Sigara Bırakma Poliklinikleri Altyapısı ve Hasta Değerlendirme

1. Sigara Bırakma Poliklinikleri Altyapısı ve Hasta Değerlendirme Dr.Leyla SağlamAtatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları anabilim dalı

2. Doğrudan veya dolaylı olarak herhangi bir ticari kuruluşla; • Çalışma • Danışmanlık • Yazarlık • Editörlük • Moderatörlük • Konuşmacı olarak bağlantım bulunmamaktadır.

3. Sigara bağımlılığının tedavisi özel yardım gerektirir • Sigarayı bırakma poliklinikleri özel yardım sağlayan polikliniklerdir • sigara bırakma polikliniklerinde • Motivasyon • Takip • Tedavi ile başarı oranı artmaktadır

4. Sigarayı bırakırken • I. Basamak: Kendi kendine bırakma: (% 3-5) • II. Basamak: • Sadece hekim tavsiyesi ile başarı oranı: %5-10 • Hasta muayenesi ve tedavisi sırasında “sigarayı bırakmalısın” tavsiyesi ve destek (%20-25 ) • III. BASAMAK: uzmanlaşmış birimler (%25-50)

8. Poliklinikte; • eğitim almış bir hekim (psikolog, yrd sağlık Pers) • randevu sistemi • Her gün veya haftada 1-2 gün 3-5? yeni hasta, 3-5 kontrol hastası • ilk görüşmede yaklaşık 30-45 dakika, kontrol görüşmelerinde 15-20 dakika

9. SİGARA BIRAKMA POLİKLİNİĞİ • Değerlendirme formu • Nikotin Bağımlılık Testi • Fizik muayene • Anksiete-depresyon testi • Laboratuvar Takip formu (+CO Ölçümü) • İzlem Formu • 2 kayıt defteri • İlk Başvuru M • Kontrol M? • Sağlık Bakanlığı veri bildirim formu(2011) • Arşiv sistemi

10. Herhangi Bir Sağlık Başvurusu Hasta tütün ürünü kullanıyor mu? evet hayır Şimdi bırakmak İstiyor mu? Hasta hiç tütün kullanmış mı? hayır evet hayır evet Takip et Tedavi Motive et Nüksü önle

12. SİGARA BIRAKMA POKLİKLİNİĞİ Randevu (Telefon ya da şahsen) Randevu (Telefon ya da şahsen) Randevu (Telefon ya da şahsen) Randevu (Telefon ya da şahsen) Randevu (Telefon ya da şahsen) Rutin İlk Görüşme Anamnez, FM Tetkik ve form kontrolü Eğitim Fagerström testi vb Broşür, kitapçık, görsel vb CO, EKG, SFT, Akc grafi, Biyokimya 2.Görüşme Tedavi İzlem

14. Randevu alan hasta için; • Hasta değerlendirme formu • PA akciğer grafisi • EKG • SFTBiyokimyasal tetkikler • Hemogramsedimentasyon • FS bağımlılık testi • Anksiete-depresyon ölçümü

15. ……… SİGARA BIRAKMA POLİKLİNİĞİ DEĞERLENDİRME FORMU Başvuru: 1. Doktor önerisi 2. Kendi isteği ile 3. Diğer SİGARA ANAMNEZİ I.Sigarayı ilk kez kaç yaşında içtiniz: II.Sigaraya başlama nedeni: 1. Merak 􀀀 2. Özenti 􀀀 3.Çevrenin psikolojik baskısı 􀀀 4.Yasağa tepki 􀀀 5. Kendini ispatlama 􀀀 6. Stres, üzüntü 􀀀 7. Diğer

16. III.Sigara içme miktarında yıllar içinde olan değişiklikler Değişmedi 􀀀 Azaldı 􀀀 Arttı 􀀀 Aynıydı ……… yıldır arttı. 􀀀 IV.Şuanda günde içtiği sigara miktarı: V.Sigara tüketimi (Paket yılı): VI.Sigara tipi : Filtreli 􀀀 Filtresiz􀀀 Diğer ( puro, pipo) 􀀀 VII.Sigarayı bırakmayı isteme nedenleriniz: 1. Şu andaki hastalık 􀀀 2. İleride hastalanma korkusu 􀀀 3. Çevreme zarar veriyor 􀀀 4. Ekonomik nedenler 􀀀 5. İnançlarından dolayı 􀀀 6. Toplum baskısı 􀀀 7. Utandığım için 􀀀 8. Kokusundan iğrendiğim için 􀀀 9. Doktor önerisi 􀀀 10. Çevreye iyi örnek olmak için􀀀 11.İşyeri baskısı 􀀀 12.Diğer……… VIII.Daha önce sigarayı bırakmayı düşündünüz mü? Evet􀀀 Hayır􀀀 IX.Daha önce bırakmayı denediniz mi? Hayır􀀀 Evet􀀀 Kaç kez: En uzun bırakabildiğiniz süre: X.Daha önce bırakmayı denediğinde karşılaştığı güçlükler nelerdir? 1. Sinirlilik 􀀀 2. Konsantrasyon bozukluğu 􀀀 3. Baş ve yüzde uyuşma 􀀀 4. Uyku bozukluğu 􀀀 5. Dengesizlik 􀀀 6. Aşırı sigara içme isteği 􀀀 7. Kabızlık 􀀀 8. Baş ağrısı 􀀀

