ANNA BOGUMIŁA KURYŁO

1. DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE, EDUKACYJNE I WSPOMAGAJĄCE SZKOŁYW ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ANNA BOGUMIŁA KURYŁO GŁ. SPECJALISTA DS.ORGANIZACJI INTERWENCJI KRYZYSOWEJ I PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE W SUWLAŁKACH

2. „Żyjemy w dobie Internetu, mp4, telefonów komórkowych i innych technicznych udoskonaleń. Jesteśmy świadkami wielkich odkryć technologicznych i zaawansowanych rozwiązań we wszystkich dziedzinach życia codziennego. Wszystko to takie nowoczesne, jednak przekonania wciąż mamy przestarzałe (…) Niektórzy rodzice ze szczególnym okrucieństwem wymierzają karę cielesną swoim maluchom. Takie zdarzenia mają miejsce nie tylko w rodzinach patologicznych, gdzie rządzi alkohol. Zdarza się to też w zaciszu domowym osób powszechnie szanowanych i uważanych za przyzwoitych... „ Źródło: „Wstrząsające Historie znęcania się nad dziećmi” /www.polemi.co.uk/informacje/wiadomosci/przemoc/

3. Wstrząsające historie znęcania się nad dziećmi źródło: www.polemi.co.uk/informacje/wiadomosci/przemoc • Matka tak długo biła swoja 3-letnią córeczkę po rączce, po tym jak pocięła nożyczkami firankę, że zmiażdżyła jej trzy paluszki, • W Sylwestra pijany ojciec wychodząc na dalsza zabawę kopnął na schodach3,5-letniego synka w efekcie czego spadł z tych schodów uderzając głową w beton, • 4-letni chłopczyk przez kilka miesięcy przeżywał piekło. Konkubent matki znęcał się nad nim bijąc, kopiąc i przypalając żelazkiem. Jego najgorszym przewinieniem był płacz gdy był głodny a karą śmierć, ponieważ mężczyzna kopał dziecko aż straciło przytomność. Doznane obrażenia i nie udzielenie pomocy spowodowało zgon chłopca, • Ojciec 8-miesięcznego chłopczyka nie mogąc sobie poradzić po samobójstwie żony wyżywał się na dziecku do tego stopnia, że niemowlak stracił wzrok i słuch wskutek odniesionych obrażeń.

4. Historiaopisana w „Głosie pedagogicznym” X 2012 Rodzic, alkoholik był prokuratorem pracującym w dużym mieście, matka sędzią sądu okręgowego. Mieli dwoje dzieci.( …) Chłopak w szkole podstawowej nie radząc sobie z emocjami, często bity przez ojca, nierozumiany przez matkę i nauczycieli próbował sygnalizować problem uciekając z domu, izolując się od kolegów, aż do momentu w którym targnął się na swoje życie próbując podpalić się benzyną. Nawet ten incydent nie zaniepokoił rodziców, nauczycieli ani samych lekarzy. Wszyscy zbagatelizowali problem rodziny, na co duży wpływ miała pozycja rodziców chłopca. Problem tego dziecka został poruszony przez jego już dorosła siostrę, która szukała pomocy dla siebie w grupie wsparcia. Nie radząc sobie z konstruktywnym okazywaniem uczuć do członków swojej rodziny. Wcześniej próbowała interweniować u matki i lekarzy w obronie swego brata, ale bezskutecznie. Chłopak obecnie ma zdiagnozowaną schizofrenię, a córka weszła w życie z syndromem DDA.

