T.C. ANAYASASI

1. T.C. ANAYASASI Av. Duriye UÇAR Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu İstanbul Beyoğlu Bölgesi Kamu Hastaneleri Birliği Hukuk İşleri Birimi EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

2. ANAYASA Devletin; Temel yapısını, Yönetim biçimini, Devlet organlarını ve bu organların birbirleriyle olan ilişkilerini, Kişilerin hak ve özgürlüklerini düzenleyen Üst hukuk kuralları EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

3. ANAYASA SİYASAL BİR BELGEDİR -Devleti kuran -Vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini koruyan başlıca belgedir. ayrıca, siyasal sitemi doğrudan etkileyen, seçimler, siyasal partiler gibi siyasal kurum ve kural doğrudan anayasa ile düzenlenmiştir. EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

4. ANAYASA HUKUKSAL BİR BELGEDİR Çünkü anayasa, en üst hukuk normudur. Başta kanunlar olmak üzere bütün hukuk kaynakları anayasaya uygun olmak zorundadır. EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

5. NORMLAR HİYERARŞİSİ anayasa Kanun(=milletler arası anlaşmalar), Kanun Hükmünde Kararname, Tüzük, Bakanlar Kurulu Kararı, Yönetmelik Genelge Hiçbir hukukî norm kendinden üstteki norm ya da normlara aykırı olamaz EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

6. Anayasalar Nasıl Değişecek Yumuşak anayasa Kanunlarla aynı organlarca ve aynı usullerle kolayca değiştirilebilen anayasa Katı (Sert) anayasa Kanunlardan farklı organlar veya usullerle daha zor değiştirilebilen anayasa EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

7. KATI (SERT) ANAYASA Değiştirilemeyecek maddeler içermesi Halk oylaması usulüne yer verilmesi Değiştirilmesi için özel çoğunluk aranması EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

8. TARİHİ GELİŞİM İLK ANAYASAL BELGELER 1808 Sened-i İttifak 1839 Tanzimat Fermanı OSMANLI DÖNEMİ Kanunu Esasi (1876 anayasası) MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (20.01.1921) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

9. T.C. ANAYASALARI 1924 anayasası (T.C.’nin ilk anayasası) 1961 anayasası (1960 Darbesi) 1982 anayasası (12 Eylül Darbesi) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

10. 1982 ANAYASASI Kanun No: 27091 Halk Oylaması: Kasım 1982 R.G.: 9 Kasım 1982 Başlangıç bölümü ve 7 Kısımdan oluşur. EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

11. ÖZELLİKLERİ Kazuistik (Düzenleyici) anayasa Katı anayasa Geçiş dönemi öngörmüş Yürütme organını güçlendirmiş EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

12. BAŞLANGIÇ Anayasamızın ortaya konma nedenleri Anayasaya egemen olan ilkeler açıklanmıştır. İLKELER: -Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlılık -Atatürk milliyetçiliği -Çağdaş medeniyete ulaşma azmi -Milli egemenlik -Milli menfaatlerin üstünlüğü -Hürriyetçi demokrasi -Kuvvetler ayrılığı -Yurtta sulh, cihanda sulh ilkesi -Türk varlığının devleti ve ülkesi ile bölünmezliği -Laiklik -Her Türk vatandaşının temel hak ve hürriyetlerden yararlanacağı EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

13. BİRİNCİ KISIMGenel Esaslar (m.1-11) I. Devletin şekli (m.1) II.Cumhuriyetin nitelikleri (m.2) III.Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti (m.3) IV.Değiştirilemeyecek hükümler (m.4) V.Devletin temel amaç ve görevleri (m.5) VI.Egemenlik (m.6) VII. Yasama yetkisi (m.7) VIII.Yürütme yetkisi ve görevi (m.8) IX. Yargı yetkisi(m.9) X. Kanun önünde eşitlik (m.10) XI. Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü (m.11) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

14. İKİNCİ KISIMTemel Hak ve Ödevler (m.12-74) BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler (m.12-16) İKİNCİ BÖLÜM Kişinin Hakları ve Ödevleri (m.17-40) ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler(m.41-65) DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Siyasî Haklar ve Ödevler (m.66-74) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

15. ÜÇÜNCÜ KISIMCumhuriyetin Temel Organları(m.75-160) BİRİNCİ BÖLÜM Yasama (m.75-100) İKİNCİ BÖLÜM Yürütme (m.101-137) ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Yargı (m.138-160) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

