BETON KATKILARI

1. BETON KATKILARI Dersin Sorumlusu: Yrd.Doç.Dr. Nurhayat Değirmenci

3. BETON KATKI MADDELERİ Beton katkı maddeleri; su, agrega ve çimento dışında betonlara çok düşük miktarda katılan organik ve inorganik kimyasal maddelerdir. Çimentonun sahip olduğu özelikleri, iyi yönde ve belirli bir ölçüde değiştirmek amacı ile beton üretilirken veya üretildikten sonra katılarak taze ve sertleşmiş betonun özeliklerini geliştirirler Betonun özelliklerini geliştirmek üzere üretim sırasında veya dökümden önce transmiksere az miktarda ilave edilen maddelere katkı adı verilir. Katkı maddelerini kökenine göre kimyasal ve mineral katkılar olarak ikiye ayırmak mümkündür.

4. Mineral ve kimyasal olarak iki guruba ayrılırlar. Kimyasal katkılar Betonun taze ve/veya sertleşmiş haldeki özelliklerini değiştirmek için karıştırma işlemi sırasında betona, bağlayıcı kütlesinin %5’ini geçmemek üzere ilave edilen malzemelerdir.

5. TS EN 206’da kimyasal katkılar “Taze veya sertleşmiş betonun bazı özelliklerini değiştirmek üzere, karıştırma işlemi esnasında betona, çimento kütlesine oranla az miktarlarda ilâve edilen malzeme” olarak tanımlanmaktadır. Fakat inert veya puzolonik mineral  katkıları içermemektedir. (silis dumanı gibi). Fakat bu maddeler kimyasal katkının içinde  bulunabilir. Kimyasal katkıların beton yapıların  durabilitesi ve maliyetlerine katkıda  bulunduğu artık herkesce kabul edilmektedir. Kimyasal katkıların geliştirdiği özellikler betonun işlenebilirliği ve sıkıştırılmasında sağlanan kolaylıklar, sertleşmiş betonun geçirgenliğini azaltma, ve donma çözülme dayanımını artırma olarak sayılabilir.

6. Kimyasal katkıların özellikleri TS EN 934-Kimyasal Katkılar – Beton Harç ve Şerbet için  Standard serisinde belirlenmiştir. Bölüm 2- Beton Katkıları Bölüm 3- Harç Katkıları Bölüm 4- Şerbet Katkıları Bölüm 5- Püskürtme Beton Katkıları

7. TS EN 934-2 STANDARDINA GÖRE BETON KATKILARI Su azaltıcı/akışkanlaştırıcı katkılar Yüksek oranda su azaltıcı/ Süper akışkanlaştırıcı katkılar Akışkanlaştırıcı katkılar Su Tutucu Katkılar Hava Sürükleyici Katkılar Priz Hızlandırıcı Katkılar Sertleşme Hızlandırıcı Katkılar Priz Geciktirici Katkılar Su Geçirimsizlik Katkılar Priz Geciktirici/Su azaltıcı Akışkanlaştırıcı Katkılar􀃕 Priz Geciktirici/Yüksek Oranda Su Azaltıcı Süper Akışkanlaştırıcı Katkılar Priz Hızlandırıcı/Su azaltıcı/Akışkanlaştırıcı Katkılar

8. Kullanımda olan diğer tip katkılar TS EN 934-2 içermemektedir, fakat TS EN 206-1 a göre uygunluğun sağlanması şartıyla kullanılabilir. Bu Katkı tipleri; -         Korozyon önleyiciler -         Rötre engelleyiciler -         Su altı beton katkıları -         Prekast beton katkıları

9. Beton Katkılarının Özellikleri Yüksek dayanımlı betonlar gibi özel betonların dışında maksimum dozaj TS EN 206 tarafından 5.2.6. maddesinde çimento kütlesine göre 50g/kg olarak sınırlandırılmıştır. 2g/kg’dan daha düşük dozajlarda kimyasal katkı suya karıştırılarak eklenmelidir. Beton katkılarının performansı TS EN 934-2 tarafından tek fonksiyonlu katkıların ana fonksiyonlarına ve çift etkili katkıların ana ve ikincil fonksiyonlarına  göre kontrol edilir.