5. Jak przeciwdziałać przemocy?http://www.jakubspiewak.pl/2012/11/19/jak-przeciwdzialac-przemocy-wobec-dzieci 1. Promocja reagowania na krzywdę dzieci W ostatnim czasie media wielokrotnie informowały o skrajnych przypadkach przemocy wobec dzieci, takich, w których dzieci były ofiarami śmiertelnymi przemocy. Kiedy przeanalizujemy te przypadki, okazuje się, że większości z nich można było zapobiec. Większość tych dzieci mogłoby żyć, gdyby otoczenie reagowało prawidłowo na pierwsze sygnały, że dzieje się coś złego.Gdyby sąsiedzi …. () gdyby pomoc społeczna, kuratorzy sądowi, policja, sądy rodzinne, szkoła, służba zdrowia… () Gdyby…..

6. Jak przeciwdziałać przemocy?http://www.jakubspiewak.pl/2012/11/19/jak-przeciwdzialac-przemocy-wobec-dzieci 2. Podnoszenie kompetencji polskich rodziców () Jeśli wyłączymy z naszych rozważań przypadki ekstremalne, w których mamy do czynienia ze skrajną patologią, to okaże się, że na ogół dziecko pada ofiarą przemocy w tzw. celach wychowawczych. Oczywiście, z wychowaniem nie ma to nic wspólnego. Dlaczego taki zwykły rodzic uderza dziecko?Bo nie daje sobie rady z  własnymi emocjami – z poczuciem bezsilności, złością, bo idzie na skróty, bo tak jest szybciej, bo nie umie inaczej. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez Millward Brown SMG/KRC na zlecenie Rzecznika Praw Dziecka i Fundacji Kidprotect.pl w ramach programu Mądrzy Rodzice, poziom kompetencji wychowawczych polskich rodziców jest, delikatnie mówiąc, niewystarczający.

7. Zbiorcza ocena umiejętności rodziców Maksymalna liczba punktów wyniosła 114. Zaliczało 60%, tj. 68 zdobytych punktów. 17% rodziców „nie zalicza” testu, a więc nie ma wystarczającej wiedzy na temat wychowania dzieci. Pozostali rodzice wypadają bardzo przeciętnie – aż 41% uzyskuje ocenę zaledwie mierną. Wiedzę tylko 8% rodziców można ocenić przynajmniej dobrze. N=1001

8. Jak przeciwdziałać przemocy?http://www.jakubspiewak.pl/2012/11/19/jak-przeciwdzialac-przemocy-wobec-dzieci 3. Promocja praw dziecka jako praw człowieka Czy wyobrażamy sobie, by nasz szef ukarał nas klapsem za spóźnienie do pracy? Czy wyobrażamy sobie, by policjant zamiast wypisać nam mandat za przekroczenie prędkości, przełożył nas przez kolano i wlepił parę razów na tyłek? Nie. Pisał o tym już Janusz Korczak: Kto i kiedy, w jak wyjątkowych warunkach, ośmieli się dorosłego pchnąć, szarpnąć, uderzyć () … warto wrócić tu do najsłynniejszej myśli Starego Doktora:NIE MA DZIECI, SĄ LUDZIE. Pozwalamy sobie wobec dzieci na coś, na co nie pozwolilibyśmy sobie wobec dorosłych. Dlatego tak ważne jest promowanie praw dziecka i uświadomienie sobie, że prawa dziecka to tak naprawdę prawa człowieka.

9. POLSKA DEKLARACJA W SPRAWIEPRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIEprzyjęta w grudniu 1995 roku na II Ogólnopolskiej Konferencji na temat Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Przemoc w rodzinie jest szczególnie drastycznym problemem w naszym kraju. Sprzyja jej bierność obywateli i bezsilność służb publicznych. Dlatego wzywamy parlament, administracją rządową i samorządową, sądownictwo, prokuraturę masmedia oraz wszystkich obywateli Rzeczypospolitej Polskiej do przeciwdziałania przemocy i postępowaniazgodnie z następującymi zasadami etycznymi:

