SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARINDA SEMPTOMLAR VE HASTAYA YAKLAŞIM

1. SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARINDA SEMPTOMLAR VE HASTAYA YAKLAŞIM Doç. Dr. Ahmet URSAVAŞ Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

2. Doğru Tanı ve Tedavi • Anamnez • Yakınma • Öykü • Özgeçmiş ve soygeçmiş • Alışkanlıklar • Meslek ve çevre öyküsü • Fizik muayene • Laboratuvar • Biyokimyasal incelemeler • Radyolojik incelemeler • Girişimsel tetkikler % ?

3. Anamnez Hastanın yakınmaları tek tek belirtilmeli Ana ve eşlik eden semptomlar olarak sınıflandırılmalıdır • Yakınma • Öykü • Özgeçmiş • Soygeçmiş • Alışkanlıklar • Meslek ve çevre öyküsü

4. Anamnez Kronolojik sıra dikkate alınmalıdır Yakınmaların ne kadar süredir devam ettiği… İlk başladığı andan şu ana kadar sorgulanmalıdır • Yakınma • Öykü • Özgeçmiş • Soygeçmiş • Alışkanlıklar • Meslek ve çevre öyküsü Göğüs hastalıklarında 5 ana semptom Öksürük Balgam Nefes darlığı Göğüs ağrısı Hemoptizi Semptomların bir biri ile ilişkisi Başlangıcı, seyri, sonucu,… Bize başvurusu öncesi yapılmış tetkikler, epikriz…

5. Anamnez • Yakınma • Öykü • Özgeçmiş • Soygeçmiş • Alışkanlıklar • Meslek ve çevre öyküsü Geçirdiği hastalıklar Travma, kaza Ameliyatlar Birinci derecede yakınlarının sağlık durumları Geçirdikleri hastalıklar Aynı evde yaşadığı kişilerde bulaşıcı hastalıklar

6. Anamnez Tütün kullanımı Sigara: paket/yıl Nargile Puro Pipo Çiğneme tütün • Yakınma • Öykü • Özgeçmiş • Soygeçmiş • Alışkanlıklar • Meslek ve çevre öyküsü Alkol ve uyuşturucu kullanımı İlaç öyküsü Genel meslek tanımlarından kaçınılmalıdır İş yerinde maruziyetler sorgulanmalıdır

7. Solunum Sistemi Semptomları

8. Öksürük • Havayolu sekresyonlarını temizleyen, alt solunum yollarına yabancı partiküllerin girmesini önleyen, patlayıcı bir ekspirasyondur. • Öksürüğün 4 fazı vardır • İrritasyon • İnspirasyon • Kompresyon • Ekspirasyon • Öksürük merkezi beyinde medullada bulunur

9. Öksürük Reseptör Mekanik/Kimyasal İstemli Kontrol Burun ve sinüsler V. KÇ IX. KÇ Posteriorfarenks Öksürük Merkezi (Medulla) Perikard, diyafragma X. KÇ Kulak yolu ve zarı Trakea Bronşlar Özafagus Mide Plevra N.phrenicus Diyagragma Ekspiratuar kaslar

10. Öksürük Refleksi Kaybı Narkotik anestezik kullanımı Nörolojik hastalıklar Kas hastalıkları Trakeostomi Reseptörlerin lokal destrüksiyonu Reseptör Mekanik/Kimyasal İstemli Kontrol Burun ve sinüsler V. KÇ IX. KÇ Posteriorfarenks Öksürük Merkezi (Medulla) Perikard, diyafragma X. KÇ Kulak yolu ve zarı Trakea Bronşlar Özafagus Mide Plevra N.phrenicus Diyagragma Ekspiratuar kaslar

11. Öksürük Yakınması Olan Hasta • Öksürük süresi • 8 hafta kritik süre… • Eşlik eden balgam olup olmadığı • Nöbetler halinde gelip gelmediği • Astım, yabancı cisim aspirasyonu, psikojenik • Vücut pozisyonu ile ilişkisi • GÖR , diyafragmahernisi, dolaşım yetmezliği, postnazal akıntı, özafagusdivertikülü • Gün içi varyasyonlar • Kullandığı ilaçlar • Tetikleyen faktörler Akut öksürük: < 8 hafta Kronik öksürük: > 8 hafta

12. Kronik Öksürük Nedenleri • Akciğer ve mediasten tümörleri • Tüberküloz • Bronşektazi • Postnazal akıntı • Öksürük varyant astım • Eozinofilik bronşit • Gastroözafagialreflü • ACE inhibitörü kullanımı Solunum sistemi muayenesinde ve/veya akciğer grafisinde patoloji var Solunum sistemi muayenesi akciğer grafisi normal

