ویرجینیا هندرسون استاد مربوطه : دکتر عابدی درس نظریه های پرستاری نگارنده: فاطمه ابطحی

2. ویرجینیا هندرسون استاد مربوطه : دکتر عابدی درس نظریه های پرستاری نگارنده: فاطمه ابطحی

3. اهداف: • بیوگرافی دکتر هندرسون • بررسی پیش فرض های دکتر هندرسون • بررسی نظریه دکتر هندرسون • بررسی متاپارادایم ها

4. ویرجینیا هندرسون (Eva Virginia Henderson Evans) • در سال 1897 در شهر کانکاس در میسوری متولد شد. • در سال 1921دیپلم پرستاری را از مدرسه ی نظامی پرستاری در بیمارستان Walter Reed در واشنگتون گرفت. • به مدت 2 سال در Hery Street Visiting Nurse Services بعد از فارغ التحصیلی کار کرد. • در سال 1923 به تدریس پرستاری در بیمارستان پروتستان Norfolk در ویرجینیا پرداخت و در 1929 وارد کالج کلمبیا شد،در سال 1932 B.A و در سال 1934 M.A را کسب کرد. • تا سال 1948 عضو هیئت علمی کلمبیا بود و از سال 1953شروع به تحصیل در مدرسه ی پرستاری Yale کرد. • دکترای افتخاری خود را در دانشگاه های کاتولیک آمریکا ،Pace University,University of Western Ontario,University of Rochestreکسب کرد.

5. در سال 1985مقام افتخاری پرستاری را در نشت سالانه¬ی پرستاری را کسب کرد و عضو بخش سلامت در کانون کتابخانه ی پزشکی شد. • وی در روز سه شنبه 19 مارس 1996 در سن 98 سالگی و با لقب" مادر پرستاری نوین" در بیمارستان Branford در گذشت.(تیمبر،2112 ).

6. افتخارات وی : • مراقبت و درمان را درجنگ جهانی اول را به طور کامل از مجروحین ارتش آمریکا انجام داد تا بتواند حرفه¬ی پرستاری را ،حرفه ای مستقل نشان دهد.وی لقب "فلورانس نایتینگل" قرن 20 را به خود اختصاص داد.بعد ها به عنوان پرستار بهداشت جامعه،در دهه¬¬ی 1920 شروع به فعالیت کرد.شاید در زمانی که به پرستاران و زنان عصر آن زمان به عنوان ته مانده ی اجتماع نگاه میکردند،وی اولین کسی بود که پس از کسب مقام ریاست یک بیمارستان ،به فکر تهیه ی روپوش سفید آهار زده¬ی غیر قابل چروک شدن بود! (روبرت و توماس، 1996) • در 1939 در ویرایش چهارم کتاب هارمر ،تجدید نظر کرد و بعد از نوشتن ویرایش پنجم،تعاریف فردی خویش را در آن گنجاند.

7. پیش فرض های اصلی مدل هندرسون: الف-پرستاریnursing):) پرستاری برای کمک به افراد سالم یا بیمار عملکرد خاصی دارد. عملکرد پرستار به عنوان یک عضو تیم پزشکی است. عملکرد پرستار از پزشک مستقل است اما اگر یک پزشک به عنوان مراقب وجود داشته باشد، طرح وی را تسهیل میکند.( برای مثال هندرسون تاکیید میکند که پرستار یا ماما اگر خوب آماده شده باشد می تواند و باید به طور مستقل به عنوان عضو تیم بهداشتی در موقعیت عمل کند.پرستار اگر موقعیت آن را بطلبد می تواند و باید درمان فرد را تشخیص دهد. وی همچنین بر این جنبه در ششمین چاپ کتاب "اصول و تمرین پرستاری"تاکیید میکند. پرستار هم در زمینه ی دانش اجتماعی و هم در زمینه ی دانش زیستی دارای آگاهی است. پرستار می تواند نیاز های اولیه پشر را ارزیابی کند. 14 اصل مراقبت پرستاری تمامی عملکرد های ممکن پرستاری را احاطه میکند.

8. ب-شخص(patient) شخص باید تعادل روحی و جسمی اش را به دست آورد. ذهن و بدن فرد غیرقابل تفکیک هستند. بیمار به سمت عدم وابستگی نیاز به کمک دارد. بیمار و خانواده اش یک واحد هستند. نیاز های بیمار توسط 14 جز پرستاری در بر گرفته می شود. ج- سلامتی (health) سلامت کیفیت زندگی است. سلامت پایه ای برای عملکرد بشری است. سلامت نیازمند عدم وابستگی و وابستگی است. ترویج سلامت از مراقبت بیمار مهم تر است. افراد ممکن است اگر قدرت کافی-توانایی و علم داشته باشند ، سلامت را به دست آورده یا حفظ کنند.