10. Bu genel performans şartlarına ek olarak tüm kimyasal katkılara uygulanan genel şartlar bulunmaktadır. Bunlar; priz süresine etkisi basınç dayanımına etkisi betonun hava içeriğine etkisi suda çözünebilen klorür miktarı Na2O eşdeğeri alkali miktarı

11. Kimyasal katkıların performansı referans betona göre belirlenir. Deney karışımı (kimyasal katkılı) kontrol karışımıyla (katkısız) kıyaslanır . Klor ve alkali içerikleri de ölçülerek beyan edilir. Katkılar için deney prosedürleri TS EN 480 Kimyasal Katkılar – Beton , Harç ve Şerbet için  - Deney Metodları  serisinde belirlenmiştir. Betonda bulunabilecek maksimum klorür içeriği TS EN 206-1 ‘de belirlenmiştir ve kimyasal katkıların bu miktara katkısı hesaplanabilir. TS EN 934-2 maksimum klorür içeriğini %0.1 veya üreticinin beyanıyla sınırlandırmıştır. Maksimum alkali madde içeriği  TS EN 934-2 ‘ye göre üretici tarafından her kimyasal katkı için beyan edilmelidir.

12. Beton Katkılarının Tanımlanması Tasarlanmış Beton Katkılar normal olarak tasarlanmış betonda kullanılacaktır. Beton üreticisi belirlenen beton özelliklerini sağlayacak en uygun katkıyı seçebilmesinde serbest bırakılmalıdır. Hazır betonda kullanılan katkının tipi irsaliye fişinde belirtilir. Tasarlanmış betonda katkılar aşağıdaki özellikleri iyileştirmek için sıkça kullanılmaktadır. basınç dayanımı kıvam yoğunluk dayanım gelişimi sertleşme geciktirilmesi su geçirimsizlik diğer özellikler( örneğin hızlandırılmış sertleşme , erken yüksek dayanım gelişim

13. Tarif edilmiş beton; TS EN 934-2 Bölüm 3.1.3.’de “Tavsiye edilen miktarın kullanımı bu standarda uygunluğun tüm aralığı kapsayacağı anlamına gelmez. İstenen sonuca ulaşmak için gerekli miktarı bulmak amacıyla , şantiyede kullanılacak malzemelerle denemeler yapılmalıdır” önerilmektedir. Beton üreticisi belli bir beton karışımı için katkı tipi ve dozunu belirlemeden önce  bu deney sonuçlarına sahip olabilir. Şartname hazırlayıcı aşağıdaki hususları göz önüne almalıdır; farklı üreticilerden aynı tipteki katkılar beklenen etkiyi farklı dozlarda sağlayabilirler Katkıların etkisi betonda kullanılan her bir çimento , mineral katkılar ve agregalara göre değişir Belirlenen dozaj belli tip ve markada tavsiye edilen dozaj aralığında olmalıdır. Bu bilgi katkı üreticisi tarafından sağlanır. Katkıların bir kombinasyonu kullanılacağında katkıların uyumu ve performansları kontrol edilmelidir.  

14. Beton Üretiminde Sık Kullanılan Katkılar Akışkanlaştırıcı Katkılar Beton üretiminde kullanılması gereken çimento miktarında bir azaltışa gitmeden veya mukavemetten ödün vermeden imal edilen betonun, akıcı ve kolay yerleşebilir olmasını sağlamak ve su/çimento oranını düşürerek yüksek dayanımlı beton elde etmek istediğimizde, işlenebilirliği sağlamak için, su/çimento oranı sabit kalmak kaydıyla hem su hem de çimento miktarında azaltışa giderek tasarruf yapılması durumunda işlenebilirliği ilk seviyesinde tutabilmek amacı ile kullanılır.

