Een katholieke school

1. Een katholieke school • identiteit • specificiteit • Bijeenkomst nieuwe directies • 10 december 2012

4. institutionele reconfessionalisering • actief, expliciet en publiekelijke profilering van het katholieke karakter van de school • men gaat ervan uit dat een aanzienlijk deel van de schoolpopulatie praktiserend katholiek is of zou moeten zijn • men probeert authentiek zichzelf zijn te midden een veelheid • (niet noodzakelijk vanuit een gesloten mentaliteit)

6. institutionele secularisering • zoals in de cultuur het christendom verdwijnt, zo ook in de school • christelijke tekens, rituelen en symbolen verdwijnen, de oorspronkelijke katholieke achtergrond en christelijke inspiratie spelen minder en minder een rol • dit is eerder een impliciet proces ‘in stilte’ • op een zeker moment klinken vragen als: • waarom de school nog een katholieke school noemen? • verplichte lessen RK Godsdienst vervangen door brede levensbeschouwelijke vorming

8. recontextualisering van katholieke schoolidentiteit • op zoek naar vernieuwd christelijk profiel in én door gesprek met de pluraliteit • dubbele ‘beweging’: • de pluraliteit wordt erkend en gewaardeerd • (als uitdaging en kans om de eigen katholieke identiteit te verrijken) • de focus blijft op katholieke identiteit behouden • vertrekt niet vanuit het ‘consensus-denken’, • maar vanuit het verschil

9. recontextualisering van katholieke schoolidentiteit • gesprek tussen levensbeschouwelijke visies wordt bereflecteerd vanuit een voorkeursoptie voor het christendom • doel is niet ‘anderen bekeren’, maar hen laten kennis maken met, hen uitdagen en hen laten verrijken door het christelijke verhaal • uitdaging: persoonlijke identiteit vorm geven in gesprek met anderen in dialoog/confrontatie met katholieke traditie

11. identiteitsvierkant

12. identiteitsvierkant

13. identiteitsvierkant

15. kleurloze school • geseculariseerde en plurale schoolomgeving waarbij levensbeschouwing en godsdienst geen plaats • hebben in dit publieke domein • (levensbeschouwing en zingeving is een persoonlijke aangelegenheid) • de school legt geen levensbeschouwing van bovenaf op, in die zin ‘neutraal’ • zorgt voor degelijk onderwijs, maar levensbeschouwelijke vorming is niet haar verantwoordelijkheid • grote openheid en ontvankelijkheid, maar niet ingekaderd in een gemeenschappelijk levensbeschouwelijk project

17. kleurrijke school • geseculariseerde en plurale schoolomgeving • een rijke en zichtbare diversiteit in alle geledingen • aandacht en interesse voor elkaar verschillen • betrokken en zorgzaam voor elkaars welzijn: solidair • vermijden van (in)doctrinaire gerichtheid • daarom: neutraal-pluralistisch: • de dialoog tussen verschillende visies wordt aangemoedigd, zonder voorkeur van één perspectief

18. kleurrijke school • vrees: een voorkeursoptie ondergraaft de openheid voor andersgezinden en vormt een hindernis voor het samenleven in pluraliteit • de ander als ander waarderen impliceert elkaars persoonlijke vrijheid respecteren • christenen zijn welkom, genieten van dezelfde openheid, groeikansen en waardering als andersdenkenden • de kleurrijke school kan geen christelijke school genoemd worden (ook al is er het ethos van betrokkenheid en solidariteit waarin christenen zich ook herkennen)

20. katholieke school in monoloog • katholieke school van, voor en door katholieken • sterke nadruk op katholieke identiteit – geen ontvankelijkheid voor andere levensbeschouwingen (vaak als bedreigend ervaren) • katholieke belijdenis en praxis bij het merendeel van de schoolleden • een dienst aan de eigen subculturele groep • (biedt haar leden een gevoel van zekerheid, veiligheid en geborgenheid)

22. katholieke school in dialoog • een katholieke school te midden van culturele en religieuze pluraliteit waarin christenen én anders-denkenden zich maximaal kunnen ontplooien • expliciet benadrukken van eigen christelijke inspiratie en eigenheid doorheen en dankzij dialoog met multiculturele samenleving • veelheid van visies wordt erkend en geëngageerd als een positieve bijdragen aan een open christelijk schoolklimaat • gesprek tussen levensbeschouwelijke visies vanuit voorkeursoptie voor christendom