13. Öksürük Yakınması Olan Hasta • Öksürük süresi • 8 hafta kritik süre… • Eşlik eden balgam olup olmadığı • Nöbetler halinde gelip gelmediği • Astım, yabancı cisim aspirasyonu, psikojenik • Vücut pozisyonu ile ilişkisi • GÖR , diyafragmahernisi, dolaşım yetmezliği, postnazal akıntı, özafagusdivertikülü • Gün içi varyasyonlar • Kullandığı ilaçlar • Tetikleyen faktörler

14. Balgam eşlik ediyor mu? Prodüktif öksürük Non-prodüktif (kuru) öksürük Pnömoni Akciğer absesi Bronşektazi Kistikfibrozis Tüberküloz Akciğer kanseri Astım Postnazal akıntı GÖR Viral ÜSYE Plevra hastalıkları Mediasten hastalıkları İnterstisyel akciğer hastalığı Dış kulak yolu hastalıkları ACE inhib kullanımı

15. Öksürük Yakınması Olan Hasta • Öksürük süresi • 8 hafta kritik süre… • Eşlik eden balgam olup olmadığı • Nöbetler halinde gelip gelmediği • Astım, yabancı cisim aspirasyonu, psikojenik • Vücut pozisyonu ile ilişkisi • GÖR , diyafragmahernisi, dolaşım yetmezliği, postnazal akıntı, özafagusdivertikülü • Gün içi varyasyonlar • Kullandığı ilaçlar • Tetikleyen faktörler

16. Öksürük Yakınması Olan Hasta • Öksürük süresi • 8 hafta kritik süre… • Eşlik eden balgam olup olmadığı • Nöbetler halinde gelip gelmediği • Astım, yabancı cisim aspirasyonu, psikojenik • Vücut pozisyonu ile ilişkisi • GÖR , diyafragmahernisi, dolaşım yetmezliği, postnazal akıntı, özafagusdivertikülü • Gün içi varyasyonlar • Kullandığı ilaçlar • Tetikleyen faktörler İrritanlar: Sigara, çevresel duman, parfüm… Allerjenler: Ev tozları, polenler, hayvanlar,…

17. Öksürük Komplikasyonları Öksürük İntratorasik basınç artışı Sistemik refleks vazodilatasyon Kardiakoutputda ani azalma Senkop • Öksürük senkobu • Baş dönmesi • Halsizlik • Bulantı • Kusma • Hemoptizi • Kot kırığı • İdrar ve gaita inkontinansı • Pnömotoraks • Pnömomediasten

18. Balgam • Tanım • Solunum yollarından öksürük ile dışarı atılan mukus ve hücre artıklarından oluşan sekresyona balgam denir • Normal hava yolu sekresyonu • 24 saatte 10 mLsekresyon • Sağlıklı insanlarda fark edilmeden yutulur Balgam miktarı Balgam niteliği (rengi, yapışkanlığı,…) Balgamın kokusu

19. Balgam miktarı • Hastaya miktarı nasıl soralım ? • mL, L • gr, kg • Yemek kaşığı, kahve fincanı, çay bardağı, su bardağı… • Ani bol miktarda ve kötü kokulu balgam çıkarma • Akciğer absesi, anaerob enfeksiyon • Kusma tarzında ve aşırı balgam çıkarma (vomik) • Bronkoalveolarkarsinom • Uzun süredir her gün bol balgam • Bronşektazi

20. Balgamın Niteliği • Mukoid • Şeffaf beyaz renklidir • Pürülan • Mukopürülan • Özel balgam türleri Viral enfeksiyonlar Astım KOAH Bronşiolitler Hava yolu inflamatuar hastalıkları

21. Balgamın Niteliği • Mukoid • Pürülan • Rengi mat, sarı-yeşil • Yoğun hücre içeriği • Mukopürülan • Pürülan balgam içinde mukusta vardır. • Özel balgam türleri Balgamda bol nötrofil veya eozinofil Yeşil renk oluşturan nötrofil yıkımı ile oluşan vedoperoksidaz enzimidir Solunum sistemi enfeksiyonlarında Astım bronşiale

22. Balgamın Niteliği • Mukoid, Pürülan, Mukopürülan • Özel balgam türleri • Melanoptizi • Biloptizi • Paslı balgam • Pembe köpüklü balgam • Kaya suyu Kömür işçilerinde siyah balgam Bronkobiliyer fistülde safra gibi balgam Pnömokok enfeksiyonu KKY- akciğer ödemi Rüptürepulmonerhidatik kist

