ارتباط

2. ارتباط

3. علي (ع) مي فرمايند: خالطو الناس مخالطة اِنْ مُتُّم معها بكوا عليكم و ان عشتم حَنّوا اليكم با مردم آنگونه معاشرت كنيد كه اگر مرديد بر شما اشك بريزند واگر زنده مانديد با اشتياق سوي شما آيند. نهج البلاغه حكمت 10

4. ارتباط به طور ذاتي امري مقدس و مبارك است. اگر ارتباط را از روابط اجتماعي و تعاملات بين فردي گرفته شود گويا روح از پيكر جدا شده است. اگر به كل عالم هستي نگاه كنيم هر جا زيبايي و بالندگي وجود دارد ناشي از ارتباط سالم است . بهار طبيعت به معناي برقراري ارتباط ميان ريشه گياهان بازبيني است.

5. شايد بتوان گفت كه ارتباط يكي از زميني‌ترين و در عين حال عالي‌ترين دستاوردهاي بشر بوده ‌است. ارتباط در گذشته و براي انسان اوليه، علاوه بر كاركردهايي كه در جهت حفظ حيات و ياري گرفتن از ديگران داشته،‌ زمينه‌ساز فعاليتهاي اجتماعي و سرآغازي بر زندگي اجتماعي نيز بوده است .

6. اما در عصر حاضر اهميت برقراري ارتباط به حدي است كه انسان پيوسته در جهت ابداع و ساخت انواع وسايل،‌ابزارها، روش‌ها و شيوهاي كارآمدتر ارتباط جمعي و بين فردي كوشيده است. امروزه كه عصر ارتباطات نام گذاري شده است. يكي از ويژگيهاي انسان سالم و موفق، مهارت و توانايي برقراري ارتباط مؤثر و سازنده با ديگران است . اگر افراد از مهارتهاي ارتباطي مناسب برخوردار نباشند در بسياري از جنبه‌هاي زندگي آسيب‌پذير خواهند بود.

7. تعريف ارتباط 1. فرايند جابجا شدن اطلاعات به شرط درك اطلاعات مبادله شده را گويند. 2. ارتباط فرايندي است آگاهانه يا ناآگاهانه، خواسته يا ناخواسته كه از طريق آن احساسات و نظرات، به شكل پيامهايي كلامي و يا غيركلامي بيان گرديده، است سپس ارسال، دريافت و ادراك مي‌شوند. 3. ارتباط فرآيند انتقال پيام از فرستنده به گيرنده است بطوري كه آنچه مدنظر فرستنده است به گيرنده منتقل گردد.

8. هدف ارتباط :‌ تأثيرگذاري روي مخاطب است. (گفتار بارزترين شاخص‌هاي هوشمندي و معيارهاي سنجش شخصيت اجتماعي است) انواع ارتباط : الف: كلامي و غير كلامي

9. 1. ارتباط كلامي : بيان مطالب است كه گفته مي‌شود. 2. ارتباط غير كلامي : علائم، رمز و حركات است كه بصورت اشاره و علائم منتقل مي‌گردد. امام صادق (ع): كونوا دعاة الناس باعمالكم و لاتكونوا دعاة السنتكم مردم را با اعمالتان نه با زبانتان به طرف خدا دعوت كنيد

10. ب)ارتباط يك سويه، دوسويه و دوسويه‌تعاملي 1. يك سويه: پيام از يك طرف منتقل مي‌گردد مانند رسانه ها (تلويزيون ، راديو) 2. دو سويه: داد و ستد دوطرفه است، پيام‌دهنده و پيام‌گيرنده در تعامل هستند مانند پزشك و مريض، معلم و شاگرد، دادو ستدهاي اقتصادي بين دو نفر، زن و شوهر در خانه، دو مسافر در كنار هم

11. 3. دو سويه تعاملي : در اين روش علاوه بر ارتباط پيام دهنده و پيام گيرنده، هر دولايه‌هاي دروني خود را درگير مي نمايند، يعني درك متقابلي نسبت بهم دارند. مانند : بنده و خالق، دو دوست صميمي ، مشاور و مراجع ، مادر و فرزند.

