พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิด ของเจ้าหน้าที่ พ.ศ.๒๕๓๙ และ

1. ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยหลักเกณฑ์การสอบข้อเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ.๒๕๓๙ พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิด ของเจ้าหน้าที่ พ.ศ.๒๕๓๙ และ

2. การปฏิบัติหน้าที่ กับความรับผิดของเจ้าหน้าที่ การปฏิบัติหน้าที่ ปฏิบัติหน้าที่ถูกต้อง ชอบด้วยกฎหมาย ปฏิบัติหน้าที่ไม่ถูกต้อง ไม่ชอบด้วยกฎหมาย อาจเป็นความรับผิดอย่างอื่น เป็นเหตุพ้นจากตำแหน่งผู้บริหารท้องถิ่น /สมาชิกสภาท้องถิ่น ทำให้เกิดความเสียหาย เข้าเหตุตามมาตรา 81-85 เจตนาทุจริต กลั่นแกล้ง ให้เสียหาย รับผิดทางอาญา รับผิดทางละเมิด รับผิดทางวินัย

3. ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าการเร่งรัด ติดตามเกี่ยวกับกรณีเงินขาดบัญชีหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐทุจริต พ.ศ.2546 หลักการ -สตง.ตรวจพบว่าหน่วยงานของรัฐเงินขาดบัญชีหรือเจ้าหน้าที่ทุจริตและชี้มูลทางวินัย ทางอาญาและทางแพ่ง - หน่วยงานต้องดำเนินการโดยไม่ต้องแต่งตั้งคณะกรรมการสืบสวนหาข้อเท็จจริง

4. ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 420 การทำละเมิด 1. กระทำโดยจงใจ หรือประมาทเลินเล่อ 2. ต่อบุคคลอื่นโดยผิดกฎหมาย 3. ทำให้เขาเสียหายถึงแก่ ชีวิต ร่างกาย อนามัย เสรีภาพ ทรัพย์สิน หรือสิทธิ

5. จงใจ • จงใจ คือ จงใจให้เขาเสียหาย รู้สำนึกของการกระทำว่าจะก่อให้เกิดความเสียหายต่อบุคคลอื่น แต่ไม่หมายเลยไปถึงกับว่าจะต้องเจาะจงให้เกิดผลเสียหายอย่างใดอย่างหนึ่งโดยเฉพาะเช่นการกระทำโดยเจตนาในทางอาญา • ฎ 1104/2509 ที่อ้างว่าจำเลยไม่มีเจตนาฆ่าผู้ตาย จึงไม่มีความจงใจทำละเมิดนั้น เป็นการเลี่ยงเจตนารมณ์กฎหมาย เพราะการที่จำเลยใช้มีดแทงผู้ตาย ก็ได้ชื่อว่าทำละเมิด แต่การละเมิดนั้นถึงกับมีเจตนาจะฆ่าหรือทำให้ตายโดยไม่มีเจตนานั้น เป็นเรื่องของเจตนาในทางอาญา การเจตนากระทำการกับการจงใจกระทำจะตีความอนุโลมอย่างเดียวกันหาได้ไม่ • กรณีทุจริต เป็นการกระทำโดยจงใจ

6. ประมาท 1. การกระทำ ที่มิได้กระทำโดยเจตนา 2. แต่กระทำโดยปราศจากความระมัดระวัง ซึ่งบุคคลในภาวะเช่นนั้นจะต้องมี ตามวิสัยและพฤติการณ์ 3. และผู้กระทำอาจใช้ความระมัดระวัง เช่นว่านั้นได้ แต่หาได้ใช้ให้เพียงพอไม่

7. เหตุสุดวิสัย 1. เหตุใดๆ อันจะเกิดขึ้น หรือจะให้ผลพิบัติ 2. เป็นเหตุที่ไม่สามารถป้องกันได้ 3. แม้บุคคลผู้ต้องประสบหรือใกล้จะต้องประสบ จะได้จัดการระมัดระวังตามสมควร อันพึงคาด- หมายได้จากบุคคลในฐานะและภาวะเช่นนั้น

8. ประมาทเลินเล่อ (เล็กน้อย/ธรรมดา) • เก็บรักษาทรัพย์สินที่มีค่าของทางราชการไว้ที่เดียวกันกับทรัพย์สินที่มีค่าของตนเอง • คำพิพากษาศาลปกครองกลางที่ ๑๐๔๔/๒๕๕๐ การที่ผู้ฟ้องคดีวางกระเป๋าเครื่องคอมพิวเตอร์ไว้ที่ชั้นวางของตามสภาพที่เป็นอยู่ภายในห้องพักและวางไว้ใกล้เคียงกับทรัพย์สินที่มีค่าของตนเอง เป็นการเก็บรักษาทรัพย์สินของทางราชการดังเช่นวิญญูชนพึงกระทำในสภาวการณ์และสถานที่เช่นนั้น และไม่อาจถือได้ว่าเป็นการเก็บรักษาโดยขาดความระมัดระวังอย่างผิดปกติ

9. ประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง • เบี่ยงเบนไปจากมาตรฐานอย่างมาก • ไม่ใช้ความระมัดระวัง หากใช้เพียงเล็กน้อยก็จะสามารถป้องกันความเสียหายได้ • ไม่ปฏิบัติตามระเบียบที่มีวัตถุประสงค์เพื่อป้องกันความเสียหาย • ลำพังความประมาทเลินเล่อของเจ้าหน้าที่ไม่ก่อให้เกิดความเสียหาย มีเหตุอื่นด้วยจึงเกิดความเสียหาย ไม่เป็นประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง • มีตัวอย่าง และการเตือน