23. Göğüs Ağrısı • Pulmoner semptomlar içerisinde • en nonspesifik • en tehlikeli • tanısal karmaşanın sıklıkla olduğu yakınmadır • Göğüs ağrısı olan hastada • Başlangıç şekli • Lokalizasyonu • Yayılımı • Niteliği • Ağrıyı etkileyen faktörler Akciğer parankimi ve visseral plevrada Ağrı siniri yoktur

24. Göğüs ağrısı • Pulmoner ağrılar • Plöritik ağrı • Nefes almakla artan batıcı karakterde ve hasta tarafından iyi lokalize edilen ağrıdır. • Pariyetal plevra ve göğüs duvarı patolojilerinde • Göğüs ön yüzünde yanıcı ağrı • Trakeit ve trakoebronşit

25. Göğüs Ağrısı Nedenleri • Cilt, cilt altı, kaslar, kemikler • Plevra • Akciğer • Kalp • Gastrointestinal sistem • Nörolojik hastalıklar • Diğer Zona Kot kırığı Kemik metastazları Kostakondrit Fibromyalji Subakromiyalbursit Deltoidtendiniti İnterkostal kas krampları

26. Göğüs Ağrısı Nedenleri • Cilt, cilt altı, kaslar, kemikler • Plevra • Akciğer • Kalp • Gastrointestinal sistem • Nörolojik hastalıklar • Diğer Plevralefüzyon Plörit Plevra tümörleri Pnömotoraks Pulmoneremboli Pulmoner hipertansiyon Trakeit/bronşit Bronkojenik kanser plevra Veya göğüs duvarı invazyonu

27. Göğüs Ağrısı Nedenleri • Cilt, cilt altı, kaslar, kemikler • Plevra • Akciğer • Kalp • Gastrointestinal sistem • Nörolojik hastalıklar • Diğer Myokardinfarktüsü Myokardialiskemi Anginapektoris Myokardit Perikardit Aort diseksiyonu

28. Göğüs Ağrısı Nedenleri GÖR Özafagusrüptürü Biliyer kolik Pankreatit Peptik ülser • Cilt, cilt altı, kaslar, kemikler • Plevra • Akciğer • Kalp • Gastrointestinal sistem • Nörolojik hastalıklar • Diğer Nörit-radikülit Mediastinit Mediastinal amfizem Panik atak

29. Nefes Darlığı • Solunum kontrolü • İstemli kontrol beyin korteksi • İstemsiz kontrol beyin sapı • Dispne tanım • Kişinin nefes alışverişini fark etmesi, solunumun zorlaşması ve istemli hale gelmesidir

30. Nefes Darlığı Olan Hastada… • Dispnenin başlangıç şekli • Hırıltı varlığı • Dispnenin derecesi • Tetikleyen faktörler • Pozisyon ile ilişkisi

31. Nefes Darlığı Olan Hastada… • Dispnenin başlangıç şekli • Hırıltı varlığı • Dispnenin derecesi • Tetikleyen faktörler • Pozisyon ile ilişkisi Akut- ani başlangıçlı 1-2 saat veya en fazla Birkaç gündür devam eden dispne Kronik yavaş ilerleyen Haftalar veya aylar içerisinde

32. Saatler/günler, ateş ±balgam Pnömoni Akut bronşit Çok ani ve göğüs ağrısıda var Pnömotoraks Pulmoneremboli Yabancı cisim 1-2 saat hırıltı Astım Akciğer ödemi Ani başlangıçlı dispne Saatler/günler, hemoptizi Alveolarhemoraji Pulmoneremboli Pulmonerkontüzyon Hiperventilasyon ile birlikte Böbrek yetmezliği Diabetikketoasidoz İntoksikasyonlar- Salisilat, Metil alkol,…

33. Kronik Dispne Nedenleri • Hava yolu parankim hastalıkları • Pulmonervasküler hastalıklar • Plevra Hastalıkları • Nöromüsküler hastalıklar • Göğüs deformiteleri • Diyafrağma Hastalıkları • Obezite • Kalp Hastalıkları • Hematolojik Hastalıklar

34. Kronik Dispne Nedenleri • Hava yolu parankim hastalıkları • Pulmonervasküler hastalıklar • Plevra Hastalıkları • Nöromüsküler hastalıklar • Göğüs deformiteleri • Diyafrağma Hastalıkları • Obezite • Kalp Hastalıkları • Hematolojik Hastalıklar KOAH Astım İnterstisyel akciğer hast. Üst solunum yolu obst. Pulmoner hipertansiyon Kronik pulmoneremboli

35. Kronik Dispne Nedenleri • Hava yolu parankim hastalıkları • Pulmonervasküler hastalıklar • Plevra Hastalıkları • Nöromüsküler hastalıklar • Göğüs deformiteleri • Diyafrağma Hastalıkları • Obezite • Kalp Hastalıkları • Hematolojik Hastalıklar Plevralfibrozis Plevralefüzyon ALS Guillain-barresendr Muskülerdistrofi Poliyomyelit Kifoskolyoz