15. Akışkanlaştırıcılar, uygulamada su/çimento oranını azaltarak daha yüksek dayanım kazanabilmek, kütle betonlarında hidratasyon ısısını düşürmek için çimento miktarının azaltılması veya aynı işlenebilmeyi sağlayabilmek ve kolay yerleşmeyi sağlamak amacıyla kullanılmaktadırlar. Akışkanlaştırıcılar su içerisinde eriyen boşluklu kimyasal dizilişleri ile suyun yüzey gerilimini düşüren organik maddelerdir ve beton içine hava sürükleyerek çimento topaklaşmasını önleyerek etkili olmaktadırlar.

16. Çimento partikülleri birbiriyle birleşmek suretiyle küçük topaklar oluşturmaya meyillidirler. Akışkanlaştırıcılar su ile birleşerek beton içerisindeki suyun yüzey gerilimlerini ve çekim gücünü azaltırlar. Akışkanlaştırıcılar negatif elektriksel yüke sahip olup su yüzeyinde hareket etme eğilimindedirler. Bu etkileri dolayısı ile topaklaşmayı önlemeleri ve aynı zamanda tanelerin birbiri üzerinden kaymalarını kolaylaştırmak ve yağlayıcı etki göstermeleri betonun iç sürtünmesini azaltmakta ve işlenebilirliğini artırmaktadır.

17. Su indirgeyiciler negatif elektriksel yüke sahip olup, su yüzeyinde hareket etme eğilimindedirler. Su ve çimento reaksiyona girdiğinde çimento taneleri su moleküllerini çevreleyerek floküller bir yapı oluştururlar. Suyun bu şekilde kapanması istenen akışkanlığa ulaşabilmek için daha fazla su ilavesini gerektirir. Akışkanlaştırıcı madde ilave edildiğinde çimento tanecikleri tarafından adsorbe edilerek negatif yüklü katkı partikülleriyle birleşirler ve aynı yüklü olduklarından birbirlerini iterler. Sonuçta kapanmış olan su açığa çıkar. Katkının defloküller etkisi sonunda çimento flokülleşmesi önlenmekte ve açığa su çıkmaktadır. Bu maddelerin topaklaşmayı önlemeleri ve aynı zamanda tanelerin birbiri üzerinde kaymalarını kolaylaştırarak yağlayıcı etki göstermeleri betonun iç sürtünmesini azaltmakta ve işlenebilirliği artırmaktadır.

18. Su indirgeyiciler negatif elektriksel yüke sahip olup, su yüzeyinde hareket etme eğilimindedirler. Su ve çimento reaksiyona girdiğinde çimento taneleri su moleküllerini çevreleyerek floküller bir yapı oluştururlar. Suyun bu şekilde kapanması istenen akışkanlığa ulaşabilmek için daha fazla su ilavesini gerektirir. Akışkanlaştırıcı madde ilave edildiğinde çimento tanecikleri tarafından adsorbe edilerek negatif yüklü katkı partikülleriyle birleşirler ve aynı yüklü olduklarından birbirlerini iterler. Sonuçta kapanmış olan su açığa çıkar. Katkının defloküller etkisi sonunda çimento flokülleşmesi önlenmekte ve açığa su çıkmaktadır. Bu maddelerin topaklaşmayı önlemeleri ve aynı zamanda tanelerin birbiri üzerinde kaymalarını kolaylaştırarak yağlayıcı etki göstermeleri betonun iç sürtünmesini azaltmakta ve işlenebilirliği artırmaktadır.

