نگاهی کوتاه به زندگی ، فعالیت ها علمی و آثار دانشمندان ایرانی در سده های پیشین

1. نگاهی کوتاه به زندگی ، فعالیت ها علمی و آثار دانشمندان ایرانی در سده های پیشین مدیریت پژوهش شهریور 1390 کاری از: اسماعیل کاظمی - وحيد طهماسبي

2. عبدالرحمن صوفي رازي Abd al-rahman al-sufi ( Azophi ) ابوالحسین عبدالرحمان بن عمر صوفی رازی ستاره شناس و ریاضیدان بزرگ ایرانی وفات تولد 282 هجری شمسی: 365 291 376 هجری قمری: 903 986 میلادی:

3. عبدالرحمن صوفي رازي فاضلی جلیل و ستاره شناسی عالی مقام و اصلا از فسای فارس بود. در شهرری چشم به جهان گشود و در شیراز ( در برخی منابع آمده است ) به رحمت ایزدی پیوست. وی منجم دربار عضدالدوله ديلمي بنيانگذار آل بويه بود و اثر بسیار نفیس و معروف خود "صورالکواکب" را به نام این پادشاه نوشت و عضدالدوله نیز به شاگردی وی در شناختن صور کواکب افتخار می کرد.

4. عبدالرحمن صوفي رازي عبدالرحمان صوفی رازی منجمی بود که شخصا به رصد می پرداخت و به رصدهای دیگران اعتماد نمی کرد و به همین دلیل توانست که معلومات پیشینیان خود را در صورالکواکب با دقت و موشکافی تصحیح و تکمیل کند. این منجم عالیقدر نه تنها وضع چندین ستاره را که در مجسطی بطلمیوس ( PTOLEMY'S ALMAGEST ) نبود، معین کرد بلکه چندین اشتباه وی را تصحیح نمود و این امر موجب شد که منجمان بعد از وی بتوانند وضع چندین ستاره را که در آثار یونانیان به غلط ثبت شده بود تمیز دهند.

5. عبدالرحمن صوفي رازي کشف سحابی "زن به زنجیر بسته" در "اندرومدا" و سحابی "وول پکولا" در صورت فلکی روباه و تحقیق درباره سحابی "نثره" در صورت فلکی خرچنگ و کشف سحابی در صورت فلکی قوس و شرکت در ساخت رصدخانه های شیراز و بغداد از کارهای علمی این دانشمند ایرانی است.

6. عبدالرحمن صوفي رازي از افتخارات این مرد دانشمند همین بس که جهان علم و ستاره شناسی با ابزار و تکنولوژی مدرن امروزیش بعد از گذشت ده قرن که از نوشتن کتاب صورالکواکب او می گذرد، جرات جابه جا کردن محاسباتش را ندارد.

7. عبدالرحمن صوفي رازي در سال 1960 میلادی کنگره جهانی نجوم در باره "صوفی رازی" چنين اعلام كرد: "پیدایش تلسکوپ در دانش اختر شناسی که در سال 1609 انجام گرفت مطالعات سریع و لازم را در عصر خود بوجود نیاورد و حتی در تعیین و شمارش سحابی های شناخته شده از خود فعالیتی نشان نداد و در این زمینه گالیله پیش از دیگران که سحابی خرچنگ را از تعدادی از ستارگان مشخص آسمان تشخیص داده بود کشف جدیدی را بوجود نیاورد.

8. عبدالرحمن صوفي رازي یک سال بعد در 1610 یک دانشمند علوم فرانسوی بنام "نیکلاس پیرس، Nicholas Pierese " با اطلاعی که از کارهای گالیله داشت مشاهده کرد که ستارگان میانی شبیه به سحابی هستند و در سال 1912 "سیمون ماریوس ، Simon Marius " سحابی اندرومدا را پس از یک تردید طولانی تایید کرد. در حالیکه اولین رصد ثبت شده ( درباره سحابی اندرومدا ) بوسیله یک منجم ایرانی به نام الصوفی در قرن دهم یعنی ( 947 سال قبل از اعلام ماریوس ) انجام گرفته بود. "

9. عبدالرحمن صوفي رازي نام این دانشمند بزرگ مسلمان ایرانی را با نام (Azofi ) در مدار 22 درجه جنوبی و نصف النهار 13 درجه کره ماه به ثبت رسانیدند .

10. عبدالرحمن صوفي رازي • جالب توجه اینکه دانش نجوم، فقط یک مکان را شایسته نام او ندانسته بلکه 9 نقطه دیگر را به افتخار این دانشمند ایرانی به نام "الصوفی" روی کره ماه نامگذاری کرده است.

11. عبدالرحمن صوفي رازي تعدادي از مكتوبات علمي

12. عبدالرحمن صوفي رازي • فی عمل الاشکال المتساویه الاضلاع کلها بفتحه واحده • موضوع آن ترسیم چند ضلعی های منتظم با ضلع معین با یک فتحه پرگار است. این موضوع در اروپای نوزایی و همچنین در نیمه دوم قرن هجدهم میلادی دوباره مورد توجه هندسه دانان از جمله لئوناردو داوینچی، جیرولامو کاردانو و ... قرار گرفت.

13. عبدالرحمن صوفي رازي • صورالکواکب • اين كتاب را می توان نقطه اوج هیئت وضعی در کشورهای اسلامی دانست. این کتاب به همراه "زیج الغ بیگ" و "زیج ابن یونس" ، سه شاهکار رصد اسلامی هستند. این اثر نفیس نه تنها در بین منجمان مسلمان بلکه در میان مولفان اروپایی از قرون وسطی تا عصر جدید اهمیت و اعتبار و تاثیر فراوان داشته است. • این کتاب تا سال 1843 میلادی، یعنی در حدود هشتصد و هفتاد سال بدون رقیب، مورد مراجعه و اعتماد منجمان شرق و غرب بود.

14. عبدالرحمن صوفي رازي • رساله فی العمل بالاسطرلاب • کتاب المدخل الی علم النجوم و احکامه

15. عبدالرحمن صوفي رازي منابع و ماخذ مورد استفاده : 1 – زندگینامه ریاضیدانان دوره اسلامی – ابوالقاسم قربانی – صفحه 300 و 301 2 – ریاضیدانان ایرانی – ابوالقاسم قربانی – صفحه 95 تا صفحه 112 3 – تاریخ علم در ایران – جلد اول – دکتر مهدی فرشاد – صفحه 179 و صفحه 180 4 – خلاصه زندگینامه علمی دانشمندان – صفحه 559 5 – مجله تاریخ علم – شماره اول – صفحه 89 – سید محمد تقی میر ابوالقاسمی و محمد باقری 6 – نگارنامه تاریخی و زندگینامه دانشمندان ریاضی و نجوم ایران – سرفراز غزنی 7 – عبدالرحمان صوفی رازی – سرفراز غزنی – انتشارات سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران – 1362 8 – کاوش رصدخانه مراغه و نگاهی به پیشینه دانش ستاره شناسی در ایران – دکتر پرویز ورجاوند - 1366

16. با تشكر از حسن توجه شما