ΟΝΕΙΡΑ

1. ΟΝΕΙΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΑΛΦΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ Β’ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ

2. Τι είναι τα όνειρα; • Τα όνειρα είναι διαδοχές εικόνων, συναισθημάτων, αισθήσεων που βιώνουμε κατά τη διάρκεια ορισμένων σταδίων του ύπνου. • Το περιεχόμενο και ο σκοπός τους δεν είναι ξεκάθαρα. • Γι αυτό το λόγο έχουν γίνει ιστορικά αντικείμενο επιστημονικού, φιλοσοφικού και θρησκευτικού ενδιαφέροντος.

3. Τα όνειρα ιστορικά • Οι Μεσοποτάμιοι από το 3000 π.Χ πίστευαν ότι κατά τη διάρκεια του ονείρου η ψυχή έβγαινε από το σώμα και επισκεπτόταν τόπους και πρόσωπα. • Οι Βαβυλώνιοι και οι Ασσύριοι χώριζαν τα όνειρα σε «καλά» που στέλνονταν από τους Θεούς και σε «κακά» που στέλνονταν από τους Δαίμονες.

4. Τα όνειρα ιστορικά • Στην αρχαία Αίγυπτο από το 2000 π.Χ έγραφαν τα όνειρα τους σε πάπυρους και πίστευαν ότι οι άνθρωποι με έντονα και σημαντικά όνειρα ήταν «ευλογημένοι», καθώς δέχονταν τα μηνύματα που έστελναν οι Θεοί μέσω των ονείρων. • Στην Κίνα γινόταν αναφορά για δύο πτυχές της ψυχής. Η μία έμενε στο σώμα, ενώ η άλλη απελευθερωνόταν κατά το λήθαργο και ταξίδευε σε έναν κόσμο ονείρων.

5. Τα όνειρα ιστορικά • Σε Ινδικά κείμενα που γράφτηκαν μεταξύ 900 και 500 πΧ τονίζονται δύο έννοιες για τα όνειρα. • Η πρώτη ότι τα όνειρα είναι απλώς εκφράσεις εσωτερικών επιθυμιών. • Η δεύτερη ότι η ψυχή εγκαταλείπει το σώμα και περιπλανιέται μέχρι να ξυπνήσει ο άνθρωπος.

6. Τα όνειρα ιστορικά • Οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι οι Θεοί επισκέπτονταν τους ανθρώπους μέσα από τα όνειρα για να τους παραδώσουν κάποιες εντολές ή μηνύματα. • Κάποιες φυλές αυτοχθόνων Αμερικάνων και Μεξικανών πίστευαν ότι τα όνειρα ήταν ο μόνος τρόπος να επισκέπτονται και να έχουν επαφή με τους προγόνους τους.

7. Σύγχρονες ερμηνείες • Στη σύγχρονη εποχή, τα όνειρα έχουν θεωρηθεί ως μια σύνδεση με το ασυνείδητο. • Ο αυστριακός νευρολόγος Σίγκμουντ Φρόιντ, έγραψε εκτενώς για τις θεωρίες και τις ερμηνείες των ονείρων. • Εξήγησε τα όνειρα, ως εκδηλώσεις των βαθύτερων επιθυμιών και των αγωνιών μας, τα οποία συχνά σχετίζονται με απωθημένες αναμνήσεις από την παιδική ηλικία ή με εμμονές.

8. Σύγχρονες ΕπιστημονικέςΜέθοδοι • Στις μέρες μας ακόμα παραμένουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με το μηχανισμό δημιουργίας των ονείρων και τα πιθανά αίτια και επιπτώσεις. • Έχουν γίνει αρκετά πειράματα με σύγχρονες μεθόδους της Επιστήμης όπως τα Ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα (ΗΕΓ) που καταγράφουν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου του ανθρώπου κατά τη διάρκεια του ύπνου.

9. Οι καταστάσεις του Ύπνου • Ο ύπνος διακρίνεται σε δύο ποιοτικά διαφορετικές καταστάσεις: • τον ύπνο χωρίς ταχείες κινήσεις των οφθαλμών (non-rapideyemovementsleep, NREMsleep) • τον ύπνο με ταχείες κινήσεις των οφθαλμών (rapideyemovementsleep, REMsleep) Κατά τη διάρκεια του REM ύπνου ονειρευόμαστε!

10. Τα στάδια του NREM ύπνου •  Το Στάδιο Ι, που αντιστοιχεί στο 4% με 5% της βασικής υπνικής περιόδου και εμφανίζεται με την έναρξη του ύπνου. Οι οφθαλμοί εκτελούν βραδείες περιστροφικές κινήσεις. • Το Στάδιο ΙΙ (45% με 55 % του νυκτερινού ύπνου) περιλαμβάνει βραδύτερη ηλεκτροεγκεφαλογραφική δραστηριότητα. • Το Στάδιο ΙΙΙ (4-6% του συνολικού χρόνου του ύπνου) εμφανίζει ακόμη πιο βραδεία δραστηριότητα στο ΗΕΓ. • Το Στάδιο IV χαρακτηρίζεται από τη βραδύτερη ΗΕΓ δραστηριότητα και συνιστά το 12% με 15% του ύπνου.

