Η μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο με έμφαση στις ιδιαιτερότητες του μαθήματος της μουσικής

Η μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο με έμφαση στις ιδιαιτερότητες του μαθήματος της μουσικής Τσερπέ Γεωργία Μαρία Δρ Μουσικολόγος Σχολική Σύμβουλος ΠΕ16

Αρκετές από τις βασικές ιδέες της παρούσης παρουσίασης οφείλονται στο: Αλέξανδρος Κ. Κακαβούλης, Η μετάβαση των μαθητών από την Πρωτοβάθμια στη Μέση Εκπαίδευση. Ψυχολογικές και παιδαγωγικές επιπτώσεις. Διδ. Διατριβή, Αθήνα 1984 υπό μία κριτική ματιά στο πλαίσιο της σύγχρονης πραγματικότητας

Τι συνδέει η γέφυρα • Δύο πυλώνες: Πρωτοβάθμια εκπαίδευση Δευτεροβάθμια εκπαίδευση • Δύο όχθες: Δημοτικό (παιδοκεντρική, βιωματική εκπαίδευση) Γυμνάσιο (νοησιαρχική και θεωρητική εκπαίδευση)

Μετάβαση και ψυχοβιολογική ανάπτυξη • Η μετάβαση συμπίπτει με την κρίσιμη περίοδο έναρξης της εφηβείας αλλαγές στο βιολογικό, συναισθηματικό και νοητικό τομέα προκαλούν αναστάτωση στον ψυχικό κόσμο

1) βιολογικός τομέας εξωτερικά χαρακτηριστικά, απότομη και ραγδαία αύξηση των διαστάσεων του σώματος • 2) συναισθηματικός τομέας αύξηση ευσυγκινησίας, ευμετάβολες διαθέσεις, συναισθηματική αστάθεια, υπερένταση, ανησυχία

3) νοητικός τομέας έναρξη αφαιρετικών και αφηρημένων νοητικών μηχανισμών, κριτικής σκέψης και προβληματισμών κριτική διάθεση, κριτική ανάλυση, διαμόρφωση ηθικής προσωπικών αξιών (αυτόνομη ηθική), αμφισβήτηση κοινωνικών δεδομένων

Μορφή πυλώνων-ανομοιόμορφοι πυλώνεςλειτουργικές και ποιοτικές διαφορές μεταξύ δημοτικού και γυμνασίου

Σημερινή διδακτική πρακτική 1)Αντί να ομορφαίνουμε το ταξίδι των μαθητών το κάνουμε πιο δύσκολο 2)Η τακτική των επαναληπτικών διαγωνισμάτων στο γυμνάσιο (2 το χρόνο) υιοθετείται στο δημοτικό (καταιγισμός επαναληπτικών διαγωνισμάτων 1 ανά 3 εβδομάδες μ.ο.)

3)Οι καθηγητές του ένα πυλώνα -της δευτεροβάθμιας- δεν γνωρίζουν τι έχουν διδάξει οι δάσκαλοι του άλλου 4)Οι δάσκαλοι εστιάζονται ορισμένες φορές σε λεπτομέρειες ή ενισχύουν άθελά τους μη επιστημονικές αντιλήψεις των μαθητών

Σύνδεση των δύο πυλώνων Πραγματικότητα και προοπτικές • Απότομο σκαλοπάτι • Μη προοδευτική συνέχεια από τη μια βαθμίδα στην άλλη • Μεταπήδηση σε άλλη πραγματικότητα, κάτι αντίθετο με τη βασική παιδαγωγική αρχή «η εκπαίδεση μία συνεχής διαδικασία μετάβασης από τα χαμηλότερα σε ψηλότερα επίπεδα που αντιστοιχούν στα διαδοχικά στάδια ψυχοβιολογικής ανάπτυξης του ανθρώπου»

Η μετάβαση επηρεάζει • Παιδιά με γονείς που δεν μπορούν να προσφέρουν επαρκή ενθάρρυνση (π.χ. αδυναμία παροχής κατάλληλου χώρου για μελέτη) • Έλλειψη φιλοδοξιών και στόχων • Χαμηλού επιπέδου εργατικότητα και επίδοσης στο Δημοτικό

