ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ του Απόστολου Τσιρίγκα

1. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ “ΦΥΛΟ και ΝΕΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ και ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ στην ΚΟΙΝΩΝΙΑ της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ” “Κοινωνικο-πολιτισμικές Επιδράσεις στη Διαμόρφωση των Έμφυλων Αντιλήψεων των Παιδιών της Α΄/θμιας Εκπαίδευσης, για τη Γλώσσα και τα Μαθηματικά”ΡΟΔΟΣ, 2008 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ του Απόστολου Τσιρίγκα ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Επιβλέπων: κ. Γουβιάς Διονύσιος Μέλη:κ. Φώκιαλη Περσεφόνη - κ. Καραντζόλα Ελένη

2. Ο Στόχος και η Σημασία της Έρευνας • Ο στόχος της μελέτης είναι να επιβεβαιώσει και να επαληθεύσει την υπόθεση που αναγνωρίζει έμφυλες αντιλήψεις στα παιδιά της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (Π.Ε.) για τα δύο μαθήματα - της Γλώσσας και των Μαθηματικών, μέσα από το πρίσμα των επιδράσεων του κοινωνικο-πολιτισμικού υπόβαθρου της οικογένειας. • Η πιθανή ύπαρξη έμφυλων αντιλήψεων για τα δύο αυτά σχολικά μαθήματα του αναλυτικού προγράμματος, ενδέχεται να καθοδηγεί τις επιλογές και τις προτιμήσεις των παιδιών για τα σχολικά μαθήματα της Δευτεροβάθμιας Εκπ/σης, όπως και να επηρεάζει τη ζωή των ανθρώπων και την εξέλιξή τους στην αγορά εργασίας. Marini and Fan, 1997 Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

3. Αναγνωρίζοντας το Πρόβλημα • Σήμερα, φαίνεται ότι οι θετικές επιστήμες και ειδικότερα οι επιστημονικοί τομείς που απαιτούν γνώσεις μαθηματικών και φυσικών επιστημών, έχουν μεγαλύτερη αξία από τις ανθρωπιστικές επιστήμες τόσο για την οικονομική ευημερία των κοινωνιών όσο και για την ατομική εξέλιξη και ασφάλεια στην αγορά εργασίας. Lupart and Cannon, 2002 • Tόσο η κοινωνική τάξη όσο και το φύλο, επηρεάζουν τις επιλογές των παιδιών και τα καθοδηγούν σε διαφορετικά μονοπάτια και τομείς της ανώτατης εκπαίδευσης, τα οποία σχετίζονται με τις διακρίσεις μεταξύ ιδρυμάτων, τμημάτων ή αντικειμένων σπουδών. Σιάνου-Κύργιου, 2006 • Μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τη διαιώνιση των έμφυλων ανισοτήτων φέρει η κοινωνία, που στο όνομα της οικονομικής ανάπτυξης καθορίζει τη θέση της γυναίκας στο δημόσιο και στον ιδιωτικό χώρο και αναπαράγει τη βασική της ιδεολογία, όχι μόνο μέσα από την εκπαίδευση αλλά και μέσα από τα οικογενειακά πρότυπα, όπως παρουσιάζεται στο θεωρητικό μοντέλο των κοινωνικο-θεσμικών επιρροών. (Σχήμα 1) Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