10. กรณีที่ถือว่า “ประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง” • ไม่ได้ใช้ความระมัดระวังเลยสักนิด • ทำผิดซ้ำๆในเรื่องแบบเดียวกัน • ปฏิบัติผิดมาตรฐานวิชาชีพ • ฝ่าฝืนกฎหมาย/ระเบียบ • กฎหมาย/ระเบียบ กำหนด วิธีปฏิบัติไว้ แต่ไม่ได้ทำ หรือปฏิบัติตามนั้น

11. ประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง • ฎ 1789/2518ควันไฟอันเกิดจากไฟไหม้เศษปอจากโรงงานของจำเลยถูกลมพัดลอยไปครอบคลุมผิวจราจรเป็นเหตุให้รถโจทก์ถูกชนท้าย ซึ่งก่อนหน้านี้กลุ่มควันไฟอันเกิดจากการเผาเศษปอของจำเลยได้เคยถูกลมพัดพาไปครอบคลุมถนนเป็นเหตุให้รถยนต์เกิดชนกันมาแล้ว ๒-๓ ครั้ง แต่ไม่ปรากฏว่าจำเลยวางมาตรการป้องกัน คงปล่อยปละละเลยให้เหตุการณ์เป็นเช่นเดิม กระทั่งได้เกิดเหตุคดีนี้อีก พฤติการณ์ไม่เป็นเหตุสุดวิสัยเพราะจำเลยย่อมทราบดีว่าลมอาจจะพัดพาเอาควันไฟไปครอบคลุมผิวจราจรได้ ซึ่งจำเลยอาจจะป้องกันได้โดยย้ายบ่อเผาเศษปอให้ห่างไกลพอที่ลมไม่สามารถจะพัดพาควันไฟมาถึงบริเวณที่เกิดเหตุได้ จำเลยก็หาได้กระทำเช่นว่านั้นไม่ คดีจึงฟังได้ว่าจำเลยได้ประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงเป็นเหตุให้โจทก์ทั้งสองได้รับความเสียหาย จำเลยต้องรับผิด

12. คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๐/๒๕๕๒ การกระทำที่จะถือว่าเป็นการกระทำการด้วยความประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงนั้น หมายถึง การกระทำโดยมิได้เจตนา แต่เป็นการกระทำซึ่งบุคคลพึงคาดหมายได้ว่าอาจก่อให้เกิดความเสียหายขึ้นได้ และหากใช้ความระมัดระวังแม้เพียงเล็กน้อยก็อาจป้องกันมิให้เกิดความเสียหายได้ แต่กลับมิได้ใช้ความระมัดระวังเช่นว่านั้นเลย • แม้จะรับฟังได้อย่างที่กล่าวอ้างว่าขับรถเร็วเกินกว่าที่แจ้งจริง แต่ก็มิได้แสดงให้เห็นว่า ในภาวะที่มีรถยนต์บรรทุกกระบะเร่งเครื่องแซงรถยนต์บรรทุกสิบล้อเข้ามาในช่องทางเดินรถของผู้ฟ้องคดีอย่างกะทันหัน ผู้ฟ้องคดีอาจใช้ความระมัดระวังแม้เพียงเล็กน้อยอย่างไรก็อาจป้องกันมิให้รถยนต์เกิดความเสียหายได้ แต่ผู้ฟ้องคดีกลับมิได้ใช้ความระมัดระวังเช่นว่านั้นเลย เพราะการที่ผู้ฟ้องคดีขับรถมาด้วยความเร็วเกินกว่าที่แจ้งเพียงประการเดียวยังไม่เพียงพอที่จะรับฟังได้ว่าเป็นสาเหตุให้เกิดเหตุละเมิดในครั้งนี้ เนื่องจากข้อเท็จจริงรับฟังได้ว่ามีรถยนต์บรรทุกกระบะขับแซงรถยนต์บรรทุกสิบล้อเข้ามาในช่องทางเดินรถของผู้ฟ้องคดีในระยะกระชั้นชิดด้วย ดังนั้น จึงเห็นว่าข้อเท็จจริงยังไม่ปรากฏว่าผู้ฟ้องคดีขับรถด้วยความประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง

13. คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๓๓๘-๓๓๙/๒๕๔๙กรรมการตรวจการจ้างลงชื่อตรวจรับสินค้าโดยไม่ได้ตรวจสินค้าจริง เป็นการกระทำโดยประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง • คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ. ๒๖๗/๒๕๕๐ ผู้ควบคุมงานก่อสร้างถนนไม่ได้ปฏิบัติหน้าที่ผู้ควบคุมงานตามที่ระเบียบกำหนดไว้ ถือว่าเป็นการกระทำโดยประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง

14. ขั้นตอนการดำเนินการกรณีเจ้าหน้าที่กระทำละเมิดขั้นตอนการดำเนินการกรณีเจ้าหน้าที่กระทำละเมิด