9. د-محیط(environment) افراد سالم ممکن است برای کنترل محیط توانا باشند ولی بیماری ممکن است با این توانایی مداخله کند. پرستاران بایستی آموزش سالم داشته باشند. پرستاران بایستی بیماران را از آسیب مکانیکی حفظ کنند. پرستاران بایستی از طریق توصیه های وابسته به ساختار ساختمان ها ، خرید وسایل و حفظ آنها تغییرا ت آسیب را به حداقل برسانند. پزشکان از مشاهدات و قضاوت های پرستاران به عنوان پایه ای برای تجویز وسایل حمایتی استفاده می کنند. پزشکان بایستی درباره ی ارزش اجتماعی و عقاید مذهبی برای ارزیابی خطر ها بدانند. (آذر برزین ،1388 .ص 66-68)

10. تعریف پرستاری: هندرسون معتقد است پرستاری با پزشکی فرق میکند و تعریف متفاوتی را ارائه می دهد: پرستاری کمک به افراد بیمار یا سالم برای انجام فعالیت هایی است که او اولا،در کسب سلامتی،بهبودی یا مرگ توام با آرامش نقش دارند، و ثانیا اگر بیمارنیرو،اراده و آمادگی های لازم را داشت،قادر بود آن فعالیتها را بدون کمک دیگران و بطور مستقل انجام دهد.لذا اقدامات پرستاری باید به نحوی باشدکه بیمار استقلال خود را هر چه سریعتر به دست آورد.در نظریه هندرسون،پرستار،این اقدامات را مستقل از پزشکان،انجام می دهد.از نظر هندرسون ،بیمار نیز فردی است که نیاز به کمک دارد تا بتواند به سوی استقلال حرکت کند.(شهسواری اصفهانی و پیروی، 1389، ص 54).

11. هندرسون 14 نیاز را که مراقبت پرستاری باید بر اساس آنها پایه ریزی میشود،معرفی کرده و معتقد است افرادبرای بیان عواطف،احساسات،نیازها،ترس ها و عقایدشان نیاز دارند با دیگران ارتباط برقرار کنند. وی عقیده داردعبادت به عنوان یک اعتقاد و مرام ،سبب احساس کمال در انسان ها میشود و میتواند در بروز استعدادها، آموختن دانش و ارضای حس کنجکاوی که منجر به رشد طبیعی در استفاده از امکانات بهداشتی سودمندمی-شود،نقش داشته باشد. .(شهسواری اصفهانی و پیروی، 1389، ص 54).

12. نیاز ها ((needs • هندرسون انسان را به صورت موجودی دارای چهار جنبه¬ی بیولوژیکی،روانی،اجتماعی و معنوی در نظر میگیرد که چهارده نیاز اساسی در ارتباط با این جنبه ها وجود دارد.این نیاز ها عبارتند از: • 1-نفس کشیدن به طور طبیعی، • 2-خوردن و آشامیدن به میزان کافی، • 3-دفع مواد زائد از بدن • 4-تحرک و حفظ وضعیت بدنی مناسب، • 5-خواب و استراحت، • 6-لباس، • 7-حفظ دمای بدن در محدوده ی طبیعی، • 8-پاکیزه نگه داشتن بدن، ، آراستن آن و محافظت از پوست، • 9-اجتناب از خطرات محیطی و خودداری از آسیب رسانیدن به دیگران

13. 10-ارتباط • 11-پرستش و عبادت بر اساس ایمان و اعتقاد شخصی • 12-کار کردن در مسیر ایجاد حس فضیلت و کمال • 13-بازی کردن و شرکت در تفریحات • 14-یاد گیری و کشف یا ارضاء غریزه کنجکاوی به منظور نیل به تکامل طبیعی،سلامتی و همچنین استفاده از تسهیلات مربوط به سلامتی . • .(شهسواری اصفهانی و پیروی، 1389، ص 55).