4. Η Θέση της Γυναίκας στην Κοινωνία Η Θέση της Γυναίκας στην Κοινωνία Η Θέση της Γυναίκας στην Κοινωνία Το Μοντέλο της Παραγωγής Το Μοντέλο της Παραγωγής Το Μοντέλο της Παραγωγής Η Κοινωνική Δομή Η Κοινωνική Δομή Η Κοινωνική Δομή ATOMO ATOMO ATOMO Σχήμα 1: Ένα μοντέλο παραγόντων που επηρεάζουν την ανάπτυξη των παιδιών σε σχέση με το φύλο. Τα τόξα αναπαριστούν επιρροές των κοινωνικών και θεσμικών παραγόντων. Ο επιρροές αυτές διαμορφώνουν τις κοινωνικά στερεότυπες αντιλήψεις των αγοριών και κοριτσιών μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο Σχήμα 1: Ένα μοντέλο παραγόντων που επηρεάζουν την ανάπτυξη των παιδιών σε σχέση με το φύλο. Τα τόξα αναπαριστούν επιρροές των κοινωνικών και θεσμικών παραγόντων. Ο επιρροές αυτές διαμορφώνουν τις κοινωνικά στερεότυπες αντιλήψεις των αγοριών και κοριτσιών μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο. Οικογενειακά Πρότυπα Οικογενειακά Πρότυπα Οικογενειακά Πρότυπα Εκπαιδευτικό Σύστημα Εκπαιδευτικό Σύστημα Εκπαιδευτικό Σύστημα Αναγνωρίζοντας το Πρόβλημα Σχήμα 1: Ένα μοντέλο παραγόντων που επηρεάζουν την ανάπτυξη των παιδιών σε σχέση με το φύλο. Τα τόξα αναπαριστούν επιρροές των κοινωνικών και θεσμικών παραγόντων. Ο επιρροές αυτές διαμορφώνουν τις κοινωνικά στερεότυπες αντιλήψεις των αγοριών και κοριτσιών μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

5. Αναγνωρίζοντας το Πρόβλημα • Με τη διαφορετική αξία που προσδίδεται στις θετικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, αυτές διαχωρίζονται, αφού οι πρώτες αξιολογούνται ως σημαντικότερες από τις δεύτερες για την οικονομική ευημερία των κοινωνιών και για την ατομική εξέλιξη και ασφάλεια στην αγορά εργασίας Lupart and Cannon, 2002 • Στο ανδρικό φύλο αναδεικνύεται το πλεονέκτημα της επιλογής και πρόσβασης σε τομείς γνώσης και θέσεις εργασίας, που έχουν τη μεγαλύτερη «τιμή» και απόδοση στο χρηματιστήριο της μεταβιομηχανικής κοινωνίας, • Αντίθετα, στις γυναίκες οι δυνατότητες επιλογών και κατευθύνσεων σε αρκετούς από αυτούς τους τομείς γνώσης και θέσεις εργασίας είναι περιορισμένες. • Οι αντιλήψεις που τα παιδιά διαμορφώνουν για τα δύο μαθήματα της Γλώσσας και των Μαθηματικών - ως αντιπροσωπευτικά των “θεωρητικών” και “πρακτικών” γνωστικών αντικειμένων αντίστοιχα – στην Π.Ε., ενδέχεται να επηρεάζουν τις επιλογές τους, τις επιδόσεις τους και γενικότερα ολόκληρη τη μετέπειτα ζωή τους, ενώ φαίνεται ότι δέχονται τις επιδράσεις της κοινωνικής προέλευσης. Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

6. Σχήμα 2: Διάγραμμα που παρουσιάζει τη συνολική αναλογία (%) γυναικών και ανδρών στους Τομείς Μαθηματικών και Φυσικής, των Ελληνικών Πανεπιστημίων το 2005. Επεξεργασία από το στατιστικά στοιχεία του 2005. Πηγή: ΕΣΥΕ. Οι Έμφυλες Ανισότητες στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση • Παρά την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, υπάρχει η τάση, τα κορίτσια να επιλέγουν κυρίως καλλιτεχνικές σχολές και ανθρωπιστικά ή γενικά ακαδημαϊκά προγράμματα ενώ τα αγόρια να επιλέγουν τεχνολογικά, «πρακτικά» προγράμματα και επαγγελματικές κατευθύνσεις μάθησης. • Πιο έντονα παρουσιάζεται το φαινόμενο αυτό στους τομείς των θετικών επιστημών (Σχήμα 2) Σχήμα 2: Διάγραμμα που παρουσιάζει τη συνολική αναλογία (%) γυναικών και ανδρών στους Τομείς Μαθηματικών και Φυσικής, των Ελληνικών Πανεπιστημίων το 2005. Επεξεργασία από το στατιστικά στοιχεία του 2005. Πηγή: ΕΣΥΕ. Σχήμα 2: Διάγραμμα που παρουσιάζει τη συνολική αναλογία (%) γυναικών και ανδρών στους Τομείς Μαθηματικών και Φυσικής, των Ελληνικών Πανεπιστημίων το 2005. Επεξεργασία από το στατιστικά στοιχεία του 2005. Πηγή: ΕΣΥΕ. Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