15. หลักเกณฑ์และขั้นตอนการปฏิบัติหลักเกณฑ์และขั้นตอนการปฏิบัติ • ความรับผิดของเจ้าหน้าที่ • ขั้นตอนการดำเนินการเมื่อเจ้าหน้าที่กระทำละเมิดต่อหน่วยงานของรัฐ • ขั้นตอนการดำเนินการเมื่อเจ้าหน้าที่กระทำละเมิดต่อบุคคลภายนอก • การเรียกให้เจ้าหน้าที่ชดใช้ค่าสินไหมทดแทน • การฟ้องคดีต่อศาลปกครอง • การนำกฎหมายวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองมาใช้ในกระบวนการหาผู้รับผิดทางละเมิด • ประเด็นคำวินิจฉัยชี้ขาดฯ เกี่ยวกับการกระทำละเมิด • การอุทธรณ์คำสั่ง

17. หลักกฎหมายในเรื่องการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนจากการกระทำละเมิดหลักกฎหมายในเรื่องการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนจากการกระทำละเมิด • ไม่ใช่เรื่องการลงโทษผู้กระทำละเมิด • แต่เป็นการเยียวยาให้ผู้เสียหายกลับสู่สถานะที่ควรเป็น หากไม่มีการละเมิดเกิดขึ้น • ผู้เสียหายจึงไม่อาจได้รับการเยียวยาเกินกว่าความเสียหายที่เกิดขึ้นจริงตามที่ได้รับ • ศาลจะต้องกำหนดโดย • คำนึงถึงพฤติการณ์และความร้ายแรงแห่งละเมิด • พิจารณาถึงพฤติการณ์และความร้ายแรงแห่งละเมิด • พิจารณาถึงผลการกระทำละเมิดว่าก่อให้เกิดความเสียหายที่แท้จริงแก่ผู้เสียหายมากน้อยเพียงใด • โดยสรุป การชดใช้ค่าสินไหมทดแทน • คืนทรัพย์สิน หรือใช้ราคาทรัพย์นั้นให้แก่ผู้ถูกกระทำละเมิด • หากได้รับความเสียหาย ก็จะต้องชดใช้ค่าเสียหายให้ด้วย คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุด คดีหมายเลขแดงที่ อ.๘๐/๒๕๔๘

18. ต้องนำกฎหมายวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองมาใช้บังคับด้วยต้องนำกฎหมายวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองมาใช้บังคับด้วย คำสั่งทางปกครอง การพิจารณาปกครอง การเตรียมการและการดำเนินการของเจ้าหน้าที่เพื่อจัดให้มีคำสั่งทางปกครอง มาตรการบังคับทางปกครอง แต่งตั้งคณะกรรมการฯ ออกคำสั่งเรียกให้เจ้าหน้าที่ชำระเงินตามมาตรา 12

19. พ.ร.บ. วิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539 สาระสำคัญ... เป็นกฎหมายที่กำหนดกระบวนการพิจารณา วินิจฉัย สั่งการ ของเจ้าหน้าที่ของรัฐ เช่น การมีคำสั่ง อนุญาต อนุมัติ แต่งตั้ง หรือคำสั่งอื่นใด ที่มีผลให้เกิดความ เปลี่ยนแปลง หรือระงับสิทธิ หรือหน้าที่ต่อบุคคลอื่นโดย วางระเบียบให้เจ้าหน้าที่ของรัฐ ใช้อำนาจตามที่กฎหมาย กำหนดไว้.

20. “คำสั่งทางปกครอง” หมายถึง 1. การใช้อำนาจตาม ก.ม.ของ จนท. 2. คำสั่งทำให้มีผล - เป็นการสร้างนิติสัมพันธ์ระหว่างบุคคล ในการจะ ก่อ/เปลี่ยนแปลง/โอน/สงวน/ระงับ หรือ - กระทบต่อสถานะภาพของสิทธิ/หน้าที่ ของบุคคล เช่น การสั่งการ การอนุญาต การอนุมัติ การวินิจฉัยอุทธรณ์ การรับรอง การรับจดทะเบียน แต่ไม่รวมกึงการออก “กฎ”

21. การพิจารณาทางปกครอง หมายความว่า การเตรียมการและการดำเนินการของเจ้าหน้าที่เพื่อจัดให้มีคำสั่งทางปกครอง มาตรการภายในของฝ่ายปกครอง

22. ขั้นตอนการดำเนินการกรณีเจ้าหน้าที่กระทำละเมิดขั้นตอนการดำเนินการกรณีเจ้าหน้าที่กระทำละเมิด กระทำละเมิดต่อหน่วยงาน กระทำละเมิดต่อบุคคลภายนอก

23. ขั้นตอนการดำเนินการกรณีเจ้าหน้าที่กระทำละเมิดต่อหน่วยงานขั้นตอนการดำเนินการกรณีเจ้าหน้าที่กระทำละเมิดต่อหน่วยงาน

24. ขั้นตอนการดำเนินการหาผู้รับผิดชอบทางละเมิดขั้นตอนการดำเนินการหาผู้รับผิดชอบทางละเมิด • แต่งตั้งคณะกรรมการสอบข้อเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด • รวบรวมหลักฐานและให้ผู้เกี่ยวข้องชี้แจง • คณะกรรมการฯ เสนอความเห็นไปยังผู้แต่งตั้ง • วินิจฉัยว่ามีผู้รับผิดหรือไม่ เท่าใด แต่ยังไม่แจ้งเจ้าหน้าที่ • ส่งสำนวนให้กระทรวงการคลังตรวจสอบและพิจารณา • ออกคำสั่งให้เจ้าหน้าที่ชดใช้ตามความเห็นของกระทรวงการคลัง • แจ้งคำสั่งให้เจ้าหน้าที่ พร้อมสิทธิฟ้องคดีและอายุความฟ้องคดี