17. 9. Zorluk yok 􀀀 10. İştah artışı 􀀀 11. Ağız yaraları 􀀀 12. Aşırı sigara içme isteği 13.Diğer 􀀀 XI.Profesyonel destek aldınız mı? Evet 􀀀 Hayır 􀀀 Cevabınız evetse yöntem nedir? 1.Farmakolojik( isim belirtiniz) 􀀀 2. Akupunktur 􀀀 3. Hipnoz 􀀀 4. Psikiyatrik 􀀀 5.Diğer YAKIN ÇEVRE ANAMNEZİ: XII.Evde kendisinden başka sigara içen var mı? XIII.İş yerinde birlikte çalıştığı kişiler sigara içiyor mu: XIV.Evinde sigara içmeyen fakat kendisinin içtiği sigara dumanına maruz kalan kaç kişi var? XV.İş yerinde günde yaklaşık kaç sigara içiyor: XVI.Boş zamanlarınızı nasıl değerlendirir, hobileri nelerdir? XVII.Devamlı kullandığınız bağımlılık yapıcı madde var mı? Alkol 􀀀 Miktarı…………. Diğer XVIII.Sigara içme isteğini artıran nedenler? 1. Çay 􀀀 2. Yemekten sonra 􀀀 3. Stres 􀀀 4. Kahve 􀀀 5.Alkol 􀀀 6.Diğer 􀀀

18. NİKOTİN BAĞIMLILIK DÜZEYİ TESPİT FORMU 1. Günde kaç sigara içiyorsunuz? 􀀀 10 taneden az 0 puan 􀀀 11-20 1 puan 􀀀 21-30 2 puan 􀀀 31 ve daha fazla 3 puan 2. İlk sigaranızı sabah kalktıktan ne kadar sonra içersiniz? İlk 5 dakika içerisinde 􀀀3 puan 6-30 dakika içerisinde 􀀀 2 puan 31 – 60 dakika içinde 􀀀 1 puan 1 saatten sonra 􀀀 0 puan 3. Sigara içilmesi yasak olan sinema, kitaplık gibi yerlerde bu yasağa uymakta zorlanıyor musunuz? 􀀀 Evet 1 puan 􀀀 Hayır 0 puan 4. En fazla vazgeçmek istemediğiniz sigara hangisidir? 􀀀 Sabah içilen ilk sigara 1 puan 􀀀 Diğerleri 0 puan 5. Sigarayı günün ilk saatlerinde , daha sonraki saatlere kıyasla daha sık içiyor musunuz? 􀀀 Evet 1 puan 􀀀 Hayır 0 puan 6. Günün büyük bir bölümünü yatakta geçirmenize neden olacak kadar ağır hasta olsanız , yine de sigara içer misiniz? 􀀀 Evet 1 puan 􀀀 Hayır 0 puan

19. Sonuç: ................puan Değerlendirme 􀀀 0-2 çok düşük düzeyde nikotin bağımlılığı 􀀀 3-4 düşük düzeyde nikotin bağımlılığı 􀀀 5 orta düzeyde nikotin bağımlılığı 􀀀 6-7 yüksek düzeyde nikotin bağımlılığı 􀀀 8-10 Çok yüksek düzeyde nikotin bağımlılığı