7. Φύλο και Σχολικά Μαθήματα στην Εκπαίδευση • Οι αντιλήψεις των παιδιών για τα γνωστικά αντικείμενα, μοιάζει να αναπαράγονται μέσα από • την αλληλεπίδραση δασκάλου–μαθητή • τις σχέσεις στις συνομήλικες ομάδες παιδιών • τις εμπειρίες από τη σχολική οργάνωση και ιεραρχία αλλά και • το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων. (Σχήμα 3) • Τα κορίτσια αποδίδουν καλύτερα από τα αγόρια στην ανάγνωση, στη γραφή και γενικότερα στις περισσότερες δραστηριότητες του μαθήματος της γλώσσας σε όλη τη διάρκεια των σχολικών χρόνων Arnot and Weiner, 1987. Golompok and Fivush, 1994. Salisbury και συν., 1999 • Αντίθετα, τα αγόρια αποδίδουν περισσότερο στο μάθημα των μαθηματικών, όπου ανέκαθεν θεωρούνταν από τα παιδιά όλων των ηλικιών, ως αντικείμενο στο οποίο τα αγόρια υπερείχαν Tiedemann, 2002. Conell and Gunzelmann, 2004 Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

8. Σχολείο ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΜΑΘΗΤΗ – ΔΑΣΚΑΛΟΥ • ΣΧΟΛΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ • ----------------------- • Σχολική Δομή • Κατανομή Σχολικών Μαθημάτωνμεταξύ των δασκάλων • Ιεραρχία ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΣΥΝΟΜΗΛΙΚΩΝ ------------------------ Σχέσεις και επιρροές Π Α Ι Δ Ι Α ΥΛΙΚΟ ΑΝΑΛ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ------------------------------------Περιεχόμενο Βιβλίων και άλλου Υλικού σεόλα τα μαθήματα Φύλο και Σχολικά Μαθήματα στην Εκπαίδευση Σχήμα 3 Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

9. Η Κοινωνική Θέση και το Πολιτισμικό Επίπεδο της Οικογένειας • Η κοινωνική προέλευση των μαθητών επιδρά στο βαθμό επιτυχίας-αποτυχίας των μαθητών, ενώ το μορφωτικό επίπεδο των γονέων φαίνεται να επιδρά κι αυτό σημαντικά στα εκπαιδευτικά τους επιτεύγματα. Μαράτου-Αλιπράντη και συν., 2006. Τζάνη, 2004 • Στη Γλώσσα και στα Μαθηματικά, προκύπτουν διαφοροποιήσεις φύλου, ανάλογα με το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο της οικογένειας (Fennema and Sherman, 1977, 1978), ενώ τα παιδιά επιλέγουν μαθήματα που αντιστοιχούν στις θέσεις των γονέων τους σε σχέση με την οικονομική και πολιτισμική ιεραρχία και σε σχέση με το φύλο. Hansen, 1997 • Έτσι, δημιουργούνται όρια και συσχετίσεις σύμφωνα με την τάξη, το φύλο, τις επιδόσεις στα γνωστικά αντικείμενα αλλά και γενικότερα τις γνωστικές ικανότητες γραμματισμού τους. Riddell, 1992. Liaw and Brooks-Gunn, 1994. Noble, McCandliss and Farah, 2007. Smith, Brooks-Gunn and Klebanov, 1997 Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