16. DÖRDÜNCÜ KISIM Mali ve Ekonomik Hükümler (m.161-173) BİRİNCİ BÖLÜM Mali Hükümler (m.161-165) İKİNCİ BÖLÜM Ekonomik Hükümler (m.166-173) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

17. BEŞİNCİ KISIMÇeşitli Hükümler İnkılâp Kanunlarının Korunması (m.174) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

18. ALTINCI KISIMGeçici Hükümler 16 adet Geçici Madde EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

19. YEDİNCİ KISIM Son Hükümler (m.175-177) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

20. ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLEMEYECEK HÜKÜMLERİ MADDE 1 MADDE 2 MADDE 3 Anayasa ilk 3 maddesinde; - değiştirilemeyecek - değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek hükümleri düzenlemiştir. EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

21. BU HÜKÜMLER: Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu Devletin milli dayanışma ve adalet anlayışını benimsediği Devletin insan haklarına saygılı olduğu Devletin Atatürk milliyetçiliğine bağlı olduğu Devletin başlangıçta belirtilen ilkelere dayandığı Devletin demokratik bir devlet olduğu EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

22. Devletin laik olduğu Devletin sosyal bir hukuk devleti olduğu Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütün olduğu (Üniter Devlet) Devletin Resmi dilinin Türkçe Bayrağının beyaz ay yıldızlı al bayrak Millî Marşının İstiklal Marşı Başkentinin Ankara olduğu EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

23. CUMHURİYETÇİLİK İLKESİ Devlet Biçimi Olarak Cumhuriyet: Egemenliğin yani Devlet gücünün, toplumun bütüne (millete) ait olduğu Devlet şekli. Hükümet Biçimi Olarak Cumhuriyet: Başta Devlet başkanı olmak üzere, Devletin başlıca temel organlarının seçim ilkesine göre kurulmuş olduğu hükümet sistemi EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

24. ÜNİTER DEVLET İLKESİ Devletin, ülkesive milletiyle bölünmez bir bütün olması EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

25. İNSAN HAKLARINA SAYGILI DEVLET insan haklarına karşı - dikkatli, - özenli, - ölçülü davranan Devlet EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

26. ATATÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNE BAĞLI DEVLET İLKESİ Atatürk, -Birlikte yaşama arzusuna dayanan sübjektif millet anlayışını benimsemiştir. -Milletin tanımında, ırk, dil veya din gibi objektif benzerlikleri reddetmiştir. HUKUKUMUZDaKİ SONUCU: -Tek Millet -Tek Devlet EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

27. DEMOKRATİK DEVLET İLKESİ UNSURLARI: Siyasi karar organlarının seçimle iş başına gelmesi - Seçimlerin birden çok siyasi parti arasında serbest, düzenli ve eşit şartlarda yapılması, -Vatandaşların tümünün temel haklarının tanınması ve güvence altına alınması EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

28. LAİK DEVLET İLKESİ LAİKLİK Din Hürriyeti Din ve Devlet işlerinin ayrılığı EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

29. DİN HÜRRİYETİ İnanç ve vicdan hürriyeti: Herkesin dilediği inanç ve kanaate sahip olabilmesinin ifade eder (MUTLAKTIR) İbadet hürriyeti: Kişilerin inandıkları dinin ibadet, ayin ve törenlerini serbestçe yerine getirebilmesini ifade eder. (SINIRLANDIRILABİLİR anayasa m.14 ile) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

30. DİN VE DEVLET İŞLERİNİN AYRILIĞI: -Resmi bir Devlet dininin bulunmaması, -Devletin, bütün dinlerin mensuplarına eşit davranması, -Din kurumları ile Devlet kurumlarının ayrılmış bulunması, (Türkiye’de Diyanet İşleri Başkanlığı Devlet teşkilatı içinde yer alır ve bu durum anayasa Mahkemesi’nce anayasaya aykırı bulunmamıştır.) -Devlet yönetiminin din kurallarından etkilenmemesi EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

31. SOSYAL DEVLET İLKESİ: Herkese insan onuruna yaraşır asgari hayat seviyesi sağlamayı amaçlayan devlet EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

32. HUKUK DEVLETİ İLKESİ Faaliyetlerinde hukuk kurallarına bağlı olan, vatandaşlarına hukuki güvenlik sağlayan devlet EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

33. MADDE 4 Anayasanın ilk üç maddesinin değiştirilemeyeceği ve değiştirilmesinin teklif dahi edilemeyeceği hükmünü içermektedir. EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

34. MADDE 5 Devletin temel amaç ve görevleri bu maddede düzenlenmiştir. -Türk Milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, - Ülkenin bölünmezliğini, - Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, -Kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak, -Kişinin temel hak ve hürriyetlerini güvene altına almak, EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