11. Τα στάδια του NREM ύπνου • Ο συνδυασμός των Σταδίων ΙΙΙ και IV αποκαλείται ύπνος βραδέων κυμάτων (slow-wave sleep, SWS). • Αυτή θεωρείται η βαθύτερη μορφή ύπνου, από την οποία η αφύπνιση είναι ιδιαίτερα δύσκολη. • Ορισμένες νυκτερινές διαταραχές του ύπνου (συγχυτικές διεγέρσεις, υπνοβασία και υπνικός τρόμος) εμφανίζονται κατά τον ύπνο βραδέων κυμάτων.

12. REM ύπνος • Ο REM ύπνος είναι πολύ διαφορετικός. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, ο μεταβολισμός του εγκεφάλου είναι ιδιαίτερα έντονος με χαμηλά δυναμικά στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα. Παρατηρούνται αυτόματες ταχείες κινήσεις των οφθαλμών. • Ο καρδιακός ρυθμός, η πίεση του αίματος και ο τύπος αναπνοής μεταβάλλονται συνεχώς. Η ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος διακόπτεται προσωρινά. • Ο REM ύπνος συνήθως καταλαμβάνει το 20% με 25% του συνολικού χρόνου ύπνου. • Τα περισσότερα όνειρα αλλά και οι εφιάλτες εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του REM ύπνου.

13. Σύγχρονες πεποιθήσεις για τη λειτουργία των ονείρων • ο Φρόιντ υποστήριξε ότι τα κακά όνειρα επιτρέπουν στον εγκέφαλο να μάθουν να αποκτούν τον έλεγχο των συναισθημάτων που προκύπτουν από οδυνηρές εμπειρίες, • ο Γιουνγκ υποστήριξε ότι τα όνειρα μπορούν να αντισταθμίσουν τη μονόπλευρη στάση που ακολουθείται στην πραγματική ζωή. • ο Φερέντσι πρότεινε πως το όνειρο, όταν διατυπώνεται μπορεί να αποτελεί τρόπο επικοινωνίας για κάτι που δεν λέγεται διαφορετικά.

14. Η Αρχιτεκτονική του Ύπνου • Ο NREM και ο REM ύπνος εναλλάσσονται κυκλικά κατά τη διάρκεια της νύκτας, αρχίζοντας με NREM ύπνο ο οποίος διαρκεί περίπου 80 λεπτά και ακολουθείται από περίπου 10 λεπτά REM ύπνου. • Αυτός ο κύκλος ύπνου, συνολικής διάρκειας 90 λεπτών, επαναλαμβάνεται τρεις έως έξι φορές κάθε νύκτα. • Κατά τους διαδοχικούς αυτούς κύκλους, η διάρκεια του NREM ύπνου ελαττώνεται ενώ του REM ύπνου αυξάνεται.

15. Σύγχρονες πεποιθήσεις για τη λειτουργία των ονείρων • ο Χάρτμαν λέει ότι τα όνειρα μπορούν να λειτουργούν σαν ψυχοθεραπεία, «κάνοντας συνδέσεις σε ένα ασφαλές περιβάλλον» και επιτρέποντας στον ονειρευόμενο να ενσωματώσει σκέψεις που μπορεί να απορρίπτει όταν είναι ξύπνιος, • πιο πρόσφατη έρευνα από τον ψυχολόγο ΤζοΓκρίφιν, μετά από μια δωδεκάχρονη ανασκόπηση των δεδομένων από όλα τα μεγάλα εργαστήρια ύπνου, οδήγησε στη διατύπωση της θεωρίας εκπλήρωσης προσδοκίας του ονείρου, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα όνειρα μεταφορικά συμπληρώνουν πρότυπα της συναισθηματικής προσδοκίας του αυτόνομου νευρικού συστήματος και μειώνουν τα επίπεδα άγχους.

16. Πώς μας επηρεάζουν τα όνειρα • Σίγουρα υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που πιστεύει ότι τα όνειρα είναι μια Θεϊκή παρέμβαση ή ένας οιωνός για κάποιο γεγονός, έτσι προκαλείται αναστάτωση. • Υπάρχουν βέβαια πλέον και μελέτες της συμπεριφοράς των ανθρώπων μετά από κάποιο όνειρο. • Η μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό SocialPsychological & PersonalityScience αποκάλυψε για πρώτη φορά ότι τα όνειρά μας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην καθημερινή μας συμπεριφορά, στις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους.

