Język haseł przedmiotowych Biblioteki Narodowej. Opracowanie Maria Wołoszyn

1. Język haseł przedmiotowychBiblioteki Narodowej.Opracowanie Maria Wołoszyn

2. Prezentacja przygotowana na spotkanie wewnątrzbibliotecznego zespołu samokształceniowego Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie i Filii. kwiecień 2009

3. JHP BN Jest to język informacyjno-wyszukiwawczy konstruowany w celu: sporządzania opisów rzeczowych wyszukiwania tych opisów poszczególnych publikacji w zbiorze informacyjnym (funkcja informacyjna, adnotacyjna) (funkcja wyszukiwawcza)

4. JHP BN Jak każdy język posiada swoje słownictwo i gramatykę. Słownictwo Tematy - samodzielne jednostki leksykalne Określniki- niesamodzielne jednostki leksykalne

5. Temat • jest to ustalony termin (pochodzący z języka naturalnego) stosowany dla wyrażenia przedmiotu dokumentu.

6. Przedmiot dokumentu • to obiekt (rzecz, idea, pojęcie) opisany w treści dokumentu. • Gdy w publikacji występuje jeden przedmiot ważny jest to przedmiot główny. • Jeżeli przedmiotów ważnych jest kilka są to przedmioty równorzędne. • Jeżeli występują przedmioty luźno związane z przedmiotem głównym są to przedmioty poboczne.

7. Rodzaje tematów (przykłady) • rzeczowe: Prawo; Etyka; Pedagogika pracy • osobowe:Twardowski, Jan (1915-2006) • korporatywne: ONZ; Armia Krajowa • tytuł ujednolicony:Biblia. ST. Pięcioksiąg; Polityka (czasop.) • geograficzne: Ameryka; Polska; Sowie, Góry

8. Dopowiedzenia • to wyrażenia(w nawiasie okrągłym),które dodane do tematu czynią go jednoznacznym np.: dopowiedzeniaidentyfikujące -przyterminach homonimicznychRak (med.), Rak (zool.); Rehabilitacja (med.), Rehabilitacja (prawo) -często w postaci dat życia Kapuściński, Ryszard (1932 - 2007) dopowiedzenia lokalizujące Rzeszów (woj. podkarpackie)

9. Określniki precyzują kontekst lokalizują przedmiot dokumentu w czasie i przestrzeni wskazują na aspekt, punkt widzenia, ujęcie to wyrażenia, które dodane do tematu (po kresce poziomej - myślniku) wskazują na formę piśmienniczą i wydawniczą dokumentu wskazują na adresata dokumentu

10. Rodzaje określników: • rzeczowe: historia; stylistyka; socjologia • geograficzne: Azja; Polska; Bizancjum • chronologiczne: 19 w.; 1918-1939 r. • formalne: poradnik; wydawnictwa dla dzieci

11. Hasło przedmiotowe (hp) • to zdanie języka haseł przedmiotowych, które wyraża przedmiot dokumentu (treść) oraz jego cechy. • Może mieć postać: samego tematu (hasło proste): Botanika; Terroryzm; Kara śmierci tematu z określnikiem / określnikami (hasło rozwinięte): Dziecko niepełnosprawne umysłowo - psychoterapia; Oświata - prawo - Polska - stan na 2008 r. - poradnik

12. Budowa hp • hasło przedmiotowe buduje się zgodnie z zasadami gramatyki pozycyjnej: każdy element ma określone miejsce w zdaniu.

13. Budowa hp Temat Określniki rzeczowe - x Określnik geograficzny - z Określnik chronologiczny - y Określnik formalny - v

14. Opis przedmiotowy • jest to zestaw haseł przedmiotowych przydzielonych jednemu dokumentowi. • Opis utworzony z jednego hp to opis jednokrotny: Encyklopedia powszechna PWN Hp Encyklopedia polska • Opis, na który składa się kilka hp to opis wielokrotny: Mity Greków i Rzymian / Wanda Markowska Hp Mitologia grecka Mitologia rzymska

15. Artykuł przedmiotowy • to termin przyjęty jako temat oraz terminy z nim powiązane: : temat/okr. NU =nie używaj (termin odrzucony) TS =termin szerszy (nadrzędny) TW=termin węższy (podrzędny) TK=termin kojarzeniowy

16. Alfabetycznie uporządkowane tematy i określniki, hasła przyjęte i odrzucone wraz z informacjami o relacjach zachodzących między nimi tworzą słownik języka haseł przedmiotowych (SJHP).

17. Wyszukiwanie haseł przedmiotowych 1. Wyszukiwanie przez SJHP BN

20. Artykuł przedmiotowy

21. Rekord hp w formacie MARC 21 100 - hasło wzorcowe 400 - terminy odrzucone NU

22. Rekord hp w formacie MARC 21 400 - terminy odrzucone NU667 - uwaga identyfikująca 550 - termin kojarzeniowy TK

23. Wyszukiwanie haseł przedmiotowych Wyszukiwanie przez katalog komputerowy BN (INNOPAC) 2.

33. Wyszukiwanie haseł przedmiotowych 3. Wyszukiwanie przez katalog NUKAT

34. NUKAT Należy pamiętać, że w Centralnej Kartotece Haseł Wzorcowych (CKHW) stanowiącej zasadniczą część katalogu NUKAT znajdują się: • rekordy opisów bibliograficznych • rekordy haseł wzorcowych: • formalnych (indeks: Autor, Tytuł) • przedmiotowych (indeks: Hasło przedmiotowe) • stosowane są trzy języki informacyjno- wyszukiwawcze: JHP BN, KABA, MeSH

39. 100 - hasło wzorcowe 400 - terminy odrzucone 550 - termin kojarzeniowy667 - uwaga identyfikująca

40. Wyszukiwanie przez katalog NUKAT

42. 150 - hasło wzorcowe 450 - terminy odrzucone 550 - terminy wchodzące w relacje

43. Wyszukiwanie przez SJHP BN

45. Artykuł przedmiotowy hasło wzorcowe terminy odrzucone NU terminy wchodzące w relacje TW, TK, TS

46. 1XX - hasło wzorcowe 4XX - terminy odrzucone 5XX - terminy wchodzące w relacje

47. Zawartość rekordu wzorcowego hp w formacie MARC 21 Pola grupy 1XX - hasło wzorcowe Pola grupy 4XX - terminy odrzucone- (tropy zob.) Pola grupy 5XX - terminy wchodzące w relacje - (tropy zob. też) Podpole nie wypełnione= termin kojarzony g = termin szerszy h = termin węższy zawartość podpolaw

48. Pola grupy 5XX - terminy wchodzące w relacje rozróżniane na podstawie zawartości podpola w *jeśli zawiera kod g = termin szerszy TS *jeśli zawiera kod h= termin węższy TW *podpole nie jestwypełnione= termin kojarzeniowy TK Przykład 1.

49. Pola grupy 5XX - terminy wchodzące w relacje rozróżniane na podstawie zawartości podpola w: *podpole nie jest wypełnione= termin kojarzeniowy TK *jeśli zawiera kod g= termin szerszy TS *jeśli zawiera kod h = termin węższy TW Przykład 2.

50. Witryna zawierająca informacje o JHP BN