10. POLSKA DEKLARACJA W SPRAWIEPRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE • KAŻDY CZŁOWIEK ma prawo do życia w środowisku rodzinnym wolnym od przemocy, która jest naruszeniem praw i dóbr osobistych. • CZŁOWIEKdoświadczający przemocy nie może być za nią obwiniany. • DZIECI I MŁODZIEŻ mają prawo do wzrastania w bezpiecznym środowisku wolnym od przemocy, a obowiązkiem dorosłych jest im to zapewnić. • KAŻDY CZŁOWIEK doświadczający przemocy ma prawo do pomocy prawnej, socjalnej, psychologicznej i medycznej bez naruszania jego godności osobistej. • KAŻDY CZŁOWIEK ma prawo do wiedzy potrzebnej do radzenia sobie z przemocą w rodzinie. • KAŻDY CZŁOWIEK ma prawo do przeciwdziałania przemocy w rodzinie. • KAŻDY CZŁOWIEK ma obowiązek udzielania pomocy ofiarom przemocy w rodzinie.

11. W NAWIĄZANIU DO USTAWY O PRZECIWDZIAŁANIU PRZEMOCY W RODZINIE OPRACOWANY ZOSTAŁ KRAJOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE OBECNIE W FAZIE AKTUALIZACJI

12. OBSZARY DZIAŁANIAKRAJOWEGO PROGRAMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE • PROFILAKTYKA obszar kierowany do ogółu społeczeństwa, w tym do rodzin zagrożonych przemocą w rodzinie • OCHRONA I POMOC OSOBOM DOTKNIĘTYM PRZEMOCĄ W RODZINIEobszar kierowany do: dzieci, kobiet, współmałżonków lub partnerów w związkach nieformalnych, osób starszych, niepełnosprawnych • ODDZIAŁYWANIE NA OSOBY STOSUJĄCE PRZEMOC W RODZINIEobszar kierowany do osób stosujących przemoc w rodzinie, jak również do właściwych służb lub podmiotów zajmujących się oddziaływaniem na osoby stosujące przemoc • PODNIESIENIE KOMPETENCJI SŁUŻBobszar kierowany do przedstawicieli instytucji i podmiotów realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie

13. NA POZIOMIEWOJEWÓDZKIM, POWIATOWYM I GMINNYMTWORZONE SĄ PROGRAMY PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE

14. Art. 6. Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie:2. DO ZADAŃ WŁASNYCH GMINY należy w szczególności tworzenie gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w tym: (…)2) prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w szczególności poprzezdziałania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie; (…)3. DO ZADAŃ WŁASNYCH POWIATU należy w szczególności: (…)2) opracowanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym mającym na celu udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrożenia prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie;

15. Szkoła ze względu na swoje ustawowe zadania w zakresie kształcenia, wychowania oraz opieki, wspomagania wychowawczej roli rodziny, zapewnienia opieki uczniom pozostającym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej, umożliwienia uczniom korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej,zobowiązana jest zarówno do zapobiegania krzywdzeniu dzieci, jak też do podejmowania działań, gdy dziecko jest zagrożone, a w szczególności, kiedy zagrożenie te pochodzi od samych rodziców. z Ustawy o systemie oświaty, rozdz.1 art. 1

16. Strategie zapobiegania przemocy w rodzinie W szkole WG. Publikacji opracowanej przez Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE)na zlecenie MEN pod redakcją Jolanty Zmarzlik„Przemoc w rodzinie wobec dziecka. Procedury interwencyjne w szkole”http://www.ore.edu.pl/strona-ore/phocadownload/pracownie/wychowania_i_profilaktyki/poradnik_przemoc%20wobec%20dziecka_2.pdf

17. Prewencja I stopnia Zapobieganie powstawaniu problemówpoprzez:kształtowanie oraz rozwijanie postaw i umiejętności pomocowych w budowaniu zdrowych, opartych na szacunku relacji (np. edukacja społeczna, modelowanie postaw i zachowań ) oraz udzielanie pomocy (porad, informacji) dla osób z niewielkimi trudnościami)