14. در این مدل 9 نیاز اول جزو نیاز های فیزیولوژیک محسوب می شوند. نیاز های شماره ی 10 و 14 به عملکرد روانی برقراری ارتباط و یادگیری مربوط میشوند. نیاز شماره ی 11 به ابعاد روحی و معنوی مربوط است و نیاز های شماره ی 12 و 13 ، به جنبه های اجتماعی زندگی انسان ، نظیر کار و تفریح ارتباط دارند. به عقیده ی هندرسون انسان ها ،در سراسر دوره ی زندگی خود به شیوه های مختلف و از راه های گوناگون ، در صدد بر آوردن این نیاز ها بر می آیند. .(شهسواری اصفهانی و پیروی، 1389، ص 55). • این عوامل جسمی ، روانی، اجتماعی، بر توانایی فرد در انجام اقداماتی که منجر به بازیابی سلامتی می شوند ، تاثیر میگذارند. لذا، برای رفع آن دسته از نیاز های بیمار که به طور ناقص بر آورده شده، و یا اصلا بر آورده نشده اند باید مراقبت های پرستاری به کار گرفته شود. .(شهسواری اصفهانی و پیروی، 1389، ص 55).

16. هندرسون در بررسی بیمار :روش مبتنی بر سنجش و اندازه گیری را توصیه میکند. • توصیف روش:بررسی و معاینه ی بیمار در رابطه با هر یک از اجزای 14 گانه • نکته : مشارکت دادن بیمار در بررسی(به استثنای مواردی که بیمار وابستگی زیادی به پرستار دارد ، مثلا بیمارانی که در اغما هستند و یا ضعف شدیدی دارند.). در چنین موقعیت هایی پرستار باید "تصمیم گیری برای بیمار " را جایگزین "تصمیم گیری با بیمار" نماید. • در این مدل پرستار با استفاده از روش مبتنی بر همدلی که در آن پرستار سعی دارد همه چیز را از دیدگاه بیمار ببیند، مرحله ی بررسی را انجام دهد.

17. مدل هندرسون • بررسی شامل دو مرحله است.: • مرحله ی اول : پرستار +بیمار ← بررسی تک تک نیاز های اساسی بر آورده شده یا بر آورده نشده فعلی بیمار و جواب این سوال که آیا برای بر آورده کردن این نیازها ، احتیاجی به انجام اقدامات پرستاری است یا خیر را مشخص می کند. • مرحله ی دوم: پرستار + بیمار← تعین عوامل وجود آورنده مشکلات نیازمند به مراقبت های پرستاری • تعیین علت اصلی عدم تحقق هر یک از نیاز ها در کدام یک از رده های فیزیولوزیک ، روانی، اجتماعی یا روحی قرار دارند • در بررسی ، به طور کلی سه مسئله مشکل بیمار ، توانایی بیمار برای کمک به خودش ، و منابع کمک کننده در دسترس باید روشن شوند. .(شهسواری اصفهانی و پیروی، 1389، ص 55).

18. به اعتقاد هندرسون ، مرحله ی برنامه ریزی و تعییین اهداف باید بیمار محور باشد. تنظیم اهداف به صورت کوتاه مدت دراز مدت میان مدت

19. اهداف بلند مدت ← کمک به بیمار برای بازیابی هر چه بیشتر استقلال در جهت رفع نیاز های اساسی است • اهداف کوتاه مدت و میان مدت ←بیشتر به علل بروز مشکلاتی که در طی مرحله ی بررسی شناسایی شده اند ، توجه میشود.( مانند ، عفونت ، تب ، کم آبی) .(شهسواری اصفهانی و پیروی، 1389، ص 56). • هندرسون بر خلاف دیگر نظریه پردازان پرستاری صراحتا به وجود ارتباط مکمل بین مراقبت های پرستاری و خدمات پزشکی اشاره دارد.هندرسون معتقد بود مراقبت های پرستاری، مجموعه اقداماتی هستند که همراه با درمان های پزشکی و توسط کارکنان صلاحیت دار این رشته به بیماران ارائه می شوند.بر اساس مدل هندرسون، داروها و درمان های تجویز شده توسط پزشک را نیز باید در درمان های مراقبت پرستاری گنجاند. .(شهسواری اصفهانی و پیروی، 1389، ص 56).

