სახელმწიფო შესყიდვები

1. სახელმწიფო შესყიდვები ირაკლი ხმალაძე

2. სახელმწიფო შესყიდვების მნიშვნელობა სახელმწიფო შესყიდვები (საქონლის, მომსახურების და სამუშაოების შესყიდვა) მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ეკონომიკაში. მთლიან შიდა პროდუქტში, ქვეყნების მიხედვით მისი წილი 10-20%-ია. ევროკავშირის ქვეყნებში მისი წილი 16%-ია.

3. შესყიდვების საერთაშორისო პრინციპები თანასწორი მოპყრობა (არა დისკრიმინაცია): ყველა მომწოდებელის მიმართ მოთხოვნები უნდა იყოს ერთნაირი შესყიდვის ყველა ეტაპზე. დისკრიმინაცია, განსაკუთრებით წარმოშობის ქვეყნის მიხედვით დაუშვებელია ურთიერთაღიარება: პროფესიული კვალიფიკაცია და სერტიფიკატები გაცემული ერთი ქვეყნის მიერ აღიარებულია მეორე ქვეყნის მიერ და პირიქით პროპორციულობა: საქონელი/მომსახურება/სამუშაოები შესყიდულ უნდა იქნას ისეთი მეთოდის საშუალებით რაც ყველაზე მეტად პასუხობს მის შესყიდვის მიზანს გამჭვირვალობა და პროგნოზირებადობა: გამჭვირვალობა, პროგნოზირებადობა და საჯაროობა უნდა ახასიათებდეს შესყიდვების პროცესს. კერძოდ, ინსტრუქციები, დოკუმენტაცია და პროცესი გასაგები და არაბუნდოვანი უნდა იყოს ტენდერის ყველა მონაწილისთვის კონფიდენციალობა: შემსყიდველმა ორგანიზაციამ არ უნდა გაამხილოს ტენდერში მონაწილე პირების კომერციული საიდუმლოება. ეფექტიანობა: მინიმალური დანახარჯით მაქსიმალური შედეგის (მაღალი ხარისხის საქონლის ან მომსახურების) მიღება

4. სახელმწიფო შესყიდვის ფორმა (1)

5. სახელმწიფო შესყიდვის ფორმა (2)

6. სახელმწიფო შესყიდვის ფორმა (3-1)

7. სახელმწიფო შესყიდვის ფორმა (3-2) სახელმწიფო შესყიდვის ფორმა (4) კონკურენტული დიალოგი(მხოლოდ ძალიან კონპლექსური ტენდერების დროს) სახელმწიფო შესყიდვის ფორმა (5) “ჩარჩო” კონტრაქტები

8. სახელმწიფო შესყიდვის ეტაპები შესყიდვების დაგეგმვა ეკონომიკური, ტექნიკური პირობები; შესყიდვის დრო და ვადები; შესყიდვის ფორმა; დაფინანსების წესი შესყიდვის გამოცხადება სატენდერო დოკუმენტაცია, საკვალიფიკაციო მოთხოვნები, ტექნიკური აღწერილობა, წინადადების წარდგენის ვადები, საქონლის მომსახურების მიწოდების ადგილი, ვადები;

9. გამარჯვებულის გამოვლენა: • უმდაბლესი ფასი: ყველაზე დაბალი ფასის მქონე შეთავაზება იმარჯვებს. ტენდერის სხვა ელემენტი მხედველობაში არ მიიღება • ეკონომიკურად ყველაზე ხელსაყრელი (MEAT): ფაქტორები გარდა ფასისა, როგორიცაა ხარისხი, ტექნიკური მახასიათებლები, ექსპლოატაციის ხარჯები და მიწოდების ვადები მიიღება მხედველობაში შემსყიდველმა ორგანიზაციამ (სატენდერო კომისია) უნდა დააწესოს გამარჯვებულის გამოსავლენი, არადისკრიმინაციული კრიტერიუმები და თითოეული კრიტერიუმის წონა საბოლოო შეფასებაში.

