Chöông x: VI KHUAÅN - NAÁM - ÑÒA Y.

Chöông x: VI KHUAÅN - NAÁM - ÑÒA Y. Baøi 50: VI KHUAÅN.

Baøi 50: VI KHUAÅN. 1/ Hình daïng, kích thöôùc vaø caáu taïo cuûa vi khuaån:

Quan sát các loại vi khuẩn sau: Vi khuaån gaây beänh daï daøy.

Vi khuẩn gây tiêu chảy cấp

Vi khuẩn gây viêm gan

<H>Quan sát các vi khuẩn, các em hãy cho biết: vi khuẩn có hình dạng như thế nào? Coù nhieàu hình daïng khaùc nhau: hình caàu, hình que, hình daáu phaåy, hình xoaén,hình troøn, hình ngoaèn ngoeøo, hình baàu duïc,…………

1/ Hình daïng, kích thöôùc vaø caáu taïo cuûa vi khuaån: Baøi 50: VI KHUAÅN. • Hình daïng: hình xoaén, hình caàu, hình que, hình daáu phaåy,……

<H>Vi khuẩn có kích thước như thế nào? Kích thöôùc raát nhoû beù, moãi teá baøo chæ töø 1 ñeán vaøi phaàn nghìn milimet (phaûi quan saùt döôùi kính hieån vi vôùi ñoä phoùng ñaïi lôùn môùi thaáy)

1/ Hình daïng, kích thöôùc vaø caáu taïo cuûa vi khuaån: Baøi 50: VI KHUAÅN. • Hình daïng: hình xoaén, hình caàu, hình que, hình daáu phaåy,…… • Kích thöôùc: töø moät ñeán vaøi phaàn nghìn milimet.

<H>Vi khuẩn có cấu tạo như thế nào? Laø nhöõng cô theå ñôn baøo, saép xeáp rieâng leû hay thaønh töøng ñaùm hoaëc töøng chuoãi. Moãi teá baøo goàm vaùch teá baøo bao boïc beân ngoaøi, beân trong laø chaát teá baøo, chöa coù nhaân teá baøo hoaøn chænh vaø chöa coù chaát dieäp luïc. Moät soá vi khuaån coøn coù roi ñeå di chuyeån

1/ Hình daïng, kích thöôùc vaø caáu taïo cuûa vi khuaån: Baøi 50: VI KHUAÅN. • Hình daïng: hình xoaén, hình caàu, hình que, hình daáu phaåy,…… • Kích thöôùc: töø moät ñeán vaøi phaàn nghìn milimet. • Caáu taïo: laø nhöõng sinh vaät nhoû beù, coù caáu taïo ñôn baøo ñôn • giaûn, goàm vaùch teá baøo, chaát teá baøo, chöa coù nhaân hoaøn chænh • vaø chöa coù chaát dieäp luïc.

<H>So vôùi teá baøo thöïc vaät thì teá baøo vi khuaån coù gì khaùc? • TEÁ BAØO VI KHUAÅN. • Khoâng coù chaát dieäp luïc. • Chöa coù nhaân hoaøn chænh. • Khoâng coù khoâng baøo. • Kích thöôùc nhoû. • TEÁ BAØO THÖÏC VAÄT. • Coù chaát dieäp luïc. • Coù nhaân hoaøn chænh. • -Coù khoâng baøo. • Kích thöôùc lôùn hôn.

1/ Hình daïng, kích thöôùc vaø caáu taïo cuûa vi khuaån: Baøi 50: VI KHUAÅN. • Hình daïng: hình xoaén, hình caàu, hình que, hình daáu phaåy,…… • Kích thöôùc: töø moät ñeán vaøi phaàn nghìn milimet. • Caáu taïo: laø nhöõng sinh vaät nhoû beù, coù caáu taïo ñôn giaûn, goàm • vaùch teá baøo, chaát teá baøo, chöa coù nhaân hoaøn chænh vaø chöa coù • chaát dieäp luïc. 2/ Caùch dinh döôõng:

<H>Vi khuaån coù maøu saéc hay khoâng ? Chuùng khoâng coù chaát dieäp luïc vaäy chuùng soáng (dinh döôõng) baèng caùch naøo ?  Haàu heát vi khuaån khoâng maøu vaø khoâng coù chaát dieäp luïc neân soáng baèng chaát höõu cô coù saün trong xaùc ñoäng, thöïc vaätgoïi laø caùch dinh döôõng dò döôõng (hoaïi sinh vaø kí sinh).