10. Οι αντιλήψεις (1) των παιδιών της Π.Ε. για τα δύο σχολικά μαθήματα της γλώσσας και των μαθηματικών(2), διαφοροποιούνται όχι μόνο σε σχέση με το φύλο αλλά και σε σχέση με το κοινωνικο-πολιτισμικό υπόβαθρο της οικογένειάς τους (1) Με τον όρο “έμφυλες αντιλήψεις”, κατά την ερευνητική διαδικασία, προσδιορίζονται οι απόψεις αλλά και οι πεποιθήσεις των παιδιών για τα γνωστικά αντικείμενα που μελετώνται, σε σχέση με το φύλο. Με τη χρήση του όρου αυτού, διερευνάται η έννοια της “Γενικής Αντίληψης” που οι μαθητές/τριες της ΣΤ΄τάξης, διαμορφώνουν για τα μαθήματα και εκφράζεται με τα διαφοροποιημένα ενδιαφέροντα και το βαθμό αρεσκείας για τα δύο γνωστικά αντικείμενα, την ικανοποίηση από τη μαθησιακή διαδικασία προσέγγισης, το βαθμό δυσκολίας των δύο μαθημάτων – όπως τον αντιλαμβάνονται οι μαθητές/τριες. (2) Η επιλογή των δύο γνωστικών αντικειμένων, της Γλώσσας και των Μαθηματικών στη συγκεκριμένη μελέτη, βασίζεται στο γεγονός, ότι τα δύο αυτά μαθήματα, κατά παράδοση χαρακτηρίζονται ως “θεωρητικά” και “πρακτικά” και συνυπάρχουν σε όλες τις τάξεις του Δημοτικού Σχολείου, ενώ συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη προσοχή των γονέων και των εκπαιδευτικών στην Π.Ε. (βλ. Μεθοδολογία Έρευνας). Η Υπόθεση της Έρευνας Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

11. Τα Ερευνητικά Ερωτήματα • Υπάρχουν επιδράσεις του κοινωνικο-πολιτισμικού επιπέδου των παιδιών, στη διαμόρφωση των έμφυλων αντιλήψεων και ενδιαφερόντων για τα μαθήματα της Γλώσσας και των Μαθηματικών; • Σε ποιο βαθμό οι επιδράσεις αυτές διαφοροποιούνται στις έμφυλες αντιλήψεις για τα δύο σχολικά μαθήματα; • Υπάρχει διαφοροποίηση στη μορφή της διδακτικής προσέγγισης των μαθητών ανάμεσα στα δύο μαθήματα, σε σχέση με το φύλο – έτσι όπως τα ίδια τα παιδιά την αντιλαμβάνονται - και πώς αυτή συσχετίζεται με το κοινωνικο-πολιτισμικό επίπεδο των παιδιών; • Επιδρά η πιθανή διαφοροποίηση στη διδακτική προσέγγιση των μαθημάτων, στις έμφυλες αντιλήψεις των παιδιών; Επιδρά το φύλο του εκπαιδευτικού στη διδακτική προσέγγιση και σε ποιο βαθμό; • Ποιοι άλλοι παράγοντες συμμετέχουν δυναμικά στη διαμόρφωση των πιθανών έμφυλων αντιλήψεων, για την αρέσκεια και σπουδαιότητα των δύο μαθημάτων και πώς συσχετίζονται με το κοινωνικο-πολιτισμικό επίπεδο των παιδιών; • Ποιες είναι οι απόψεις των εκπαιδευτικών για τους λόγους που αγόρια και κορίτσια αναπτύσσουν τυχόν διαφοροποιημένες αντιλήψεις για τα σχολικά αυτά μαθήματα; • Διαφοροποιούνται αυτές ανάλογα με το φύλο του εκπαιδευτικού και τις διαφορετικές ομάδες κοινωνικο-πολιτισμικού επιπέδου των παιδιών; Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