25. ขั้นตอนการดำเนินการกรณีเจ้าหน้าที่กระทำละเมิดต่อหน่วยงานของรัฐขั้นตอนการดำเนินการกรณีเจ้าหน้าที่กระทำละเมิดต่อหน่วยงานของรัฐ • ผู้ดูแล/ใช้ทรัพย์สินการรายงานความเสียหายถึงหัวหน้าหน่วยงาน • แต่งตั้ง “คณะกรรมการสอบข้อเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด” กรณี “มีเหตุอันควรเชื่อว่าความเสียหายเกิดจากการกระทำของเจ้าหน้าที่”  กรณีความเสียหายไม่ได้เกิดจากการกระทำของเจ้าหน้าที่  จำนวนไม่เกิน ๕ คน กำหนดระยะเวลาแล้วเสร็จ • คุณสมบัติและข้อห้ามของคณะกรรมการฯ “ต้องไม่เป็นผู้ที่มีลักษณะที่ขัดต่อหลักความเป็นกลาง (ตามหมวด 2 ภาค 1 วิปฏิบัติ)”

26. การดำเนินงานของคณะกรรมการฯ (ตามหมวด 5 วิปฏิบัติ)  องค์ประชุมไม่น้อยกว่ากึ่งหนึ่งของจำนวนกรรมการฯ  ประธานไม่อยู่/ไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้ ให้เลือกกรรมการที่มาประชุมเป็นแทน  ระยะเวลาการพิจารณา ควรกำหนดในคำสั่งแต่งตั้งคณะกรรมการฯ หากไม่เสร็จขอขยาย (ตามหมวด 3 วิปฏิบัติ)  ลงมติโดยถือเสียงข้างมากเป็นเกณฑ์  กรรมการที่ไม่เห็นด้วย สามารถทำความเห็นแย้งมติที่ประชุมได้ ความเห็นของคณะกรรมการฯ ต้องมี ก) ข้อเท็จจริงข) ข้อกฎหมายค) พยานหลักฐานที่สนับสนุน

27. คณะกรรมการฯ มีอำนาจหน้าที่(ส่วนที่ 3 วิปฏิบัติ)  ตรวจสอบข้อเท็จจริงทั้งหมดเกี่ยวกับการกระทำละเมิด  รวบรวมพยานหลักฐานทั้งปวงที่เกี่ยวข้อง  รับฟังพยานบุคคล หรือพยานผู้เชี่ยวชาญ  ตรวจสอบเอกสาร วัตถุ หรือสถานที่ • เปิดโอกาสให้เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องหรือผู้เสียหายชี้แจงข้อเท็จจริงและโต้แย้งแสดงพยานหลักฐานของตนอย่างเต็มที่และเป็นธรรมทุกฝ่าย • (มาตรา 30 วรรคหนึ่ง ในกรณีที่คำสั่งทางปกครองอาจกระทบถึงสิทธิของคู่กรณี เจ้าหน้าที่ต้องให้คู่กรณีมีโอกาสที่จะได้ทราบข้อเท็จจริงอย่างเพียงพอและมีโอกาสได้โต้แย้งและแสดงพยานหลักฐานของตน)

28. มาตรา 30 วรรคหนึ่งในกรณีที่คำสั่งทางปกครองอาจกระทบถึงสิทธิของคู่กรณี เจ้าหน้าที่ต้องให้คู่กรณีมีโอกาสที่จะได้ทราบข้อเท็จจริงอย่างเพียงพอและมีโอกาสได้โต้แย้งและแสดงพยานหลักฐานของตน ข้อ 15 คณะกรรมการต้องให้โอกาสแก่เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องหรือผู้เสียหายได้ชี้แจงข้อเท็จจริงและโต้แย้งแสดงพยานหลักฐานของตนอย่างเพียงพอและเป็นธรรม เปรียบเทียบมาตรา 30 กับข้อ 15

29. ตัวอย่าง • คำสั่งศาลปกครองกลางที่ 2163/2545 ผู้ฟ้องคดีฟ้องว่าคำสั่งของหน่วยงานที่เรียกเงินจากผู้ฟ้องคดี (คำสั่งตามมาตรา 12) ไม่ชอบด้วยกฎหมายเนื่องจาก... • ผู้ฟ้องคดีสำเร็จการศึกษาด้านพาณิชย์ ไม่มีความรู้เรื่องระบบเครื่องยนต์ กลไก แต่กลับมอบหมายให้ดูแลรับผิดชอบเกี่ยวกับยานพาหนะ... • คณะกรรมการเรียกผู้ฟ้องคดีไปสอบสวนในฐานะพยาน แต่ภายหลังกลับมีคำสั่งให้ผู้ฟ้องคดีต้องร่วมรับผิดชดใช้ค่าเสียหายด้วยนั้น ทำให้ผู้ฟ้องคดีเสียสิทธิในการชี้แจงข้อเท็จจริงและโต้แย้งแสดงพยานหลักฐานของตนอย่างเพียงพอและเป็นธรรมตามระเบียบฯ ข้อ 15 ...