23. katholieke school in dialoog • het levensbeschouwelijk gesprek verrijkt zowel de christelijk-gelovigen als andersdenkenden op school • want : • door dialoog leert ieder zichzelf beter kennen en worden ieder zich scherper bewust van zijn keuze • de school voelt zich verantwoordelijk voor de levensbeschouwelijke ontwikkeling van allen: • vanuit haar christelijke identiteit en doorheen een dialoog met verschillende levensvisies wil ze een gids zijn voor levensbeschouwelijke/godsdienstig groei

25. Een katholieke school kan heel veel diversiteit aan, behalve de afwezigheid van christenen… Het is normaal dat de directie bekommerd is om de identiteit van de school, maar dat enkel de directie groep bekommerd is om de identiteit van de school, is niet normaal…

26. Een katholieke school

27. ZORG DRAGEN VOOR EIGEN IDENTITEIT VAN KATHOLIEK ONDERWIJS • uitgangspunt: een bewuste identiteit om de dialoog aan te gaan • uitdaging: de eigen identiteit op een eerlijke, hedendaagse manier omschrijven en duiden in een pluralistische context met versnelde ontkerkelijking en minderheidspositie van geëngageerde christenen

28. IDENTITEIT • wat bepaalt de identiteit? • niet: behoort tot katholieke koepel, kwaliteit van onderwijs, lessen RKG, pastorale activiteiten, vieringen • wel: de evangelische inspiratie waaruit de school ingericht en behartigd wordt het evangelie als inspiratiebron, beweegreden en referentiekader • je hoeft geen pratikerende of geëngageerde christen te zijn om te participeren aan het katholieke onderwijs noodzakelijke voorwaarde: loyale openheid voor de evangelische inspiratie

29. IDENTITEIT • enkele bijbels-christelijke aandachtspunten: • visie op de mens als totale persoon (integrale benadering van opvoeding) - ‘faiblesse et promesse’ - ‘ik met en door de ander’ • oog voor de totale persoon betekent dan ook: oog voor zinvragen en de zoektocht van mensen naar draagkracht en richting in hun leven • onderwijs is hefboom om jongeren nabij te zijn een stukje weg met hen af te leggen

30. IDENTITEIT • waarden/normen vanuit de evangelische inspiratie vb. ‘vermenselijken van meest ontmenselijkte mensen’ gebeurt niet vanuit sociale gevoeligheid, maar vanuit het evangelie (visie op God: voorkeur voor allerkleinsten) vb. ‘respect’ vb. ‘vergeven’ • opvoeding en onderwijs kunnen niet vanuit een neutrale of waardevrije visie • een katholieke school vertrekt vanuit de bijbels-christelijke visie

31. IDENTITEIT DAAROM: de school wil een ruimte zijn voor christengelovige jongeren om te groeien in hun geloof én voor andere jongeren waar zichzelf kunnen zijn en kunnen meemaken en beleven hoe christenen in het leven staan en met de pluraliteit omgaan

32. 5 HEFBOMEN • het evangelie - wat betekent dit? verrijzenisgeloof – naastenliefdesgebod - als een herder zorg dragen voor – solidair in het voetspoor van Jezus • een van de bijbels-christelijke grondhoudingen: gastvrijheid • gastvrijheid waarborgt vrijheid (ruimte en vrijheid bieden om zich te ontwikkelen, ontplooien) • gastvrijheid veronderstelt identiteit (waar sta ik voor, wat is mijn manier van leven)

33. 2. Opvoedingsconcept waaruit de school werkt “De opdrachtverklaring van het katholiek onderwijs in Vlaanderen”

34. Opvoedend onderwijs op christelijk-gelovige basis Zij biedt op een hedendaagse en pedagogisch verantwoorde wijze aan kinderen en jonge mensen kwalitatief hoogwaardig onderwijs zowel op het vlak van de inhoud als op het vlak van de didactische verwerking. Zij legt de nadruk op een pedagogische benadering van het kind en de jonge mens. Zij streeft de totale vorming van de persoon na. De ontplooiing van hoofd, hart en handen staat daarin centraal. Het opvoedend onderwijs is gericht op de begeleiding van alle kinderen en jongeren bij het ontdekken van waarden en het verwerven van attitudes. De katholieke school stelt zich actief open voor al wie in onze maatschappij, op welke manier ook, kansarm is. Zij helpt de jongeren in hun groei naar verantwoordelijkheid en weerbaarheid en bereidt ze zo voor op hun taak op lokaal, regionaal, federaal, Europees en mondiaal vlak. Zo bewijst zij een dienst aan de gemeenschap waarin zij thuishoort.