12. Ερευνητικά Εργαλεία • Για την ολοκλήρωσή της, χρειάστηκε να συγκεντρωθούν και να αναλυθούν δεδομένα ποσοτικής έρευνας, που προήλθαν από δείγμα 294 μαθητών και μαθητριών Δημοτικών Σχολείων, τεσσάρων διαφορετικών γεωγραφικών περιοχών της Ελλάδας, με τη διαδικασία της επίδοσης ερωτηματολογίων. • Παράλληλα, η μελέτη υποστηρίχθηκε και με το ερευνητικό εργαλείο της συνέντευξης ομάδων εστίασης με εκπαιδευτικούς των αντίστοιχων τάξεων στις οποίες επιδόθηκαν τα ερωτηματολόγια. • Αυτή η μεικτή προσέγγιση μελέτης που περιλαμβάνει ποσοτικά αλλά και ποιοτικά διερευνητικά στοιχεία, συνέβαλε στην εγκυρότητα και αξιοπιστία της μελέτης αφού βοήθησε στη διασταύρωση των δεδομένων που προήλθαν από τις απαντήσεις των παιδιών, ενώ βοήθησε στην ανάδειξη απρόσμενων θεμάτων και πτυχών του υπό διερεύνηση θέματος, μέσα από τα λεγόμενα των άμεσα εμπλεκόμενων στην καθημερινή διδακτική διαδικασία, δηλαδή των εκπαιδευτικών. Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

13. ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ Εκπαιδευτικοί – μαθητές/τριες (αλληλεπίδραση) μέσα στην τάξη) Εκπαιδευτικοί – μαθητές/τριες (αλληλεπίδραση) μέσα στην τάξη) • Αντιλήψεις παιδιών για την Γλώσσα Αρέσκεια Μαθήματος Υλικό μαθημάτων και δραστηριότητες Επίδοση Προσπάθεια Ευκολία Ικανοποίηση από τη μαθησιακή ιαδικασία Σπουδαιότητα Εκτίμηση προόδου • Αντιλήψεις παιδιών για την Γλώσσα Αρέσκεια Μαθήματος Υλικό μαθημάτων και δραστηριότητες Επίδοση Προσπάθεια Ευκολία Ικανοποίηση από τη μαθησιακή ιαδικασία Σπουδαιότητα Εκτίμηση προόδου Φύλο Φύλο Παρέες συνομηλίκων (επιδράσεις παρέας) Παρέες συνομηλίκων (επιδράσεις παρέας) Κοινωνική προέλευση Κοινωνική προέλευση • Αντιλήψεις παιδιών για τα Μαθηματικά Αρέσκεια μαθήματος Επίδοση Προσπάθεια Ευκολία Ικανοποίηση από την μαθησιακή διαδικασία Σπουδαιότητα Εκτίμηση προόδου • Αντιλήψεις παιδιών για τα Μαθηματικά Αρέσκεια μαθήματος Επίδοση Προσπάθεια Ευκολία Ικανοποίηση από την μαθησιακή διαδικασία Σπουδαιότητα Εκτίμηση προόδου Πολιτισμικό υπόβαθρο Πολιτισμικό υπόβαθρο Γονείς – παιδιά Γονική Συμπεριφορά (Βοήθεια και συμμετοχή στο σπίτι) Γονείς – παιδιά Γονική Συμπεριφορά (Βοήθεια και συμμετοχή στο σπίτι) Σχηματική Απεικόνιση των ανεξάρτητων και εξαρτημένων μεταβλητών της έρευνας ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

