Hervorming financiering ambtenarenpensioenen lokale besturen (Wetsontwerp 29 september 2011)

1. Hervorming financiering ambtenarenpensioenen lokale besturen (Wetsontwerp 29 september 2011) Mark Suykens, algemeen directeur VVSG oktober 2011

2. Huidige situatie II. Voorstellen in het Wetsontwerp van 29 september 2011 tot vrijwaring van een duurzame financiering van de pensioenen van de vastbenoemde personeelsleden van de provinciale en plaatselijke overheidsdiensten en van de lokale politiezones (…)

3. I. Huidige situatie (2011) POOL 1 RSZPPO 1236 besturen Aantal vastbenoemden 48.451 Aantal gepensioneerden 38.297 Aantal contractanten 71.034 1997 t.e.m. 2009 (13 jaar): bijdragevoet van 27,5% 2010 30% 2011 32% POOL 2 RSZPPO 76 besturen Aantal vastbenoemden 41.334 Aantal gepensioneerden 37.435 Aantal contractanten 21.808 1997 t.e.m. 2004 (8 jaar): bijdragevoet van 27,5% 2005 29,5% 2006 32,5% 2007 t.e.m. 2009 34,5% 2010 37% 2011 40%

4. POOL 3 Voorzorginstelling 88 besturen Aantal vastbenoemden 14.235 Aantal gepensioneerden (niet gekend bij RSZPPO) Aantal contractanten 8.457 POOL 4 Eigen stelsel 9 besturen Aantal vastbenoemden 738 Aantal gepensioneerden (niet gekend bij RSZPPO) Aantal contractanten 818 POOL 5 RSZPPO – POLITIE 197 besturen Aantal vastbenoemden 45.809 Aantal gepensioneerden 11.922 Aantal contractanten 1.016

5. Situatie is dramatisch POOL 1 Verlies 2007 28,5 miljoen euro Verlies 2008 91 miljoen euro Verlies 2009 81 miljoen euro Verlies 2010 81 miljoen euro (raming) Verlies 2011 90 miljoen euro (raming) • Enkel verlies 2007 gedekt door Egalisatiefonds • Andere verliezen gedekt door eigen reserves Pool 1 • Opgebouwde reserves in Pool 1 (613 miljoen euro eind 2009) worden geleidelijk opgesoupeerd door jaarlijkse verliezen • Op 1 januari 2012: wellicht nog 436,7 miljoen euro reserves pool 1

6. Situatie is dramatisch POOL 2 Verliezen t.e.m. 2007 318 miljoen euro Verlies 2008 125 miljoen euro Verlies 2009 141 miljoen euro Verlies 2010 133 miljoen euro (raming) Verlies 2011 131 miljoen euro (raming) • In totaal bedragen verliezen 848 miljoen euro. • Verliezen integraal gedekt door Egalisatiefonds (13,07% vakantiegeld). • Het Egalisatiefonds is opgebruikt op 1 januari 2012.

7. Onhoudbare situatie • Opgebouwde reserves in Pool 1 (613 miljoen euro eind 2009) worden geleidelijk opgesoupeerd door jaarlijkse verliezen van ongeveer 90 miljoen euro per jaar • Verliezen pool 2 bedragen in totaal 848 miljoen euro. Ze werden tot nu toe integraal gedekt door het Egalisatiefonds (gestijfd met inhouding 13,07% vakantiegeld). Dit Egalisatiefonds is opgebruikt op 1 januari 2012… • Lokale sector betaalt zijn pensioenen vastbenoemden helemaal zelf in tegenstelling tot de federale overheid en de Gewesten en Gemeenschappen, waarvan de pensioenen betaald worden uit de federale staatskas. • Omslagstelsel: pensioenuitgaven van een bepaald jaar worden betaald door bijdrage op loon van statutairen in dienst in dat jaar. • Sommige besturen zowel uit Pool 1 als uit Pool 2 genieten extreem veel van de solidariteit (hoge pensioenlast versus lage bijdragen). • Besturen van Pool 2 genieten van de solidariteit van de besturen van Pool 1 via het Egalisatiefonds (= 13,07% op het vakantiegeld) waardoor het reservefonds van Pool 1 snel daalt. Egalisatiefonds wordt gespijsd door besturen uit alle pools