Συνέπειες • Ανησυχία για το άγνωστο και αβέβαιο περιβάλλον • Για τις νέες απαιτήσεις

Παρατηρήσεις • Θετικά βήματα στην Πρωτοβάθμια όσον αφορά την ομαλή μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο • Ελλιπής πληροφόρηση των καθηγητών της Β/θμιας ως προς το είδος των γνώσεων και δεξιοτήτων που έχουν οι απόφοιτοι του δημοτικού - - - - - - - - - Το πρόβλημα έχει απασχολήσει περισσότερο συλλόγους καθηγητών σε σχέση με συλλόγους δασκάλων

Προτάσεις για διερεύνηση των θετικών και αρνητικών κινήτρων των μαθητών • των απόψεων των μαθητών • των ψυχοκοινωνικών δυσκολιών των μαθητών • των απόψεων και εμπειριών των γονέων στόχος διαμόρφωση μέτρων για διευκόλυνση της μετάβασης και προσαρμογής

Οι απόψεις, θετικές ή αρνητικές, των μαθητών της Στ΄ δημοτικού και Α΄ γυμνασίου εξαρτώνταιαπό: 1) προσωπικές εμπειρίες που αποκτούν στο δημοτικό 2) επιδράσεις που δέχονται από τους γονείς και τους δασκάλους τους. Το σχολείο ως μέσο για να ενταχθούν στην κοινωνία 3) αντιλήψεις που επικρατούν για την εκπαίδευση στο κοινωνικό περιβάλλον τους 4) εμπειρίες των μαθητών στο γυμνάσιο (συμπεριφορά και σχέση των μαθητών μεταξύ τους, επιθετικότητα)

5) οργάνωση της διδασκαλίας και της σχολικής ζωής 6) προβλήματα που σχετίζονται με τις εξετάσεις και το φόρτο της ύλης των μαθημάτων 7) τα θετικά κίνητρα στο γυμνάσιο είναι συναφή με τη νοημοσύνη, τη σχολική επίδοση και τη μόρφωση των γονέων, επειδή οι μαθησιακές δραστηριότητες έχουν περισσότερο γνωστικό χαρακτήρα και ευνοούν τους μαθητές που διαθέτουν υψηλή νοητική ικανότητα

Απόψεις των μαθητών εκφράζονται (1): Α) Έκφραση αισιοδοξίας για τα νέα μαθήματα • για τον εαυτό τους ως μαθητές γυμνασίου • για τις σχολικές γιορτές Αύξηση ενδιαφέροντος για μάθηση, κινήτρων, θετικής στάσης

…Απόψεις των μαθητώνεκφράζονται(2): Β) Απαισιοδοξία, που αυξάνεται στους επόμενους επτά μήνες • για τις δυσκολίες των μαθημάτων • για τις εξετάσεις Σταδιακή πτώση των κινήτρων για μάθηση

Προτάσεις ποσοτικές (1) • Διεύρυνση του εκπαιδευτικού προσωπικού που διδάσκει στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού. Ανάθεση μαθημάτων σε δύο ή τρεις δασκάλους • Ελάφρυνση προγράμματος και σχολικού ωραρίου της Α’ γυμνασίου (η πολύωρη παραμονή στο σχολείο και κυρίως η μετωπική διδασκαλία προκαλεί ανία). Μελέτη και ενισχυτική διδασκαλία στις ώρες που ίσως υπολείπονται • Περισσότερα μαθήματα επιλογής(επιλογή μουσικής ή ζωγραφικής με δυνατότητα αλλαγής μέσα στη διάρκεια του πρώτου χρόνου)

…Προτάσεις ποσοτικές (2) • Καθιέρωση συστήματος κατάταξης των μαθητών στο γυμνάσιο σε ομοιογενή τμήματα ανάλογα με τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντά τους • Πρόνοια για διδασκαλία ομοειδών μαθημάτων από τον ίδιο καθηγητή στο Γυμνάσιο (π.χ. μαθήματα ειδικότητας ΠΕ4 ή ΠΕ2) • Έμφαση στις σχολικές γιορτές και στη σχολική ζωή

