Bu proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir .

1. Bu proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanseedilmektedir. T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI TEMEL EĞİTİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMI - 2012 Bu proje, UNICEF’in teknik desteği ile yürütülmektedir. Bu projenin sözleşme makamı Merkezi Finans ve İhale Birimi’dir

2. OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ • Milli Eğitim Bakanlığı tarafından uygulamaya konulan, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen ve UNICEF’in teknik destek sağladığı “TR0801.06 Okul Öncesi Eğitiminin Güçlendirilmesi Projesi” Temel Eğitim Genel Müdürlüğü’nün sorumluluğunda yürütülmektedir. • Bu proje çerçevesinde başka çalışmaların yanı sıra “Okul Öncesi Eğitimde Kalite Standartlarının Geliştirilmesi”, “0-18 Yaş Aile Eğitimi Programlarının Güncellenmesi”, “0-3 Yaş Okul Öncesi Eğitim Programının Güncellenmesi” ve “3-6 Yaş Okul Öncesi Eğitim Programının Güncellenmesi” çalışmaları yer almaktadır.

3. Programları güncelleme çalışmaları için MEB tarafından projede yer alan on dezavantajlı ilden okul öncesi öğretmenleri ile on sekiz üniversiteden öğretim elemanları belirlenmiş ve 3 ayrı komisyon oluşturulmuştur. Programları güncelleme çalışmaları 30 Ocak - 1 Haziran 2012 tarihleri arasında Ankara’da sürdürülmüştür. Taslak programlar TTKB’ye sunulmuştur. • TTKB’den onayı alınan programların pilot uygulamalarının yapılması için çalışmalara başlanmıştır. • Proje illerinde “3-6 Yaş Okul Öncesi Eğitim Programı”nın (yeni adında yaş belirtilmemiştir) tanıtım çalıştayları tamamlanmıştır. Bu çalışmalara komisyonlardaki öğretim elemanları ve MEB tarafından belirlenen öğretmen ve idareciler katılmıştır.

4. Çalıştaylar sürecinde belirlenen öğretmen ve idarecilerin yapacakları eğitim uygulamalarının öğretim elemanları tarafından izlenip değerlendirilmesi aşamasına geçilecektir. • Yıl boyunca sürecek pilotlamaçalışmalarının ardından gerekli görüldüğü taktirde programda düzenlemeler yapılacak ve program 2013-2014 eğitim öğretim yılı itibariyle ülke çapında uygulanmaya başlanacaktır.

5. “MEB 36-72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitim Programı” nda (2006) yer alan, aile katılımı ve aile eğitimi çalışmalarından oluşan bölüm, “Okul Öncesi Eğitim Programı İle Bütünleştirilmiş Aile Destek Programı” şeklinde yeniden düzenlenerek ayrı bir kitap halinde sunulmuştur.

6. Bu kitapta, aile eğitimi ve aile katılımı çalışmalarının yanı sıra çocukların evden okul öncesi eğitim kurumuna geçiş sürecini kolaylaştıracak önerilere ve uyum etkinliklerine yer verilmiştir.

7. Programda öğretmenlerin okul öncesi eğitim çalışmalarının amacına ulaşabilmesi için okul öncesi eğitim programının yanı sıra “Okul Öncesi Eğitim Programı İle Bütünleştirilmiş Aile Destek Programı’nı da kullanmalarının gerekli olduğu vurgulanmıştır.

8. “Etkinlik Kitabı” ve “Okul Öncesi Eğitim Programı İle Bütünleştirilmiş Aile Destek Programı Kitabı” Programın materyalleri olduğundan TTKB sayfasında yayınlanmamıştır. Pilotlama çalışmasının ardından kullanılmaya başlanacaktır.

9. ‘MEB 36-72 AYLIK ÇOCUKLAR İÇİN OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMI-2006’ NIN GÜNCELLENME SÜRECİ VE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER • 2006 yılından beri uygulanmakta olan “MEB 36-72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitim Programı” nı güncellemek üzere proje için belirlenen10 ilden seçilen komisyon üyesi öğretmenler programla ilgili bilimsel çalışmaları incelemiş, ülke çapında öğretmenlerden alınan geri bildirimleri derlemiş ve öğretim üyeleri ile paylaşmışlardır.

