOLONIETAKO GIZARTEA • Kreoloak: Konkistatzaileen ondorengoak • Mestizoak: Konkistatzaileen eta indigenen seme-alabak • Indiarrak: Bertako biztanleak • Esklabo beltzak: Afrikatik ekarriak lanerako

  19. KARLOS I (1500-1558) • Flandesen jaio/hezi • Joana Eroaren eta Felipe Ederraren semea • Bere erresumak: • Gaztela, Aragoi, Nafarroa eta Amerikako lurraldeak • Herbehereak, Franche-Comté konderria, Austria eta Germaniar Imperiko tronua • 1520an komunitateen matxinada piztu: agintarien aurkako matxinada • Bere asmoak: • Europar inperio katoliko handi bat sortzea • Protestanteei nahiz otomandarrei aurre egitea • Gerrak: • Frantziako monarkia: Karlosen aurkari nagusia • Otomandar Inperioa: Europako mendebaldean Mediterraneoa kontrolatzeko asmoz • Protestanteen arazoa: Alemaniako printze protestanteen aurka borrokatu • *1566an abdikatu zuen (Austria eta Alemania Fernadori)

  20. FELIPE IIa • Katolizismoaren defendatzaile sutsua • Inkisizioak erlijioaren arloko okerbideak jazarri • 1568an moriskoen matxinada (Alpujarretan): beren ohitura eta erlijioa defendatzeko • Liburuak inportatzea eta atzerrian ikastea debekatu zuen • Gaztazkak: • Herbehereetako protestanteen matxinada: 1566an Herbehereak bi zatitan banatuta • Iparrraldea: protestantea eta independentea • Hegoaldea: katolikoa eta espainiarra • Ingalaterrarekiko gatazka: 1588an Itsas Armada Garaiezinak galdu • Lepantoko Gudua: 1571an irabazi Otomandarren aurka

  21. ARKITEKTURA • XVI. mendearen erdialdean bi estilo garatu Espainian • Gotikoa (elisaren estiloa) • Mudejarra • Oñatiko Unibertsitatea (Gipuzkoa) • San Telmo komentua (Donostia) • Andre Maria elizako portada (Nafarroa) • Errenazimentuan hiru estilo bereizi ziren: • Platereskoa: • Eraikinen fatxadak urrezko eta zilarrezko lanen antza • Dekorazio elementuak erabili: landareen erliebeak, kapitelak… • Purista: • Arkitektura soila • Elementu espazialen, egituren eta proportzioen garrantzi handia • Dekorazioa gero eta urriagoa • Herrerianoa: • Arkitektura soila • Geometrikoa • Bakuntasuna, soiltasuna eta handitasuna • Dekorazio-elementu gutxi

  22. OÑATIKO UNIBERTSITATEAARKITEKTURA MUDEJARRA

  23. SAN TELMO KOMENTUAARKITEKTURA MUDEJARRA

  24. ESTILO PLATERESKOA – SALAMANCAKO UNIBERTSITATEA

  25. ESTILO PURISTA – KARLOS V.AREN JAUREGIA

  26. ESTILO HERRERIANOA – ESCORIALEKO MONASTERIOA

  27. ESKULTURA ETA PINTURA • Ez zeuden gai mitologikorik edo profanorik • Sentimendu erlijiosoak eta espiritualak islatu gaiak • Eskulturak zur polikromatuan eginda irudi erlijiosoekin • Hilobietan harria eta marmola erabiltzen zuten • Pinturan erretratu ugari egiten dira • *Espainiako Errenazimentuko artista handi bat: Greco

More Related