Alergiczny nieżyt nosa

Alergiczny nieżyt nosa Violetta Łapko Zakład Alergologii Klinicznej Pomorskiej Akademii Medycznej

Definicja Alergiczny nieżyt nosa zespół objawów klinicznych wywołanych przez IgE-zależną reakcję zapalną bł. śluzowej nosa na alergen wyciek wodnistej wydzieliny blokada nosa objawy kichanie świąd

Epidemiologia ANN na świecie w Polsce

Czynniki wywołujące i wyzwalające wziewne alergeny pokarmowe zawodowe powietrza atmosferycznego zanieczyszczenia wewnątrz pomieszczeń leki

Alergeny alergeny wziewne całoroczne sezonowe pyłki roślin roztocze kurzu domowego traw (w tym zbóż) chwastów (bylica) drzew (leszczyna,brzoza) naskórek i sierść zwierząt pleśnie: Aspergillus, Penicillium pleśnie: Cladosporium, Alternaria alergeny pokarmowe zespół alergii jamy ustnej reagujące krzyżowo z pyłkami roślin (jabłko, seler) alergeny zawodowe lateks, składniki leków

Zanieczyszczenia ozon dwutlenek siarki dwutlenek azotu lotne związki organiczne i formaldehyd spaliny silników Diesla dym tytoniowy

Patomechanizm ANN histamina mediatory naczyniowe kichanie świąd wydzielina wczesna faza mastocyt neurotransmitery kininy, VIP, SP, CGPR blokada nosa późna faza (naczyniowa) cząsteczki adhezyjne P-selektyna,ICAM-1,VCAM naciek komórkowy eozynofile,bazofife MBP, ECP histamina cytokiny IL-4, IL-5, IL-13, TNF czynniki chemotaktyczne RANTES, eotaksyny, IL-8

Podział etiologiczny nieżytu nosa Nieżyt nosa Alergiczny nieżyt nosa Niealergiczny nieżyt nosa IgE-zależny IgE-niezależny

Podział nieżytu nosa stosowany w laryngologii infekcyjny wywołany przez leki • wirusowy • bakteryjny • grzybiczy • kwas acetylosalicylowy • inne leki hormonalny alergiczny inne • okresowy • przewlekły • NARES • czynniki drażniące • składniki pokarmu • czynniki emocjonalne • zanikowy nieżyt nosa • refluks żołądkowo-jelitowy • idiopatyczny zawodowy (alergiczny i niealergiczny) • okresowy • przewlekły

Podział ANN okresowy (sezonowy) przewlekły (całoroczny) objawy < 4 dni w tyg. lub <4 tyg. objawy > 4 dni w tyg. i > 4 tyg. umiarkowany (ciężki) łagodny nie jest spełnione żadne z poniższych kryteriów spełnione przynajmniej jedno z poniższych kryteriów • zaburzenia snu • utrudnienie wyk. codz. czynności • trudności w pracy lub nauce • uciążliwe objawy

Objawy kliniczne całoroczny ANN sezonowy ANN podstawowe • wyciek wodnistej wydzieliny • kichanie • świąd nosa, oczu, podniebienia • uczucie zatkania nosa drugorzędne • uczucie zatkania nosa • ból głowy • łatwe męczenie się • oddychanie przez usta • osłabienie zmysłu węchu • oddychanie przez usta • ból głowy • osłabienie węchu • nieswoiste objawy towarzyszące ANN u dzieci • podkrążone oczy („cienie alergiczne”) • fałdy Denniego-Morgana • poprzeczna bruzda na grzbiecie nosa • przodozgryz

Diagnostyka wywiad badanie laryngologiczne diagnostyka alergii badania dodatkowe • badanie wydzieliny z nosa (cytologia) • wymaz z nosa (badanie bakteriologiczne) • biopsja błony śluzowej nosa • ocena czynności rzęsek • badania obrazowe (TK, MRI) • badanie drożności nosa

Badanie laryngologiczne struktura anatomiczna nosa błona śluzowa ilość i właściwości wydzieliny zmiany patologiczne metody • rynoskopia przednia • endoskopia nosowa • obrzęk błony śluzowej • bł. śluzowa – sinawa lub blada • przekrwienie bł. śluzowej • wodnista wydzielina

Diagnostyka alergii Testy skórne Swoiste IgE Donosowe próby prowokacyjne

Metody oceny drożności nosa nosowy szczytowy przepływ wdechowy NPIF rynomanometria rynometria akustyczna

Diagnostyka różnicowa polipy skrzywienie przegrody nosa przerost tkanki łącznej ciało obce niedorozwój nozdrzy tylnych czynniki mechaniczne ziarniniakowatość Wegenera sarkoidoza infekcyjne złośliwe ziarniniaki nowotwory niezłośliwe złośliwe zaburzenia czynności rzęsek wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego

Choroby współistniejące Astma oskrzelowa Zapalenie spojówek Zapalenie zatok Polipy nosa Zapalenie ucha środkowego

ANN i astma ANN stwierdza się u ok. 80% chorych na astmę astmę stwierdza się u 40-60% chorych na ANN chorzy na SANN 3-krotnie większe ryzyko zachorowania na astmę nadreaktywność oskrzeli u chorych z SANN • u 50% w okresie pylenia • u 11-23% poza okresem pylenia

Polipy nosa powstają z zapalnie zmienionej bł. śluzowej zatok przynosowych wpuklają się do światła jamy nosa mogą ograniczyć jej drożność ~5% chorych z alergią ~62% z astmą aspirynową

Leczenie ANN Unikanie ekspozycji na alergeny Leczenie farmakologiczne Immunoterapia swoista

Metody zmniejszania narażenia na roztocze kurzu domowego konieczne • pokrycie materaców, poduszek i koców pokrowcami nie przepuszczajacymi roztoczy • cotygodniowe pranie pościeli w wysokiej temp. (55-60°C) optymalne • zmiana wykładzin dywanowych i dywanów na linoleum lub podłogi drewniane • stosowanie środków roztoczobójczych • zmniejszenie liczby mebli tapicerowanych lub ich zamiana na skórzane • przechowywanie przedmiotów gromadzących kurz w zamkniętych szafkach • stosowanie odkurzaczy z filtrami o dużej wydajności • zmiana zasłon na żaluzje • pranie w gorącej wodzie lub zamrażanie pluszowych zabawek

Leki stosowane w ANN Leki antyhistaminowe Glikokortykosteroidy Kromony Sympatykomimetyki

Leki antyhistaminowe mechanizm działania • blokowanie receptorów H1 • działanie przeciwzapalne • ↓ uwalniania mediatorów z mastocytów i bazofilów • ↓ wyzwalania PGD2, LTC4, LTD4, LTE4, PAF • ↓ migracji eozynifilów efekty kliniczne • ↓ świądu, kichania, wycieku wydzieliny z nosa • ↓ blokady nosa

Leki antyhistaminowe działania niepożądane • sedacja • zaburzenia koordynacji ruchów • zawroty głowy • uczucie znużenia • zburzenia koncentracji • pobudzenie OUN • wydłużenie QT → częstoskurcz, blok przedsiokowo-komorowy • wzrost apetytu

Podział leków antyhistaminowych I generacja – sedacja, działanie cholinolityczne, wzrost apetytu II generacja – działanie przeciwzapalne, mniejsze objawy niepożądane preparaty donosowe i dospojówkowe: azelastyna i lewokabastyna

GKS donosowe kliniczne efekty leczenia GKS Beklometazon • ↓ wycieku wydzieliny • ↓ blokady nosa • ↓ kichania i świądu Budesonid Mometazon miejscowe działania niepożądane Flutikazon • uczucie suchości • krwawienia • tworzenie strupów • zanik błony śluzowej Flunizolid GKS stosowane donosowo są skuteczniejsze od leków antyhistaminowych stosowanych doustnie lub donosowo oraz donosowych kromonów

oksymetazolina ksylometazolina nafazolina tymazolina pseudoefedryna efedryna fenylefryna fenylopropanolamina Sympatykomimetyki mechanizm działania receptory α-adrenergiczne skurcz naczyń błony śluzowej zmniejszenie obrzęku błony śluzowej nosa donosowe doustne

Sympatykomimetyki działania niepożądane środki ostrożności • uczucie pieczenia • wysychanie bł.śluzowej • owrzodzenia bł.śluzowej • reaktywny obrzęk bł. śluzowej • zawroty i bóle głowy • drżenia • bezsenność • tachyfilaksja • stosować krócej niż 10 dni • ostrożnie u dzieci w 1rż • nie stosować • po 60rż • ciąża • nadciśnienie • choroby serca • nadczynność tarczycy • jaskra • przerost gruczołu krokowego • β-blokery • inhibitory MAO

Algorytm leczenia ANN ocena objawów objawy łagodne lub występujące sporadycznie objawy umiarkowane lub długo się utrzymujące objawy ciężkie donosowe GKS +doustne lub donosowe leki antyhistaminowe + ⍺-1-adrenolityczne brak brak doustne lub donosowe leki antyhistaminowe donosowe GKS kontroli kontroli jeśli objawy oczne miejscowe leki antyhistaminowe lub kromony jeśli objawy oczne miejscowe leki antyhistaminowe lub kromony brak kontroli krótkookresowe leczenie doustnymi GKS rozważ immunoterapię

Alergiczny nieżyt nosa