20. بر اساس مدل هندرسون ارتباط پرستار-بیمار را می توان در سه قالب مطرح نمود : • نوع اول : پرستار می تواند به عنوان جانشین بیمار عمل کند. • نوع دوم: پرستار می تواند در نقش کمک کننده، به بیمار وارد عمل شود. • نوع سوم :پرستار می تواند به عنوان شریک (همراه با ) بیمار عمل نماید. • ( شهسواری اصفهانی و پیروی، 1389، ص 56). • در مدل پرستاری هندرسون، "ارزشیابی" نشان می دهد :توانایی پرستار در برآورده کردن آن دسته از نیاز های بیمار که به هر علت تحقق نیافته اند. • به عبارت دیگر ، در کوتاه مدت ، تمرکز ارزشیابی بر میزان دستیابی به اهداف مورد توافق بیمار و پرستار است، در حالی که در دراز مدت ، ارزشیابی بر این نکته تاکیید دارد که بیمار پس از خاتمه ی اقدامات پرستاری تا چه حد می تواند فعالیت های خود را به طور مستقل انجام دهد.

21. هدف پرستاری: هدف پرستاری در مدل هندرسون ، تکامل و استقلال بیمار برای انجام فعالیت های روزانه می باشد. مشکلات پرستاری: مشکل پرستاری در این مدل به کمبود آگاهی و کاهش توانایی یا اراده بیمار برای انجام 14 نوع فعالیت اطلاق می شود.

22. متاپارادیم ها پرستاری: کمک به افراد بیمار یا سالم برای انجام فعالیت هایی که او اولا،در کسب سلامتی،بهبودی یا مرگ توام با آرامش نقش دارند، و ثانیا اگر بیمارنیرو،اراده و آمادگی های لازم را داشت،قادر بود آن فعالیتها را بدون کمک دیگران و بطور مستقل انجام دهد. سلامتی : هندرسون توصیف شخصی خودش را از سلامتی ثبت نکرده، ولی در نوشته هایش ، وی سلامتی را با عدم وابستگی ،مترادف دانسته است. در ششمین چاپ کتاب ( مفاهیم و اصول پرستاری) . وی سلامتی را با واژه ی توانایی بیمار برای انجام چهارده جز مراقبت پرستاری بدون کمک بیان نموده است. وی میگوید :"کیفیت سلامتی برتر از خود زندگی است، حاشیه توان روحی-جسمی است که اجازه میدهد شخص موءثر تر کار کند و حداکثر سطح بالقوه ی رضایت اززندگی را کسب کند." . محیط: مجددا هندرسون توصیف شخصی از محیط ارائه نداده است علیرغم اینکه وی از دیکشنری دانشگاهی وبستر سال 1961 استفاده نموده و محیط را به عنوان مجموعه ی شرایط خارجی و مواردی که بر زندگی و رشد ارگانیسم اثر می گذارد، توصیف نموده است. شخص بیمار :هندرسون بیان کرده بیمار فردی است که نیاز به کمک برای رسیدن به سلامتی و عدم وابستگی یا مرگ با آرامش دارد.ذهن و بدن غیر قابل افتراق هستند. یمار و خانواده وی به عنوان به عنوان یک واحد بیان شده اند. (آذر برزین ،1388 .ص66)

23. هندرسون کل تیم پزشکی شامل بیمار و خانواده را با قرار گرفتن در یک نمودار شبیه پای مقایسه میکند.اندازه ی هر بخش ، بستگی به نیاز جاری بیمار دارد بنابر این در حالی که بیمار به سمت استقلال می روداندازه ی آن تغییر می کند.در برخی از موقعیت ها اعضا تیم اصلی در پای قرا نمیگیرند.هدف برای بیمار، داشتن بزرگترین سهم ممکن یا گرفتن کل پای است.درست در حالی که نیاز های بیمار تغییر میکند توصیف پرستاری هم عوض می شود.هندرسون پذیرفته است که :"این گفته نشده است که این توصیفی است که برای تمام زمانها باقی می ماند. من عقیده دارم پرستاری با منطقه ای که در آن اجرا می شود تعدیل میگردد و به وسعت حیطه ای که دیگر مراقبین بهداشتی کار می کنند بستگی دارد." . (آذر برزین ،1388 .ص68-70)

24. منابع: • آذربرزین م. 1388. نظریه پردازی در پرستاری و نگاهی به کار های نظریه پردازان پرستاری. چاپ دوم . نجف آباد: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد. 232 صفحه. • شهسواری اصفهانی س، پیروی ح. 1389. نظریه های پرستاری و کاربرد آنها. چاپ دوم. ناشر:رقعی. 243 صفحه. • Saberi F. 1390. Nursing Definition. Available from: http://www.nurse 901.blogfa.com/post2. • [Accessed 22 Aban 1390]. 10:30 Am • Robert S, Thomas Jr. 1996. Virginia Henderson . Available from : http://www.nytimes .com/1996/03/22/arts/22/arts/Virginia Henderson-98-teacher of –nurses-dies.html • [Accessed 22 March 1996].