14. Συμπεράσματα • Υπάρχουν κοινωνικο-πολιτισμικές επιδράσεις στη γενική αντίληψη που εξέφρασαν τα παιδιά για τη Γλώσσα και τα Μαθηματικά, που άλλες φορές συσχετίζονται με τον παράγοντα «φύλο» και άλλες φορές λειτουργούν ανεξάρτητα από αυτόν. • Τα κορίτσια εκφράζουν υψηλότερα επίπεδα βαθμού αρέσκειας για τη Γλώσσα, σε σχέση με το βαθμό αρέσκειας που παρουσιάζουν τα αγόρια στο ίδιο μάθημα. Στο μάθημα των Μαθηματικών αντιστρέφονται τα δεδομένα με τα αγόρια να εκφράζουν μεγαλύτερη αρέσκεια για το μάθημα αυτό σε σχέση με τα κορίτσια. • Αγόρια και κορίτσια αναγνωρίζουν εξίσου τη σπουδαιότητα του μαθήματος των Μαθηματικών και τη σημασία του για την πρόοδό τους. • Στο μάθημα της Γλώσσας τα κορίτσια εκτιμούν περισσότερο από τα αγόρια τη σημασία της για την πρόοδό τους και καταβάλλουν περισσότερη προσπάθεια στο συγκεκριμένο μάθημα. • Μόνο ο παράγοντας της κοινωνικής θέσης (επάγγελμα γονέων), επιδρά διαφοροποιημένα ανάλογα με το μάθημα και το φύλο του παιδιού, ενώ ο πολιτισμικός δείκτης του μορφωτικού επιπέδου φαίνεται ότι επιδρά μόνο στα Μαθηματικά και ανεξάρτητα από το φύλο, εξίσου σε αγόρια και κορίτσια. Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

15. Συμπεράσματα • Το εύρος της «αρέσκειας στη Γλώσσα» παρουσιάζει έντονες έμφυλες διαφοροποιήσεις κυρίως στην επαγγελματική κατηγορία των αγροτών και κτηνοτρόφων, με τα κορίτσια να εκφράζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την αρέσκειά τους για το μάθημα σε σχέση με τα αγόρια, ενώ στην ανώτερη επαγγελματική κατηγορία, το εύρος των έμφυλων διαφοροποιήσεων βρέθηκε να είναι μικρότερο από όλες τις άλλες κατηγορίες. • Στα Μαθηματικά, παρατηρείται και στα δύο φύλα, μία κλιμακούμενη ανοδική πορεία της εκτίμησης αρέσκειας από την τελευταία προς την πρώτη επαγγελματικά ανώτερη κατηγορία, που μπορεί να σχετίζεται με τα περισσότερα κίνητρα και ευκαιρίες προαγωγής της εκπαίδευσης που δίνουν οι οικογένειες ανώτερων επαγγελματικών και διοικητικών κατηγοριών στα παιδιά τους. Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

16. Συμπεράσματα • Σημαντικός είναι ο ρόλος του «κρυφού αναλυτικού προγράμματος» στην προαγωγή διαμετρικά αντίθετων προσδοκιών των μαθητών για τα σχολικά μαθήματα σε σχέση με το φύλο. • Το «φύλο» του/της εκπαιδευτικού, δεν επηρεάζει την αρέσκεια διδασκαλίας στα δύο μαθήματα. • Τα παιδιά αντιλαμβάνονται τους άντρες εκπαιδευτικούς να προτιμούν να διδάσκουν περισσότερο τα μαθηματικά απ’ ότι οι γυναίκες. • Οι γονείς των κοριτσιών ενδιαφέρονται περισσότερο για την επίδοση στη Γλώσσα, ενώ των αγοριών για την επίδοση στα Μαθηματικά, όταν ρωτάνε τους δασκάλους/ες στο σχολείο. • Η συζήτηση των γονέων με τα παιδιά στο σπίτι για τα πολιτιστικά θέματα της περιοχής τους, όπως για τα θεατρικά δρώμενα, τις πολιτιστικές εκδηλώσεις κ.α., σημαίνει και ανάλογη γονική υποστήριξη και στα δύο μαθήματα, όσο και συζήτηση για την επίδοση σε αυτά. • Η αυξημένη αναγνωστική συμπεριφορά των γονέων, συσχετίζεται θετικά με την αυξημένη συχνότητα συζήτησης για την επίδοση στα μαθήματα. • Η συμμετοχή των γονέων σε μία συζήτηση με τα παιδιά τους, που αφορά την επίδοση στα δύο μαθήματα, συσχετίζεται με το μεγαλύτερο βαθμό αρέσκειας γι’ αυτά, χωρίς να διαφαίνονται έμφυλες διαφοροποιήσεις. Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