12. ج) ارتباط مقابله اي ،‌معامله اي و معاشقه‌اي 1. مقابله اي : گناه مقابله با حضرت حق است. 2.معامله اي : در مقابل كار ثوابي كه مي‌كند انتظار و توقع پاداش از حضرت حق دارد مثل نذر كردن 3. معاشقه‌اي . در اين نوع رابطه هيچ انتظاري ندارد عاشقانه خود فدا مي‌كند مانند شهدا ، جانبازان عزيز ،‌ فقط رضاي معشوق خود را كه خداست در نظر دارند.

13. د) ارتباط بصري، ابزاري و كلامي 1. ارتباط بصري : از ناحيه چشم، عشق علاقه ،‌ نقد و انتقاد،‌ توهين و جسارت و تحقير را ميتوان منتقل كرد. 2. ارتباط ابزاري‌: استفاده از اشياء براي برقراري ارتباط مثل دادن يك شاخه گل، هديه دادن ، دست دادن، بوسيدن ، در آغوش كشيدن. 3. ارتباط كلامي: بيان احساسات مثبت و منفي خود بصورت كلام.

14. ارتباط مؤثر: ارتباط مؤثر رابطه‌اي است كلامي و غيركلامي بين دو يا چند نفر كه طي آن ، افراد مي‌توانند علايق ، خواسته‌ها، نيازها و هيجانات خود را بيان نموده و به نوعي احساس رضايت دست يابند.

15. اثرات برقراري ارتباط مؤثر با ديگران 1. تقويت اعتماد به نفس 2. درك متقابل 3. رضايت خاطر 4. احساس سودمندي 5. تقويت رشد اجتماعي، روحي ، رواني و عاطفي 6. تأمين بخشي از نيازهاي اساسي انسان 7. انتقال صريح پيام به ديگران

16. نكته مهم : اسلام چه رابطه اي را تأكيد مي‌كند. رابطه اي كه بر اساس 1. عزت نفس 2. تكريم شخصيت 3. احترام متقابل است

17. سبك و روشهاي ارتباط مؤثر 1. افراد با هم تفاوت دارند : با همة افراد نمي توان به يك گونه حرف زد يا ارتباط برقرار كرد. مهمترين گام مخاطب شناسي است . يعني شناخت ويژگيهاي شخصيتي ديگران و رفتار كردن متناسب با آنان است.

18. 2. روحيه هر فردي در رفتار او تأثيرگذار است. افراد‌‌‌در وضعيت‌هاي روحي‌متفاوت، ‌رفتارهاي مختلفي دارند. مثلاً آيا وقتي خسته هستيم سؤال طرف مقابل را همان گونه پاسخ مي‌دهيم كه شاد و بانشاط هستيم؟

19. بنابراين بهتر است مخاطب ما در وضعيت روحي خوبي قرار گيرد تا ارتباط مؤثر برقرار شود. بياد داشته باشيم هر كس با احترام وارد شود يقيناً با مهر خارج خواهد شد.

20. 3. نگرش و دنياي هر فردي متفاوت است. برخورد غير منطقي وجود ندارد! هر كس بر اساس منطق خود رفتار مي‌كند. چون هر كس دنيا را از ديد خود درك مي‌كند. بنابراين بهتر است با افراد متفاوت برخوردهاي متفاوت داشته باشيم براي برقراري ارتباط مؤثر، با دنيا و نگرش ديگران مقابله نكنيم . بلكه نخست و دنياي آنها را بپذيريم به دنيا آنها پابگذاريم و بعد اورا به دنياي خود دعوت كنيم و به تعبير شهيد باهنر “از آنجايي شروع كنيم كه او دوست دارد و به آنجايي ختم كنيم كه خود دوست داريم”

21. 4. آدمها را دوست داشته باشيم ما با كساني كه دوستشان داريم راحت‌تر به نتيجه مي‌رسيم بنابراين براي برقراري ارتباط مؤثر لازم است به اصول ديگران احترام بگذاريم حتي اگر آنها را قبول نداري . با اين كار محبت و دوست داشتن خود را به آنها نشان مي‌دهيم.