30. คำสั่ง (คำขอทุเลาฯ) ที่ ๒๗๒/๒๕๕๑(นาย อ. กับ ๑ ปสธ. ๒ รมว.สธ. และ ๓ กรมบัญชีกลาง) • หัวหน้าหน่วยงานของรัฐแต่งตั้งคณะกรรมการสอบข้อเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดโดยไม่ชักช้า เพื่อพิจารณาเสนอความเห็นเกี่ยวกับผู้ต้องรับผิดและจำนวนค่าสินไหมทดแทนที่ผู้นั้นต้องชดใช้ และ • ข้อ ๑๕ กำหนดว่า คณะกรรมการต้องให้โอกาสแก่เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องหรือผู้เสียหายได้ชี้แจงข้อเท็จจริงและโต้แย้งแสดงพยานหลักฐานของตนอย่างเพียงพอและเป็นธรรม

31. ข้อเท็จจริงปรากฏว่า ผู้ถูกฟ้องคดีที่ ๑ มีคำสั่งแต่งตั้งคณะกรรมการสอบข้อเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดกรณีนาง ก. ซึ่งมีหน้าที่จัดการเกี่ยวกับการเงินของ รพ. ป. ได้อาศัยโอกาสตำแหน่งหน้าที่แก้ไขเพิ่มเติมตัวเลขและตัวหนังสือข้อความในเช็คเงินสดของ รพ. ให้มีค่าสูงขึ้นกว่าจำนวนเงินจริง เมื่อถอนเงินแล้วได้ทุจริตยักยอกเอาเงินส่วนที่เกินจำนวนเงินจริงเป็นของตนและโอนเข้าบัญชีบุคคลอื่น • ต่อมา ประธานกรรมการฯ มีหนังสือถึง ผวจ. แจ้งว่าคณะกรรมการฯ กำหนดวันสอบข้อเท็จจริงบุคคลต่างๆ ที่ สสจ. จึงขอให้เตรียมบุคคลตามรายชื่อซึ่งมีชื่อของผู้ฟ้องคดีด้วย

32. ผู้ฟ้องคดีให้ถ้อยคำต่อคณะกรรมการฯ ว่า • ผู้ฟ้องคดีเกี่ยวข้องกับเรื่องในฐานะผู้บังคับบัญชาของนาง ก. ทราบเรื่องกรณีนาง ก. ทุจริตยักยอกฯ และ • ยังให้ถ้อยคำเกี่ยวกับการปฏิบัติหน้าที่ในฐานะผู้บังคับบัญชาของนาง ก. และผู้มีอำนาจลงลายมือชื่อในเช็คของ รพ. ด้วย • จึงเห็นได้ว่า ผู้ฟ้องคดีได้ตระหนักรู้ในขณะให้ถ้อยคำว่า คณะกรรมการฯ เรียกให้ผู้ฟ้องคดีให้ถ้อยคำในฐานะเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับการกระทำที่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่ รพ. กล่าวคือ ในฐานะเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับกรณีนาง ก. ทุจริตยักยอกเงิน มิใช่ในฐานะพยานผู้รู้เห็นเหตุการณ์ และ • เห็นได้จากถ้อยคำว่าคณะกรรมการฯ ได้ให้โอกาสผู้ฟ้องคดีในฐานะเจ้าหน้าที่ผู้เกี่ยวข้องชี้แจงข้อเท็จจริงและโต้แย้งแสดงพยานหลักฐานของตนอย่างเพียงพอและเป็นธรรมตามนัยข้อ ๑๕ แล้ว

33. นอกจากนั้น หลังจากผู้ฟ้องคดีให้ถ้อยคำ ผู้ฟ้องคดีก็มิได้เสนอพยานหลักฐานใดเพิ่มเติมทั้งที่อยู่ในวิสัยที่จะทำได้และ • โดยที่เป็นเพียงการสอบข้อเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด มิใช่การสอบสวนพิจารณาข้าราชการพลเรือนสามัญ ซึ่งถูกกล่าวหาว่ากระทำผิดวินัยอย่างร้ายแรง ที่จะต้องแจ้งข้อกล่าวหาและสรุปพยานหลักฐานที่สนับสนุนข้อกล่าวหาเท่าที่มีให้ผู้ถูกกล่าวหาทราบก่อนทำการสอบสวน ตามมาตรา ๑๐๒ วรรคสอง แห่ง พรบ. ระเบียบข้าราชการพลเรือน พ.ศ. ๒๕๓๕ • คณะกรรมการฯ จึงไม่ต้องแจ้งข้อกล่าวหาและสรุปพยานหลักฐานที่สนับสนุนข้อกล่าวหาเท่าที่มีให้ผู้ฟ้องคดีทราบก่อนให้ผู้ฟ้องคดีให้ถ้อยคำต่อคณะกรรมการฯ แต่อย่างใด จึงยังไม่อาจถือได้ว่า คำสั่งให้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนกรณีเกิดความเสียหายแก่ราชการน่าจะไม่ชอบด้วยกฎหมายเนื่องจากออกโดยไม่ถูกต้องตามขั้นตอนหรือวิธีการอันเป็นสาระสำคัญที่กฎหมายกำหนดไว้สำหรับการออกคำสั่งดังกล่าวดังที่ศาลปกครองชั้นต้นวินิจฉัย