Προτάσεις ποιοτικές (1) • Ειδική προετοιμασία των μαθητών της Στ’ δημοτικού στα ουσιώδη γνωστικά στοιχεία που θα αποτελέσουν βάση για τις μεταγενέστερες γνώσεις • Οριζόντια σύνδεση των στοιχείων αυτών • Καθιέρωση του πρώτου τετραμήνου στο γυμνάσιο ως περιόδου παρατήρησης και διάγνωσης των μαθητών • Καθιέρωση θεσμού σχολικού ψυχολόγου να παρέχει εξατομικευμένη ψυχολογική-συμβουλευτική βοήθεια

…Προτάσεις ποιοτικές (2) • Οργάνωση της σχολικής εργασίας στην Στ’ δημοτικού με τρόπο παρόμοιο με αυτόν της Α’ Γυμνασίου, ώστε να επιτευχθούν προσεγγίσεις μεταξύ των δύο βαθμίδων, (από κοινού οργάνωση ύλης και διδασκαλίας στην Στ’ δημοτικού και Α’ γυμνασίου, εξετάσεων) • Οργάνωση ειδικών σεμιναρίων και ομιλιών για εκπαιδευτικούς και γονείς

…Προτάσεις ποιοτικές (3) • Μείωση των εργασιών στο σπίτι και συνεργασία καθηγητών ώστε να μην αναθέτουν πολλές εργασίες την ίδια μέρα • Οργάνωση υποδοχής για τους καινούργιους μαθητές • Καθιέρωση ενός μηνός για την προσαρμογή των μαθητών στην Α΄Γυμνασίου • Διάγνωση μέσω τέστ ικανοτήτων και γνωρισμάτων της προσωπικότητας των μαθητών

…Προτάσεις ποιοτικές (4) • Ενθάρρυνση, επιδοκιμασία και παροχή ίσων ευκαιριών από την Στ’ δημοτικού στο πλαίσιο μιας καλλιεργημένης οριοθετημένης πειθαρχίας και αυτοελέγχου • Διαμόρφωση ενός προσωπο-κεντρικού σχολείου με κεντρική θέση την αμοιβαία και γνήσια σχέση μαθητή και δασκάλου με στόχο την καλλιέργεια της αγωγής και του ολιστικά μορφωμένου-εγγράμματου ανθρώπου

…Προτάσεις ποιοτικές (5) • Προετοιμασία από το δημοτικό για τη νοησιαρχική εκπαίδευση. Εξοικείωσή τους με συστηματικούς τρόπους και λογικές μεθόδους εργασίας α) Διδασκαλία τεχνικών μεθοδικής μελέτης από το δημοτικό Υπογράμμιση Χρήση πλαγιότιτλων Γράψιμο σημειώσεων Σχεδιαγράμματα Συνεργατική μελέτη (συζήτηση και διόρθωση από κοινού)

…Προτάσεις ποιοτικές (6) β) Εισαγωγή από το δημοτικό της επικοινωνιακής μεθόδου στους μηχανισμούς σκέψης με τον πιο απλό τρόπο (γνώση του τρόπου σύνδεσης των γνωστικών στοιχείων μεταξύ τους, χρήση πολλαπλού βιβλίου –βιβλιοθήκη, διαδίκτυο-) γ) Ενίσχυση της επιχειρηματολογίας δ) Εδραίωση από το δημοτικό των ουσιωδών, καθολικών και πολυεφαρμόσιμων γνώσεων σε σύνδεση με τις ανάγκες της σύγχρονης ζωής και όχι έμφαση στις εξαιρέσεις και στις ιδιωματικές περιπτώσεις (ύπαρξη συνδυασμού αναλυτικοσυνθετικής και ολιστικής οπτικής) ε) Κατασκευή από το δημοτικό απλών εννοιολογικών χαρτών (concept map) στ) Αξιοποίηση του τετραδίου εργασιών στο γυμνάσιο ως αυτόνομου εργαλείου διδασκαλίας και μάθησης