18. PRZYKŁADY DZIAŁAŃ • Dbanie, aby nauczyciele, wychowawcy, pedagodzy, ale także cały personel niepedagogiczny szkoły przekazując wartości i normy społeczne, traktowali dzieci i młodzież z szacunkiem, • Wprowadzenie w szkole jasnych zasad i konsekwentne reagowanie w przypadku ich naruszania, • Zapewnienie klimatu współpracy pomiędzy wszystkimi stronami procesu edukacji i wychowania (nauczycielami, uczniami i rodzicami, • Zauważanie problemów i koncentracja na ich rozwiązywaniu przy dbałości o możliwie najmniejsze koszty emocjonalne i materialne,

19. Prowadzenie zajęć kształtujących umiejętności społeczne (takie jak radzenie sobie z przykrymi emocjami i stresem, asertywność, ocenianie ryzyka, rozwiązywanie konfliktów bez przemocy, odróżnianie „złego” od „dobrego” dotyku), • Upowszechnianie zwłaszcza wśród rodziców, ale też i kadry szkoły (w tym niepedagogicznej) wiedzy nt. prawidłowości rozwoju dziecka, • Rozwijanie ich umiejętności wychowawczych i reagowanie w sytuacjach trudnych, • Kształtowanie świadomości negatywnych konsekwencji przemocy w rodzinie (zarówno gdy dziecko jest „tylko” jej świadkiem jak też kiedy jest ofiarą) oraz • Udzielanie wszelkich form doradztwa (dla uczniów, rodziców, nauczycieli).

20. Należy zaznaczyć, żewymieniona tutaj psychoedukacja ma szansę być nośna jedynie wówczas, gdyjej przekaz jest zbieżny z faktycznym urzeczywistnianiem jej treści przez ważne osoby – nauczycieli, wychowawców, personel administracyjny, które młody człowiek i jego rodzina obserwuje.

21. Prewencja II stopnia Wczesna identyfikacja czynników przemocy (tj. sytuacji, stanów sprzyjających krzywdzeniu) oraz reagowanie by je eleminować, rozwiązać problem, a poprzez to zminimalizować prawdopodobieństwo wystąpienia przemocy w rodzinie.

22. Strategię tę kieruje się do rodzin, które mogą potencjalnie krzywdzić dziecko, jak i tych, w których pojawiły się zachowanianacechowane przemocą, niemniej nie stały się one jeszcze trwałym elementem ich funkcjonowania.Działania te powinny być podejmowane JAK NAJwcześnieJ.

23. PRZYKŁADY DZIAŁAŃ PREWENCYJNYCH II STOPNIA Krótkoterminowa interwencja kryzysowa, której celem jest dostarczenie maksymalnego wsparcia dziecku i jego rodzinie tak, aby umożliwić jej członkom jak najszybsze odzyskanie równowagi psychicznej oraz pomoc osobom, rodzinie, by przestały być klientami służb społecznych czy specjalistycznej placówki.

24. Przykłady sytuacji kryzysowych • narodziny kolejnego dziecka w rodzinie, • utrata pracy bądź pozycji rodziców • wypadek samochodowy, • nagła bądź śmiertelna choroba • śmierć bliskiej osoby • rozwód • w przypadku dziecka zmiana szkoły • problemy związane z zależnością wynikającą z dojrzewania i rozwoju.

25. W sytuacjach kryzysowych może się zdarzyć, że w dobrze funkcjonującej dotąd rodzinie zaczyna dochodzić do zaniedbywania potrzeb dziecka, incydentu przemocy emocjonalnej i fizycznej jako sposobu wyładowania napięcia i frustracji przez rodziców.

26. Objawem u dzieci może być niepokój, wzmożona pobudliwość psychoruchowa, agresywne zachowanie wobec rówieśników i nauczycieli (lub przeciwnie –wycofanie się i zamknięcie w sobie), kłamstwa, obniżenie wyników w nauce.