34. ประเด็นพิจารณาของคณะกรรมการสอบสวนฯ ประเด็นพิจารณาของคณะกรรมการสอบสวนฯ

35.  ความเสียหายมีสาเหตุจากการทุจริต เงินขาดบัญชีหรือการไม่ปฏิบัติตามกฎหมาย กฎ ระเบียบ มติ ครม. หรือข้อบังคับต่าง ๆ ไม่ต้องส่งเรื่องให้กระทรวงการคลังตรวจสอบ ดังนี้ก)สาเหตุจากทุจริตหน่วยงานให้ผู้ทุจริตรับผิดชดใช้เต็มจำนวน และให้ผู้เกี่ยวข้องที่ประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงจนเป็นโอกาสหรือช่องทางให้เกิดการทุจริตชดใช้ค่าเสียหายเต็มจำนวนแล้วข)สาเหตุจากเงินขาดบัญชีหรือการไม่ปฏิบัติตามกฎหมาย กฎ ระเบียบ มติ ครม. หรือข้อบังคับต่าง ๆและไม่ได้เกิดจากการทุจริต เมื่อหน่วยงานฯ ให้ผู้จงใจหรือประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงชดใช้เต็มจำนวนแล้ว กรณีที่ไม่ต้องส่งให้กระทรวงการคลัง หน่วยงานฯ ต้องรายงานความเสียหายที่เกิดขึ้นตามแบบ ให้กระทรวงการคลังทราบทุก ๓ เดือน

36. ข้อสังเกตเกี่ยวกับการสอบสวนข้อสังเกตเกี่ยวกับการสอบสวน • เป็นการกระทำละเมิด • กระทำโดยผิดกฎหมาย/ระเบียบ/ละเลย/ล่าช้า เกิดความเสียหาย ความเสียหายเกิดจากการกระทำไม่ชอบนั้น (เหตุ – ผล) • เพื่ออธิบายว่าเป็นละเมิด • เป็นการกระทำโดยจงใจหรือประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง • ต้องอธิบายลักษณะว่าเป็นการการกระทำจงใจหรือประมาทเลินเล่อร้ายแรง • เป็นการกระทำในการปฏิบัติหน้าที่ • เพื่ออธิบายว่าต้องรับผิดหรือไม่ต้องรับผิด และรับผิดจำนวนเท่าใด • การแบ่งส่วนความรับผิด และเหตุลดหย่อน

37. การสอบสวนข้อเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดการสอบสวนข้อเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด • เกิดจากเหตุใด • ค่าเสียหายจำนวนเท่าใด กรณีมีค่าเสื่อมราคาต้องหักค่าเสื่อมราคาก่อน • ความผิดหรือความบกพร่องของหน่วยงานฯ หรือระบบการดำเนินงานส่วนรวมมีหรือไม่ หากมีจะต้องหักออกจากความเสียหายด้วย • ผู้ใดต้องรับผิด และชดใช้เป็นจำนวนเท่าใด โดยคำนึงถึงความร้ายแรงแห่งการกระทำ และความเป็นธรรม • กรณีเห็นว่าเป็นการกระทำโดยจงใจ หรือประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง ต้องพิจารณาด้วยว่าจะให้รับผิดชดใช้เท่าใด • กรณีการกระทำละเมิดเกิดจากการกระทำของเจ้าหน้าที่หลายคน จะให้แต่ละคนรับผิดจำนวนเท่าใด นำหลักลูกหนี้ร่วมมาใช้ไม่ได้

38. คณะกรรมการเสนอความเห็นไปยังผู้แต่งตั้งคณะกรรมการเสนอความเห็นไปยังผู้แต่งตั้ง • ผู้สั่งแต่งตั้งวินิจฉัยว่า มีผู้รับผิดหรือไม่ เท่าใด แต่ยังไม่แจ้งเจ้าหน้าที่ • การส่งสำนวนให้กระทรวงการคลังตรวจสอบและพิจารณาความเสียหายเกิดกับทรัพย์สินจากสาเหตุทั่วไป ไม่ใช่ทุจริต เงินขาดบัญชีหรือการไม่ปฏิบัติตามกฎหมาย กฎ ระเบียบ มติ ครม. หรือข้อบังคับต่างๆ ไม่ต้องส่งเรื่องให้กระทรวงการคลังตรวจสอบ ดังนี้ก) ส่วนราชการ ค่าเสียหายครั้งละไม่เกิน ๕๐๐,๐๐๐ บาทข)ราชการส่วนท้องถิ่น/รัฐวิสาหกิจ/หน่วยงานอื่นของรัฐ ค่าเสียหายครั้งละไม่เกิน ๑,๐๐๐,๐๐๐ บาทค) ความเสียหายเกิน ก) ข) และผู้ต้องรับผิดชดใช้ตั้งแต่ ๗๕% ของค่าเสียหายทั้งหมด

39. กระทรวงการคลังต้องพิจารณาให้เสร็จภายในกำหนดเวลา กรณีส่วนราชการไม่เกิน ๑ ปี ครึ่ง (ก่อนขาดอายุความ ๖ เดือน) กรณีราชการส่วนท้องถิ่น/รัฐวิสาหกิจ/หน่วยงานอื่นของรัฐ ไม่เกิน ๑ ปี (ก่อนขาดอายุความ ๑ ปี) • หากกระทรวงการคลังพิจารณาไม่แล้วเสร็จภายในกำหนดเวลาหัวหน้าหน่วยงานฯ มีคำสั่งตามที่เห็นสมควร และแจ้งผู้เกี่ยวข้องทราบ เตรียมการออกคำสั่งให้เจ้าหน้าที่ชำระค่าสินไหมทดแทน หรือเตรียมพยานหลักฐานสำหรับการฟ้องคดี อย่าให้ขาดอายุความ ๒ ปีข้อสังเกต.- กรณีกระทรวงการคลังขอหลักฐานเพิ่มเติม ก็จะต้องจัดหาหลักฐานให้กระทรวงการคลัง