10. შესყიდვის ფორმები საქართველოში • ელექტრონული ტენდერი – კონტრაქტის ღირებულება აღემატება 200 000 ლარს. წინადადებების წარდგენის მინიმალური ვადა–გამოცხადებიდან 20 დღე • გამარტივებული ელექტრონული ტენდერი – კონტრაქტის ღირებულება 5000–დან 200 000 ლარამდე. წინადადების წარდგენის მინიმალური ვადა 3 დღე • გამარტივებული შესყიდვა– 5000 ლარამდე–პირდაპირი წესით შესყიდვა • კონკურსი- საპროექტო მომსახურების სახელმწიფო შესყიდვის ალტერნატიული საშუალება • კონსოლიდირებული ტენდერი (ჩარჩო კონტრაქტების ანალოგია)

11. საქართველოს შესყიდვების სისტემა • კანონი შესყიდვების შესახებ მიღებულია 2005 წლის 18 მაისს • ეფუძნება UNCITRALმოდელს (United Nations Commission on International Trade Law ) • 2010 წლის 1 დეკემბრიდან განიცადა ფუნდამენტური ცვლილებები – დაინერგა ელექტრონული შესყიდვების სისტემა

12. შერჩევის და გამარჯვების კრიტერიუმები • საკვალიფიკაციო და შერჩევის კრიტერიუმები არ არის დადგენილი კანონმდებლობით. სატენდერო კომისიებს აქვთ უფლებამოსილება დაადგინონ ეს კრიტერიუმები სატენდერო დოკუმენტაციაში. • გამარჯვებული პრეტენდენტი შეირჩევა ელექტრონული “ონლაინ” აუქციონის მეშვეობით– რომელიც შესთავაზებს ყველაზე დაბალ ფასს

13. შესყიდვების ელექტრონული სისტემის ძირითადი მიზნები ტენდერში მონაწილეობასთან დაკავშირებული ხარჯების მინიმიზაცია; სახელმწიფო სახსრების რაციონალური და გამჭვირვალე ხარჯვის უზრუნველყოფა; შესყიდვების პროცედურებში სუბიექტური გადაწყვეტილებების მაქსიმალურად აღმოფხვრა; შესყიდვებთან დაკავშირებული ინფორმაციაზე წვდომის მაქსიმალური გაიოლება; შესყიდვების პროცედურების გამარტივება; შესყიდვების პროცესში კონკურენციის გაზრდა.

14. რეფორმის ზოგიერთი დადებითი შედეგი ბიზნესისათვის გაუქმდა სატენდერო მოსაკრებელი და 200 ლარის ნაცვლად ტენდერში მონაწილეობის საფასური 50 ლარი გახდა (ეკონომია ყოველ ტენდერში მონაწილეობისას 150 ლარის ოდენობით); სახელმწიფო შესყიდვების ელექტრონული სისტემის მეშვეობით ჩატარების შედეგად მნიშვნელოვნად მცირდება დროის, მატერიალური რესურსებისა და სხვა ლოგისტიკური ხარჯები. აღმოიფხვრა ე.წ. გეოგრაფიული უთანასწორობა, როდესაც რეგიონალური კომპანიების მონაწილეობა თბილისში გამოცხადებულ ტენდერებში უფრო მეტ ხარჯებთან იყო დაკავშირებული, ვიდრე ადგილობრივი კომპანიებისა.

15. რეფორმის ზოგიერთი დადებითი შედეგი ბიზნესისათვის სატენდერო წინადადებების მიღების საწყის ეტაპზე აღარ არის სავალდებულო ყველა მონაწილის მიერ სხვადასხვა ადმინისტრაციული ორგანოებიდან (საგადასახადო ორგანოები, საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო, სასამართლო და სხვ.) შესაბამისი ცნობების წარდგენა. აღნიშნული ცნობების (საკვალიფიკაციო მონაცემების) წარდგენის ვალდებულება ეკისრება მხოლოდ იმ პრეტენდენტს, რომელთანაც უნდა დაიდოს სახელმწიფო შესყიდვის შესახებ ხელშეკრულება. პრეტენდენტების შეფასებისას უპირატესობის მინიჭება ხდება მხოლოდ ობიექტური და თვლადი კრიტერიუმის – ფასის მიხედვით, სხვა დანარჩენი კრიტერიუმები (ხარისხი, მოწოდების ვადა, გამოცდილება და სხვ.) უნდა აკმაყოფილებდეს შემსყიდველის მიერ წინასწარ დადგენილ მოთხოვნებს ხარისხისა და სხვა მახასიათებლების მიმართ კრიტერიუმები კი არ გაუქმდა, არამედ შეიცვალა შეფასების წესი – პლიუს/მინუსი ქულების მაგივრად).

16. რეფორმის ზოგიერთი დადებითი შედეგი ბიზნესისათვის ელექტრონულ ტენდერებში საფასურის გადახდა ხდება საბანკო პლასტიკური ბარათით, რაც გამოიწვევს (და უკვე გამოიწვია: დღეისთვის სისტემაში დარეგისტრირებულია 5054 მიმწოდებელი) ათასობით კომპანიის გადასვლას ანგარიშსწორების თანამედროვე და მოქნილ მეთოდებზე. საბანკო გარანტიის წარდგენა შესაძლებელია ორი მეთოდით – პლასტიკური ბარათით ან ელექტრონული საბანკო გარანტიის მეშვეობით. მოხდა ელექტრონული ტენდერის ჩატარების მინიმალური ზღვარის სულ ცოტა 20 ჯერ დაწევა (5 000 ლარამდე), რაც უზრუნველყოფს სახელმწიფო შესყიდვების განხორციელებას მაქსიმალურად გამჭვირვალე და კონკურენტულ გარემოში.