35. Egemenlik Madde-6 Egemenliğin kayıtsız şartsız Milletin olduğu, Milletinin egemenliğini yetkili organlar eliyle kullanacağı, egemenliğin kullanılmasının hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamayacağı belirtilmiştir EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

36. MADDE 7,8,9 (Devletin “erk”leri) 1) Yasama - Türk milleti adına TBMM – devredilemez 2) Yürütme - Cumhurbaşkanı ve Bakanlar kurulu 3) Yargı - Türk Milleti adına bağımsız mahkemeler KUVVETLER AYRILIĞI PRENSİBİ EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

37. MADDE 10(Kanun önünde eşitlik) Herkesin dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğu belirtilmiştir. 2004 yılı değişikliği ile; Kadın ve erkeklerin eşit haklara sahip oldukları ve Devletin bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlü olduğu belirtilmiştir. 2010 yılı değişikliği ile; Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı sayılmayacağı belirtilmiştir. EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

38. Anayasanın üstünlüğü Madde-11 Anayasa hükümleri; Yasama, yürütme ve yargı organlarını, İdare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır. Kanunlar anayasaya aykırı olamaz. EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

39. ANAYASA TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER (m.12-74) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

40. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler (m.12-16) İKİNCİ BÖLÜM Kişinin Hakları ve Ödevleri (m.17-40) ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler(m.41-65) DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Siyasî Haklar ve Ödevler (m.66-74) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

41. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER Herkes; kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sâhiptir . (m 12) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

42. Sınırlandırılması Madde-13 Temel hak ve hürriyetler; -özlerine dokunulmaksızın -anayasanın ilgili maddelerindeki özel sebeplerle - ancak kânunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz. EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

43. Temel Hak ve Hürriyetlerin sınırlandırılmasının Şartları -Sınırlama kanunla olmalıdır. -Sınırlama anayasanın ilgili maddesinde belirtilen sebeplere bağlı olmalıdır. -Sınırlama anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmalıdır. -Sınırlama demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olmamalıdır. -Sınırlama temel hak ve hürriyetlerin özüne dokunmamalıdır. -Sınırlama laik cumhuriyetin gereklerine aykırı olmamalıdır. -Sınırlama ölçülülük ilkesine aykırı olmamalıdır. EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

44. Kullanılmasının durdurulması -Savaş, -Seferberlik, -sıkıyönetim veya olağanüstü hâllerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir. (m 15) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

45. DURDURMANIN ŞARTLARI -Savaş, seferberlik, sıkıyönetim ve olağanüstü hallerden biri mevcut olmalıdır. -Milletlerarası hukuktan doğan haklar ihlal edilmemelidir. -Ölçülülük ilkesin uyulmalıdır. -Çekirdek alana dokunulmaması(Yaşam hakkı ile maddi ve manevi varlığın korunması, din, vicdan ve kanaat hürriyetinin korunması, suç ve cezaların geçmişe yürütülmemesi gibi) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

46. Kötüye kullanamama Anayasada yer alan hak ve hürriyetlerden hiçbiri, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı ve insan haklarına dayanan demokratik ve lâik Cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetler biçiminde kullanılamaz. (m 14) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

47. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER Yabancılar açısından Temel hak ve hürriyetler, milletlerarası hukuka uygun olarak kanunla sınırlanabilir. (m.16) EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

48. Kişinin Hakları ve Ödevleri Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve mânevî varlığı (m 17) Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluk ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğünedokunulamaz; rızası olmadan bilimsel tıbbi deneylere tabi tutulamaz. Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz. EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

49. Kişinin Hakları ve ödevleri Zorla çalıştırma yasağı (m 18) Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. angarya yasaktır. İstisna: -Hükümlülük veya tutukluluk sürelerindeki çalışmaları, -Olağanüstü hallerde vatandaşlardan istenecek hizmetler, -Ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda beden ve fikir çalışmaları, Zorla çalışma sayılmaz. EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

50. Kişinin Hakları ve ödevleri Kişi hürriyeti ve güvenliği (m 19) Suçluluğu hakkında kuvvetli belirti bulunan kişiler ancak, - kaçmalarını, -delillerin yok edilmesi veya değiştirilmesini önlemek maksadıyla hâkim kararıyla tutuklanabilirler. Herhangi bir suçtan yakalanan kişi -48 saat içinde, -toplu suçlarda 4 gün içinde hâkim önüne çıkarılır. Yakalandığı ve tutuklandığı, yakınlarına derhal bildirilir. EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