20. SİGARA BIRAKMA POLİKLİNİĞİ MUAYENE FORMU Boy: Yaşı: Kilo: SİSTEM SORGULAMASI: Baş ve Boyun Baş ağrısı- dönmesi: Paslı dil: Gözlerde kızarıklık - kanlanma: Kötü tat: Dişlerde sararma: Burun tıkanıklığı: Solunum sistemi yakınmaları Öksürük: Kan tükürme: Balgam: Göğüs ağrısı: Nefes darlığı:  Kardiyovasküler sistem yakınmaları Angina: Ortopne: PND: Çarpıntı: Gastrointestinal sistem yakınmaları Bulantı- kusma: Kabızlık: İshal: Midede ekşime yanma: Ürogenital sistem yakınmaları Noktüri Libido kaybı: Dizüri:: Nörolojik sistem yakınmaları Konvüzyon: Serebrovasküler Cerrahi: Epilepsi Kafa travması: Psikiyatrik problemler: Daha önce psikiyatrik tedavi (ilaç, grup terapi... vb) gördü mü? Son 2 haftadır kendini nasıl hissediyor? ( Ek – 2’deki test uygulanacak) Değerlendirme Ölçeği: 1,3,5,7,9,11,13 Nolu Sorular Anksiyeteyi Ölçer Skor 10 Ve Üzerinde İse Pozitif Kabul Edilir. 2,4,6,8,10,12,14 Nolu Sorular Depresyonu Ölçer Skor 7 Ve Üzerinde İse Pozitif Kabul Edilir.

21. SOY GEÇMİŞİ:  Diabet:  Akciğer kanseri: Diğer kanserler:  İnfarktüs: Angina:  Kronik bronşit:  Hipertansiyon:  Peptik ulcus: Hiperlipidemi:  Damar tıkanıklığı(Periferik, serebrovasküler): ÖZGEÇMİŞİ: Geçirdiği Hastalıklar  İlaç Hikayesi: ( Aurorix, Lobem, Moverdin, Seldepar = MAO İnh.)  Kaza-Operasyon Hikayesi FİZİK MUAYENE: (Ruhsal durum, Dişler, dil, bilateral nabızlar, periferik dolaşım, solunum sistemi etkileri )  Tansiyon Arteryel:  Nabız:  Solunum Sayısı: Cilt- mukoza  Baş- boyun  Solunum sistemi  Kardiyovasküler Sistem  Gastrointestinal Sistem Genitoüriner Sistem  Diğer

22. 1.hemogram Lökosit: Hgb: Hct: Trombosit: 2. Biyokimya : Kolesterol: Trigliserid: HDL: LDL: ALT: AST: 3. Ac grafisi 4. EKG : 5.CO Karboksi Hb : 6.SFT : Başlangıç FVC  FEV1  FEV1/ FVC  FEF25-75 LABORATUVAR SONUÇLAR

23. EK- 2:Anksiete-depresyon değerlendirme formuSon birkaç gününüzü göz önünde bulundurarak nasıl hissetiğinizi en iyi ifade eden yanıtın yanındaki kutuyu işaretleyin.Yanıtınız için çok düşünmeyin, aklınıza ilk gelen yanıt en doğrusu olacaktır.  1) Kendimi gergin, “patlayacak gibi” hissediyorum. 􀀀 Çoğu zaman 3 􀀀 Birçok zaman 2 􀀀 Zaman zaman ,bazen 1 􀀀 Hiçbir zaman 0  2) Eskiden zevk aldığım şeylerden hala zevk alıyorum. 􀀀Aynı eskisi kadar 0 􀀀Pek eskisi kadar değil 1 􀀀Yalnızca biraz eskisi kadar 2 􀀀Neredeyse hiç eskisi kadar değil 3  3) Sanki kötü bir şey olacakmış gibi korkuya kapılıyorum. 􀀀Kesinlikle öyle ve oldukça da şiddetli 3 􀀀Evet,ama çok da şiddetli degil 2 􀀀Biraz,ama beni endişelendiriyor 1 􀀀Hayır hiç öyle değil 0 4) Gülebiliyorum ve olayların komik tarafını görebiliyorum. 􀀀Her zaman olduğu kadar 0 􀀀Şimdi pek o kadar degil 1 􀀀Şimdi kesinlikle o kadar değil 2 􀀀Artık hiç değil 3

24. 5) Aklımdan endişe verici düşünceler geçiyor. 􀀀 Çoğu zaman 3 􀀀Birçok zaman 2 􀀀Zaman zaman , ama çok sık değil 1 􀀀Yalnızca bazen 0  6) Kendimi neşeli hissediyorum. 􀀀Çoğu zaman 0 􀀀Bazen 1 􀀀 Sık değil 2 􀀀 Hiçbir zaman 3 7) Rahat rahat oturabiliyorum ve kendimi gevşek hissediyorum. 􀀀Kesinlikle 0 􀀀Genellikle 1 􀀀Sık değil 2􀀀 Hiçbir zaman 3  8) Kendimi sanki durgunlaşmış gibi hissediyorum. 􀀀Hemen hemen her zaman 3 􀀀Çok sık 2 􀀀Bazen 1 􀀀Hiçbir zaman 0  9) Sanki içim pır pır ediyormuş gibi bir tedirginliğe kapılıyorum. 􀀀Hiçbir zaman 0 􀀀Bazen 1 􀀀Oldukça sık 2 􀀀Çok sık 3