22. 5. باور اينكه هم من خوبم هم شما خوبيد. توماس هريس در كتاب (وضعيت آخر) چهار وضعيت را در ارتباط فرد با ديگران مطرح مي‌كند. الف) من خوبم تو خوب نيستي (خود بزرگ بيني مانع ارتباط است) ب) من خوب نيستم تو هم خوب نيستي(نشانه آدمهاي افسرده و موجب مقابله و دعواو اختلاف است. ج)من خوب نيستم تو خوب هستي (احساس خوب كم بيني و حقارت) د)من خوب هستم، شماهم خوب هستيد.(اين عامل موفقيت در ارتباط مؤثر و رابطه را تحكيم مي‌بخشد)

23. 6. كوشش غير مستقيم مؤثر است دادن پيام‌هاي مثبت در جلسه و ارتباط غير‌مستقيم غير كلامي مثل نوشتن تراكت‌ها، پلاكاردها براي مدعوين 7. ارتباط بدون بازنده (هميشه برد ، برد بيافرينيم) در برقراري ارتباط مؤثر با ديگران به روشي عمل كنيم كه دو سر برنده باشيم هيچ بازنده‌اي نداشته باشيم.

24. 8. شخصيت افراد را از رفتارشان جدا كنيم اگر رفتار طرف مقابل براي ما قابل قبول نبود. براي برقراري ارتباط مؤثر بهتر است فقط همان رفتار ناپسند او را زير سؤال ببريم نه كل شخصيت او را ،‌به كسي كه خطايي كرده نگوئيم تو تنبل، كودن ، بي عرضه و ... هستي چرا كه اين عمل ما را از برقراري ارتباط جهت انتقال پيام اصلي باز مي‌دارد.

25. 9. خوب گوش دادن در برقراري ارتباط مؤثر با ديگران خوب گوش‌كردن(گوش كردن فعال) به حرفهاي طرف مقابل علاوه بر يك مهارت، يك هنر است. وقتي كسي با ما حرف مي‌زند بايد سعي كنيم در چشمانش نگاه كنيم و احساسات بيان شده او را درك كرده و با حركات چشم، ابرو و سر و... به او نشان دهيم كه مشتاقانه به سخنان او گوش مي‌دهيم. از ارائه راه حل ، نصيحت كردن ، قضاوت كردن و دستور دادن اكيداً بپرهيزيم چون اين‌ها موانع ارتباطي به شمار مي‌آيند.

26. 10. روشن ،‌كوتاه و گزيده حرف بزنيم عموماً پرحرفي و زياد سخن گفتن نه تنها به ارتباط بهتر كمك نمي‌كند بلكه مانع از ارتباط هم مي‌شود. علي (ع) مي‌فرمايند : خير الكلام ماقل مادل بهترين كلام سخن كوتاه و گزيده است.

27. 11. در ارتباط مؤثر به نيازهاي روحي و رواني و عاطفي طرف متقابل توجه كنيد. توجه به نيازهاي اساسي مخاطب ، كمك مي‌كند كه اين ارتباط مؤثر گردد. وقتي شما با كسي حرف مي‌زنيد و يا او با شما حرف مي‌زند و شما به نيازهاي عاطفي و روحي و رواني او توجه مي‌كنيد اين ارتباط پايدار خواهد شد.

28. 12. همدلي و همدردي همدلي يكي از كليدهاي بسيار مهم در برقراي روابط بين فردي است همدلي يعني درك متقابل نسبت فرد مقابل داشتن است. همدردي، درگيري بيش از اندازه در احساس فرد يا افراد ديگر است. فرد همدل نه در ديگران تغييرات سازنده ايجاد مي‌كند بلكه با اين همدلي به خود كمك مي‌كند تا تنها جهت مثبت تحول پيدا كند.

29. بايد ها در روابط اجتماعي

30. 1. احترام به همنوع منشاء كرامت انسان همان فطرت الهي‌است. خلقت انسان بگونه‌اي است كه كرامت در ذات او نهفته است و استعداد تقويت كرامت در متن خلقت او وجود دارد. ولقد كرمنا بني آدم ما فرزندان آدم را كرامت بخشيديم (اسرار 70)

31. چه خصوصيتي در فطرت انسان است كه موجب احترام و كرامت است؟ علت آن كه ملائكه بر انسان سجده كردن، بعد مادي انسان نبود بلكه بعد معنوي و الهي او بود.