10. Komisyon üyesi öğretim üyeleri ve öğretmenler bu bilgilerle beraber alandaki gözlemlerini de dikkate alarak programın hangi boyutlarının iyi anlaşılıp iyi uygulanabildiği; hangi boyutlarının ise iyi anlaşılmadığı hakkındaki görüş ve önerileri tartışmışlardır.

11. Bunun yanı sıra alandaki yenilikleri, yeni uygulamaları ve UNICEF tarafından davet edilen yabancı uzmanların görüş ve önerilerini de dikkate almışlardır.

12. Bu ön hazırlık aşamasından sonra güncelleme çalışması başlamıştır. Programın uygulamada sıkıntı yaşanmayan, uygun görülen bölüm ve açıklamalarına yine yer verilmiştir. Bu çalışmalar sonunda güncellenen programın özellikleri 2006 programıyla karşılaştırılarak aşağıda özetlenmiştir; • Program güncelleme çalışmasında eğitim süreci; planlama, uygulama ve değerlendirme boyutları altında ele alınmıştır. • Çocukların gözlemlenerek gelişimsel özelliklerinin daha iyi izlenip değerlendirilmesinin programın esasını oluşturması nedeniyle 2006 programının planlama uygulama ve değerlendirme aşamaları bu temele dayandırılarak güncellenmiştir. • “Programın Tanıtımı Bölümü” yapılan değişikliklere göre yeniden oluşturulmuştur.

13. Program kitabında bilgi metinlerine yer vermeme kararı alınmış, bu nedenle 2006 Programındaki “II. Bölüm” çıkarılarak daha öz ve çerçeve bir program hazırlanmıştır. • Gelişim özellikleri gözden geçirilip aylara göre güncellenmiştir. Psikomotor gelişim alanının motor gelişim alanı olarak adlandırılmasına karar verilmiştir.

14. Kavram listesi, ilgili ölçekler temel alınarak kategoriler altında düzenlenmiştir (Ek 5). • Ölçme ve değerlendirme uzmanlarıyla yapılan çalışmaların sonucunda daha ölçülebilir ve gözlenebilir olduğu için “Amaç ve Kazanımlar”, “Kazanım ve Göstergeler” halinde yeniden ele alınarak düzenlenmiştir. Her kazanım göstergeleri ile beraber açıklanmıştır (Ek 12).

15. Öğretmenlerin gruplarındaki çocukların gelişimlerini desteklemek amacıyla öğrenme ortamları oluştururken kazanımları kolaylıkla belirleyebilmeleri için gelişim özellikleri, kazanımlar, göstergeler ve açıklamalar gelişim alanlarına göre gruplandırılarak birlikte sunulmuştur (Ek 12).

16. Öğretmen, öğrenme merkezlerini çocuklar sınıfa gelmeden önce hazırlar. Güne başlama zamanı sonunda tercih ettikleri merkezlerde oynamaları için çocuklara rehberlik eder.

17. Öğrenme merkezini seçen çocuk ilgi ve isteği doğrultusunda etkinliğini sürdürür, çalışmasını bitirdiğinde bir merkezden diğerine geçebilir. • Öğretmen, çocuklar merkezdeyken kendisi de sürece katılarak gözlem yapar, çocukları ve eğitim planını değerlendirebilmek için çocukların çoğunlukla hangi merkezleri ve hangi arkadaşlarıyla oynamayı tercih ettiğini bireysel olarak not defterine kayıt eder.

18. Eğitim ortamında düzenlemeler yapılarak eğitimin doğru planlanması ve uygulanmasında çok önemli yeri olan öğrenme merkezleri ve bu merkezlerde bulunması gereken materyaller detaylı olarak yazılmıştır.