40. ข้อ ๑๘ เมื่อกระทรวงการคลังพิจารณาเสร็จแล้ว ให้ผู้แต่งตั้งมีคำสั่งตามความเห็นของกระทรวงการคลังและแจ้งคำสั่งนั้นให้ผู้ที่เกี่ยวข้องทราบ แต่ในกรณีที่หน่วยงานของรัฐที่เสียหายเป็นราชการส่วนท้องถิ่น รัฐวิสาหกิจฯ หรือหน่วยงานอื่นของรัฐ ให้ผู้บังคับบัญชาหรือผู้กำกับดูแลหรือควบคุมหน่วยงานของรัฐแห่งนั้นวินิจฉัยสั่งการให้หน่วยงานของรัฐดังกล่าวปฏิบัติตามที่เห็นว่าถูกต้อง • ในกรณีที่หน่วยงานของรัฐที่เสียหายสั่งการตามความเห็นของกระทรวงการคลังให้ผู้แต่งตั้งดำเนินการเพื่อออกคำสั่งให้ชำระค่าสินไหมทดแทนหรือฟ้องคดีต่อศาลอย่าให้ขาดอายุความหนึ่งปีนับแต่วันที่ผู้แต่งตั้งแจ้งคำสั่งให้ผู้รับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนทราบ

41. เมื่อกระทรวงการคลังพิจารณาเสร็จและส่งสำนวนคืน กรณีเป็นส่วนราชการ หัวหน้าหน่วยงานฯ ต้องมีคำสั่งตาม ความเห็นนั้นให้ผู้เกี่ยวข้องทราบ [โดยแจ้งเป็น “คำสั่งทางปกครอง”จึงต้องแจ้งสิทธิการอุทธรณ์คำสั่งฯ ต่อผู้ออกคำสั่งภายใน ๑๕ วันนับแต่วันได้รับแจ้งต่อผู้ออกคำสั่งฯ] กรณีเป็นราชการส่วนท้องถิ่นฯ หากไม่เห็นด้วยกับความเห็น กค. จะสั่งการเป็นอย่างอื่นตามที่เห็นว่าถูกต้อง โดยจะต้องมีเหตุผลที่ดีกว่าและหักล้างเหตุผลของ กค. ได้ หากไม่สามารถหาเหตุผลมา หักล้างได้ ผู้สั่งการจะต้องรับผิดหากเกิดความเสียหายขึ้น หากหน่วยงานฯ เห็นว่า ไม่ต้องมีผู้ใดรับผิด แต่ กค. เห็นว่า มีเจ้าหน้าที่ต้องรับผิดสิทธิเรียกร้องค่าสินไหมฯ มีอายุความ ๑ ปี นับแต่วันที่หัวหน้าหน่วยงานฯ มีคำสั่งตามความเห็น กค. (หัวหน้า หน่วยงานฯ ต้องออกคำสั่งตามมาตรา ๑๒ ภายใน ๑ ปี นับแต่วันที่ หน่วยงานมีคำสั่งตามความเห็นของ กค. ตามข้อ ๑๘)

42. หัวหน้าหน่วยงานฯ สั่งการตามความเห็นของ กค. (ข้อ ๑๘) • หัวหน้าหน่วยงานฯ ออกคำสั่งให้ชำระค่าสินไหมทดแทนภายใน ๒ ปี นับแต่วันที่รู้เหตุฯและรู้ตัวฯ (คำสั่งตามมาตรา ๑๒) พร้อมแจ้งสิทธิอุทธรณ์คำสั่งฯ ตามมาตรา ๔๐ กฎหมายวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง • หากเจ้าหน้าที่ผู้กระทำละเมิดไม่เห็นด้วยกับคำสั่งดังกล่าว จะต้องอุทธรณ์คำสั่งต่อผู้ออกคำสั่งภายใน ๑๕ วัน ตามมาตรา ๔๔ กฎหมายวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง • หากวินิจฉัยอุทธรณ์แล้ว ยังไม่พอใจ เจ้าหน้าที่สามารถฟ้องขอให้เพิกถอนคำสั่งฯ ต่อศาลปกครองได้ภายใน ๙๐ วัน • หากเจ้าหน้าที่ผู้กระทำละเมิดไม่ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนภายในระยะเวลาที่กำหนด หน่วยงานมีอำนาจออกคำสั่งยึด/อายัด ทรัพย์สินของเจ้าหน้าที่และนำออกขายทอดตลาดได้ (ตามมาตรา 57 วิปฏิบัติ)ข้อสังเกต.- การออกคำสั่งทางปกครองต้องปฏิบัติตามวิปฏิบัติ