25. 10) Dış görünüşüme ilgimi kaybettim. 􀀀Kesinlikle 3 􀀀Gerektiği kadar özen göstermiyorum 2 􀀀Pek o kadar özen göstermeyebiliyorum 1 􀀀Her zamanki kadar özen gösteriyorum 0  11) Kendimi sanki hep birşey yapmak zorundaymışım gibi hissediyorum. 􀀀Gerçekten de çok fazla 3 􀀀Oldukça fazla 2 􀀀Çok fazla değil 1 􀀀Hiç değil 0  12) Olacakları zevkle bekliyorum. 􀀀Her zaman olduğu kadar 0 􀀀Her zamankinden biraz daha az 1 􀀀Her zamankinden kesinlikle az 2 􀀀Hemen hemen hiç 3  13) Aniden panik duygusuna kapılıyorum. 􀀀Gerçekten de çok sık 3 􀀀Oldukça sık 2 􀀀Çok sık değil 1 􀀀Hiçbir zaman 0 14) İyi bir kitap,televizyon ya da radyo programından zevk alabiliyorum. 􀀀Sıklıkla 0 􀀀Bazen 1 􀀀Pek sık değil 2 􀀀Çok seyrek 3 Değerlendirme Ölçeği: 1,3,5,7,9,11,13 Nolu Sorular Anksiyeteyi Ölçer Skor 10 Ve Üzerinde İse Pozitif Kabul Edilir. 2,4,6,8,10,12,14 Nolu Sorular Depresyonu Ölçer Skor 7 Ve Üzerinde İse Pozitif Kabul Edilir. Anksiyte skoru:. Depresyon skoru:

26. İlk randevu; • Lab sonuçları kontrolü • Değerlendirme formu kontrolü • Anamnez • Fizik muayene • CO, COHb ölçümü • Gerekli konsültasyonlar Kardioloji nöroloji veya nöroşirürji Psikiyatri • Eğitim materyalleri sunma

29. Bırakma günü belirle • Uygun tedavi seç • Paylaşım öner • Uzak ortam (Sig. ve sigarayı hatırlatan şeylerden) • Yoksunluk belirtileri ile başa çıkma becerileri • İçme isteğini geçiştirme • Hobiler • egzersiz

30. A-Davranışsal ve Bilişsel Teknikler 1-Sigaraya karşı olumsuz tepki geliştirmeye yönelik teknikler • Elektrik şok gibi bir uyaranla eşleştirme • Alınan sigara miktarının önemli düzeyde arttırılması • Sigarayı zihinde olumsuz durumlarla eşleştirme 2-Bırakma gününün saptanması ve bırakma sözünün verilmesi 3-Bırakma nedenlerinin yazılı hale getirilip yanında taşınması 4-Ödül ve ceza uygulamaları 5-Sigara içme davranışının kaydedilmesi

31. 6-Koşullanmaların söndürülmesi 7-Sigara ile ilgili nesnelerin evden ve işyerinden uzaklaştırılması 8-İçme isteğini savuşturma teknikleri 9-Sosyal destek 10-Gevşeme eğitimi 11-Düzenli beden eğitimi 12-Yeniden başlamaya karşı önleyici yaklaşım

32. B- İlaç Tedavisi 1-Nikotin yerine koymaTedavisi (NYKT) -Nikotin bantı -Nikotin sakızı -İnhaler -Nazal sprey 2-Bupropion 3-Vareniklin tartarat

33. İzlem • İlk görüşme ve sigarayı bırakma günün tespiti • 2. görüşme 7.gün • 3. görüşme 15.gün • 4. görüşme 1.ay • 5. görüşme 3.ay • 6. görüşme 6.ay • 7. görüşme 1.yıl Telefon ile iletişim kurulabilir

34. Adı- soyadı Kontrol şekli:Yüz yüze:Telefon:Protokol no Eğitim aldı mı?Dia: 􀀀Broşür 􀀀Seminer 􀀀Diğer 􀀀Kaçıncı kontrolKilo:Bırakma tarihiBu sürede sigara içti miKaç taneNedeniSigara bırakma yöntemiEk tedavi alıyor musunuz? İZLEM FORMU Ek şikayetiniz var mı? Bırakma döneminde gözlenen sorunlar: 1. Sinirlilik 2. Huzursuzluk 3. Konsantrasyon zorluğu 4. Uykusuzluk 5. Endişe 6. Yorgunluk 7.Anormal rüya görme 8. Depresif durum 9. İştah artışı- kilo alma 10. Titreme 11. Çarpıntı 12. Kabızlık 13. Uykuya eğilim 14.Diğer Kontrol CO COHb

38. Teşekkürler TEŞEKKÜRLER….