8. II. Wetsontwerp 29 september Technisch Comité Pensioenen van de RSZPPO heeft opdracht gekregen van de federale regering (ministerraad van 2 februari 2011) “Op zo kort mogelijke termijn scenario’svoorstellenaan de minister van pensioenen over een nieuw en duurzaam financieringsmodel dat rekening houdt met de principesvan de notificatie van de ministerraad van 16 oktober 2009”

9. Ministerraad 16 oktober 2009 • Verwijzing naar de basisprincipes waarover een akkoord werd gesloten tussen de sociale partnersbinnen het beheerscomité van de RSZPPO, nl. een evenwicht tussen solidariteit en vergrote responsabilisering per bestuur • Opdracht om in het bijzonder een oplossing te zoeken voor bepaalde negatieve effecten van de politiehervorming op de pensioensystemen

10. Samenstelling technisch comité pensioenen - RSZPPO • Leiding van de RSZPPO • Pensioendienst voor de Overheidssector (PDOS) • Kabinetten • Drie verenigingen van steden en gemeenten • Twee verenigingen van provincies • Drie vakbondsorganisaties

11. Hervorming: vastgelegde beginselen • Evenwicht tussen twee waarden die niet tegengesteld, maar complementair zijn: solidariteit en responsabilisering • SOLIDARITEIT • Omslagstelsel • Een basisbijdragevoet die voor alle deelnemende besturen dezelfde is • De financiële participatie van elk deelnemend bestuur aan de solidariteit is geen correcte afspiegeling van de eigen pensioenlast op jaarbasis

12. Hervorming: vastgelegde beginselen • RESPONSABILISERING • Pensioenbijdrage wordt berekend op loon statutaire personeelsleden in actieve dienst • Een bestuur dat minder statutairen aanwerft draagt minder bij tot de solidariteit. De pensioenuitgaven van dat bestuur worden betaald door de andere deelnemers aan de solidariteit. Het is billijk deze besturen een bijkomende bijdrage te vragen (responsabiliseringsbijdrage). • Wat betekenen deze principes concreet?

13. 1. Veralgemeende aansluiting bij RSZPPO • Ambtshalve aansluiting nieuwe lokale besturen • Ambtshalve aansluiting besturen Pool 3 en 4 • Vanaf 1 januari 2012 met een aantal begeleidingsmaatregelen • Weigering mogelijk, terugbetaling deel reserves op vraag van bestuur • Behoud eigen reserves • Overname lopende pensioenen ten belope van het basispercentage (geen tegemoetkoming van 7,5% meer) dus budgettair neutraal • Basisbijdragepercentage: zoals besturen ex-pool 1. Als eigen bijdragevoet in 2012 groter of gelijk aan 41% is: zoals besturen pool 2. • Geleidelijke overgang naar basisbijdragepercentage als eigen bijdragepercentage minstens 10% lager is (spreiding over drie jaar) • Infosessies RSZPPO en individuele ontmoetingen met betrokken besturen • Overgangsmaatregelen in specifieke situaties (geval per geval te bekijken) • Administratief beheer pensioenen door voorzorgsinstelling blijft mogelijk Argument: fusie van Pool 3 en 4 met andere pools levert een daling van het bijdragepercentage van 3 à 5% op

14. 2. Fusie van Pool 1, 2, 3, 4 en 5 Oprichting van het ‘Gesolidariseerde pensioenfonds van de RSZPPO’ Fusie van de vijf pools is meest draaglijke manier om de vergrijzing de komende jaren op te vangen Bijdragepercentages nodig om vergrijzing op te vangen