27. Rolą szkoły jest tutaj • pierwsza i niezwłoczna diagnoza sytuacji dziecka, w tym ocena jego deficytów i zaburzeń z sferze osiągnięć szkolnych, kompetencji poznawczych, zachowania i adaptacji oraz • udzielenie mu pomocy np. poprzez udzielenie mu indywidualnego wsparcia psychologicznego bądź także grupowego (np. w grupie dla dzieci z podobnym problemem), • udzielenie pomocy w formie zajęć dydaktyczno-wychowawczych, • udzielenie porad i informacji oraz • kierowanie rodziców na zajęcia grupowe, trening umiejętności rodzicielskich.

28. Istotne jest też nawiązanie współpracy z poradnią udzielającą pomocy rodzicom i dziecku, gdyż wspomoże to proces monitoringu i oceny skuteczności udzielonego wsparcia, zaś np. współdziałanie w ośrodkiem pomocy społecznej – zaowocuje lepszym rozpoznaniem sytuacji społecznej i bytowej rodziny oraz zabezpieczy jej ewentualne potrzeby w tym zakresie, rozszerzy możliwości pomocy.

29. Prewencja III stopnia Działania mające na celu zapobieganie skutkom problemów przewlekłych lub dobrze utrwalonych tak, by zmniejszyć ryzyko ponawiania urazów fizycznych i szkód psychicznych,zminimalizować niebezpieczeństwo zagrożeniadla zdrowia lub życia ofiary, uchronić klientów przed niepożądanymi i niszczącymi ich interwencjami, w tym np.: umieszczeniem dziecka w placówce opiekuńczej..

30. Prewencja III stopnia dotyczy takich rodzin,w których stwierdzono występowanie przemocy wcześniej i ma ona miejsce aktualnie.

31. PRZYKŁADY DZIAŁAŃ • Zawiadomienie Sądu rodzinnego o nieprawidłowej sytuacji dziecka w rodzinie (efektem może być nadzór kuratora nad rodziną lub umieszczenie dziecka /w zawodowej terapeutycznej /rodzinie zastępczej), • Zawiadomienie prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa (i w rezultacie np. odseparowanie sprawcy przemocy poprzez być zakaz zbliżania się do osób krzywdzonych, dalej – sądowe zobowiązanie wobec stosujących przemoc do udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych, poddania się oddziaływaniom terapeutycznym lub leczeniu odwykowemu, skierowanie dziecka i rodziców do specjalistycznych placówek oferujących terapię rodzinom, których dzieci znajdują się w niebezpieczeństwie umieszczenia w placówce opiekuńczej, zapewnienie dzieciom pomocy, w tym opieki dziennej w ogniskach wychowawczych i świetlicach terapeutycznych, w przypadku trudności w nauce – objęcie ucznia zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi lub jeśli są one znaczne –naukę w klasie wyrównawczej).

32. Prewencja IV stopnia Działania mające na celu zapobieganie niekorzystnym następstwom długiego przebywania dzieci, które doznawały przemocy w placówkach opiekuńczych.

33. Działania na tym poziomie angażują przede wszystkim wyspecjalizowane ośrodki i służby (np. prowadzące pracę socjalną z rodzicami, których dzieci zostały umieszczone w placówce, terapię dzieci i rodziców, działania korekcyjno-edukacyjne wobec osób stosujących przemoc,

34. Zadaniem szkoły jest w tym przypadku m.in. wspieranie dziecka w jego funkcjonowaniu społecznym (np. pomoc w rozwiazywaniu konfliktów na terenie szkoły), pomoc w wyrównywaniu zaległości szkolnych, objęcie zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi lub jeśli jego trudności są znaczne w klasie wyrównawczej, monitorowanie tych obszarów jego funkcjonowania , które zostały zaburzone w wyniku doświadczania przemocy, zapewnienie wsparcia w sytuacji jego udziału w procedurach prawnych.