17. Τα ερμηνευτικά μοντέλα • Στο ερμηνευτικό μοντέλο για την «αρέσκεια στα Μαθηματικά», καταχωρήθηκαν ιεραρχικά κατά σειρά σημαντικότητας επίδρασης, η «σπουδαιότητα στα Μαθηματικά», η «ευχαρίστηση την ώρα του μαθήματος», το «φύλο», η «αρέσκεια στη Γλώσσα» και τέλος η «πολιτισμική συζήτηση», την οποία οι εκπαιδευτικοί θεώρησαν ως ουσιαστική τόσο για τα ενδιαφέροντα των παιδιών στα μαθήματα, όσο και για την πρόοδό τους σε αυτά. • Στο μοντέλο «αρέσκειας στη Γλώσσα», κατά ιεραρχική σειρά σημαντικότητας του βαθμού επίδρασης, αναγνωρίστηκαν οι μεταβλητές της «ευχαρίστησης της ώρας του μαθήματος στη Γλώσσα», της «σπουδαιότητας της Γλώσσας», του «φύλου», της «παρέας με τα κορίτσια» και της «αρέσκειας στα Μαθηματικά». T_ΤΜΑΤΗ1 = -3,941 + 1,151 T_ΤMΑΤΗ2 + 1,422AGRBLM + 2,076 GENDER + 0,143 T_ΤLAN1 + 0,538 CUL1 Τ_ΤLAN1= 5,5 +1,770 AGRBLL + 0,154 T_TMATH1 + 0,359 T_TLAN2 + 0,411 PEARGR2 – 1,806 GENDER Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

18. Προτάσεις και Διαπιστώσεις • Χρειάζεται επέκταση της κοινωνικής έρευνας στο θέμα των έμφυλων αντιλήψεων για τα μαθήματα, είτε στο πλαίσιο του αναλυτικού προγράμματος και της αλληλεπίδρασης εκπαιδευτικού-παιδιού, είτε στο περιεχόμενο των γνωστικών αντικειμένων και στη συνεισφορά των οικογενειών στην κοινωνική δυναμική του φύλου. • Οι πρώτοι που χρειάζεται να αναγνωρίσουν την προβληματική των έμφυλων αντιλήψεων για τα μαθήματα, είναι οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί, αναπτύσσοντας γνώση μέσα από διαρκή επιμορφωτικά προγράμματα, είτε μέσα από ειδική εκπαίδευση σε θέματα έμφυλων ανισοτήτων. • Η χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής, χρειάζεται να συμπεριλάβει μία σειρά μέτρων και δράσεων για την αναγνώριση της σημασίας όλων των μαθημάτων, ως ουσιαστικών γνωστικών αντικειμένων που συνεισφέρουν εξίσου στην κοινωνική δυναμική, χωρίς την ταυτοποίησή τους με έμφυλους χαρακτηρισμούς. • Η εκπαίδευση πρέπει να αναδείξει την επιστημονική αξία όλων των γνωστικών αντικειμένων, καλλιεργώντας το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής μαθημάτων, ανεξάρτητα της κοινωνικής τους προέλευσης και του τόπου διαμονής των παιδιών. • Απαιτείται η «κοινωνική προοπτική», με την ουσιαστική κρατική συμβολή σε κάθε γωνιά του τόπου και η ισότιμη υποστήριξη του πληθυσμού. Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