19. Akışkanlaştırıcılar, genellikle taşıma betonlarında, kütle betonlarında, pompa betonlarında, hazır betonda, düzgün yüzey istenen her yerde, çelik donatının yoğun olduğu yerlerde, vb. kullanılır. Akışkanlar, çimento ağırlığının % 0.2- %0.5’ i oranında kullanılır (100 kg çimento için 200- 600 gr katkı). Rengi, kahverengi ve sıvı haldedir. Yoğunluğu 20 0C’ de yaklaşık 1.07 kg/lt’ dir Taze Betona Etkileri: Aynı işlenebilmeyi sağlamak koşulu ile karışım suyu miktarında %5- %12 arası azalma sağlar. Karışım suyunu azaltmadan kullanılırsa işlenebilirliği önemli ölçüde artırır; ayrıca ayrışmayı azaltarak pompalanabilirliği artırır.   Sertleşmiş Betona Etkileri: Mukavemet, su/çimento oranının fonksiyonu olduğuna göre katkı kullanıldığında karışım suyunun azalması su/çimento oranını düşüreceğinden daha yüksek, erken ve nihai mukavemetler elde edilecek ve daha az boşluklu, daha iyi yüzey görünümlü ve daha az geçirimli beton elde edilir.

20. Su Geçirimsizlik Sağlayıcı Katkılar Su geçirimsizlik sağlayan katkıların amacı, su geçirimsiz beton, yani su geçirmeyen beton elde edebilmektir. Sınırlı hava sürükleme özeliği ile kapiler boşlukları tıkayarak betonu su geçirimsiz hale getirir. Su geçirimsizlik sağlayıcılar, su yapılarında (baraj, tünel, arıtma, havuz, su deposu, sarnıç, kanal), bina temeli, çatı betonları, istinat duvarı vb. yerlerde, yani su ile temasta buluna tüm yapı betonlarında kullanılır. Su geçirimsizlik sağlayıcılar, çimento ağılığının % 0.5 oranında kullanılır (100 kg çimento için 500 gr katkı). Rengi, kahverengi ve sıvı haldedir. Yoğunluğu 20 0C’ de yaklaşık 1.07 kg/lt’ dir. Taze Betona Etkileri: betonu jöle kıvamına getirir. Su azaltma ve akışkanlaştırıcılık özeliklerini iyileştirir.   Sertleşmiş Betona Etkileri: Betonu geçirimsiz kılması nedeniyle, betonun dayanıklılığı artar. 7 ve 28 günlük basınç dayanımlarında da yükselme olur

22. Su Azaltıcı Katkılar Beton karışım suyunu azaltıcı kimyasal katkı maddeleri, beton kıvamı aynı kalmak üzere, daha az beton karışım suyu kullanmasını sağlayan kimyasal maddelerdir. Su azaltıcı bir katkı maddesi kullanılması şunları sağlar ; Betonun aynı derecede bir işlenebilme özeliğine sahip olması daha az su kullanmak suretiyle elde edilir. Zira bilindiği gibi su miktarının artırılması betonun işlenebilme özeliğini çok daha iyi bir duruma sokar. Bu itibarla bu katkı maddesi yardımıyla daha az su kullanılarak istenilen işlenebilme özeliğinin elde edilmesi betonun mukavemetini artırır.

23. Su miktarı azaltılmadan bu katkı maddesi kullanılırsa betonun işlenebilme özeliğini önemli ölçüde artırmış oluruz. Bu katkı maddelerinin esasının sıvıların yüzey gerilimini düşüren “tensio-aktif” elemanlar oluşturur. Bu tür maddeler çimento taneleri tarafından adsorbe edilerek, bunların (-) ve (+) elektrikle yüklenmesini sağlar. Aynı elektrikle yüklü çimento tanelerinin birbirini itmesi ve böylelikle birbirinden uzaklaşması ile çimentonun su ile teması kolaylaşır. Betonun sonunda hidratasyon sinetiği hızlanır ve betonun akışkanlığı artar. Böylelikle bu katkı maddesinin kullanılması, su miktarı % 5 - %15 arasında bir azalma sağlar.

24. Su azaltıcı katkılar, özelikle kış aylarında (+5 0C – 20 0C) betona 8-24 saatlik süreçte erken mukavemet kazandırır. Çimentonun beton içinde daha iyi dağılmasını ve su çimento oranın azalmasını sağlar. Betonun nihai mukavemetini yükseltir. Mukavemet hızlandırma etkisiyle 8 saatte yüksek dayanım kazanmaya başlar. Nihai mukavemetlerde minimum % 40 artış sağlanır. İşlenebilirliği artırır. Kopmakt ve düzgün yüzeyli beton üretimini sağlar. Karışım suyunu kullanılan çimentoya ve katkı dozuna bağlı olarak % 25- % 30 civarında azaltır. Dona karşı dayanıklılığı artırır ve su geçirimsizlik sağlar.   Rengi, kahverengi ve sıvı haldedir. Yoğunluğu 20 0C’ de yaklaşık 1.21 kg/lt’ dir.