<H>Theo em theá naøo laø dò döôõng hoaïi sinh, theá naøo laø dò döôõng kí sinh ? Haàu heát vi khuaån khoâng maøu vaø khoâng coù chaát dieäp luïc neân soáng baèng chaát höõu cô coù saün trong xaùc ñoäng, thöïc vaät ñang phaân huyû (goïi laø dò döôõng hoaïi sinh) hoaëc soáng nhôø treân cô theå soáng khaùc (goïi laø dò döôõng kí sinh). Moät soá ít vi khuaån soáng töï döôõng . Vi khuaån töï döôõng coù hai nhoùm: - Nhoùm vi khuaån quang hôïp: cheá taïo thöùc aên töø chaát voâ cô nhôø naêng löôïng aùnh saùng maët trôøi: ñoù laø caùc vi khuaån coù chöùa maøu xanh hoaëc maøu tía ñaëc tröng cuûa vi khuaån vaø khoâng phaûi laø chaát dieäp luïc nhö ôû caùc teá baøo thöïc vaät . - Nhoùm vi khuaån hoaù toång hôïp: söû duïng naêng löôïng sinh ra töø caùc phaûn öùng oâxi hoaù caùc chaát voâ cô: NH3, H2S, Fe,……….ñeå cheá taïo chaát höõu cô.

1/ Hình daïng, kích thöôùc vaø caáu taïo cuûa vi khuaån: Baøi 50: VI KHUAÅN. 2/ Caùch dinh döôõng: - Haàu heát vi khuaån khoâng coù chaát dieäp luïc neân chuùng dinh döôõng baèng caùch dò döôõng (hoaïi sinh vaø kí sinh). - Moät soá ít vi khuaån dinh döôõng baèng caùch töï döôõng (vi khuaån quang hôïp vaø vi khuaån hoaù toång hôïp ). 3/Phaân boá vaø soá löôïng:

<H>Nhaän xeùt söï phaân boá vaø soá löôïng cuûa vi khuaån trong töï nhieân ? Soáng ôû khaép moïi nôi nhö: trong ñaát, nöôùc, khoâng khí,……….vaø soá söôïng raát lôùn: trong 1g ñaát toát coù tôùi 6-8 tæ vi khuaån, sa maïc 1g coù vaøi vaïn vi khuaån,lôùp ñaát saâu 5m vaãn coù vi khuaån sinh soáng..………..  Ngoaøi ra vi khuaån coøn soáng treân caùc cô theå cuûa ñoäng vaät thöïc vaät vaø con ngöôøi. <H>Taïi sao uoáng nöôùc laõ hoaëc nöôùc khoâng ñöôïc ñun soâi laïi coù theå maéc beänh taû ? Vì trong nöôùc laõ coù theå coù vi khuaån gaây beänh taû. <H>Taïi sao noùi chuyeän thöôøng xuyeân vôùi ngöôøi bò beänh lao phoåi chuùng ta laïi coù theå bò laây nhieãm ? Vì trong hôi thôû cuûa ngöôøi beänh coù chöùa vi khuaån gaây beänh neân seõ truyeàn sang cho ngöôøi tieáp xuùc.  Khi caùc vi khuaån gaëp khoù khaên veà thöùc aên vaø nhieät ñoä thì caùc vi khuaån keát baøo xaùc. Gaëp ñieàu kieän thuaän lôïi trôû laïi thì caùc vi khuaån tieáp tuïc phaùt trieån nhö chæ sau 12h thì töø moät vi khuaån ban ñaàu coù theå sinh ra tôùi 10trieäu vi khuaån môùi. * Caùc em töï ñoïc  vaø traû lôøi caâu hoûi :

Baøi 50: VI KHUAÅN. 1/ Hình daïng, kích thöôùc vaø caáu taïo cuûa vi khuaån: 2/ Caùch dinh döôõng: 3/Phaân boá vaø soá löôïng:  Vi khuaån phaân boá raát roäng raõi trong thieân nhieân vaø thöôøng vôùi soá löôïng lôùn. 4/Vai troø cuûa vi khuaån: a/Vi khuaån coù ích:

<H>Em haõy moâ taû veà vai troø cuûa vi khuaån trong ñaát qua Hình 50.2 ?