32. نشانه هاي اهل كرامت (راههاي احترام به ديگران) 1. ترجيح آبرو بر مال : علي (ع) مي‌فرمايند :كريم كسي است كه آبرويش را با ثروتش حفظ ‌مي‌كند اما اما پست مالش را با آبرويش نگهداري مي‌كند. 2. اجتناب از كار بيهوده

33. 3. متنفر از پستي ها 4. چشم پوشي از خطاها 5. صداقت 6. پاداش بدي نيكي 7. با كلام زيبا صدا زدن 8. تشكر از زحمات طرف مقابل 9. گره از كار همنوعان باز كردن 10. با خوش خلقي برخورد كردن

34. 2. گفتار صادقانه راستگويي و صداقت در شريعت مقدس اسلام از جايگاه بلندي برخوردار است به گونه اي كه آن را از اصول خدشه ناپذير اخلاق اجتماعي قرار داده و مسلمانان را موظف كرده است كه هميشه و همه جا در برابر هر مخاطبي،‌ سخن به راستي گويند و هيچ گاه زبان خويش را به گناه دروغ آلوده نسازند، زيرا زشتي دروغ به اندازه اي است كه آن را در رديف گناهان كبيره قرار داده است.(گناهان كبيره، ج1 ص282)

35. قرآن كريم : و صَدَقَ المُرسَلَونَ (يس 52) همه فرستادگان خدا راست گفتند علي (ع) مي ‌فرمايند: الصِدقُ رأس الدّين (شرح غررالحكم ج1ص 139) راستگويي رأس دين است.

36. مهمترين دستاوردهاي گفتار صادقانه 1. سلامت نفس 2. موقعيت ممتاز اجتماعي 3. تقويت اخلاق نيك

37. 3. انتقاد پذيري انسان‌هاي مؤمن هرگز صدا و كلام گيراي خود را با نقادي و تهديد و سرزنش همراه نمي‌كنند از بد ترين عادات نامطلوب و روابط ناخوشايند انسان‌ها در زندگي روزمره، گله‌مندي و انتقاد نابجا و تحقير ديگران است. غالباً افراد در مقابل انتقاد از خود واكنش منفي نشان مي‌دهند . امّا يكي از ويژگي‌هاي انسان‌هاي متعادل اين است كه نسبت به نقدي كه به آنها مي‌شود برخورد صحيح و منطقي داشته باشند.

38. وقتي شما مورد انتقاد قرار مي‌گيريد اطلاعات بيشتري را طلب مي‌كنيد . اگر كسي شما را متهم به كاري مي‌كند از او اطلاعات بيشتري بخوا هيد . اگر درست به شما مي‌گويد شما خودخواه هستيد يا به احساسات كسي توجه نمي‌كنيد. از او سئوال كنيد آيا واقعاً اين چيزي است كه معتقد است.

39. از خود سئوال كنيد اگر رفتار مورد انتقاد قرار گرفته خود را تغيير ندهيد چه اتفاقي مي‌افتد؟ آيا شما از تغيير رفتار خود بهرمند خواهيد شد يا شخص منتقد؟ به سخنان انتقاد كننده گوش دهيد اگر انتقاد درست باشد نظر او را بپذيريد خود را اصلاح كنيد شايد ا ين انتقاد سازنده باشد و شما بتوانيد خود را اصلاح كنيد.

40. امام صادق (ع) : خَيرُ اِخواني مَن اهْدي اليّ عيوبي برترين برادران ايماني من كساني هستند كه عيوب را به من اهداء نمايند.