17. Έρευνα Πανεπιστημίου Maryland • Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα όνειρα 61 προσώπων που βρίσκονταν σε σχέση με την απιστία, τη ζήλια και άλλες «απαγορευμένες» συμπεριφορές προκάλεσαν μεγαλύτερες εντάσεις στις σχέσεις μειώνοντας την οικειότητα και τοκαλό κλίμα. • Πολλοί άνθρωποι δε δίνουν προσοχή στα όνειρά τους και αγνοούν τις επιπτώσεις που έχουν στις αποφάσεις τους και τη στάση τους απέναντι σε καταστάσεις. • «Τώρα έχουμε αποδείξεις ότι υπάρχει αυτή η συσχέτιση» τονίζει ο επικεφαλής της μελέτης.

18. Ονειροκρίτης • Εξαιτίας της απουσίας ξεκάθαρης επιστημονικής εξήγησης των ονείρων διάφοροι πολιτισμοί ανέπτυξαν τις δικές τους θεωρίες για να εξηγήσουν το φαινόμενο. • Ο ονειροκρίτης είναι προϊόν της φαντασίας του ανθρώπου, περιέχει μια εξήγηση για κάθε πράγμα που μπορεί να δει ένας άνθρωπος στον ύπνο του. • Κυκλοφορεί σαν έντυπο, στο διαδίκτυο, ακόμα και σαν εφαρμογή στα κινητά τηλέφωνα.

19. Ονειροπαγίδα • Η Ονειροπαγίδα είναι χειροτέχνημα με μαγική σημασία, που χρησιμοποιείται από τους Ινδιάνους για την προστασία από τα κακά όνειρα . • Τις κατασκεύαζαν πλέκοντας σε δίχτυ κλωστές από νεύρα μέσα σε στεφάνια από ξύλο ιτιάς, με μια πλέξη που θύμιζε ιστό αράχνης. • Μετά τις κρεμούσαν πάνω από τα κρεβάτια των παιδιών, για να τα προστατέψουν από τα κακά όνειρα. • Υποτίθεται ότι μόνο τα καλά όνειρα μπορούσαν να περάσουν από την κεντρική τρύπα της ονειροπαγίδας, ενώ τα κακά σκάλωναν και έμεναν παγιδευμένα

20. Όνειρα και τέχνες • Πολλές φορές τα όνειρα έχουν αποτυπωθεί μέσα στην τέχνη από διάφορους καλλιτέχνες. • Η ύπαρξη των ονείρων μέσα στον κόσμο της τέχνης μετράει πολλούς αιώνες πριν. • Για την ακρίβεια, βρίσκουμε αναφορές ονείρων ακόμη και μέσα στη Βίβλο ή και στην Ιλιάδα του Ομήρου όπου βλέπουμε αναφορές σε όνειρα που βιώνουν οι διάφοροι χαρακτήρες.

21. 3 χαρακτηριστικά έργα • «Le Rêve», του Pablo Picasso  • «Όνειρο που προκλήθηκε από το πέταγμα μιας μέλισσας γύρω από ένα ρόδι ένα λεπτό πριν το ξύπνημα», του Salvador Dali • «Dream Object», του Jim Shaw

22. Τραγούδια και κινηματογράφος • Τα όνειρα αποτελούν πηγή έμπνευσης και για τον κινηματογράφο. • Πολλοί σκηνοθέτες όπως ο σκηνοθέτης Christopher Nolan του θρίλερ "Inception" άντλησε την έμπνευσή του από «τα δικά του ξεκάθαρα και έντονα όνειρα». • Στο χώρο του τραγουδιού, υπάρχει ένα τεράστιο πλήθος τραγουδιών με έμπνευση τα όνειρα. • Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το πασίγνωστο συγκρότημα R.E.M που έχει πάρει το όνομα του από τη φάση R.E.M του ύπνου.

24. Επιστημονικά Συμπεράσματα • Ενώ το περιεχόμενο των ονείρων συμβαίνει μόνο μία φορά, πολλοί άνθρωποι βιώνουν επαναλαμβανόμενα όνειρα. • Μια μικρή μειοψηφία των ανθρώπων, λένε ότι ονειρεύονται μόνο σε μαύρο και άσπρο. • Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι που έχουν μείνει τυφλοί μετά την ηλικία των επτά αναφέρουν ότι βλέπουν όνειρα αντίστοιχα με αυτά ενός ανθρώπου χωρίς πρόβλημα στην όραση.

25. Επιστημονικά Συμπεράσματα • Κατά τη διάρκεια της νύχτας, πολλά εξωτερικά ερεθίσματα μπορεί να βομβαρδίζουν τις αισθήσεις, αλλά ο εγκέφαλος συχνά ερμηνεύει το ερέθισμα και το καθιστά μέρος ενός ονείρου, για να διασφαλιστεί η συνέχιση του ύπνου.  • Έχει βρεθεί ότι και τα έμβρυα ονειρεύονται. Τα μωρά ξοδεύουν το 40% από τις 14 ώρες που κοιμούνται σε όνειρα ,ο ενήλικας ξοδεύει το 20%. • Όταν κάποιος στερηθεί το ονειρικό στάδιο για πολλές ημερες,όταν ξανακοιμηθεί ονειρεύεται πολύ περισσότερο από ότι πριν.