15. Integratie Pool 5 (politiepool) Twee garanties • De pensioenlasten van de federale politie (zowel van het verleden als van de toekomst) worden geïsoleerd en apart gefactureerd aan de federale Staat. • Garantie is ingeschreven in wetsontwerp: “Fonds voor pensioenen van de geïntegreerde politie” (= pool 5) wordt “Fonds voor de pensioenen van de federale politie”. • De fusie van de pools kan enkel onder de voorwaarde dat de reserves van ex-Pool 1 (436,7 miljoen euro – 1 januari 2012) voorbestemd blijven voor de vroegere aangeslotenen bij deze pool. => Garantie is ingeschreven in wetsontwerp

16. 3.1 Basisbijdragevoet (zonder inzet reserves) • Besturen ex-pool 1: stijging met 2% per jaar tussen 2012 en 2015 en met 1,5% in 2016 • Besturen pool 3 en 4: volgen basisbijdragevoet besturen pool 1 als eigen basisbijdragevoet lager is dan 41% • Lokale politiezones: stijging met 3,5% in 2012, vervolgens telkens met 3% en daarna met 1,5% in 2016

17. 3.2 Responsabiliseringsbijdrage • Responsabiliseringsbijdrage: in principe 50% te betalen op resterende pensioenlast die niet gedekt is door betaling basisbijdragevoet • 495 (op 1.236) besturen in Pool 1 en alle besturen in Pool 2 (op één na) zullen bovenop de basisbijdrage een responsabiliseringsbijdrage moeten betalen • Voorstel tot mildering responsabiliseringsbijdrage • 2012: 40,61% (gefactureerd in 2013!) • 2013: 42,61% (gefactureerd in 2014) • 2014: 47,51% (gefactureerd in 2015) • 2015: 50% (niet-bestemde reserves zijn opgebruikt) • Wordt gefactureerd in het jaar volgend op referentiejaar: dus voor het eerst in 2013. • Wie geen enkele statutair meer in dienst heeft moet zijn volledige pensioenlast betalen (volledige responsabilisering)

18. Voorbeeld • Hypothese: fusie pools 1-2-3-4-5, basispercentage van 41 %, responsabiliseringsbijdrage van 50 % • Bestuur met loonmassa 1.000.000 • Pensioenlast: 450.000 • Basispensioenbijdrage: 1.000.000 x 41 % = 410.000 • Responsabilisering: (450.000 - 410.000) x 50 % = 20.000 responsabiliseringstoeslag op bijdrage. • Te betalen: 410.000 + 20.000 = 430.000

19. 4. Inzet reserves • Reserves ex-pool 1 (436,7 miljoen euro) blijven behouden voor werkgevers pool 1 • Voorstel 2012: 0,5% gedragen door reservefonds ex-pool 1 • 2013: 1% gedragen door reservefonds ex-pool 1 • 2014: 1% gedragen door reservefonds ex-pool 1 • 2015 en volgende: nu nog geen uitspraken hierover • Bestemde reserves (overschotten kinderbijslag en opbrengst inhouding 13,07% op vakantiegeld – ongeveer 61 à 71 miljoen euro per jaar) worden vooraf als correctiefactor op totaliteit van pensioenuitgaven van de gefuseerde pools in mindering gebracht

20. Inzet reserves • Niet bestemde reserves (305 miljoen euro; eenmalige ‘pot’, afkomstig van overschotten kinderbijslag pool 4, inhouding vakantiegeld 1993, en intresten) Voorstel verdeling • Mildering basisbijdragevoet: Kostprijs 152,6 miljoen euro • 2012: 1% voor ex-pool 1; 0,50% voor ex-pool 2; 2% voor politiezones • 2013: 1% voor ex-pool 1; 0 % voor ex-pool 2; 3% voor politiezones • 2014: 1% voor ex-pool 1; 0% voor ex-pool 2; 3,25% voor politiezones • 2015 en volgende: niet-bestemde reserves zijn opgebruikt • Milderingresponsabiliseringsbijdrage: kostprijs 152,6 miljoen euro