* Quan saùt hình veõ, ñieàn vaøo choã troáng trong ñoaïn caâu sau ñaây baèng • caùc töø thích hôïp cho tröôùc: vi khuaån, muoái khoaùng, chaát höõu cô. • Xaùc ñoäng vaät, thöïc vaät cheát rôi xuoáng ñaát ñöôïc……………………….ôû trong • ñaát bieán ñoåi thaønh caùc…………………………………….Caùc chaát naøy ñöôïc caây söû duïng • ñeå cheá taïo thaønh………………………………………nuoâi soáng cô theå. Vi khuaån Muoái khoaùng Chaát höõu cô

<H>Caùc em töï ñoïc  SGK vaø cho bieát vi khuaån coù vai troø gì trong töï nhieân vaø ñôøi soáng con ngöôøi ? Phaân huyû xaùc ñoäng, thöïc vaät thaønh muøn roài thaønh muoái khoaùng ñeå caây söû duïng. - Hình thaønh than ñaù hoaëc daàu löûa do vi khuaån phaân huyû caùc chaát höõu cô khoâng hoaøn toaøn taïo thaønh hôïp chaát ñôn giaûn chöùa cacbon. - Vi khuaån noát saàn ôû caây hoï ñaäu seõ coá ñònh nguoàn ñaïm cho ñaát. - Moät soá vi khuaån leân men chua thöïc phaåm khi muoái döa, muoái caø, laøm daám, söõa chua,……………..… - Ngoaøi ra vi khuaån coù vai troø quan troïng trong coâng ngheä sinh hoïc: toång hôïp proâteâin, vitamin B12, laøm saïch nguoàn nöôùc thaûi,………………….. (Vi khuaån noát saàn) <H>Vì sao döa, caø cuoáng ngaâm vaøo nöôùc muoái sau vaøi ngaøy thì hoaù chua ? • Nhôø vi khuaån leân men chua hoaït ñoäng, vì trong lôùp vaùng cuûa döa , caø coù raát nhieàu loaïi vi khuaån naøy.

Baøi 50: VI KHUAÅN. 1/ Hình daïng, kích thöôùc vaø caáu taïo cuûa vi khuaån: 2/ Caùch dinh döôõng: 3/Phaân boá vaø soá löôïng: 4/Vai troø cuûa vi khuaån: a/Vi khuaån coù ích: - Phaân huyû caùc chaát höõu cô thaønh chaát voâ cô ñeå caây söû duïng. - Goùp phaàn hình thaønh than ñaù, daàu löûa. - Moät soá lôùn vi khuaån coù vai troø öùng duïng trong coâng nghieäp, noâng nghieäp vaø cheá bieán thöïc phaåm. b/Vi khuaån coù haïi:

<H>Coù nhöõng vi khuaån kí sinh vaø gaây beänh cho ngöôøi. Vaäy em haõy keå teân moät vaøi beänh do vi khuaån gaây ra ? Beänh taû do phaåy khuaån taû, beänh lao do tröïc khuaån lao,…………………  Ngoaøi ra vi khuaån coøn gaây beänh cho caû thöïc vaät vaø ñoäng vaät (ôû ñoäng vaät: beänh taû ôû gaø,beänh than ôû cöøu laøm moùng cöøu ñen vaø cöøu bò cheát). <H>Caùc thöùc aên , rau, quaû ,thòt, caù,…………ñeå laâu maø khoâng ôùp laïnh, phôi khoâ hoaëc öôùp muoái thì seõ nhö theá naøo ? Coù söû duïng ñöôïc khoâng? Deã bò oâi thiu vaø hoûng thöùc aên laøm chuùng ta khoâng söû duïng ñöôïc. <H>Ñeå thöùc aên khoâng bò oâi thiu ta phaûi laøm nhö theá naøo ? Ngaên ngöøa vi khuaån baèng caùch: giöõ laïnh, phôi khoâ hoaëc öôùp muoái,………..  khi thöïc phaåm hoûng thì khoâng neân söû duïng , khoâng vöùt raùc thaûi hoaëc xaùc ñoäng vaät ra ñöôøng, khoâng ñuùng nôi quy ñònh ñeå traùnh oâ nhieãm moâi tröôøng do bò thoái röõa; phoøng choáng caùc beänh do vi khuaån gaây ra caàn duøng thuoác saùt khuaån tieâu dieät vi khuaån gaây beänh, thöïc hieän veä sinh caù nhaân vaø moâi tröôøng ñeå traùnh vi khuaån xaâm nhaäp vaøo cô theå, duøng vaêcxin phoøng beänh ñeå taêng söùc choáng ñôõ cuûa cô theå.