25. Taze Betona Etkileri: Bu gruba giren katkı maddelerinin kullanılmasıyla taze betonun geçirimsizliği artar; aynı zamanda bir miktar hava da ufak kabarcıklar halinde betonun içine sürüklenmiş olur. Böylelikle taze betondaki suyun dışarıya çıkması önlemekle rötre azalır ve ayrıca donmaya daha dayanıklı bir beton elde edilir. Su miktarı azaltılmadan bu katkı maddesi kullanılırsa işlenebilme özeliği veya betonun akıcılığı iki katına varan bir artış gösterebilir. Burada ilginç olan husus, taze betonun, akıcılığı büyük ölçüde artmış olmasına rağmen kohezyonunda bir azalma meydana gelmemesidir. Sertleşmiş Betona Etkisi: Kimyasal bakımdan esası (melamin formaldahit sülfonat kondansat) veya (naftalin formaldahit sülfonat kondansat) olan bu maddeler aynı işlenebilme özeliği değeri için su miktarını büyük ölçüde azaltarak beton mukavemetinin çok yüksek değerler almasını sağlar. Su miktarını % 25- %35 arasında azaltarak su / çimento oranının değerini 0.28’e kadar düşürerek 28 günlük mukavemeti 1000 kgf/cm2 olan betonları bu katkı maddesi kullanarak elde etmek mümkündür

33. Püskürtme Beton Katkıları Püskürtme beton, yüksek hava basıncı sayesinde uygun ekipman ile bir yüzeye püskürtülen ve kendi momentumu ile sıkışan betondur. Püskürtme betonun uygulandığı yüzeye yapışması daha kalın katmanlar halinde dikeyde ve tavanda uygulanabilmesi ve ilk kaya desteğini sağlayabilmesi için erken priz alması ve mukavemet kazanması gerekmektedir. Bu amaçla püskürtme beton karışımında priz hızlandırıcı kullanılır. Püskürtme betonu, kuru sistem ve yaş sistem olmak üzere iki şekilde uygulanır. Kuru sistemde kullanılan toz hem yaş hem de kuru sisteme uygulanabilen sıvı priz hızlandırıcılar vardır.

34. Priz Geciktirici Katkılar Priz geciktirici katkılar, betonu sıcak, rutubetli ve rüzgarın fazla olduğu iklim koşullarında rahat dökebilmek için kullanılır. Su ile çimento arasında oluşan hidratasyona müdahale ederek, reaksiyonu frenleyerek etki yapar. Böylelikle priz ötelenmiş olur. Priz geciktirici belli başlı maddeler aşağıda gösterilmiştir Lignosülfonat (kalsiyum, sodyum, amonyum). Bu madde aynı zamanda betonun içine bir miktar hava da sürükler. Asitler ve hidroksikarbosilik asit tuzları. Bu maddeler içinde COOH asit fonksiyonları vardır. Genel formülü Cn(H2O)m olan karbonhidratlar. Şeker, glikoz, amidon ve selüloz bu gruba girer. Oksitler, çinko ve kurşun oksit. Fosforik, fluorhidrik ve hümik asit. Gliserin Boraks

35. Bu maddeler genellikle çok az miktarda, çimento ağırlığının binde 0.5-2’si arasında kullanılmakla kendilerinden beklenilen etkiyi gösterirler. Örneğin şekerin binde 0.5 oranında kullanılması priz başlama süresini iki buçuk saat priz sona erme süresini altı saat geciktirebilir. Priz geciktirici maddelerin kullanılması  halinde beton 1 ve 2 günlük mukavemetlerinde büyük azalmalar meydana gelir. Böyle olmakla beraber, priz geciktirici kullanılarak üretilen betonların 28 ve 90 günlük mukavemetleri katkısız betonların mukavemetlerinden daha büyük değerler alabilir. Priz geciktirici maddelerin kullanılması prizden evvelki rötreyi belirgin ölçüde artırır.

