Decentralisatie, een oplossing voor het toenemend beroep op jeugdzorg?

1. Decentralisatie, een oplossing voor het toenemend beroep op jeugdzorg? Marjolein Knaap Nederlands Jeugdinstituut Bron Tom van Yperen m.knaap@nji.nl

2. Waarom een stelselwijziging? Grote druk op gespecialiseerde zorg terug dringen Verkokerde manier van werken binnen de jeugdhulp aanpakken

3. Quote van een collega “Met mij is het net als met de decentralisatie van de jeugdzorg: Het wordt anders en het wordt vast beter maar wanneer en hoe precies dat blijft de vraag”

4. Zie ook: www.nji.nl Huidige jeugdstelsel (vereenvoudigd) Voorzieningen gewone opgroeien en opvoeden jeugdigen 0e lijn BSO School Sport Aanbod van algemene en selectieve preventieve programma’s GGD 1e lijn CB Thuisz (S)MW Signalering opgroei- en opvoedproblemen Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning BJZ Indicatie voor specialistische hulp / maatregel Nazorg? 2e lijn J&O-hulp Jeugd-GGZ Jeugd- Bescherming & Reclassering Zorg voor Jeugd-LVG Speciaal onder- wijs (Cluster IV)

5. Huidige problemen Voorzieningen gewone opgroeien en opvoeden jeugdigen 0e lijn • 1. Enorme groei gespecialiseerde zorg: * • Jeugd- & opvoedhulp gemiddeld ± 7,4% per jaar • Jeugd GGZ ± 12,5% per jaar • Cluster 4 onderwijs ± 17,5% per jaar • 2. Eerste lijn ontbreekt of is versnipperd • 3. Systeem verwijst veel door • 4. Weinig aandacht gewone opgroeien/opvoeden • 5. Versnippering in deelsectoren Aanbod van algemene en selectieve preventieve programma’s 1e lijn Signalering opgroei- en opvoedproblemen Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning Indicatie voor specialistische hulp / maatregel 2e lijn Jeugd-GGZ (AWBZ pgb zorgverz.) Vrijwillige J&O-hulp: (ambulant, dag/nacht, pleegzorg) Jeugd- Bescherming & Reclassering Zorg voor Jeugd-LVG (AWBZ … etc) Speciaal onder- wijs (Cluster IV) *Gemeten over 2004-2007. Conservatieve schattingen. Cijfers t/m 2007. Bronnen: SCP 2009 ; De Graaf e.a. 2005, CVZ & Prismant 2004; Rouvoet 2007, 2008; www.cijfers.minocw.nl, 2009

6. Transitie en Transformatie Voorzieningen gewone opgroeien en opvoeden jeugdigen 0e lijn • Jeugdzorg naar gemeente (transitie) • Niet voldoende. Daarom ook: • Inhoudelijke zorgvernieuwing • (transformatie) m.b.t. eerste en • tweede lijn • Niet voldoende. Daarom ook: • Verbinding jeugdzorg en • (passend) onderwijs Aanbod van algemene en selectieve preventieve programma’s 1e lijn Signalering opgroei- en opvoedproblemen Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning Indicatie voor specialistische hulp / maatregel 2e lijn Jeugd-GGZ (AWBZ pgb zorgverz.) Vrijwillige J&O-hulp: (ambulant, dag/nacht, pleegzorg) Jeugd- Bescherming & Reclassering Zorg voor Jeugd-LVG (AWBZ … etc) Speciaal onder- wijs (Cluster IV)

7. Ingredienten 1. Samenhangende zorgstructuur 2. Sterke pedagogische basis en eerste lijn 3. Sterke tweede lijn 4. Samenwerking onderwijs en jeugdzorg Voorzieningen gewone opgroeien en opvoeden jeugdigen 0e lijn Aanbod van algemene en selectieve preventieve programma’s 1e lijn Signalering opgroei- en opvoedproblemen Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning Indicatie voor specialistische hulp / maatregel 2e lijn Jeugd-GGZ (AWBZ pgb zorgverz.) Vrijwillige J&O-hulp: (ambulant, dag/nacht, pleegzorg) Jeugd- Bescherming & Reclassering Zorg voor Jeugd-LVG (AWBZ … etc) Speciaal onder- wijs (Cluster IV)