Baøi 50: VI KHUAÅN. 1/ Hình daïng, kích thöôùc vaø caáu taïo cuûa vi khuaån: 2/ Caùch dinh döôõng: 3/Phaân boá vaø soá löôïng: 4/Vai troø cuûa vi khuaån: a/Vi khuaån coù ích: b/Vi khuaån coù haïi: - Vi khuaån kí sinh gaây beänh cho ngöôøi, vaät nuoâi vaø caây troàng. - Vi khuaån hoaïi sinh laøm hoûng thöùc aên. - Vi khuaån phaân giaûi xaùc ñoäng, thöïc vaät taïo muøi thoái, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng.

Baøi 50: VI KHUAÅN. 1/ Hình daïng, kích thöôùc vaø caáu taïo cuûa vi khuaån: 2/ Caùch dinh döôõng: 3/Phaân boá vaø soá löôïng: 4/Vai troø cuûa vi khuaån: a/Vi khuaån coù ích: b/Vi khuaån coù haïi: 5/Sô löôïc veà vi ruùt:

<H>Em haõy keå teân moät vaøi beänh do vi ruùt gaây ra ? Vi ruùt H5N1 gaây cuùm gaø, soát do vi ruùt ôû ngöôøi, ngöôøi nhieãm vi ruùt HIV, soát xuaát huyeát do vi ruùt Ebola vaø Marburg,………..  Vi ruùt nhoû khoaûng 12-50 phaàn trieäu milimeùt vaø ñôn giaûn hôn vi khuaån raát nhieàu. - Coù nhieàu hình daïng khaùc nhau: hình caàu, hình que, hình khoái,…… - Caáu taïo: raát ñôn giaûn, chöa coù caáu taïo teá baøo . Chuùng chöa phaûi daïng cô theå soáng ñieån hình. - Ñôøi soáng: kí sinh baét buoäc treân cô theå soáng khaùc. - Vai troø: gaây beänh cho vaät chuû maø chuùng kí sinh.

Baøi 50: VI KHUAÅN. 1/ Hình daïng, kích thöôùc vaø caáu taïo cuûa vi khuaån: 2/ Caùch dinh döôõng: 3/Phaân boá vaø soá löôïng: 4/Vai troø cuûa vi khuaån: a/Vi khuaån coù ích: b/Vi khuaån coù haïi: 5/Sô löôïc veà vi ruùt: (SGK)

1. Vi khuẩn có hình dạng nào:a. Hình trònb. Hình quec. Hình chuỗi d. Có nhiều hình dạng 

2. Vi khuẩn dinh dưỡng bằng cách nào:a. Quang hợpb. Hoại sinhc. Kí sinhd. Tất cả ý trên 

3. Vi khuẩn có ở đâu:a. Ở trong đấtb. Ở trong nước c. Trong không khíd. Tất cả các phương án trên 

Về nhà: - Hoïc baøi, traû lôøi caâu hoûi cuoái baøi. - Ñoïc muïc “em coù bieát” - Chuaån bò baøi “naám” phaàn I. - Hoïc baøi chuaån bò tieát sau kieåm tra 15 phuùt.

CAÛM ÔN CAÙC THAÀY COÂ ÑAÕ DÖÏ GIÔØ.

Chöông x: VI KHUAÅN - NAÁM - ÑÒA Y.