36. Priz geciktirici katkı maddeler, genellikle hava sıcaklığının yüksek olduğu, rutubetin az olduğu, rüzgarın fazla olduğu durumlarda; betonun uzun mesafeye taşınması durumunda; geniş hacimli (kütle betonu) betonun dökülmesi durumunda ve soğuk derzlerin önlenmesi durumunda kullanılır. Priz geciktirici katkılar, betona katılan çimento ağırlığının % 0.2 - % 2’ si arasında olup, sıcaklık, nem ve rüzgara göre değişir. Örneğin 100 kg çimento için 200- 2000 gr katkı gerekir. Renkleri, genellikle sarı, yeşilimsi veya renksizdir. Yoğunluğu 20 0C’ de 1.20 kg/lt’dir. Taze Betona Etkileri: Priz süresini uzatarak betonun taşıma mesafesini artırır veya betonun yerleştirilme sırasındaki çabuk priz almasını önler. Kış aylarında kullanılmaması gereken katkıdır. Sertleşmiş Betona Etkileri: İlk günlerdeki basınç dayanımlarında düşüklükler beklenmelidir. 7 ve 28 günlük dayanımlarında ise her hangi bir sorun teşkil etmez.

37. Priz Hızlandırıcı Katkılar Priz hızlandırıcı katkılar, priz sürelerini kısaltmak, erken basınç ve çekme mukavemetlerini arttırmak için kullanılır. Priz hızlandırıcı katkılar, çimento ve su arasındaki reaksiyonu hızlandırarak agregayı birbirine bağlayan jel oluşum hızını arttırır. Jel oluşumu sırasında hidratasyon ısısının açığa çıkması nedeni ile soğuk havalarda beton don etkisinden korunmuş olur. Priz hızlandırıcı katkı sınıfında yer alan ani priz yapıcı katkılar ile betonda erken yüksek mukavemetlere etkili olan katkıların yapıların ve çimento üzerindeki etkileri farklıdır. Ani priz yapıcı katkılar daha çok şatkrit (püskürtme) betonlarda kullanılır. Bu tür katkılar, çimentonun C3A grubu ile reaksiyona girerek ani hidratasyon oluşumu sağlar ve sertleşme üzerinde etkili olur. Betonda erken mukavemetlere ve don etkilerine dayanım sağlayan katkılar ise çimentonun C3S grubu ile reaksiyona girerek erken sertleşme ve dayanım artışına etkili olurlar.

38. Prizi hızlandıran belli başlı maddeler şunlardır: Bütün klorürler, özelikle CaCl2, NaCl, NH4Cl Alkali bazlar, NaOH, KOH, NH3 Alkali tuzlar, Na2CO3 gibi Sodyum fluosilikat Na2SiF6 Kalsiyum nitrat CaNO3 ve kalsiyum nitrit.   Prizi hızlandıran maddeler arasında en çok kullanılanı kalsiyum klorürdür. Bu maddenin genellikle çimento ağırlığının en fazla %2’si oranında karma suyuna katılarak kullanılması önerilir. Kalsiyum klorür, prizi hızlandırmakla veya başka bir deyimle priz süresini kısaltmakla beraber betonların başlangıçtaki mukavemetlerini artırır. Mukavemetteki artış ilk günlerde büyük iken zaman ilerledikçe azalır. En sonda katkılı ve katkısız betonların mukavemetinde bir fark kalmaz. CaCl2’ ün kullanılması halinde, hidratasyon olayı hızlandığından, hidratasyon ısısı belirgin bir artış gösterir. Bu özelikten dolayı soğuk havalarda beton dökümü bir miktar CaCl2 kullanılmasıyla gerçekleşebilir.