43. การตั้งกรรมการสอบสวนร่วมกัน : กรณีความเสียหายเกิดจากเจ้าหน้าที่ของหน่วยงานของรัฐอื่น หรือหน่วยงานของรัฐที่ได้รับความเสียหายมากกว่า ๑ แห่ง และหรือความเสียหายเกิดจากการกระทำของเจ้าหน้าที่หลายหน่วยงาน หัวหน้าหน่วยงานฯ ที่ได้รับความเสียหาย และหัวหน้าหน่วยงานฯ ที่เจ้าหน้าที่สังกัด ร่วมกันแต่งตั้งคณะกรรมการฯขั้นตอนการสอบสวน กระบวนการพิจารณาเสนอความเห็น การลงมติ ฯลฯ เหมือนขั้นตอนปกติผู้แต่งตั้งมีอำนาจทำคำวินิจฉัยได้ แต่คำวินิจฉัยจะตรงกันหรือไม่ก็ได้ แล้วรายงาน กค. เพื่อตรวจพิจารณาต่อไป

44. กรณีละเมิดในการปฏิบัติหน้าที่-รัฐเสียหายกรณีละเมิดในการปฏิบัติหน้าที่-รัฐเสียหาย 1. รถราชการเสียหาย/สูญหาย - รถคว่ำ(ไม่มีคู่กรณี) - รถชนกัน - รถถูกโจรกรรม : กรณีรถราชการเกิดอุบัติเหตุได้รับความเสียหาย และมีผู้บาดเจ็บ ให้แจ้งความร้องทุกข์ต่อ พนักงานเจ้าหน้าที่ ( กค 0508/ว 27274 ลว.19 กรกฎาคม 2525)

45. 2. ทรัพย์สินราชการ ชำรุดเสียหาย/ถูกโจรกรรม 3. ทุจริต/ยักยอกเงินของทางราชการ - เบิกจ่ายเงินเท็จ - ปลอมเอกสารเบิกจ่าย 4. เพลิงไหม้ 5. การจัดซื้อ/จัดจ้าง 6. เบิกจ่ายเงินโดยผิดกฎหมาย/ระเบียบ

46. การปฏิบัติหน้าที่ในการใช้-รถเกิดอุบัติเหตุการปฏิบัติหน้าที่ในการใช้-รถเกิดอุบัติเหตุ 1. การใช้รถราชการ/การเก็บรักษา - ขออนุมัติใช้ตามระเบียบ/บันทึกการใช้รถ - ใช้ในงานราชการเท่านั้น/ไม่ออกนอกเส้นทาง - เก็บสถานที่ราชการ/ที่อื่นชั่วคราว ขออนุญาต 2. กรณีรถราชการเกิดอุบัติเหตุ - ถ่ายภาพรถ/สถานที่เกิดเหตุ - รายงาน ผบ. - แจ้งความร้องทุกข์ต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ( กค 0508/ว 27274 ลว.19 กรกฎาคม 2525)

47. ตัวอย่างการละเมิดที่มิใช่เป็นการปฏิบัติหน้าที่ตัวอย่างการละเมิดที่มิใช่เป็นการปฏิบัติหน้าที่ 1. นำรถราชการไปใช้ส่วนตัว แล้ว รถคว่ำ(ไม่มีคู่กรณี)/ รถชนกัน /รถถูกโจรกรรม 2. นำทรัพย์สินราชการไปใช้ส่วนตัว แล้ว - ชำรุดเสียหาย/สูญหาย - ถูกโจรกรรม - ลักทรัพย์สินทางราชการ 3. การรักษาพยาบาล ที่ทำส่วนตัว

48. การเบิกจ่ายเงินให้แก่ผู้ไม่มีสิทธิรับไป1. ถือว่า เป็นความบกพร่องและความประมาทเลินเล่อ ในการปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่ ที่เกี่ยวข้อง ในการตรวจสอบหลักฐานประกอบการเบิกจ่าย 2. ต้องแต่งตั้งคณะกรรมการสอบข้อเท็จจริง ความรับผิดทางละเมิด (ที่ กค.0518.6/14708 ลงวันที่ 1 พฤษภาคม 2545)

49. คำส่งให้แพทย์คืนเงิน จำนวน ๓๘๐,๐๐๐ บาท เป็น คำสั่งทางปกครองการที่แพทย์ทั้งสองอยู่เวรปฏิบัติงานนอกเวลาจริง แม้ว่าจะไม่มีหลักฐานการลงชื่อและเวลาทำงานนอกเวลาราชการ เพราะเป็นการเบิกจ่ายตามระเบียบกระทรวงสาธารณสุข มิใช่การเบิกจ่ายตามระเบียบกระทรวงการคลัง จึงไม่ต้องคืนเงินจำนวน ๓๘๐,๐๐๐ บาท ให้เพิกถอนคำสั่งที่ให้แพทย์ทั้งสองชดใช้เงินจำนวนดังกล่าว (คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๒๓/๒๕๔๘)

50. ผู้ถูกฟ้องคดีมีคำสั่งให้ผู้ฟ้องคดีงดเบิกค่าเช่าบ้านและให้คืนเงินค่าเช่าบ้านที่เบิกไปแล้ว โดยอ้างว่าผู้ฟ้องคดีมิได้อาศัยอยู่ในบ้านของมารดาในฐานะผู้เช่ากับผู้ให้เช่า แต่เมื่อมารดาประกอบอาชีพให้เช่าบ้านและมีหลักฐานแสดงชัดเจนว่าได้มีการเช่าจริง อีกทั้งไม่มีกฎหมายห้ามข้าราชการเช่าบ้านบิดามารดา จึงไม่มีอำนาจเพิกถอนคำสั่งอนุมัติเบิกค่าเช่าบ้าน (อ.๑๖๐/๒๕๔๘)