19. Çocukların çeşitli deneyimler yaşayıp farklı kazanımlara ulaşabilmesi için onları diğer günlerde değişik merkezlere yönlendirmeye özen gösterir. Bunun yanı sıra merkezlerde farklı arkadaşlarıyla da oynamalarına dikkat eder. • Etkinliklerin alanda yanlış anlaşılabildiği görüldüğü için etkinlik türleri örneklerle açıklanmıştır. Hareket gelişiminin daha çok desteklenmesi gerektiği ortaya konduğu için hareket etkinlikleri ayrı bir grup olarak tanımlanmıştır.

21. MEB OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMI (2012) NIN PLANLANMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ Bu proje, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından UNICEF’in teknik desteği ile yürütülmektedir. Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir.

22. Programın gelişimsel bir program olması nedeniyle yıllık planın 2006 yılında önerildiği şekliyle hazırlanıp kullanılmasının pratik olmadığı ve uygulanmadığı belirlendiğinden eğitim sürecinin planlanmasının aylık dönemler halinde yapılmasının daha uygun olacağına karar verilmiştir. • Bu nedenle aylık plan hazırlama ve uygulama sistemi benimsenmiştir. • Böylece kazanım ve göstergelerin aylık olarak belirlenmesine ve her ayın sonunda yapılan değerlendirmelerin ardından bir sonraki ay için kazanım ve göstergelerin ve aylık plandaki diğer bölümler için karar verilenlerin kaydedilmesine karar verilmiştir.

23. AYLIK PLAN

24. Öğretmenin o ay için alması gereken kazanımları, ilgili göstergeleri ve kavramları belirleyebilmesi için, çocukları rutin olarak gözlemlemesi ve gözlemlediği gelişim özelliklerini “Gelişim Gözlem Formu” na (Ek 1) kaydetmesi gerekmektedir. Gözlemlerden elde edilen bilgiler doğrultusunda çocukların desteklenmesi gereken gelişim özelliklerinin dikkate alınması önemsenmelidir.

26. Öğretmen, her ay planında yer verdiği kavramları “Kavramlara Aylık Eğitim Planlarında Yer Verme Durumu Çizelgesi” ne (Ek 5); kazanım ve göstergeleri ise “Kazanım ve Göstergelere Aylık Eğitim Planlarında Yer Verme Durumu Çizelgesi”ne (Ek 6) kaydetmelidir. • Öğretmenin o ay üzerinde durduğu kavram, kazanım ve göstergeleri kayıt altına alması çocuğun sadece belli gelişim alanlarında desteklenmesinin önüne geçecek ve çocuğa çok yönlü gelişme fırsatı sunacaktır. • Bu durum aynı zamanda öğretmenin etkili ve dengeli plan yapmasına da olanak sağlayacaktır.

27. EK 5 VE EK 6 İNCELENECEK

30. Okul öncesi eğitimde öğretmenin çocukların haklarını dikkate alarak yaratıcı oyun ve etkinlikler hazırlaması, uygulaması ve değerlendirmesi önemli olduğundan fırsat buldukça değişik kazanım ve kavramları ele alan etkinlikler hazırlaması ve böylece kendisine bir etkinlik havuzu oluşturması programın uygulanabilmesi için şarttır.

31. Aylık planların değerlendirme bölümünde öğretmen; o ay boyunca günlük eğitim akışlarının günü değerlendirme bölümlerine kaydettiği bilgilere ve çocuk gelişim gözlem formlarına dayanarak çocukların, programın ve kendisinin değerlendirme sonuçlarına yer verir.

32. Her ay için planına aldığı kazanımların gerçekleştirilme durumu ile etkinlikleri uygulama durumuna ilişkin bilgileri kaydeder. Bunun yanı sıra uygulamada ortaya çıkan sorunları ve gereksinimleri de belirtir. Her ay sonunda yapılan bu değerlendirmeler bir sonraki ay için rehber olacaktır. • Tüm aylık planların değerlendirmeleri ise bir sonraki yılın eğitim planlarının hazırlanmasına ışık tutacaktır.

