Poemas da natureza Paisaxes do Courel

1. Uxío Novoneyra Poemas da natureza Paisaxes do Courel (OS EIDOS 1 e 2)

2. As verbas diste libro son verdade nas terras outas e solas do Courel. Nelas pra non mancar as cousas sólo as nombro ou déixoas ir dun movimento seu acostumbrado e natural. OS EIDOS 1

3. TERRAS outas e solas! Serras longas e mouras! Eu son esta coor de soidá. Ancares soñados co lonxe! Penas do Marco de Medio Mundo en ringleira do Candedo ás Moás! Alto da Lucenza Formigueiros Montouto Pía - Páxaro tesos cumes do Courel! Pobos probes ardidos de tristura mouros de queimados! Lor ruxindo polo val pecho! Ucedo e ucedo! Fontiñas outas penedos carrozos escuros fragas agros soutos e devesas! Labregos e pastoras que sólo vistes istes tesos i estes vales! Aturula a curuxa e canta o cuco medindo o tempo quedo que se para no cor e tornándose contra ún ven cravarse no sitio onde máis se sinte.

4. O COUREL

5. COUREL dos tesos cumes que ollan de lonxe! Eiquí síntese ben o pouco que é un home...

7. GRAN boi deitado serra do sol onde eu son ca uz i o carpanzo! Ucedo pecho! Sombra dos tesos ó sol do Inverno!

8. SERRA DO COUREL: VISTA OESTE

9. NEVA no bico do cume neva xa pola ladeira neva no teito e na eira. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Eu a ollar pro lume i o lume a ollarme. O lume sin queimarme fai de min fume.

10. BICO DO CUME: punta da parte alta da montaña.

11. OUTOS vales soutos e bouzas! Hora en que todo é unha sola cousa!

12. VAL DE VISUÑA

13. VAL DA SEARA

14. PANOS brancos esfiañados da nebra ouveando polos vales polos soutos i as devesas marelas en busca dun cavorco ou dunha valiña outa que os acolla i os faga acougar! Fiañas de nebra rubindo e baixando á gaiola do aire polas serras érmedas e polos soutos despidos do Nadal!

15. CABORCO: sitio fondo e pecho. Val estreito con moito desnivel.

16. VALIÑA: pequeno val dun regueiro.

17. FOLLA presa das rebolas! Inverno das bouzas! / SOUTO dos corvos! Pestanas d’argana! Garolos do mofo! Tearaña das canas! / UCEDO pecho! Sombra dos tesos ó sol do Inverno!

18. TESO: monte alto.

19. TARAS altas campas onde o sol non pasa esvece na hora alta! / MONTES do Leste ó sol que esvece! Mofo que eu ollo no souto solo cando ún quere a cousa máis lene!

20. TARAS: rochedos, penedías.

21. VAI polo monte o camiño outeando como un louco polos caborcos do val ia as poxas do taramouco. Cruza solo a serra toda sin levar outra compaña que a gran presencia do ceo sobre o silencio da braña. Eu non sei pra onde vai méntral’o quedo mirando. Sólo sein que eilí se compre o soño que estoun soñando....

22. CARQUEIXAS uces e penas! Camiños da serra aberta pra lonxes terras de serras!

23. TARAMOUCO: monte rochoso.

24. POXAS: sitios para poñer os pés para subir aos altos.

25. O ceo o ucedo os penedos co cello do Inverno.

26. PENEDOS: rochas grandes que emerxen á superficie.

27. PENAS da Garamela que eu ollo da cama nas mañáns caladas cando a raia do sol chega ó Penedo Furado e derrétese o pano dos cristales xeados!

28. PENAS: rochas grandes unidas ao terreo de xeito natural.

29. QUE é a coor do ucedo? (Van os tesos pro Inverno). É a serra que ó ceo se enleva? É o ceo que baixa? É a nebra ou a brétema da ollada? ...

30. UCEDO: monte cuberto de uces.

31. XEA Fai un frío que queima. Pouco a pouco érguese a terra en trempos. O tourón os trousos os carambelos! Cruza un lobo.... Roxe a folla nos carreiros aló no fondo dos cousos.

32. COUSO: foxa, depresión súpeta de terra, xanzas pra cazar lobos.

33. ANDA o vento ceibe polos eidos con tódalas áas soltas empreña os castiñeiros ripa as lousas dos teitos i escachafoula nas portas...

34. EIDOS: terreos de labor

35. ESTÁ o aire enfexo n’algo que eu non vexo. Os paxaros os prados os eidos calados...

36. PRADOSde Fontenla qué erbiña vos cobre máis marela qué primavera máis pobre! Zumega que zumega zumega a fonte do monte na bouza cega...

37. PRADOS NA SEARA

38. DÍAS breves en que ún está sempre nunha cousa! As bouzas verdes fóronse pondo marelas e roxas as bouzas roxas pardecen cas choivas. O vento solo no souto do outo outono.

39. BOUZA: terreo inculto cuberto de mato

40. CHOVE nas veigassin que se oia. Unha tras outra cain as follas dando voltas. Ollando a serra calada ún agarda unha cousa queda e lonxana.

41. VEIGAS: terreos á beira dun río, fincas de labor.

42. NACEN as tollemerendas polos campazos i os chaos na Cemba da Remesqueda no Souto de San Romao. Cai a choiva que dá sono no quedo serán dos prados i eu cravo enviso os meus ollos sin ver o que estoun ollando...

43. CAMPAZO: lugar do monte onde medra a herba espontaneamente.

44. VEO o tempo morno do Outono Os días son tardes longas O aire é unha cousa... Todo ten ise xeito: os tesos os camiños que se van no serán do val os soutos alumados d’ouro eu quedo ollando ó mofo...

45. SOUTO: plantación de castiñeiros.

46. PRIMACHORROS brancos panqueixo e amarguexos! Argana polos barrancos! Folla podre nos reprexos! Alguén está niste aire da mañá. Cotolovíos ouriolos tordos merleaos! Paxaros e paxariños polos ríos polo souto e polos chaos e bandadas e bandadas de estorniños polas labradas.

47. REPREXOS: presas nos soutos encostos para reter as castañas.

48. CHOVE maina e calada. Veinse os fíus da auga contra as bandas das penas... En soutos e devesas as pingoadas esbaran e baixan petando de folla en folla. Por veces co vento a ruxidoira medra i esvece en ondas que ún alonga...

49. DEVESA: bosques nas ladeiras sombrizas.

50. FRAGAS iradas da Paleira! Taras de cabras e ovellas de entre o Serro i a Devesa! Terra costa fraca i érmeda!