39. Bu maddenin % 2 oranından daha fazla kullanmasının şu sakıncaları vardır: Betonun rötresini artırır. Betonun içinde bulunan donatıların korozyonuna neden olur. Bu zararlı etkisinden dolayı betonarme yapılarda CaCl2 % 1 oranından daha fazla kullanılmamalıdır. Aynı nedenden bu katkı maddesinin ön gerilmeli beton yapılarda kullanılması yasaklanmıştır. CaCl2 rutubet çekici bir maddedir. Bu bakımdan yapıların rutubetli olmasına neden olur. Kalsiyum klorür, betonun sülfatlı suların etkisi altında bulunması ve bir alkali- agrega reaksiyonunun meydana gelmesi olasılığının varolması hallerinde kullanılmamalıdır. Kalsiyum klorürler için belirttiğimiz yukarıdaki hususlar daha az ölçüde olmak üzere diğer klorürler ve prizi hızlandıran diğer maddeler için geçerlidir

40. Priz hızlandırıcı katkılar, genellikle; erken ve yüksek mukavemet istenen yapı betonları, prefabrik beton üretiminde, soğuk havalarda betonu don etkisinden korumak için, tünellerin şatkrit (püskürtme) ve gunit kaplamalarında, boşluklar, şevler, yüzme havuzları, beton tamirleri, dolgu ve kazılarda, galeriler ve benzeri yerlerde ani destekleme yapar. Islak ve nemli yüzeylere kaplama yapımında, su geçirmezlik istenen yerlerde kullanılır. Priz hızlandırıcı katkılar istenen etki, ortam şartları ve çimento tipine bağlı olarak 100 kg çimento için; 500-3000gr katkı maddesi kullanılır. Rengi genellikle beyazdır. Yoğunluğu 20 0C’ de yaklaşık 0.8 kg/lt’dir. Taze Betona Etkisi: Priz hızlandırıcı katkılar, çimentonun C3S grubu üzerinde etkili olarak hidratasyon sırasında reaksiyon hızını artırır. Bu şekilde betonun sertleşme süresini kısaltır. Kullanılan priz hızlandırıcının kimyasal bileşimine bağlı olarak      % 5- %7 su kesme özeliği de vardır.   Sertleşmiş Betona Etkisi: Betonda erken mukavemetler üzerinde etkili olur. Nihai mukavemetlere herhangi bir etkisi olmaz.

44. Hava Sürükleyici Katkı Maddeleri              Beton karışımının içerisine katıldıklarında, çimento hamurunun içerisinde birbirleriyle bağlantısı olmayan çok küçük ve karalı hava kabarcıkları oluşturan katkı maddeleri olarak tarif edilirler.              Hava sürükleyici katkı maddelerinin tümü su içerinde erime gösteren türde değildir. Bu sebeple bu tür katkı maddeleri ayrı bir grup olarak sınıflandırılır.Hava sürükleyici katkı maddeleri, betonun dona karşı dayanıklılığını artırmak amacı için kullanılmaktadır. Hava sürükleyici katkı maddeleri, taze betonun hava miktarını artırarak ve hava boşluklarını birbirinden ayrı olarak yaklaşık 0.20 mm çapında boşluklar halinde üniform bir şekilde dağılmasını sağlayan ve bu boşlukların kararlılığını beton prizi tamamlanıncaya kadar sürdüren katkı maddeleridir. 

45. Hava sürükleyici katkı maddesinin amacı, betonun işlenebilirliği ve dayanıklılığını artırmaktır. Çimento taneciği iriliğinde (10- 100 mikron) milyonlarca hava kabarcığını beton içinde homojen bir şekilde dağıtarak betonu, donma - çözünme olaylarından korumak için kullanılır. Hava sürükleyici katkılar, yoğunluklu olarak beton yollar, pist betonları, havaalanları ve su yapıları gibi yerlerin betonunda kullanılır. Hava sürükleyici katkı maddeleri, çimento ağırlığının % 0.03 - % 0.15’ i arasında kullanılır. Örneğin; 100 kg çimentoya 30 – 150 gr hava sürükleyici katkı maddesi kullanılır.