33. Öğretmenin grubundaki çocukları, programını ve kendisini değerlendirirken kullanacağı ve aylık planının değerlendirme bölümünde belirteceği formlar ve kullanma zamanları aylık plan formatında belirtilmiştir (Ek 3).

34. Öğretmen aylık planını Ek 3 teki aylık plan formatında yazmanın yanısıra etkinlik örneklerinin de yer alacağı şekilde hazırlayarak ailelere göndermeye ve sınıf panosuna asarak paylaşmaya özen göstermelidir. Bu paylaşım okul aile işbirliğinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesine katkı sağlayacaktır.

35. “Günlük plan” hazırlanmasının öğretmen merkezli eğitim uygulamalarına yol açması ve çocuğun kararlara katılımını engellemesi nedeniyle bu uygulamadan vazgeçilmiştir. • Bunun yerine bir gün içinde gerçekleşen kahvaltı, yemek, temizlik ve dinlenme gibi rutinlerle, oyunlar ve diğer etkinliklerin yer aldığı “yarım ve tam günlük eğitim akışları” oluşturulmuştur.

36. GÜNLÜK EĞİTİM AKIŞI

37. Günlük eğitim akışı, öğretmenin o gün yapacağı çalışmalara düzenli bir şekilde yer verdiği çerçeve bir plandır. Beslenme ve dinlenme zamanı gibi rutin etkinlikler ile oyun ve etkinlik zamanında yapılacak eğitim etkinlikleri planlanır ve bu akışa kaydedilir.

38. Bir günlük eğitim akışı; • Güne başlama zamanı, • Oyun zamanı, • Ekinlik zamanı ve • Günü değerlendirme zamanı bölümlerinden oluşmaktadır (Ek 8, Ek 9).

39. Öğretmenin, fırsat buldukça grubundaki çocukların gelişim özelliklerine, ilgi ve ihtiyaçlarına dikkat ederek, programda yer alan değişik kazanım, gösterge ve kavramları kullanarak çeşitli etkinlikler hazırlaması ve kendisi için bir etkinlik havuzu oluşturması onun seçeneklerini arttıracaktır. • Böylece öğretmen günlük eğitim sürecini daha kolay planlayabilecektir.

40. Ek 10. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMI (2012) • ÖRNEK YARIM GÜNLÜK EĞİTİM AKIŞI • Okul Adı : …………... • Tarih : …./…./….. • Yaş Grubu (Ay) : …………… • Öğretmen Adı : …………… • Güne Başlama Zamanı • Oyun Zamanı • Açık havada oyun. • Kahvaltı, Temizlik • Etkinlik Zamanı • “Bil Bakalım Hangi Top” isimli bütünleştirilmiş hareket ve matematik etkinliği. • Günü Değerlendirme Zamanı • (Bu bölüme gün bittikten sonra günün bu saatinde yapılanlar üç boyut altında toplanarak yazılır) • Eve Gidiş • Öğretmen İmzaOkul Müdürü İmza

41. “Öğretmen Kılavuz Kitabı” yerine “Etkinlik Kitabı” hazırlanmış ve bu kitapta öğretmenlerin hazırlayacağı etkinlik havuzuna örnek oluşturacak etkinliklere yer verilmiştir. Etkinliklerin yazım dilinde yapılandırmacı/oluşturmacıyaklaşım temel alınmıştır. • Öğretmen etkinliklerini hazırlarken, etkinlik planı formatında (Ek 4) yer alan başlıklarda belirtilen açıklamalar doğrultusunda etkinliklerini yazar. • Etkinliklerini yazarken formatta yer alan kutuları kullanabileceği gibi etkinliğini düz metin şeklinde de hazırlayabilir.

42. Programda keşfederek öğrenme öncelikli olduğu için çocuk bu program aracılığıyla çevresinde olanları fark eder, merak ettiğikonulara ilişkin sorular sorar, araştırma yapar, keşfeder ve oynar. Böylece bilgiyi kendisiyapılandırır. • Bu nedenle etkinliklerin çocuklara bu deneyimleri sağlayacak nitelikte olması gerekmektedir.