21. Waarschijnlijke basisbijdragevoet(met inzet reserves)

22. 5. Ziekenhuizen en woonzorgcentra • VVSG/ICURO: sluitende federale financiering garanderen • Technisch Comité Pensioenen: ook ziekenhuizen moeten geresponsabiliseerd worden (zelfde behandeling als andere lokale besturen) • Beslissing federale regering 20 juli: Opstart werkgroep om meest geschikte maatregelen te onderzoeken om impact van verhoging van bijdragen op ziekenhuizen te neutraliseren • Beslissing federale regering 29 september: Het resultaat van de werkzaamheden van de werkgroep ziekenhuizen zal besproken worden in het kader van het opstellen van de Begroting 2012, met dien verstande dat het principe van het "neutraliseren van de impact van de verhoging van de percentages op de betrokken ziekenhuisinstellingen" niet in vraag gesteld wordt, in voorkomend geval, mits compensatie binnen de begrotingsdoelstellingen in de gezondheidszorgen

23. 6. Andere maatregelen voor een sluitende financiering • Pensioenboete voor besturen die activiteiten verzelfstandigen of privatiseren en na herstructurering geen bijdrage meer betalen voor overgedragen personeel. Deze maatregel is niet nieuw. • Regulariseringsbijdragebij vaste benoeming na vijf contractuele jaren. Start 2012. Enkel voor de aanneembare prestaties die meer dan vijf jaar na datum contractuele aanwerving liggen. VVSG: NIET akkoord. Vervangen door een stelsel van GEMENGD pensioen • Rechten op tweede pijler vervallen bij vaste benoeming. • Opgebouwde reserves tweede pijler voor die contractuele jaren moeten aan RSZPPO gestort worden en worden verrekend op regulariseringsbijdrage. Als er nog saldo over is wordt dat in reserve gehouden bij RSZPPO voor betaling toekomstige pensioenbijdragen van dat bestuur. VVSG: NIET akkoord. Eigendomsrecht lokaal bestuur.

24. Timing en procedure • Nieuw financieringsysteem vanaf 1 januari 2012 • Het wetsontwerp van 29 september 2011 is ingediend in de Kamer van Volksvertegenwoordigers en unaniem goedgekeurd in de Commissie Sociale Zaken op 4 oktober 2011, behandeld in plenaire vergadering op 13 oktober • Begroting 2012 (ziekenhuizen, woonzorgcentra) • Verder overleg RSZPPO met niet-aangesloten besturen • RSZPPO werkt aan communicatieplan over de nieuwe pensioenfinanciering, met onder meer: • Mededeling op website RSZPPO tweede week oktober • RSZPPO bereidt voor alle lokale besturen individuele becijfering voor tegen einde van de maand oktober

25. Kostprijs • Ruim 80 miljoen euro per jaar • VVSG vraagt aan minister Bourgeois dat gouverneurs budget 2012 en meerjarenplan 2012-2014 niet schorsen als pensioenuitgaven nog niet voldoende verrekend zijn • We vragen hem ook dat meerjarenplan 2013 of 2014 met deficit dat duidelijk te wijten is aan stijging pensioenuitgaven, niet geschorst wordt

26. Ten slotte • Hoge kostprijs voor alle lokale besturen • Tussenkomsten gewesten en federale overheid? • federale (sociale) dotatie politiezones • financiering ziekenhuizen • algemene federale dotatie • Mildering van de pensioenen zelf? • Pensioenleeftijd verhogen? • berekeningswijze pensioenen (laatste vijf jaar?) • meerekenbare periodes • perequatie? Uitgesteld loon? • Uitgaven tweede pensioenpijler contractanten niet vergeten