19. Μία λέξη ακόμη... Τελικά, το ελληνικό σχολείομοιάζει να είναι αναπαραγωγικό, χωρίς την ικανότητα εξουδετέρωσης των κοινωνικών ανισοτήτων. Τα ιδανικά της παιδείας και της δημοκρατίας, χρειάζεται να διασφαλισθούν όχι μόνο με ποσοτικούς αλλά και με ποιοτικούς όρους. Κι αυτό γιατί ακόμη και η «μαζικοποίηση» της ανώτατης εκπαίδευσης, ως κεκτημένο της δημοκρατίας, δεν επέφερε ριζικές αλλαγές σε σχέση με τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Οι έμφυλες αντιλήψεις των παιδιών για τα μαθήματα και οι κοινωνικο-πολιτισμικές επιδράσεις στη διαμόρφωση αυτών, είναι υπαρκτές, αναδεικνύοντας ότι η σχέση δημοκρατίας και παιδείας δεν είναι πάντα αρμονική και ομόλογη. Εκτιμάται, ότι η αιτία διατάραξης αυτής της σχέσης, πρέπει να αναζητηθεί στα έντονα προβλήματα που περνά τα τελευταία χρόνια η ελληνική κοινωνία και έχουν σχέση με τον πληθυσμό και τις κοινωνικές ορίζουσές του. Από την άλλη πλευρά, αυτό που απαιτείται είναι ένας εθνικός σχεδιασμός και στρατηγική για την ισότιμη μάθηση και ευκαιρίες εκπαίδευσης και συμμετοχής όλων των Ελλήνων στο κοινωνικό γίγνεσθαι, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής κοινωνίας. Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου

20. Βιβλιογραφία • Arnot, M. & Weiner, G., (1987).Gender and the Politics of Schooling. London: Hutchinson in association with the Open University. • Conell, D. and Gunzelmann, B., (2004).The Next Gender Gap: Why are so many boys floundering while so many girls are soaring? Instructor. March,: 14-17. • Fennema, E., & Leder, C. G., (1990). Girls in their Prime: Scottish Education revisited. London: Academic Press. • Golompok, S. and Fivush, R. (1994). Gender Development. New York: Cambridge University Press. • Hansen, M, N., (1997). Social and economic inequality in the educational career: do the effects of social background characteristics decline? European Sociological Review. Vol 13, pp. 305-321. • Liaw, F., & Brooks-Gunn, J. (1994). Cumulative familial risks and low birth weight children's cognitive and behavioral development. Journal of Clinical Child Psychology. Vol. 23, pp. 360-372. • Lupart, J. and Cannon, E., (2002). Computers and Career Choices: Gender differences in grades 7 and 10 students. Gender, Technology and Development, 6:2. Sage Publications, pp. 233-248. • Μαράτου-Αλιπράντη, Λ., Τεμπέρογλου, Α. και Τσίγκανου, Ι., (2006). Το ελληνικό σχολείο με την αυγή του 21ου αιώνα: Εκπαιδευτικές ανάγκες, προβλήματα και προοπτικές. ΕΚΚΕ. Αθήνα: Gutenberg. • Marini, M. M., and Fan, P. L., (1997). The gender gap in earnings at career entry. American Sociological Review. Vol. 62, pp. 588-604. • Noble, K., McCandliss, B. and Farah, M., (2007). Socioeconomic gradients predict Individual differences in neurocognitive abilities. Journal of Developmental Science, 10:4, pp. 464-480. • Riddell, I. S., (1992). Gender and the Poltics of the Curriculum. London: Routledge. • Salisbury, J., Rees, G. and Gorard, S., (1999). Accounting for the differential attainment of boys and girls at school. School Leadership & Management. Vol.19, no 4, pp. 403-426. • Σιάνου-Κύργιου, Ε., (2006). Εκπαίδευση και Κοινωνικές Ανισότητες: Η μετάβαση από τη δευτεροβάθμια στην ανώτατη εκπαίδευση (1997-2004). Αθήνα: Μεταίχμιο. • Smith, J. R., Brooks-Gunn, J., & Klebanov, P.K. (1997). The consequences of living in poverty for young children's cognitive and verbal ability and early school achievement. In G.J. Duncan & J. Brooks-Gunn (Eds.). Consequences of Growing up Poor (pp. 132-189). New York, NY: Russell Sage. • Tiedemann, J., (2002). Teachers’ Gender Stereotypes as Determinants of teacher perceptions in elementary school mathematics. Educational Studies in Mathematics. Vol. 50, pp. 49- 62. • Τζάνη, Μ., (2004). Κοινωνιολογία της Παιδείας. Αθήνα: εκδ. Γρηγόρη. Απ.Τσιρίγκας-Διπλωματική Εργασία-Παν.Αιγαίου