…Προτάσεις ποιοτικές (7). Αξιολόγηση • Στο παρελθόν δεν υπήρχαν επαναληπτικά τεστ στο δημοτικό και οι μαθητές ερχόταν αντιμέτωποι με τεστ και τελική αξιολόγηση παρόμοια με αυτή του Γυμνασίου • Σήμερα σε κάθε μάθημα και σε κάθε τάξη πραγματοποιείται βομβαρδισμός επαναληπτικών τεστ στο δημοτικό • Αναζήτηση μιας μέσης λύσης με επιλογή κεφαλαίων για επανάληψη, συνοχή και αποφυγή λεπτομερειών με εστίαση στα σημαντικά θέματα, με στόχο την εκπαίδευση των μαθητών να κρίνουν τι είναι το σημαντικό

Διαπιστώσεις στο μάθημα της μουσικής • Ανομοιογένεια στο γνωστικό επίπεδο των παιδιών του δημοτικού στο μάθημα της μουσικής • Ανομοιογενής τρόπος επιλογής και διδασκαλίας της ύλης των σχολικών εγχειριδίων μουσικής ο καθηγητής της Α΄Γυμνασίου αναγκάζεται να ξεκινήσει από την αρχή

Τα αίτια 1) Μη ύπαρξη όμοιας υποδομής σε όλα τα δημοτικά 2) Μη ύπαρξη καθηγητών μουσικής σε όλα τα δημοτικά 3) Μη διανομή ίδιου εποπτικού υλικού σε όλα τα δημοτικά Το πρόβλημα επαφίεται στη φιλοτιμία των συναδέλφων και στις συντονιστικές προσπάθειες του συμβούλου μουσικής για τη διάδοση του υλικού

4) Μη εξασφάλιση 1-2 ωρών για την προετοιμασία της χορωδίας. Κατά συνέπεια οι πρόβες γίνονται κατά τη διάρκεια του μαθήματος, εις βάρος της διδακτικής πράξης ή στα διαλείμματα ή λαμβάνονται παιδιά από άλλα μαθήματα, κάτι που εξαρτάται από την καλή θέληση των συναδέλφων και των διευθυντών Το πρόβλημα θα βελτιωθεί αν η χορωδία συνδεθεί με τις διαθέσιμες ώρες της ελεύθερης ζώνης 5) Σημαντική έλλειψη αναφοράς των σχολικών εγχειριδίων σε ζητήματα μουσικής πράξης, με συνέπεια οι μαθητές του δημοτικού να μη διδάσκονται όλοι τα ίδια γνωστικά στοιχεία. Επιπλέον, το βιβλίο της Στ’ δημοτικού δεν έχει γραφεί από καθηγητή μουσικής

Το Α.Π.Σ. και τα σχολικά εγχειρίδια Ασαφή είναι τα όρια που αφορούν γνωστικά στοιχεία της μουσικής υφής στη διδακτέα ύλη μεταξύ της Στ’ δημοτικού και της Α’ γυμνασίου, παρόλο που οι στόχοι παρουσιάζονται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα ενοποιημένοι

Διδακτική πράξη • Από το δημοτικό προετοιμασία για το γυμνάσιο με απλούς τρόπους για τις έννοιες του χρόνου, της ιστορικής σκέψης, με αφορμή τις ελληνικές εθνικές γιορτές σε σύνδεση πάντα με το μάθημα της γενικής Ιστορίας • Υπόψη το μεταβατικό στάδιο της μεταφώνησης που σε ένα βαθμό συμπίπτει με τη μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο. Μεταφορά των τραγουδιών σε κατάλληλα τονικά ύψη, προς αποφυγή προβλημάτων στις φωνητικές χορδές Εστίαση από όλους τους συναδέλφους όσο είναι δυνατό στο θέμα ορθής στήριξης της φωνής με στόχο το συνειδητό τραγούδι

…Διδακτική πράξη • Ηχητική γνώση των μουσικών οργάνων και χρήση απλού χάρτη ακρόασης για την επίτευξη μιας συνειδητής ακρόασης με στόχο τη διαμόρφωση συνειδητού και κριτικού ακροατή με κριτική σκέψη και αισθητική κρίση προς αντιμετώπιση του σύγχρονου φαινομένου της εμπορευματοποίησης της μουσικής

Η μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο με έμφαση στις ιδιαιτερότητες του μαθήματος της μουσικής

Η μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο με έμφαση στις ιδιαιτερότητες του μαθήματος της μουσικής

Presentation Transcript