35. Zij baseert zich op de levenshouding die gegroeid is uit de bijbels-christelijke geloofstraditie in verbondenheid met de kerkgemeenschap. Een samen op te bouwen schoolgemeenschap Inrichtende Machten, directies en personeelsleden, ouders of studenten en leerlingen bouwen samen, elk vanuit hun eigen verantwoordelijkheid en zorg, aan de schoolgemeenschap. Directie en personeelsleden zijn de dragers van het opvoedings- en vormingsproject en de belangrijkste uitvoerders ervan.

36. Een herkenbare katholieke school De katholieke school vervult haar opdracht in een multireligieus en multicultureel samenlevingsverband. De samenstelling van de schoolgemeenschap biedt hiervan een weerspiegeling. De katholieke school waarborgt een geloofsaanbod aan de jeugd. Zij verwacht van alle leden van de schoolgemeenschap dat zij eerbied opbrengen voor de christelijk-gelovige verankering van de school en voor haar geloofsaanbod. De katholieke school is een werk- en leefgemeenschap waarin men dagelijks gezamenlijk het christelijk geloof beleeft, in het bijzonder op de intense momenten van vreugde en pijn, van lukken en mislukken. Zij is gekenmerkt door haar zorg voor de beleving van de evangelische en tevens authentiek humane waarden. De beleving van de christelijke solidariteit met de vierde en de derde wereld is haar eigen. De katholieke school is herkenbaar aan de getuigenis van haar leden.

37. 3. Opvoedingsproject van de school • de wijze waarop aan het opvoedingsconcept concreet gestalte gegeven wordt (implementatie) • is meer dan een tekst, moet be’leefd’ zijn vb. hoe verloopt een delibererende klassenraad

38. 4. Godsdienstonderricht op school • Doel: vertrekkend vanuit de vragen en de noden van elk mens, in respect voor alle overtuigingen jongeren in contact brengen met het christendom als een unieke bron van zingeving (= een dienst) • rekening houden met een verscheidenheid aan beginsituatie bij leerlingen • de kern ter sprake te brengen (‘voorleggen’) met als doel jongeren uit te dagen om te groeien als mens, als levensbeschouwelijk aanspreekbare of als kritischer (katholiek) gelovige • Hoe? openheid scheppen voor, helpen ontdekken, leren kritisch nadenken, communicatieve vaardig-hedenaanleren, helpen in groei naar persoonlijke levenskeuzes

39. 5. Pastoraal op school Uitgangspunten • zorg voor alle schoolactoren (ook leerkrachten…) • diversiteitbij leerlingen, personeel, ouders: christen, anders-gelovig, niet-gelovig daarom: - verscheidenheid in aanbod - verplichtende activiteiten én vrijwillig aanbod

40. geïntegreerde pastoraal: • niet los van de rest van het schoolgebeuren • belang van een visie op pastoraal (gekaderd in het pedagogisch project van de school) • pastoraal is de verantwoordelijkheid van allen ‘pastor’ (herder): mensen zorgzaam nabij zijn én daarin laten aanvoelen hoe God mensen zorgzaam nabij is én hoe wij een ‘opdracht’ hebben om zorgzaam elkaar nabij te zijn

41. Fundamenteelzijn: • de loyale medewerking van directie en alle personeelsle- den aan de realisatie van het schooleigen opvoedings- project (én de schoolidentiteit) • de aanwezigheid van christenen onder hen: mensen die bewust streven naar een christelijke levenswijze in de verscheidenheid van de schoolgemeenschap, in een geest van openheid, samenwerking en dialoog met alle mensen van goede wil • een “dragende” groep mensen die de pastoraal ter harte neemt, de school bevraagt, inspiratie aanreikt en mede vorm geeft aan het opvoedingsproject hierbij: belang van een breed samengestelde groep