41. 4. رازداري امروز كسي محرم اسرار كسي نيست اين‌طرفه سخن مورد انكار كسي نيست همواره ز حال دل من آگهي اي دوست آن گونه كه محتاج به‌اظهار‌كسي نيست (ديوان صابر همداني)

42. دانشمندان مي‌گويند : هر رازي كه از خودت بگويي، براي خود زنداني ساخته‌اي كه در آن زندان هستي. يكي از عوامل مهم در اختلافات و بهم خوردن دوستي‌ها، بازگوكردن اسرار و رازهاي درون دوستان است، همانطوريكه دو كشور همسايه به‌ لحاظ امنيت و حفظ يكپارچگي خود اسرار و اطلاعات ويژه‌شان را حفظ مي‌كنند، مقررات خاصي را براي نگهداري اطلاعات از دستبرد بيگانگان وضع مي‌نمايند ضروري است در محيط كار و خصوصاً خانواده براي رسيدن به تفاهم و استحكام محبت اسرار يكديگر را براي ديگران فاش ننمايند و آنرا امانتي از جانب يكديگر نزد خود تلقي كنند.

43. آثار مثبت رازداري 1. انسان با رازداري به درجات بيشتر ايمان نزديك مي‌گردد. 2. بر ميزان خويشتن‌داري انسان افزوده مي‌شود. 3. اعتماد ديگران را جلب مي‌كند. 4. مردم به افرادي كه راز دار باشند، اطمينان كرده و احترام مي‌گذارند. 5. دو دوست و همكار وقتي صفت رازداري را داشته باشند به عمق دوستي خود پي مي‌برند.

44. امام علي (ع): كساني كه خود داراي عيوب و نقايصي هستند . دوست دارند عيوب و اسرار مردم را فاش كنند تاراه عذرشان توسعه يابد و با بيان عيوب ديگران، اعتراض مردم را نسبت به خود كاهش دهند. ( فهرست غررالحكم)

45. عامل افشاي راز ديگران پوشانيدن حس حقارت دروني فقر ارتباطي انتقاد ناپذيري (وقتي تحمل شنيدن نقدها را نسبت به هم ندارند) الگو گرفتن از ديگران

46. نبايدهاي اجتماعي

47. 1. پيش داوري (قضاوت منفي) ذهن آدمي كارگاه توليد فكر است كه از منبعي بنام ضمير ناخودآگاه سرچشمه مي‌گيرد. ضمير ناخودآگاه نمي‌تواند خوب را از بد و درست را از غلط تشخيص دهد ولي چنان قدرتي دارد كه ا گر از آن غافل شويم مي‌تواند سرنوشت ما را بدست گرفته و آن را به هر جايي كه دوست دارد ببرد. در حقيقت نوع و كيفيت افكار و انديشه آدمي سازنده نوع و كيفيت زندگي اوست. انديشه‌ي زيبا و مثبت مي‌تواند بهشتي در زندگي انسان بسازد.

48. همچنان كه انديشه‌ي منفي ويأس‌آور مي‌تواند جهنمي در زندگي خلق كند. هر كس در گرو نگرش او به زندگي است . كساني كه انديشه‌ي ناپاك و زشت نسبت به ديگران دارند مجبورند در مورد افراد پيش ‌داوري‌هاي منفي نمايند و زمينه‌هاي اختلاف و تنش را در زندگي خود فراهم نمايند. يكي از نبايدهاي اجتماعي اين است كه فرد مسلمان بايد نسبت به برادر مسلمان خو قضاوت منفي نداشته باشد.

49. خصوصاً اگر اين پيش داوري، بدون مطالعه و تحقيق باشد زمينه هاي دشمني و كينه را افزايش مي‌دهد چه بسا باعذرخواهي نتوان آن‌را جبران كرد چون با اين كار آبروي چندين سالة يك فرد ريخته مي‌شود . لذا در تعاملات اجتماعي لازم است قبل از هر نوع پيش داوري خداوند را در نظر گرفته و به حيثيت اجتماعي افراد توجه كنيم. ذهن آدمي همانند باغچه است انسان عاقل و منطقي در باغچه گل مي‌كارد نه خار.

50. ذهن ما باغچه است گل در آن بايد كاشت ور نه كاري گل سرخ علف هرز در آن مي‌رويد زحمت كاشتن يك گل سرخ كمتراز برداشتن هرزگي‌آن‌علف است. گل بكاريم بيا گل بكاريم بيا تا مجال علف هرز فراهم نشود