36. Kronik Dispne Nedenleri • Hava yolu parankim hastalıkları • Pulmonervasküler hastalıklar • Plevra Hastalıkları • Nöromüsküler hastalıklar • Göğüs deformiteleri • Diyafrağma Hastalıkları • Obezite • Kalp Hastalıkları • Hematolojik Hastalıklar Diyafragmahernisi Diyafrağma paralizisi Morbidobezite Kalp yetmezliği Anemi

37. Nefes Darlığı Olan Hastada… • Dispnenin başlangıç şekli • Hırıltı varlığı • Dispnenin derecesi • Tetikleyen faktörler • Pozisyon ile ilişkisi Astım Kalp yetmezliği

38. Nefes Darlığı Olan Hastada… • Dispnenin başlangıç şekli • Hırıltı varlığı • Dispnenin derecesi • Tetikleyen faktörler • Pozisyon ile ilişkisi MRC dispne skalası Borg skalası 6 dakika yürüme testi Toz, duman, kokular Allerjenler Egzersiz Dış ortam, iş yeri İlaçlar Stres, anksiyete

39. Nefes Darlığı Pozisyon İlişkisi • Ortopne • Sırtüstü yatar pozisyonda dispne • KKY, ağır KOAH, nöromüsküler hastalık • Paroksismalnokturnaldispne • Gece uykudan dispne ile uyanma ve ayağa kalkıp pencere açtığında rahatlama • KKY • Platipne • Trepopne

40. Nefes Darlığı Pozisyon İlişkisi • Ortopne • Paroksismalnokturnaldispne • Platipne • Supin pozisyondan oturur duruma geçmekle dispne ortaya çıkmasıdır • Kronik karaciğer hastalıkları, pulmoner A-V malformasyon • Trepopne • Sağ veya sol yan yatar pozisyonda dispnenin ortaya çıkması • Tek taraflı akciğer hast. Ör: masif plörezi

41. Hemoptizi • Tanım • Alt solunum yollarında oluşan kanamaya ikincil kan ekspektorasyonudur • Saf kan veya balgamla karışık olabilir • 24 saatte 200 mL’den fazla kan tükürme «masif hemoptizi» olarak isimlendirilir • Ön ayırıcı tanı • Epistaksis • Diş eti kanamaları • Hematemez

42. Hemoptizi- Hematemez Ayrımı Hemoptizi Hematemez Açık kırmızı renkli Balgamla karışık Öksürük ile gelir Alkali Koyu- kahve telvesi Yemek artıkları Kusma eşlik eder Asit

43. Hemoptizi Nedenleri • Üst solunum yolu hastalıkları • Akciğer hastalıkları • Kalp Hastalıkları • Kanama diatezi • İdyopatikhemoptizi (%15-20)

44. Hemoptizi Nedenleri Epistaksis Sinüzit Larinks kanseri Nazofarinks kanseri • Üst solunum yolu hastalıkları • Akciğer hastalıkları • Kalp Hastalıkları • Kanama diatezi • İdyopatikhemoptizi (%15-20) Akciğer kanseri Bronşektazi Tüberküloz Pnömoni Akut bronşit

45. Hemoptizi Nedenleri • Üst solunum yolu hastalıkları • Akciğer hastalıkları • Kalp Hastalıkları • Kanama diatezi • İdyopatikhemoptizi (%15-20) Mitral stenozu Kalp yetmezliği Hematolojik hastalıklar İlaçlar

46. Hemoptizi Nedenleri • Sık görülenler • Az görülenler • Nadir görülenler Akciğer kanseri Bronşektazi Tüberküloz Pnömoni Akut bronşit

47. Hemoptizi Nedenleri • Sık görülenler • Az görülenler • Nadir görülenler Akciğer absesi Pulmoneremboli Aspergilloma Sol kalp yetmezliği Metastatik kanser Karsinoid ve adenom İatrojenik

48. Hemoptizi Nedenleri • Sık görülenler • Az görülenler • Nadir görülenler Fungalpnömoniler Yabancı cisim Mitral stenozu Pulmoner arter anevrizması Bronşial arter anevrizması Behçet Hastalığı Alveolarhemoraji sendromu İlaçlar Kanama diatezi hastalıkları

49. Ses Kısıklığı

50. Doğru Tanı ve Tedavi • Anamnez • Yakınma • Öykü • Özgeçmiş ve soygeçmiş • Alışkanlıklar • Meslek ve çevre öyküsü • Fizik muayene • Laboratuvar • Biyokimyasal incelemeler • Radyolojik incelemeler • Girişimsel tetkikler % 70-80