43. Etkinliklere isim verilmesi hem etkinliği yansıtabilecek nitelikte olabilmesi için öğretmenin yaratıcılığını kullanmasını gerektireceğinden, hem çocuklarla planlama yapılırken onların merak etmelerine ve heyecan duymalarına yol açacağından, hem de günlük eğitim akışına kaydetmede kolaylık sağlayacağından gerekli görülmüştür. • Etkinliklerin çoğunlukla bütünleştirilmiş ve küçük grup/bireysel etkinlikler halinde hazırlanması ve uygulanmasının gerekli olduğu bu programda önemle vurgulanmıştır. Örneklerde bu tür etkinliklere de yer verilmiştir.

44. Etkinlik formatında bazı değişiklikler yapılmış, bunun yanısıra özel gereksinimli çocuklar için uyarlamalara yer verilmesi istenmiştir. Etkinlik Kitabı’ndaki etkinliklerin her birinde sınıfta özel gereksinimli bir çocuk olduğunda yapılması gereken uyarlamalar yazılarak öğretmene örnek oluşturulmuştur (Ek 4). • Okul öncesi eğitim programının özel gereksinimli çocuklar için de kullanılmasını sağlamak ve etkinliklerini uyarlarken öğretmene yol göstermek amacıyla gelişim alanlarına göre dikkat edilmesi gereken noktalar programın ekinde çizelgeler halinde sunulmuştur (Ek 11).

45. Öğretmen bir sonraki gün için günlük eğitimini planlarken, bir önceki günü değerlendirme zamanında çocukların belirttikleri önerileri de dikkate alarak etkinlik havuzundan o gün gerçekleştirmeyi düşündüğü kazanım ve göstergelerle ilgili etkinlikleri seçip “Günlük Eğitim Akışı”na detaylandırmadan, başlıklar halinde yazar (Ek10). • Bir sonraki gün yapılacak etkinliklerin, o ayın aylık planında yer alan kazanımlar, göstergeler ve kavramlar temel alınarak oluşturulmuş etkinlikler arasından seçilmesi gerekmektedir.

46. Öğretmen, daha önce yazarak etkinlik havuzuna kaydettiği etkinliklere kazanım ve kavram ekleyip çıkararak etkinliklerini o ay kullanılabilecek hale getirebilecektir. Böylece günlük eğitimini planlamada bir zorluk yaşamayacaktır. • Bu çalışma sistemi, programın esneklik ilkesi ile de tutarlıdır.

47. OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ

48. Bu programdada değerlendirme, • Çocuğungelişiminintümgelişimalanlarında hem ayrıntılarıyla hem de bütünselolarakgözlenmesi, • Gözlemsonuçlarınınraporlaştırılması, • Hazırlananve uygulanan planların tüm boyutları ile değerlendirilmesi ve • Öğretmeninkendinideğerlendirmesigibifarklıyönlerdenelealınmıştır.

49. Çocukların değerlendirilebilmesi için yeni bir “Gelişim Gözlem Formu” oluşturulmuş, “Gelişim Raporu” ise güncellenmiştir. Gelişim Raporu’nun her çocuk için dönem sonlarında hazırlanarak MEB bilgisayar sistemine kaydedilmesi gerekmektedir. • Etkinliklerin değerlendirilme aşamasında farklı yöntemlerin kullanılması önerilerek açık uçlu sorulara ağırlık verilmesi istenmiştir. Örnek etkinliklerde bu yöntemlere yer verilmiştir.

50. Her çocuk için gelişim dosyası (portfolyo) oluşturulması gereği tekrar vurgulanmıştır. 2006 programındaki, öğretmenlerin çocukların kazanımlara ulaşma durumunu işaretledikleri “Kazanım Değerlendirme Formu” ise objektif bir şekilde doldurulmadığı ve kullanılmadığı için kaldırılmıştır. • Programda sadece düzenli olarak kullanılması gerekli olan formlara yer verilmiştir. Önceki programda yer alan diğer değerlendirme formlarının kullanılması şart değildir. Öğretmen gereksinim duyduğu formları kendi de geliştirebilir ve kullanabilir.