26. سوالات: لقب فلورانس نایتینگل قرن 20 را به خود اختصاص داده است: الف- راجرز ب- هندرسون ج-واتسون د-پارسه 2. کدام دیدگاه هندرسون در مورد بیمار صحیح است: الف-فردی است نیاز به کمک دارد تا بتواند به سوی استقلال حرکت کند. ب-قادر نیست از وابستگی به پرستار رهایی پیدا کند. ج-خانواده ی بیمار به عنوان یک واحد مجزا در کادر درمان در نظر گرفته میشود. د-بهتر است به تفکیک روح و بدن بیمار بپردازیم تا خدمات بهتری ارائه دهیم. 3. کدام مورد اشتباه است. الف-سلامت پایه ای برای عملکرد بشر است. ب-سلامت نیازمند عدم وابستگی و وابستگی است ج-در صورت دارا بودن قدرت، علم و توانایی، افراد قادر به دست آوردن سلامتی ویا حفظ آن میباشند. د-مراقبت از بیمار از ترویج سلامتی مهمتر است. 4. هندرسون مراقبت پرستاری را چه تعریف کرده است؟ الف-داروها و درمان های تجویز شده توسط پزشک را باید در درمان های مراقبت پرستاری گنجاند. ب-اقداماتی هستند که همراه با درمان های پزشکی و توسط کارکنان صلاحیت دار این رشته به بیماران ارائه می شوند. ج- مورد الف و ب د-چارچوب نگرش فکری هر پرستار در تعریف مراقب پرستاری با دیگری فرق دارد.

27. 5. از دید هندرسون نیاز « یاد گیری و کشف یا ارضاء غریزه کنجکاوی به منظور نیل به تکامل طبیعی،سلامتی و همچنین استفاده از تسهیلات مربوط به سلامتی « در چه بعدی جای دارد؟ الف-روانی ب- بیولوژیکی ج-معنوی د-اجتماعی 6. پایه ریزی مراقبت های پرستاری از دیدگاه هندرسون بر چه اساس است؟ الف-نیاز های چهارده گانه ب- بیماری ج-قدرت مانور کادر بهداشت در ارائه ی خدمات د- هیچکدام 7-کدام مورد صحیح است؟ الف- مرحله ی برنامه ریزی و تعییین اهداف باید بیمار محور باشد. ب-در اهداف میان مدت، هدف، کمک به بیمار برای بازیابی هر چه بیشتر استقلال در جهت رفع نیاز های اساسی است. ج- در اهداف کوتاه مدت ، بیشتر به علل بروز مشکلاتی که در طی مرحله ی بررسی شناسایی شده اند ، توجه میشود. د- موارد الف و ج 8. توصیف شخصی هندرسون در مورد محیط ،کدام گزینه است؟ الف- محیط را به عنوان مجموعه ی شرایط خارجی و مواردی که بر زندگی و رشد ارگانیسم اثر می گذارد، توصیف نموده است. ب- حفظ بیماران از صدمات مکانیکی،جز وظایف مطلق پرستاری نیست. ج-توصیف شخصی ندارد. د- مشاهدات و قضاوت های پرستاران به عنوان پایه ای برای تجویز وسایل حمایتی استفاده نمیشود و فقط وسیله ی آزمون است.

28. 9. تنها نظریه پردازی که برخلاف سایر نظریه پرداز ها در علم پرستاری به ارتباط مستقیم و موثر مراقت های پرستاری و خدمات پزشکی معتقد بود،که بود؟ الف-ویرجینیا هندر سون ب-بتی نیومن ج-فلورانس نایتینگل د-کالیستا روی 10. کدام گزینه غلط است؟ الف- به عقیده هندرسون پرستاری با منطقه ای که در آن اجرا می شود تعدیل میگردد و به وسعت حیطه ای که دیگر مراقبین بهداشتی کار می کنند بستگی دارد . ب- فعالیت خانواده یا کادر پزشکی و درمانی در رابطه با بیمار،بستگی به نیاز های جامع بیمار دارد. ج- هدف همیشه این است که بیمار بیشترین پای و سهم را،در این راستا داشته باشد. د-در تیم پزشکی خانواده ی بیمار نیز جایگاه خاص خود را دارد.