8. Samenhangende zorgstructuur Pedagogisch klimaat gezin, klas, buurt (info, advies) Gedragsproblemen/opvoedvragen goed signaleren Nazorg Ondersteun gezin (bv Triple P) e/o klas (bv. Taakspel) in eigen omgeving (‘resistentie’) Intensieve interventies Jeugdzorg/Rebound/Cluster 4 Bron: Yperen, T.A. van (2007). Schakelen. Utrecht: NJi

9. Samenhangende zorgstructuur Versterkt pedagogisch klimaat gezin, klas, Buurt (info, advies) Moet zo worden Problemen/opvoedvragen goed signaleren Nazorg Ondersteun gezin (bv Triple P) e/o klas (bv. Taakspel) in eigen omgeving (‘resistentie’) Intensieve interventies Jeugdzorg/Rebound/Cluster 4 Bron: Yperen, T.A. van (2007). Schakelen. Utrecht: NJi

10. Een sterke pedagogische basis • Veel problemen zijn normaal gedrag • 0-6 jaar: Angst, ongehoorzaam, druk, driftig • 6-12 jaar: Kattenkwaad, regelovertreding, rituelen • 12-16 jaar: Risicovol gedrag, autoriteiten uitdagen • Wat is een probleem waarvoor gespecialiseerde • hulp nodig is?

11. Een sterke pedagogische basis • Visie gemeente/school: • Gezin, opvang, school belangrijkste opvoedmilieu’s. • Dus organiseer versterking pedagogisch klimaat, bijv. via • Triple P • Inzet expertise Jeugdzorg / SO (Alert4You) • Veel problemen zijn normaal gedrag • 0-6 jaar: Angst, ongehoorzaam, druk, driftig • 6-12 jaar: Kattenkwaad, regelovertreding, rituelen • 12-16 jaar: Risicovol gedrag, autoriteiten uitdagen • Normaal opvoedersgedrag leidt het in goede banen • Veel ouders doen dat van nature • Velen kijken het af van anderenn zijn opgeleid

12. 3. Een sterke eerste lijn ! • Matching van vraag en aanbod • Effectieve programma’s • Wrap around care • Diagnostiek en zorgtoeleiding • Deskundigheid tweede lijn • naar voren

13. 3. Een sterke tweede lijn ! • Laat zien om welke doelgroep het gaat • Effectieve programma’s en • Intensieve hulp in eigen om- • geving • Samenwerking met onderwijs

14. 4. Hou het simpel • Maak het simpeler, zodat opvoeders/jeugdigen grip houden • Zo min mogelijk smoelen • Zo min mogelijk doelen • Alsof het uzelf betreft! • De rol van jeugdigen en opvoeders: • Niet praten over, maar met jeugdigen • Informant: wat loopt niet goed, wat wel? • Wat is nodig? • De opvoeder (en/of jeugdige) altijd lid zorgteam • De opvoeder (en/of jeugdige) als regisseur • Zo min mogelijk doelen (wat zijn de 5 belangrijkste?) • Zo min mogelijk smoelen *Bron: Van Yperen & Van Woudenberg (2011). Werk in Uitvoering. Utrecht: NJi / ministerie van VWS

15. Conclusie :Ja, het kan mits... Voorzieningen gewone opgroeien en opvoeden jeugdigen 0e lijn • Samenhangende zorgstructuur • Sterke pedagogische basis en eerste lijn • 3. Sterke tweede lijn • 4. Eenvoud Aanbod van algemene en selectieve preventieve programma’s 1e lijn Signalering opgroei- en opvoedproblemen Vroeginterventie, lichte pedagogische ondersteuning Indicatie voor specialistische hulp / maatregel 2e lijn Jeugd-GGZ (AWBZ pgb zorgverz.) Vrijwillige J&O-hulp: (ambulant, dag/nacht, pleegzorg) Jeugd- Bescherming & Reclassering Zorg voor Jeugd-LVG (AWBZ … etc) Speciaal onder- wijs (Cluster IV)