46. Taze Betona Etkisi: Hava sürükleyici katkı maddesi, taze betonun işlenebilirliği üzerinde olumlu etkisi vardır. Betonun içinde hapis olan hava miktarı % 1.5 - % 2.0’ den % 3.0 - % 6.0’ ya çıkar. Sertleşmiş Betona Etkisi: Hava sürükleyici katkı maddesi, betonu donma– çözünme etkilerinden korumada etkin rol oynar. Böylelikle betonun dayanıklılığı (dürabilite) artırılmış olur. Basınç dayanımına önemli derecede etki yaptığı için betonun havası sık sık kontrol edilmeli, hava % 6’ yı geçmemelidir

47. Hava sürükleyici katkılar beton içerisinde 150-200 mikron çapında küresel biçimde boşluklar oluşturmakta ve bu boşluklar, suyun donması ile meydana gelen hacim artışını karşılayarak iç gerilmelerin meydana gelmesini önlemektedir. Hava sıcaklık derecesinin sıfırın altına düşen bölgelerde betonarme yapılardaki betonun donma etkisi altında zarar görmemesi için belirtilen kurallara uyulması gerekir.

48. Donma olayı zararlı etkilerini daha çok tümü açık havada kalan yapılarda örneğin köprülerde kendini gösterir. Köprülerde kış mevsimlerinde meydana gelen buzun, trafiği aksatmaması için, çözülmesini sağlamak için bazı ergiticiler kullanılmaktadır. Bu amaçla en çok NaCI ve CaCl2 gibi tuzlardan yararlanılma yoluna gidilmekle ve bu durumda çok olumsuz sonuçlar elde edilmektedir. Zira bu klorürlü tuzların kullanılması beton içinde suyun hareketini kolaylaştırmak suretiyle donma olayının zararlı etkisini artırdıktan başka donatıların korozyonunun kolaylaştırırlar. Böylelikle donma olayının zararlı etkisi hızlanarak yapının ömrü daha da kısalır. Belirtilen bu zararlı durumun olmaması isteniyorsa köprü elemanları evvela yüzeysel hidrofüj maddeleri ile geçirimsiz hale getirildikten sonra klorür esaslı tuzların uygulanmasına geçilmelidir

49. Donma olayı zararlı etkilerini daha çok tümü açık havada kalan yapılarda örneğin köprülerde kendini gösterir. Köprülerde kış mevsimlerinde meydana gelen buzun, trafiği aksatmaması için, çözülmesini sağlamak için bazı ergiticiler kullanılmaktadır. Bu amaçla en çok NaCI ve CaCl2 gibi tuzlardan yararlanılma yoluna gidilmekle ve bu durumda çok olumsuz sonuçlar elde edilmektedir. Zira bu klorürlü tuzların kullanılması beton içinde suyun hareketini kolaylaştırmak suretiyle donma olayının zararlı etkisini artırdıktan başka donatıların korozyonunun kolaylaştırırlar. Böylelikle donma olayının zararlı etkisi hızlanarak yapının ömrü daha da kısalır. Belirtilen bu zararlı durumun olmaması isteniyorsa köprü elemanları evvela yüzeysel hidrofüj maddeleri ile geçirimsiz hale getirildikten sonra klorür esaslı tuzların uygulanmasına geçilmelidir

50. Ülkemizde de donmaya dayanıklı betonlar konusu önemle ele alınmalıdır. Zira her sene kış aylarında sıcaklık derecesinin sıfırın altına düşen bölgelerin yüz ölçümü oldukça yüksek bir değer olup, ülkenin tüm yüz ölçümünün yaklaşık % 40’ını oluşturmaktadır. Ayrıca bazı bölgelerde Erzurum, Kars gibi yörelerde sıcaklık derecesi -30°C ye gibi değerlere ulaşmakta olduğundan buralarda donmaya karşı dayanıklı betonların üretilmesi bir zorunluluk halini almaktadır.