17. რეფორმის ზოგიერთი დადებითი შედეგი ბიზნესისათვის სახელმწიფო შესყიდვების სააგენტო ხდება უფრო მეტად ორიენტირებული მომსახურების გაწევაზე, ვიდრე ადმინისტრაციული ზემოქმედების მექანიზმების გამოყენებაზე. (მაგ. კომპანიებისათვის ელ. შეტყობინების გაგზავნა მათთვის საინტერესო თემატიკაზე ელ. ტენდერის გამოცხადების თაობაზე); საბიუჯეტო ორგანიზაციებისა და კომპანიების შესახებ საინფორმაციო მონაცემთა ბაზის შექმნა; ბაზარზე მოთხოვნისა და მიწოდების შესახებ დეტალური ინფორმაციის კონსოლიდირება ერთ ვებ–გვერდზე; ბიზნესის დაგეგმვისათვის საჭირო ანალიტიკური ინფორმაციის მიღების შესაძლებლობა; სამოქალაქო საზოგადოების პარიტეტული ჩართვა შესყიდვებთან დაკავშირებული დავების გადაწყვეტაში. შეიქმნა დავების საბჭო რომელმაც უკვე განიხილა 26 საქმე

18. ზოგადი მონაცემები (იანვარ -მაისი, 2011, წყარო: შესყიდვების სააგენტო) გამოცხადებული ტენდერი 13 420 შემსყიდველი ორგანიზაცია 1 947 მიმწოდებელი 5 073

19. აქტიურ შემსყიდველთა ათეული (იანვარ -მაისი, 2011, წყარო: შესყიდვების სააგენტო)

20. ტენდერში მონაწილეთა მაქსიმალური რაოდენობა (იანვარ -მაისი, 2011, წყარო: შესყიდვების სააგენტო)

21. აქტიურ მიმწოდებელთა ათეული (იანვარ -მაისი, 2011, წყარო: შესყიდვების სააგენტო)

22. ტენდერები შესყიდვის კატეგორიის მიხედვით (იანვარ -მაისი, 2011, წყარო: შესყიდვების სააგენტო)

23. ყველაზე ძვირადღირებული ტენდერები (იანვარ -მაისი, 2011, წყარო: შესყიდვების სააგენტო)

24. მაქსიმალური ეკონომია (იანვარ -მაისი, 2011, წყარო: შესყიდვების სააგენტო)

25. ელექტრონული შესყიდვის სისტემის შედეგები • სახსრების ეკონომია მიღწეულია, რა მდგომარეობაა ეფექტიანობის კუთხით? • გაიზარდა სახსრების ეკონომია და ამაღლდა გამჭვირვალობა. იგეგმება თუ არა პრეზიდენტის და მთავრობის სარეზერვო ფონდების განკარგვა დაექვემდებაროს შესყიდვების კანონს? • რა ინტერესი/შედეგი შეიძლება მოჰყვეს კონსოლიდირებული ტენდერის გამოყენებას? • გაუმჯობესდა თუ არა სიტუაცია სახელმწიფო შესყიდვების დაგეგმვის კუთხით? • რის მიხედვით ადგენენ საბიუჯეტო ორგანიზაციები შესასყიდი საქონლის და მომსახურების სავარაუდო ღირებულებას (ბაზრის კვლევა, წინა წლების გამოცდილება, ?)

26. გამოწვევები • ელექტრონული აუქციონი იძლევა ეფექტურ შედეგს იქ სადაც მაღალია კონკურენცია; ხოლო შედეგი დაბალი კონკურენციის პირობებში მინიმალურია • გასაანალიზებელია ხომ არ გამოიწვევს ელექტრონული შესყიდვების სისტემა კონკურენციის შემცირებას • ნაციონალური ხარისხის სტანდარტის არარსებობის პირობებში რთულია ხარისხის კონტროლი • მიმდინარე ხარჯებთან ერთად გასათვალისწინებელია ფარული ხარჯები (ექსპლუატაციის ხარჯები, გარემოზე ზეგავლენა და ა.შ) • მიმწოდებლების ნაკლები ინტერესი მცირე მოცულობის ტენდერების ან ტერიტორიულად მოშორებული შემსყიდველი ორგანიზაციების მიმართ